Obio Ubọn̄ Abasi Amana!
Ibuot 27
Obio Ubọn̄ Abasi Amana!
N̄kukụt 7—Ediyarade 12:1-17
Ibuotikọ: N̄wan eke heaven aman eyen, Michael an̄wana ye Satan onyụn̄ osio enye ọduọk ke isọn̄
Ini edisu: Ọtọn̄ọde ke edidori Christ Jesus ke ebekpo ke 1914 tutu osịm akwa ukụt
1. Didie ke edifiọk mme idiọn̄ọ oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Ediyarade ibuot 12 osịm 14 edin̄wam nnyịn?
ẸMA ẹyarade edisana ndịben̄kpọ Abasi. (Ediyarade 10:7) Obio Ubọn̄ Jehovah ke ubọk Messiah esie idahaemi edi okopodudu ata idem-n̄kpọ. Obio Ubọn̄ ke akara! Edidu oro enye odude ọwọrọ nsobo ọnọ Satan ye mfri esie onyụn̄ ọwọrọ ubọn̄ ubọn̄ edikan ọnọ Mfri esop Abasi eke heaven. Nte ededi, ọyọhọ angel itiaba oro ikụreke ndifri ukotowo esie, koro enye emenyene ediwak n̄kpọ efen ndiyarade nnọ nnyịn mban̄a ọyọhọ n̄kpọnnam ita. (Ediyarade 11:14) Mme idiọn̄ọ oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Ediyarade ibuot 12 osịm 14 ẹyen̄wam nnyịn nditat ifiọk nnyịn kaban̄a kpukpru se ibuanade ke n̄kpọnnam oro ye ke ndisu edisana ndịben̄kpọ Abasi.
2. (a) Nso akwa idiọn̄ọ ke John okụt? (b) Ini ewe ke ẹkeyarade se akwa idiọn̄ọ emi ọwọrọde?
2 Idahaemi John okụt akwa idiọn̄ọ—kiet oro edide n̄wọrọnda n̄kpọ udọn̄ ọnọ ikọt Abasi. Enye ọtọn̄ọ ye akama-nduaidem ntịn̄nnịm n̄kukụt emi ẹkebemde iso ẹmịn̄ se enye ọwọrọde ke nsiondi Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke March 1, 1925, ke ibuotikọ ẹkotde “Emana Idụt” ndien ekem n̄ko ke 1926 ke n̄wed oro Deliverance. Nyayama un̄wana ifiọk Bible emi ama akabade edi onịm-mbụk idiọn̄ọ ke n̄kọri utom Jehovah. Ntre yak John etịn̄ aban̄a edinam emi nte emi ọtọn̄ọde ndiyarade: “Ekem akamba idiọn̄ọ owụt idem ke enyọn̄; n̄wan emi esịnede utịn ke idem, ọfiọn̄ onyụn̄ odude enye ke idak ikpat, anyanya ntantaọfiọn̄ duopeba onyụn̄ odorode enye ke ibuot; ndien enye oyomo, onyụn̄ osio n̄kpo ke mbumian̄a ye ubiak itie-uman, oyom ndiman eyen.”—Ediyarade 12:1, 2.
3. Nso idi se ẹdade ẹdiọn̄ọ n̄wan emi ẹkụtde ke heaven?
3 Emi edi akpa ini John okụtde n̄wan ke heaven. Ke akpanikọ, enye idịghe ata an̄wan. Utu ke oro, enye edi idiọn̄ọ, m̀mê ndamban̄a n̄kpọ. (Ediyarade 1:1) N̄wan emi ada aban̄a nso? Ke mme prọfesi eke odudu spirit, iban ke ndusụk ini ẹsida ẹban̄a mme esop ẹmi mme n̄wọrọnda owo “ẹdọde.” Ke N̄wed Abasi eke usem Hebrew, ẹketịn̄ ẹban̄a Israel nte n̄wan Jehovah Abasi. (Jeremiah 3:14) Ke N̄wed Abasi usem Greek, ẹtịn̄ ẹban̄a esop mme Christian oro ẹyetde aran nte n̄wanndọ Christ. (Ediyarade 21:9-14) N̄wan oro John okụtde mi n̄ko ọdọ owo, ndien n̄wan emi ọmọn̄ aman eyen. Anie edi ebe esie? Ọfọn, ke ukperedem, “ẹkpobi eyen esie ufịme ẹmen ẹsọk Abasi ẹkedori ke ebekpo Esie.” (Ediyarade 12:5) Ntem Jehovah ọdọhọ ke eyen imọ edi emi. Ke ntre, n̄wan oro John okụtde enyene ndidi ndamban̄a an̄wan Jehovah.
4. Mmanie ẹdi nditọ ndamban̄a an̄wan Abasi, ndien nso ke apostle Paul okot n̄wan emi John okokụtde?
4 N̄kpọ nte isua ikie itiaita ke mbemiso, Jehovah ama etịn̄ ikọ ọnọ ndamban̄a an̄wan emi, ọdọhọde ete: “Jehovah eyenyụn̄ eteme kpukpru nditọ fo.” (Isaiah 54:5, 13) Jesus ama okot oto prọfesi emi onyụn̄ owụt nte ke nditọ ẹmi ẹkedi mme anam-akpanikọ mbet esie, ẹmi ke ukperedem ẹkenamde esop mme Christian oro ẹyetde aran. (John 6:44, 45) Ntre mme andibuana ke esop emi, ẹtịn̄de ẹban̄a nte nditọ Abasi, ẹdi n̄ko nditọ ndamban̄a an̄wan Abasi. (Rome 8:14) Apostle Paul adian akpatre ubak ntọt emi ke ini enye ọdọhọde ete: “Jerusalem emi odude ke enyọn̄ edi amanaisọn̄, onyụn̄ edi enye edi eka nnyịn.” (Galatia 4:26) “N̄wan” emi John okokụtde, ndien, edi “Jerusalem emi odude ke enyọn̄.”
