Ibuot 7

Odudu Ukpeme—“Abasi Edi Ebiet-Ubọhọ Nnyịn”

1, 2. Nso itiendịk ke nditọ Israel ẹkedu nte mmọ ẹkedụkde n̄kann̄kụk Sinai ke isua 1513 M.E.N., ndien didie ke Jehovah ọkọnọ mmọ ndọn̄esịt?

 NDITỌ Israel ẹkedu ke itiendịk ke ini mmọ ẹkebede ẹdụk n̄kann̄kụk Sinai ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ isua 1513 M.E.N. Enyene-ndịk isan̄ ke akana ebet mmọ, isan̄ oro ẹnamde ẹbe “akwa ye akpakop wilderness oro, ebiet ikan̄-ikan̄ urụkikọt, ye eke scorpion [ikpeyen].” (Deuteronomy 8:15) Mme idụt usua n̄ko ẹma ẹda en̄wan ẹtiene mmọ. Jehovah akada ikọt esie edisịm idaha emi. Nte Abasi mmọ, nte enye ama ekeme ndikpeme mmọ?

² Mme ikọ Jehovah ẹma ẹnen̄ede ẹnọ ndọn̄esịt: “Mbufo ẹmekụt se n̄kanamde ke Egypt, ye nte n̄kadade mba ntrukpom mmen mbufo n̄kama nnyụn̄ nda mbufo ndi ke ebiet mi.” (Exodus 19:4) Jehovah ama eti ikọt esie ete ke imọ ima inyan̄a mmọ ision̄o ke ubọk mbon Egypt, nte n̄kpọ eke idade ntrukpom imen mmọ ikesịm itie ukpeme. Edi mme ntak efen ẹdu oro “mba ntrukpom” etịmde odot ndida nnọ ukpeme Abasi.

3. Ntak emi “mba ntrukpom” etịmde odot ndida nnọ ukpeme Abasi?

³ Ntrukpom isidaha akwa ọkpọsọn̄ mba esie ndifefe kpọt. Ke ini eyo ofiopde, eka ntrukpom ayatat mba esie—oro ekemede ndiniọn̄ nsịm mita iba—nte ufụkeyo ndifụk nsek nditọ esie mbak ọkpọsọn̄ ufiop utịn. Ke mme ini efen, enye esida mba esie ofụk nditọ esie mbak mbịtmbịt ofụm. Kpa nte ntrukpom esikpemede nditọ esie, ntre ke Jehovah okofụk onyụn̄ ekpeme idụt Israel emi akamanade obufa. Idahaemi ke wilderness, ikọt esie ẹyeka iso ndinyene ukpeme ke idak ọkpọsọn̄ mba esie adan̄a nte mmọ ẹkade iso ẹnam akpanikọ. (Deuteronomy 32:9-11; Psalm 36:7) Edi nte nnyịn mfịn imekeme ndinen̄ede ndori enyịn ndinyene ukpeme Abasi?

 Un̄wọn̄ọ Abasi Ndinọ Ukpeme

4, 5. Ntak emi nnyịn ikemede ndinyene ọyọhọ mbuọtidem ke ukpeme oro Abasi ọn̄wọn̄ọde?

⁴ Ke akpanikọ Jehovah ekeme ndikpeme mme asan̄autom esie. Enye edi “Abasi Ibom”—kpa udorienyịn̄ emi owụtde ke enye enyene odudu oro n̄kpọ mîkemeke ndibiọn̄ọ. (Genesis 17:1) Ukem nte ọtọ m̀mê ekebe oro n̄kpọ mîkemeke ndibiọn̄ọ, owo ikemeke ndibiọn̄ọ odudu oro Jehovah adade anam n̄kpọ. Sia enye ekemede ndinam n̄kpọ ekededi oro enye aduakde, nnyịn imekeme ndibụp, ‘Nte edi uduak Jehovah ndida odudu esie n̄kpeme ikọt esie?’

⁵ Ke ikọ kiet ibọrọ edi ih! Jehovah ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn ete ke imọ iyekpeme ikọt imọ. Psalm 46:1 ọdọhọ ete: “Abasi edi ebiet-ubọhọ nnyịn ye odudu nnyịn, Enye edi andinyan̄a eke ekperede nnyịn eti-eti ke nnanenyịn.” Sia Abasi “mîkemeke ndisu nsu,” nnyịn imekeme ndinyene ọyọhọ mbuọtidem ke ukpeme oro enye ọn̄wọn̄ọde. (Titus 1:2) Ẹyak nnyịn ikere iban̄a mme in̄wan̄-in̄wan̄ uwụtn̄kpọ oro Jehovah adade ndiwụt ọyọhọ ukpeme oro enye ọnọde.

6, 7. (a) Nso ukpeme ke ekpemerọn̄ eke ini Bible ọkọnọ mme erọn̄ esie? (b) Didie ke Bible owụt udọn̄ ofụri esịt Jehovah ndikpeme nnyụn̄ nse mban̄a mme erọn̄ esie?