5. Sia ndamban̄a an̄wan Jehovah ayarade ntantaọfiọn̄ 12 ke ibuot, nso inen̄ede idi Jerusalem emi odude ke enyọn̄?
5 Edi, nso inen̄ede idi Jerusalem emi odude ke enyọn̄? Sia Paul eketịn̄de aban̄a enye nte “odude ke enyọn̄,” John onyụn̄ okụtde enye ke heaven, otịm an̄wan̄a nte ke enye idịghe obio eke isọn̄; m̀mê enye ndidi “Obufa Jerusalem,” sia esop oro edide n̄wanndọ Christ, mîdịghe n̄wan Jehovah. (Ediyarade 21:2) Tịmfiọk ete ke enye ayara ntantaọfiọn̄ 12 ke ibuot. Ẹbuan nọmba 12 ye se idide ọyọhọ ọyọhọ ke ndutịm esop. a Ntem, etie nte ntantaọfiọn̄ 12 ẹmi ẹwụt ẹte ke n̄wan emi edi ndutịm esop ke heaven, kpa nte Jerusalem eset ekedide ke isọn̄. Jerusalem enyọn̄ edi esop ofụri ekondo Jehovah eke mme edibotn̄kpọ eke spirit oro ẹnamde n̄kpọ nte n̄wan esie, ke ndinam n̄kpọ nnọ enye ye ke ndision̄o nditọ ndi.
6. (a) Akpanikọ oro nte ke n̄wan emi John okụtde esịne utịn ke idem, ọfiọn̄ odu ke idak ikpat esie, onyụn̄ ayara mme ntantaọfiọn̄ ke ibuot owụt nso? (b) Ubiak uman an̄wan idịbi emi ada aban̄a nso?
6 John okụt n̄wan emi nte esịnede utịn ke idem ye nte ọfiọn̄ odude enye ke idak ikpat. Ke ini nnyịn idiande anyanya ntantaọfiọn̄ esie, mme un̄wana eke heaven ẹkan enye ẹkụk ofụri ofụri. Mfọn Abasi ayama enye ke idem uwemeyo ye okoneyo. Nso n̄kemn̄kem ndamban̄a n̄kpọ ke emi edi ntem kaban̄a akwa esop Jehovah eke heaven! Enye n̄ko oyomo, ọyọde ubiak uman. Enye ndifiori nyom un̄wam Abasi owụt nte ke ini esie ekem ndiman eyen. Ke Bible, ubiak uman esiwak ndida mban̄a ọkpọsọn̄ utom oro ẹyomde man ẹsio akpan utịp ẹdi. (Men Psalm 90:2; Mme N̄ke 25:23; Isaiah 66:7, 8 domo.) Eyịghe idụhe ẹkekopde orụk ubiak uman emi nte esop Jehovah eke heaven ekeben̄ede idem ọnọ onịm-mbụk emana emi.
Akamba Ididuot Dragon
7. Nso idi idiọn̄ọ efen emi John okụtde ke heaven?
7 Nso efen ke John okụt? “Idiọn̄ọ efen onyụn̄ owụt idem ke enyọn̄; ndien sese, akamba ididuot dragon, emi enyenede ibuot itiaba ye nnụk duop, onyụn̄ ayarade anyanya itiaba ke mbuot esie. Ndien isịm esie odụri ubak ntantaọfiọn̄ ikpa-enyọn̄ kiet ke itie ita, osion̄o mmọ ọduọn̄ọ ke isọn̄. Dragon oro onyụn̄ ada ke iso n̄wan oro oyomde ndiman eyen, kpan̄, n̄wan oro ama aman, ekpemen eyen esie ata.”—Ediyarade 12:3, 4.
8. (a) Nso idi se ẹdade ẹdiọn̄ọ akwa ididuot dragon oro? (b) Dragon oro ndinyene ibuot itiaba, nnụk duop, ye anyanya ke ibuot kiet kiet owụt nso?
8 Dragon emi edi Satan, “akani urụkikọt.” (Ediyarade 12:9; Genesis 3:15) Enye edi afai afai andisobo—dragon enyenede ibuot itiaba, m̀mê andita, oro ekemede ndimen se enye omụmde ofụri ofụri. Enye etie esen esen didie ntem! Ibuot itiaba ye nnụk duop oro ẹwụt nte ke enye edi anditịm unam ukaraidem oro ke mîbịghike, iditịn̄de iban̄a ke Ediyarade ibuot 13. Unam emi n̄ko enyene ibuot itiaba ye nnụk duop. Sia Satan ayarade anyanya ke ibuot kiet kiet—itiaba ke ofụri ofụri—nnyịn imekeme nditịm mfiọk nte ke mme odudu ukara ererimbot ẹmi unam oro adade aban̄a ẹdu ke idak ukara esie. (John 16:11) Nnụk duop oro ẹdi n̄kemn̄kem ndamban̄a n̄kpọ aban̄ade ọyọhọ ọyọhọ odudu oro enye enyenede ke ererimbot emi.
9. Akpanikọ oro nte ke isịm dragon emi “odụri ubak ntantaọfiọn̄ ikpaenyọn̄ kiet ke itie ita” ọduọn̄ọ ke isọn̄ owụt nso?
9 Dragon emi enyene odudu n̄ko ke obio mme spirit. Ye isịm esie, enye “odụri ubak ntantaọfiọn̄ ikpaenyọn̄ kiet ke itie ita.” Mme ntantaọfiọn̄ ẹkeme ndida mban̄a mme angel. (Job 38:7) Edisiak “ubak . . . kiet ke itie ita” ọkpọsọn̄ọ owụt nte ke Satan ama ada uwak ibat angel otụn usụn̄. Inikiet oro mmọemi ẹkedide ẹdidu ke idak ukara esie, ubọhọ ikodụhe aba inọ mmọ. Mmọ ikekemeke ndifiak nnyọn̄ edisana esop Abasi. Mmọ ẹma ẹkabade ẹdi mme demon, ẹmi edidem m̀mê andikara mmọ, Satan, yak idọhọ, okodụride mmọ akama asan̄a. (Matthew 12:24) Satan n̄ko ama osion̄o mmọ ọduọn̄ọ ke isọn̄. Emi nte eyịghe mîdụhe etịn̄ aban̄a eyo Noah mbemiso Ukwọ, ke ini Satan akatapde mme ọsọn̄ibuot nditọ Abasi ndisụhọde ndi isọn̄ nnyụn̄ ndidụn̄ ọtọkiet ye nditọiban owo. Nte ufen, Abasi ama otop “mme angel ẹmi ẹkeduede” mi ọdọn̄ ke itie ebietde ufọk-n̄kpọkọbi oro ẹkotde Tartarus.—Genesis 6:4; 2 Peter 2:4; Jude 6.
10. Ewe esop iba oro ẹn̄wanade ye kiet eken ke ẹkụt, ndien ntak emi dragon oyomde ndita eyen ke ini n̄wan emi amande?
10 Ntem, esop iba oro ẹn̄wanade ye kiet eken ẹma ẹdiwụt idem in̄wan̄în̄wan̄—esop Jehovah eke heaven emi n̄wan oro adade aban̄a ye esop mme demon eke Satan oro enenide aban̄a unen itie edikara Abasi. Ana ẹbiere akwa eneni aban̄ade itie edikara. Edi didie? Satan, oro osụk odụride mme demon akama asan̄a, ebiet idiọk unam, ata-unam emi owụkde enyịn ke se ikemede ndidi n̄kpọ udia. Enye ke ebet n̄wan oro aman eyen. Enye oyom ndita nsekeyen emi ẹdoride enyịn ndikụt mi koro enye ọdiọn̄ọde ete ke emi omonịm enyene-ndịk n̄kpọ unan ọnọ n̄kaiso edidu imọ ye eke ererimbot oro imọ ikarade.—John 14:30.
Eyen, Erenowo
11. Didie ke John etịn̄ aban̄a emana eyen an̄wan emi, ndien ntak emi ẹkotde eyen emi “eyen, erenowo”?
11 Ini oro ẹkenịmde ẹnọ mme idụt ndikara ye unana Abasi ndisịn ubọk ama edisịm utịt ke 1914. (Luke 21:24) Ekem, ke nnennen ini, n̄wan emi aman eyen esie: “Ekem n̄wan oro aman eyen, erenowo, emi edidade esan̄ ukwak akara kpukpru mme idụt; ẹnyụn̄ ẹkpobi eyen esie ufịme ẹmen ẹsọk Abasi ẹkedori ke ebekpo Esie. Edi n̄wan oro efehe ọnyọn̄ ke desert, ke ebiet eke Abasi okotịmde itie onịm ọnọ enye do, man ẹbọk enye do ke thousand usen ye usen ikie iba ye ata.” (Ediyarade 12:5, 6) Eyen oro edi “eyen, erenowo.” Ntak emi John adade ikọ iba ẹmi-e? Enye anam ntre ndiwụt edidot oro eyen oro odotde, ukeme esie ndikara mme idụt ye n̄kemn̄kem odudu. Emi n̄ko ọsọn̄ọ owụt nte ini emana emi edide akpan n̄kpọ, nte ọyọhọde ye idatesịt! Emi anam akamba utom ke ndinam edisana ndịben̄kpọ Abasi osu. Kamse, eyen erenowo emi eyekam ada “esan̄ukwak akara kpukpru mme idụt”!
12. (a) Ke mme Psalm, nso ke Jehovah ebede ke prọfesi ọkọn̄wọn̄ọ aban̄a Jesus? (b) N̄wan oro ndiman eyeneren “emi edidade esan̄ukwak akara kpukpru mme idụt” ada aban̄a nso?
12 Idahaemi, nte ikọ oro ebiet ikọ ẹtịmde ẹmehe? Ih, Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ ke prọfesi aban̄ade Jesus ete: “Afo eyenuak mmọ ke esan̄ukwak; onyụn̄ obom mmọ nte n̄kpọ eke obot-eso anamde.” (Psalm 2:9) Ẹma ẹtịn̄ prọfesi n̄ko ẹban̄a enye ẹte: “Jehovah eyetie ke Zion ọnọ esan̄ odudu fo ẹsọk fi: da ubọn̄ ke otu mme asua fo.” (Psalm 110:2) Ke ntre, emana oro John okokụtde enen̄ede abuana Jesus Christ. Baba, idịghe Jesus ndikamana nto n̄wan emi mîfiọkke erenowo ke edem ko mbemiso akpa isua ikie eke Eyo Nnyịn; m̀mê emi ndikpetịn̄ mban̄a edinam Jesus afiak eset enyene uwem eke spirit ke 33 E.N. Akande oro, emi idịghe edikpụhọ ukpọn̄. Utu ke oro, enye edi emana Obio Ubọn̄ Abasi ke 1914 nte ata idem-n̄kpọ, ye Jesus—odude ke heaven ke se ikperede ndisịm isua ikie-20 idahaemi—ẹdoride ke ebekpo nte Edidem.—Ediyarade 12:10.
13. Eyeneren oro ndidi se ẹkpobide “ufịme ẹmen ẹsọk Abasi ẹkedori ke ebekpo Esie” owụt nso?
13 Jehovah tutu amama idiyakke Satan ata n̄wan Esie m̀mê obufa eyeneren Esie! Ke amanade, ẹkpobi eyen erenowo emi “ufịme ẹmen ẹsọk Abasi ẹkedori ke ebekpo Esie.” Ntem enye edidu ofụri ofụri ke idak ukpeme Jehovah, emi editịmde ese Obio Ubọn̄ oro amanade obufa mi enyịn ọyọhọ ọyọhọ, kpa n̄kpọutom Esie ndida nnam edisana enyịn̄ Esie asana. Ke ukem ini oro, n̄wan emi efehe aka ebiet oro Abasi okotịmde ọnọ enye ke wilderness. Ọyọhọ mbụk odu aban̄a emi ke ukperedem! Amaedi Satan, ẹtịm itie idahaemi ẹnọ akpan n̄kpọntịbe oro edinamde enye okûkeme nditọn̄ọ ntak ndi n̄kpọndịk nnọ Obio Ubọn̄ emi ke heaven. Nso idi n̄kpọntịbe oro?
Ekọn̄ ke Heaven!