⁶ Jehovah edi Ekpemerọn̄, ndien “nnyịn inyene enye, ikọt esie, ye ufene emi enye ọbọkde.” (Psalm 23:1; 100:3) Iwakke unam oro ananade ukeme ndinyan̄a idem nte erọn̄. Ekpemerọn̄ ini Bible ekenyene ndinyene uko man ekpeme erọn̄ esie osio ke ubọk mme anawụri ekpe ye wolf, ọkọrọ ye mme inọ. (1 Samuel 17:34, 35; John 10:12, 13) Edi ama odu mme ini oro edikpeme erọn̄ okoyomde ẹnam n̄kpọ ke ima ima usụn̄. Ke ini erọn̄ amande eyen ke ebiet oro oyomde usụn̄ ọkpọn̄ ufọk ufene, ekpemerọn̄ oro ekerede aban̄a eyekpeme eka erọn̄ emi ke ini oro enye ananade un̄wam mi ndien ekem emen anana ukpeme eyenerọn̄ oro ekesịn ke ufọk ufene.

 ⁷ Ke ndimen idemesie ndomo ye ekpemerọn̄, Jehovah ọnọ nnyịn nsọn̄ọ aban̄a udọn̄ ofụri esịt esie ndikpeme nnyịn. (Ezekiel 34:11-16) Ti nte ẹtịn̄de ẹban̄a Jehovah ke Isaiah 40:11, oro ẹkenemede ke Ibuot 2 ke n̄wed emi: “Enye ọyọbọk ikọt esiemmọ nte ọbọk-ufene: ayatan̄ nditọ erọn̄ ke ubọk esie, akama ke ikpanesịt esie.” Didie ke eyenerọn̄ emi asan̄a edidu ke “ikpanesịt” ekpemerọn̄—ke enyọn̄ ewụra esie oro enye owobide ọkọhọ? Eyenerọn̄ emi ekeme ndisan̄a n̄kpere ekpemerọn̄, idem ewerede enye ke ukot. Nte ededi, edi ekpemerọn̄ enyene ndinụhọ mmen eyenerọn̄ oro, nnyụn̄ n̄kama enye ke ikpanesịt esie oro etiede nte itie ukpeme. Nso ima ima uwụtn̄kpọ oro owụtde unyịme Akwa Ekpemerọn̄ nnyịn ndikpeme nnyịn ke emi edi ntem!

8. (a) Mmanie ke ẹnọ ukpeme oro Abasi ọn̄wọn̄ọde, ndien didie ke ẹwụt emi ke Mme N̄ke 18:10? (b) Nso ibuana ke ndinyene ukpeme ke enyịn̄ Abasi?

⁸ Un̄wọn̄ọ Abasi ndinọ ukpeme ọkọn̄ọ ke idaha—mbon oro ẹsan̄ade ẹkpere enye kpọt ẹnyene ukpeme emi. Mme N̄ke 18:10 ọdọhọ ete: “Enyịn̄ Jehovah edi ọkpọsọn̄ tower: eti owo efehe odụk ke esịt, ndien odu ke ifụre.” Ke mme ini Bible, ẹkesibọp mme tọwa ndusụk ini ke wilderness nte ọtọ udịbe. Edi ekedi mbubehe owo oro odude ke itiendịk ndifehe n̄koyom ubọhọ ke utọ tọwa oro. Kpa ntre ke edi ye ediyom ukpeme ke enyịn̄ Abasi. Emi esịne n̄kpọ akan sụk edikot enyịn̄ Abasi ndien ndien; enyịn̄ Abasi ke idemesie idịghe ibọk n̄kpemeidem. Utu ke oro, nnyịn inyene ndifiọk nnyụn̄ mbuọt idem ke Enye emi ekerede enyịn̄ oro nnyụn̄ ndu uwem ekekem ye ndinen idaha esie. Jehovah owụt mfọnido didie ntem ndinọ nnyịn nsọn̄ọ nte ke edieke nnyịn iwọn̄ọrede ibịne imọ ke mbuọtidem, imọ iyedi ebiet ukpeme inọ nnyịn!

“Abasi Nnyịn . . . Emekeme Ndinyan̄a Nnyịn”

9. Didie ke Jehovah anam se ikande sụk edin̄wọn̄ọ ndinọ ukpeme?

⁹ Jehovah anam se ikande sụk edin̄wọn̄ọ ndinọ ukpeme. Ke mme ini Bible, enye ama owụt ke utịbe utịbe usụn̄ nte  ke imọ imekeme ndikpeme ikọt imọ. Ke eyo Israel, ọkpọsọn̄ “ubọk” Jehovah ama esiwak ndibiọn̄ọ mme okopodudu asua. (Exodus 7:4) Nte ededi, Jehovah ama ada odudu ukpeme esie anam n̄kpọ n̄ko ke ibuot owo kiet kiet.