14. (a) Nte John obụkde, nso n̄kpọntịbe inam Satan okûkeme tutu amama nditọn̄ọ ntak nsịn Obio Ubọn̄ ndịk? (b) Ewe ebiet ke ẹkụk Satan ye mme demon ẹsịn?
14 John asian nnyịn ete: “Ekem ekọn̄ otịbe ke heaven; Michael ye mme angel esie ẹn̄wana ekọn̄ ye dragon; dragon ye mme angel esie ẹnyụn̄ ẹn̄wana ekọn̄, edi mmọ ikanke. Ufan̄ inyụn̄ idụhe aba inọ mmọ ke heaven. Ndien ẹsio akwa dragon ẹduọk ke isọn̄, kpa akani urụkikọt oro ẹkotde enye ẹte, andidori ikọt Abasi ikọ ye Satan, andibian̄a ofụri ererimbot; ẹsio enye ẹduọk ke isọn̄, ẹnyụn̄ ẹsion̄o mme angel esie ẹduọn̄ọ ye enye.” (Ediyarade 12:7-9) Ntre, nte usọp usọp edinam ke ndisu edisana ndịben̄kpọ Abasi, ẹbịn Satan, ẹsio ke heaven, ẹnyụn̄ ẹsion̄o mme demon esie ẹduọn̄ọ ke isọn̄ ye enye. Ẹkụk enyeemi akabian̄ade ofụri isọn̄ tutu ke udomo oro akabarede edi abasi esie ke akpatre ẹsịn ke n̄kan̄ ererimbot emi, kpa ebiet emi nsọn̄ibuot esie ekebemde iso ọtọn̄ọ.—2 Corinth 4:3, 4.
15, 16. (a) Anie edi Michael, ndien nnyịn isan̄a didie ifiọk? (b) Ntak odotde nte ke Michael edi enyeemi osiode Satan ke heaven ọduọk ke isọn̄-ọ?
15 Anie enyene akwa edikan emi ke enyịn̄ Jehovah? Bible ọdọhọ ete ke enye edi Michael ye mme angel esie. Edi anie edi Michael? Enyịn̄ oro “Michael” ọwọrọ “Anie Etie Nte Abasi?” Ntre anaedi Michael enyene udọn̄ ke ndinọ itie edikara Jehovah ubọn̄ ke ndisọn̄ọ nte ke idụhe owo efen oro emende udomo ye Jehovah. Ke Jude ufan̄ikọ 9, ẹkot enye “Michael, akwa angel.” Nte owụtde udọn̄, ẹda udorienyịn̄ oro “akwa angel” ke ebiet efen ke Bible ye editịn̄ mban̄a owo kiet emi ikpọn̄: Jesus Christ. b Paul etịn̄ aban̄a enye ete: “Ọbọn̄ ke Idemesie eyeto ke heaven osụhọde ye n̄kpo, ye uyo archangel [“akwa angel,” NW], ye uyo ukotowo Abasi.” (1 Thessalonica 4:16) Udorienyịn̄ oro “akwa angel” ọwọrọ “etubom mme angel.” Ntem idịghe n̄kpọ n̄kpaidem nte Ediyarade etịn̄de aban̄a “Michael ye mme angel esie.” Mme itie en̄wen ke Bible oro ẹdọhọde nte mme angel ẹsụkde idem ẹnọ edinen asan̄autom Abasi ẹban̄a Jesus. Ntem, Paul etịn̄ aban̄a “ini emi Ọbọn̄ Jesus editode ke heaven ọbiọn̄ọde . . . ye mme angel odudu Esie.”—2 Thessalonica 1:7; se n̄ko Matthew 24:30, 31; 25:31.
16 Mmọemi ye mme itien̄wed Abasi eken ẹda nnyịn ẹkesịm ubiere oro owo mîkemeke ndifehe mbọhọ nte ke Michael idịghe owo efen ikan Ọbọn̄ Jesus Christ ke itie esie eke heaven. Idahaemi, ke usen Ọbọn̄, enye n̄kukụre idọhọke Satan aba ite: “Ọbọn̄ [“Jehovah,” NW] akpakam asua ọnọ fi.” Sia ini emi edide ini ubiereikpe, Jesus, nte Michael, osio idiọk Satan ye mme demon esie efep ke heaven. (Jude 9; Ediyarade 1:10) Otịm odot nte ke enye ekpedi Enyeemi akpanamde emi, sia Enye edide Edidem oro ẹdoride ke ebekpo obufa. Jesus edi n̄ko Mfri, oro ẹken̄wọn̄ọde ke edem ko ke Eden, emi ke akpatre edinuakde ibuot Urụkikọt oro, ke ntem owotde enye ke nsinsi. (Genesis 3:15) Ke ndibịn Satan mfep ke heaven, Jesus amasan̄a ekpere akpatre edinuak oro.
“Ẹdara, O Mme Heaven”
17, 18. (a) Ewe edinam eke heaven ke John obụk aban̄a iduọ oro Satan otode heaven ediduọ? (b) Ọkpọsọn̄ uyo oro John okopde eyedi oto itie ewe?
17 John obụk aban̄a idara idara edinam eke heaven kaban̄a enyene-ndịk iduọ Satan emi ete: “Ndien n̄kop ọkpọsọn̄ uyo ke heaven nte ọdọhọde ete, Ke emi edinyan̄a ye edikara ẹmedi, ye Ubọn̄ Abasi nnyịn ye odudu Christ Esie; koro ẹma ẹsio enye emi odoride nditọ-ete nnyịn ikọ ẹduọk ke isọn̄. Emi odoride mmọ ikọ ke iso Abasi ke uwemeyo ye okoneyo. Mmọ ẹma ẹkan enye oto ke iyịp Eyen-erọn̄, onyụn̄ oto ke se mmọ ẹtịn̄de nte ntiense. Mmọ imaha uwem mmọ tutu osịm n̄kpa. Ntre ẹdara, O mme heaven, ye mbufo ẹmi ẹdụn̄ọde ke esịt.”—Ediyarade 12:10-12a.
18 Ọkpọsọn̄ uyo anie ke John okop? Bible itịn̄ke. Edi mbiet mfiori oro ẹbụkde ke Ediyarade 11:17 okoto mbiowo 24 oro ẹkenamde ẹset, ẹmi ẹdude ke mme itie mmọ eke heaven, ke ebiet emi mmọ idahaemi ẹkemede ndida ke ibuot ndisana ikọt 144,000. (Ediyarade 11:18) Ndien sia mme asan̄autom Abasi oro ẹyetde aran, ẹmi ẹkọbọde, oro ẹsụk ẹdude ke isọn̄ ẹdide se ẹtịn̄de ẹban̄a mi nte “nditọete nnyịn,” ikọ emi mfọn mfọn okpoto ukem itie. Eyịghe idụhe mme anam-akpanikọ ẹmi ẹkemede ndidian uyo mmọ, sia ediset mmọ ẹketienede ndondo oro ke edisio Satan ye udịm mme demon esie mfep ke heaven ebede.
19. (a) Edisu edisana ndịben̄kpọ Abasi eberede usụn̄ ọnọ Jesus ndinam nso? (b) Ndikot Satan “enyeemi odoride nditọete nnyịn ikọ” owụt nso?
19 Edisu edisana ndịben̄kpọ Abasi oyom Jesus ada ukara ke Obio Ubọn̄ Jehovah. Ke ntem usụn̄ ẹberede ọnọ Abasi ndikụre akwa uduak esie ndinyan̄a mme anam-akpanikọ ubonowo. Idịghe mme abak-Abasi mbet esie ẹmi ẹdude idahaemi ke isọn̄ ikpọn̄îkpọn̄ ke Jesus ada edinyan̄a ọsọk edi ada n̄ko ọsọk anana-ibat miliọn akpan̄kpa ẹmi Abasi enyenede mmọ ke ekikere. (Luke 21:27, 28) Ndikot Satan ‘andidori nditọete nnyịn ikọ’ owụt ete, idem kpa ye oro ẹkesọn̄ọde ẹdori-ikọ esie oro okodoride Job nte edide nsu, enye okosụk akakaiso ndineni mban̄a nsọn̄ọnda mme asan̄autom Abasi ke isọn̄. Nte an̄wan̄ade, enye ke ediwak idaha ama afiak etịn̄ edori-ikọ oro nte ke owo eyeyak kpukpru se enye enyenede ọnọ ke ibuot ukpọn̄ esie. Satan okpu idiọk idiọk didie ntem!—Job 1:9-11; 2:4, 5.
20. Didie ke mme anam-akpanikọ Christian ẹkan Satan?
20 Mme Christian oro ẹyetde aran, ẹmi ẹbatde mmọ ke edinen “oto ke iyịp Eyenerọn̄,” ke ẹkaiso nditie ntiense nnọ Abasi ye Jesus Christ kpa ye mme ukọbọ. Ke se iwakde ikan isua 120, otu John emi amanyan ubọk owụt mme akwa eneni ẹbuanade ye utịt Ini Mme Gentile ndisịm utịt ke 1914. (Luke 21:24, King James Version) Ndien akwa otuowo ke ẹdiana ye mmọ ẹnam n̄kpọ idahaemi ke edinam akpanikọ. Baba owo mmọ kiet “[ifeheke] mmọemi ẹwotde ikpọkidem, edi mîkemeke ndiwot ukpọn̄,” nte mme ata n̄kpọntịbe ke uwem Mme Ntiense Jehovah ẹkewụtde ndien ndien ke eyo nnyịn. Otode ke ikọinua ye edu Christian oro odotde, mmọ ẹma ẹkan Satan, ẹyararede enye kpukpru ini nte osu-nsu. (Matthew 10:28; Mme N̄ke 27:11; Ediyarade 7:9) Ke ẹma ẹkenam mmọ ẹset ẹka heaven, mme Christian oro ẹyetde aran ẹnyene ndidi ẹkop idatesịt didie ntem, sia Satan mîdụhe do aba ke enyọn̄ ndidori nditọete mmọ ikọ! Ke akpanikọ, ini edi emi ọnọ kpukpru udịm mme angel ndiyere ikot emi idara idara ẹte: “Ẹdara, O mme heaven, ye mbufo ẹmi ẹdụn̄ọde ke esịt.”
Amia-Mbuba N̄kpọnnam!
21. Didie ke Satan ada n̄kpọnnam ọnọmọ isọn̄ ye inyan̄?
21 Ke okopde iyatesịt ke ntak ọyọhọ n̄kpọnnam ita, Satan idahaemi amaduak ndida orụk n̄kpọnnam esiemmọ kiet nnọmọ ubonowo. Enye edi: “Mbọm [“n̄kpọnnam,” NW] isọn̄ ye inyan̄, koro andidori ikọt Abasi ikọ ama osụhọde etiene mbufo; enye asan̄a ye akwa ifụtesịt, sia enye ọdiọn̄ọde ete ini imọ edi ibio.” (Ediyarade 12:12b) Edisio Satan mfep ke heaven enen̄ede ọwọrọ n̄kpọnnam ọnọ ata isọn̄, emi mme ibụk ibụk owo ke idak ndausụn̄ esie ẹsobode. (Deuteronomy 32:5) Idem ke akande oro, uduak Satan edide ‘ndikara m̀mê ndisobo’ ada n̄kpọnnam ọsọk ndamban̄a isọn̄, ndutịm n̄kaowo, ọkọrọ ye ndamban̄a inyan̄, kpa ndutịme ndutịme otu ubonowo ke idemesie. Ke ini ekọn̄ ererimbot iba oro, iyatesịt Satan ama owụt idem ke iyatesịt mme idụt oro ẹdude ke idak esie, ndien mbiet ndutịme eke ifụtesịt demon oro ke ẹkaiso tutu usen mfịn—okposụkedi mîdibịghike aba! (Mark 13:7, 8) Edi ọkpọkọm mme n̄kari Devil ẹnyene ndịk nte ẹnyenyene, mmọ tutu amama idikpetke-kpet nditie nte idiọk utịp oro ọyọhọ n̄kpọnnam ita—edinam otode Obio Ubọn̄ Abasi—edinyenede ke idem esop Satan oro ẹkụtde ke enyịn!
22, 23. (a) John ọdọhọ ke nso itịbe ke ẹma ẹkesio Satan ẹduọk ke isọn̄? (b) Didie ke Satan ekeme ndikọbọ “n̄wan emi akamande eyen-eren oro”?
22 Toto ke unọmọ unọmọ edisio Satan mfep oro, nditọete Christ oro ẹsụk ẹdude ke isọn̄ ẹmeyọ n̄kponn̄kan iyatesịt esie. John obụk ete: “Ntre ke ini dragon okụtde ete ẹma ẹsio imọ ẹduọk ke isọn̄, enye ọkọbọ n̄wan emi akamande eyen-eren oro. Edi ẹnọ n̄wan oro mba iba eke akamba ntrukpom, man enye efe ọnyọn̄ ke ebietidụn̄ esie ke desert; do ke ẹbọk enye ke ini ye ke mme ini ye ke ubak ini, urụkikọt okûnyụn̄ okụt enye.”—Ediyarade 12:13, 14.
23 Mi n̄kukụt emi ada ekikere oro ẹkesiakde ke ufan̄ikọ 6, emi asiande nnyịn ete ke eyen esie ama akamana, n̄wan oro efehe ọnyọn̄ ke desert, ọkpọn̄ dragon oro. Nnyịn imekeme ndiyịk nte dragon ekemede ndikọbọ n̄wan oro, sia n̄wan emi odude ke heaven ndien idahaemi ẹma ẹsio dragon ẹduọk ke isọn̄. Ọfọn, ti ete ke n̄wan emi enyene nditọ mi ke isọn̄, kpa mfri esie. Ke ukperedem ke n̄kukụt emi, ẹsian nnyịn ẹte ke Satan owụt iyatesịt esie ke idem an̄wan emi ke ndikọbọ mfri esie. (Ediyarade 12:17) Ẹkeme ndida se itịbede inọ mfri an̄wan emi mi ke isọn̄ nte otịbe ọnọ n̄wan emi ke idemesie. (Men Matthew 25:40 domo.) Ndien mme nsan̄a mfri emi ẹdude mi ke isọn̄ oro ibat mmọ ọkọride-kọri ẹyekụt mme ukọbọ ẹmi n̄ko.
Obufa Idụt
24. Nso ifiọk n̄kpọntịbe ke Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹkenyene oro ekebietde edinyan̄a oro ẹkenyan̄ade nditọ Israel ẹsio ke Egypt?
24 Ke adan̄aemi ẹkesụk ẹn̄wanade akpa ekọn̄ ererimbot, nditọete Jesus ke edinam akpanikọ ẹma ẹkaiso ye ikọ ntiense mmọ ke udomo oro ẹkekemede. Ẹkenam emi ke idak ọkpọsọn̄ ubiọn̄ọ otode Satan ye ndiọi mme andin̄wam enye. Ke akpatre, akayak esisịt ẹkpetre an̄wan̄wa ikọ ntiense Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible oro. (Ediyarade 11:7-10) Oro ekedi ini emi mmọ ẹkekụtde n̄kpọntịbe otịmde ebiet eke nditọ Israel ke Egypt, oro n̄ko ẹkeyọde ke idak ọkpọsọn̄ mfịghe. Ekedi ini oro ke Jehovah akada mmọ iwiwa, nte n̄kpọ eke emende ke mba ntrukpom, osịm itie ubọhọ ke desert eke Sinai. (Exodus 19:1-4) Kpasụk ntre, ke ndot-ndot ukọbọ eke 1918-1919 ebede, Jehovah ama anyan̄a mme ntiense esie, nte ẹdade ẹban̄a n̄wan esie, esịn ke idaha eke spirit oro ekedide itie ubọhọ ọnọ mmọ nte desert ekedide ọnọ nditọ Israel. Emi okotịbe nte ibọrọ akam mmọ.—Men Psalm 55:6-9 domo.
25. (a) Nso ke Jehovah akanam amana ke 1919, ukem nte enye akanamde nditọ Israel ẹmana nte idụt ke wilderness? (b) Mmanie ẹnam idụt emi, ndien ẹkeda mmọ ẹdisịn ke nso?
25 Ke wilderness, Jehovah ama anam nditọ Israel ẹmana nte idụt, ọnọde mmọ n̄kpọ eke spirit ye eke obụk. Ukem ntre, ọtọn̄ọde ke 1919, Jehovah ama anam mfri an̄wan emi amana nte idụt eke spirit. Owo ikpenyeneke ndidue nda emi nte Obio Ubọn̄ Messiah oro akarade oto heaven toto ke 1914. Utu ke oro, mme nsụhọ ntiense oro ẹyetde aran ke isọn̄ ẹnam obufa idụt emi, oro ẹkedade ẹdisịn ke ubọn̄ ubọn̄ itie eke spirit ke 1919. Idahaemi ke ẹnọde mmọ udeme “udia . . . mmọ ke edikem ini,” ẹma ẹsọn̄ọ mbon ẹmi idem ẹnọ utom oro anade ke iso.—Luke 12:42; Isaiah 66:8.
26. (a) Ikpehe ini oro ẹsiakde ke Ediyarade 12:6, 14 ebịghi adan̄a didie? (b) Nso ikedi uduak ikpehe ini eke ini ita ye ubak, ini ewe ke enye ọkọtọn̄ọ, ndien ini ewe ke enye okokụre?
26 Ini ubọhọ eke mfri an̄wan Abasi emi ekebịghi adan̄a didie? Ediyarade 12:6 ọdọhọ ke ebịghi ke usen 1,260. Ediyarade 12:14 okot ikpehe emi ini, mme ini, ye ubak ini; ke nditịn̄ ke usụn̄ efen, ini ita ye ubak. Ke akpanikọ, ikọ mbiba ẹmi ẹda ẹnọ isua ita ye ubak, ọtọn̄ọde ke ini utọ eke 1919 osịm ini idọk eke 1922 ke Mbahade Edem Edere Ererimbot. Emi ekedi ini edikop obufa nsọn̄idem ye edifiak ntịm esop ọnọ otu John oro ẹfiakde ẹwụk.
27. (a) Nte John obụkde, nso ke dragon oro akanam ke 1922 ebede? (b) Nso ikedi uduak Satan ke ndikpọhi ukwọ eke ukọbọ mfụk Mme Ntiense?
27 Dragon ikakpaha mba! “Ndien urụkikọt otop mmọn̄ ke inua esie nte akpa, ada ebịne n̄wan oro, ete ida idịm mmọn̄ oro imen enye ifep.” (Ediyarade 12:15) Nso ke “mmọn̄ . . . nte akpa,” m̀mê “mmọn̄ ukwọ” ọwọrọ? (The New English Bible) Edidem David eset ama etịn̄ aban̄a mme idiọkowo oro ẹkebiọn̄ọde enye nte “mme ukwọ idiọkn̄kpọ” [“mme idịm mbukpo owo,” Young]. (Psalm 18:4, 5, 16, 17) Ukem oro n̄ko, se Satan asanade ayak idahaemi edi ukọbọ otode mbukpo owo m̀mê ‘mme ikpîkpu owo.’ Ke 1922 ebede, Satan ama ọkpọhi ukwọ eke ukọbọ ofụk Mme Ntiense. (Matthew 24:9-13) Emi ama edisịne ata afai afai edinam, ‘edibot ibak ke ewụhọ,’ edisịn ke ufọk-n̄kpọkọbi, ye idem ediwot ebe ke ediyeyịri, editop ke ikan̄, ye edibịghi ibuot. (Psalm 94:20) Oburobụt Satan, emi ẹma ẹkekpan enye ndibe nsịm n̄wan Abasi eke heaven, ama ọtọn̄ọ iyatesịt iyatesịt ndin̄wana ye nsụhọ mfri an̄wan emi ẹdude ke isọn̄ ndinyụn̄ nsobo mmọ, edide nnennen nnennen m̀mê ke ndinam mmọ ẹtaba mfọn Abasi ebe ke ndibiat nsọn̄ọnda mmọ. Edi ubiere mmọ edi ukem nte eke Job: “Ndisioho mfọnmma ke idem mi mfep tutu ndikpa.”—Job 27:5.
28. Didie ke ukwọ eke ukọbọ oro okosịm n̄kon̄ n̄kan idaha ke Ekọn̄ Ererimbot II?
28 Idiọk idiọk ukwọ eke ukọbọ emi ama osịm n̄kon̄ n̄kan idaha ke ini Ekọn̄ Ererimbot II. Ke Europe ẹma ẹkọbi n̄kpọ nte Mme Ntiense 12,000 ẹtem ke mme itienna ekikere ye ufọk-n̄kpọkọbi Nazi, ndien n̄kpọ nte owo 2,000 ẹma ẹkpan̄a. Ke idak ikpọ etubom ekọn̄ oro ẹkekarade Italy, Japan, Korea, ye Taiwan, mme anam-akpanikọ Ntiense ẹma ẹbọ mbiet ibak ibak ufen oro. Idem ke mme inua-okot idụt ukara mbio obio, mme n̄ka Edinam Catholic ẹma ẹtọn̄ọ en̄wan ye Mme Ntiense, ẹduọk mmọ itai ẹnyụn̄ ẹdian ntan̄-unen, ẹnyụn̄ ẹbịn ẹsion̄o ke obio. Ẹma ẹbiat mme mbono Christian ẹfep ẹnyụn̄ ẹbịn nditọ Ntiense ẹsion̄o ke ufọkn̄wed.
29. (a) Didie ke John etịn̄ aban̄a ubọhọ oro okotode itie oro owo mîkodorike enyịn edisịm? (b) Didie ke edi nte ke “isọn̄ [ama] an̄wam n̄wan” oro? (c) Nso ke dragon oro akaiso ndinam?
29 Ubọhọ ama oto itie oro owo mîkodorike enyịn edi: “Edi isọn̄ an̄wam n̄wan; isọn̄ onyụn̄ atat inua esie ọn̄wọn̄ mmọn̄ oro dragon otopde ke inua esie. Ndien dragon ayat esịt ye n̄wan, onyụn̄ adaba ndin̄wana ekọn̄ ye nditọ esie ẹmi ẹsụhọde ẹmi ẹnịmde mme item Abasi, ẹnyụn̄ ẹyịrede ẹmụm ikọ-ntiense Jesus ẹkama.” (Ediyarade 12:16, 17) “Isọn̄”—kpa mme akpan n̄kpọ ke esịt editịm n̄kpọ Satan—ẹma ẹtọn̄ọ ndin̄wọn̄ “mmọn̄,” m̀mê “ukwọ” oro. Ke iduọk isua 1940, Mme Ntiense ẹma ẹnyene udịm udịm utebeikpe ke Akwa Esopikpe United States, ye ke mme ukara oro ẹkekarade ke ndusụk idụt eken, oro ẹkenyịmede ifụre utuakibuot. Ke akpatre, Mme Idụt oro ẹkedianade kiet ẹma ẹn̄wọn̄ ikpọ ukara ufịk eke Nazi-Fascist, adade ubọhọ ọsọk Mme Ntiense oro ẹkebọde ufen ke ubọk ibak ibak ukara ufịk. Mme ukọbọ iketreke ofụri ofụri, koro iyatesịt dragon amakaiso tutu osịm mfịn, ndien enye akaiso ndin̄wana ekọn̄ oro ye mmọemi “ẹyịrede ẹmụm ikọ-ntiense Jesus ẹkama.” Ke ediwak idụt, mme anam-akpanikọ Ntiense ẹsụk ẹdodu ke ufọk-n̄kpọkọbi, ndien ndusụk mmọ ẹsụk ẹkpakpan̄a ke ntak nsọn̄ọnda mmọ. Edi ke ndusụk idụt ẹmi, mme ukara ke ini ke ini ẹsisụhọde mfịghe mmọ, ndien Mme Ntiense ẹsinyene udomo ifụre eke okponde akan. c Ntem, ke edisu prọfesi emi, isọn̄ ke akaiso ndin̄wọn̄ mmọn̄ eke ukọbọ oro.
30. (a) Isọn̄ ọnọ n̄kemn̄kem ubọhọ man nso akpada itie? (b) Nsọn̄ọnda ikọt Abasi osụn̄ọ ke nso?
30 Ke usụn̄ emi, isọn̄ ọmọnọ ubọhọ oro okponde ekem ndiyak utom Abasi asuana osịm n̄kpọ nte idụt 235 ẹnyụn̄ ẹsion̄o mme anam-akpanikọ ọkwọrọ eti mbụk ẹwakde ẹbe miliọn itiokiet. Adianade ye mme nsụhọ eke mfri an̄wan emi, akwa otuowo ofụri ererimbot ẹdide mbufa mme andinịm ke akpanikọ ke ẹnịm mme ewụhọ Abasi aban̄ade edida san̄asan̄a n̄kpọn̄ ererimbot, ndisana ido uwem, ye ima nditọete, mmọ ke ẹnyụn̄ ẹtie ntiense ẹnọ Obio Ubọn̄ Messiah. Nsọn̄ọnda mmọ ọbọrọ esuene esuene ata Satan, anamde ẹmia n̄kanika n̄kpa ẹnọ Satan ye editịm n̄kpọ esie.—Mme N̄ke 27:11.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a Men esien Israel 12 eke obụk, mme apostle 12, esien Israel 12 eke spirit, ye inuaotop 12, angel 12, ye itiat idakisọn̄ 12 eke Obufa Jerusalem domo.—Ediyarade 21:12-14.
b Nte ededi, tịmfiọk ete ke Ediyarade 12:9 etịn̄ aban̄a “akwa dragon . . . [ye] mme angel esie.” Ntre, ikụreke ke Devil ndinam idemesie abian̄a abian̄a abasi edi n̄ko an̄wana ndikabade ndi akwa angel, okposụkedi akananam Bible mînọhọ enye udorienyịn̄ oro.
c Mme n̄kponn̄kan esopikpe ke ekese idụt ẹma ẹnọ Mme Ntiense Jehovah ifụre; ẹwet ndusụk ubiereikpe ẹmi ke ekebe odude ke page 92.
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ekebe ke page 185]
“Isọn̄ . . . Atat Inua Esie”
Ẹma ẹsana ukwọ eke ukọbọ Satan ẹyak ke ediwak idụt ke idem mme Christian oro ẹyetde aran ye mme nsan̄a mmọ. Ediwak ini, nte ededi, mme n̄kpọntịbe ke esịt editịm n̄kpọ Satan ẹma ẹda ẹsịm ukwọ oro ndidi se ẹn̄wọn̄de.
Nti utebeikpe oro Akwa Esopikpe ọkọnọde ke iduọk isua 1940 ẹma ẹn̄wọn̄ akamba ukwọ eke otu mbon ntịme ye edisịn ke ufọk-n̄kpọkọbi ke United States.
1945: Edikan oro Mme Idụt ẹkedianade kiet ẹkekande ke Ekọn̄ Ererimbot II ama etre afai afai ukọbọ ke mme idụt oro Germany ye Japan ẹkekarade.
Ke ini ẹkedoride Mme Ntiense Jehovah ukpan ke Obio Ukaraidem Dominican, ẹma ẹsịn Mme Ntiense ke ufọk-n̄kpọkọbi, ẹmia mmọ ke ikpa, ẹda etak ikan̄ ẹyịbi mmọ. Ke 1960 utọk ke ufọt akara ukara ufịk oro, Rafael Trujillo ye Ufọkederi Roman Catholic ama ada osịm edidorode ukpan mfep ke idem Mme Ntiense Jehovah.
Editop ke ikan̄, edifọp ke ikan̄, idan̄ n̄kanubọk, umia, editụhọde, ye ediwot Mme Ntiense ke ini ekọn̄ mbio obio ke Nigeria ẹma ẹtre ke 1970 ke ini udịmekọn̄ ukara akakande mbahade obio ukara oro akabaharede ada, oro kpukpru n̄kpọ ẹmi ẹketịbede.
Ke Spain ẹma ẹdụk ufọk ẹbọ mme Christian isop ẹnyụn̄ ẹsịn mmọ ke ufọk-n̄kpọkọbi ke ntak “ubiatibet” editịn̄ ikọ mban̄a Abasi ye edinịm mme mbonoesop Christian. Ukọbọ emi ke akpatre ama etre ke 1970, ke ini ẹkeyakde Mme Ntiense Jehovah ẹsịn enyịn̄ ke n̄wedibet, ke ntak ukara okokpụhọrede ido ekenyenede aban̄a mme ido ukpono oro mîdịghe Catholic.
Ke Portugal ẹma ẹdụn̄ọde ufọk ke mme itie ikie ye unana edibọ odudu nto ukara. Ẹma ẹnọ Mme Ntiense ata unan ẹnyụn̄ ẹtop ẹdọn̄ ke ufọk-n̄kpọkọbi, ẹnyụn̄ ẹbọ mme Bible mmọ. Ẹma ‘ẹn̄wọn̄’ edinam oyomonsia emi ke 1974, ke ini en̄wan ukpụhọ ukara ekọn̄ okosụn̄ọde ke edikpụhọ ukara, ẹkenyụn̄ ẹwụkde ewụhọ oro onyịmede ifụre unịm mbono.
Ke Argentina, ke idak ukara ekọn̄, ẹma ẹbịn nditọ Mme Ntiense Jehovah ẹsion̄o ke ufọkn̄wed, ẹma ẹnyụn̄ ẹmụm Mme Ntiense ke ofụri idụt oro ke ntak ẹkekwọrọde eti mbụk. Ukọbọ emi ke akpatre ama etre ke 1984 ke ini ukara oro akakarade adan̄aoro ọkọdiọn̄ọde N̄ka Mme Ntiense Jehovah nte ibet onyịmede.
[Chart ke page 183]
(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)
1914 Emana Obio Ubọn̄
1919 Emana obufa idụt
1919-1922 Ini edikop obufa nsọn̄idem
1922- Ukwọ eke ukọbọ
[Mme ndise ke page 182]
Mbọm isọn̄