10, 11. Ewe uwụtn̄kpọ Bible owụt nte Jehovah akadade odudu ukpeme esie anam n̄kpọ ke ufọn mme owo?

¹⁰ Ke ini n̄kparawa Hebrew ita—Shadrach, Meshach, ye Abednego—ẹkesịnde ndinụhọ nnọ mbiet o-gold Edidem Nebuchadnezzar, okpon-esịt edidem oro ama esịn mmọ ndịk ke idem nte ke iyotop mmọ idọn̄ ke akwa ikan̄. Nebuchadnezzar, emi ekedide ata ọkpọsọn̄ edidem ke isọn̄ ama etịn̄ emiom emiom ete: “Ewe abasi odu eke edikemede ndinyan̄a mbufo nsio mi ke ubọk?” (Daniel 3:15) N̄kparawa ita emi ẹma ẹnyene ọyọhọ mbuọtidem ke odudu Abasi mmọ ndikpeme mmọ, edi mmọ ikekereke ite ke ana enye anam ntre. (Daniel 3:17, 18) Ke akpanikọ, idem ke ini ẹkenamde akwa ikan̄ oro ofiop utịm ikatiaba akan nte akam esidide, oro ikedịghe n̄kpọ ndomokiet inọ okopodudu Abasi mmọ. Enye ama ekpeme mmọ, ndien emi ama enyịk edidem oro ndinyịme ete: “Baba Abasi efen eke ekemede ndinyan̄a ntem [idụhe].”—Daniel 3:29.

¹¹ Jehovah n̄ko ama owụt ata n̄wọrọnda odudu ukpeme esie ke ini enye okosiode uwem ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen esie edisịn ke idịbi Mary, kpa eyenan̄wan Jew emi mîkọfiọkke erenowo. Angel ama asian Mary ete ke enye “oyoyomo, onyụn̄ aman eyeneren.” Angel oro ama anam an̄wan̄a ete: “Edisana Spirit oyodoro fi ke idem, odudu Andikon̄-n̄kan oyonyụn̄ ofụk fi.” (Luke 1:31, 35) Etie nte akananam Eyen Abasi ikodụhe ke utọ itiendịk oro. Nte idiọkn̄kpọ ye unana mfọnmma eka esie ayanam ọbọn̄eyen esie enyene ndo? Nte Satan eyekeme ndinọ Eyen oro unan m̀mê ndiwot Enye mbemiso Enye amanade? Ikemeke nditịbe! Ntem, Jehovah ama esịn ibibene ukpeme akanade Mary man n̄kpọ ndomokiet—unana mfọnmma ndomokiet, idiọk odudu ndomokiet, owotowo ndomokiet, m̀mê demon ekededi—okûkeme  ndibiat ọbọn̄eyen oro ọkọkọride, tọn̄ọ ke ini uyomo idịbi ka iso. Jehovah ama aka iso ndikpeme Jesus ke ini uyen esie. (Matthew 2:1-15) Tutu esịm ekemini Abasi, unọmọ ndomokiet ikesịmke edima Eyen esie.

12. Ntak emi Jehovah ọkọnọde ndusụk owo utịbe utịbe ukpeme ke mme ini Bible?

¹² Ntak emi Jehovah ekekpemede ndusụk owo ke utịbe utịbe usụn̄ ntre? Ke ediwak idaha Jehovah ekekpeme mme owo man otodo ekpeme n̄kpọ oro edide ata akpan n̄kpọ akan: edisu uduak esie. Ke uwụtn̄kpọ, nsekeyen oro Jesus ndibọhọ ekedi akpan n̄kpọ man uduak Abasi osu, emi ke akpatre edidade ufọn isọk ofụri ubonowo. N̄wetnnịm n̄kpọ aban̄ade ekese edida odudu ukpeme nnam n̄kpọ edi ubak N̄wed Abasi eke odudu spirit, emi “[ẹkewetde] ndida n̄kpep nnyịn n̄kpọ, man nnyịn inyene idotenyịn oto ke ime ye ndọn̄esịt eke n̄wed Abasi ọnọde.” (Rome 15:4) Ih, mme uwụtn̄kpọ emi ẹsọn̄ọ mbuọtidem nnyịn ke okopodudu ọkpọsọn̄ Abasi nnyịn. Edi nso ukpeme ke nnyịn ikeme ndidori enyịn ndibọ nto Abasi mfịn?

Se Ukpeme Abasi Mîwọrọke

13. Nte obiomo Jehovah ndinam mme utịben̄kpọ nnọ nnyịn? Nam an̄wan̄a.

¹³ Ukpeme oro Abasi ọn̄wọn̄ọde ndinọ iwọrọke ite ke obiomo Jehovah ndinam mme utịben̄kpọ nnọ nnyịn. Baba, Abasi nnyịn inọhọ nnyịn ubiọn̄ nte ke nnyịn idinyeneke mfịna ke editịm n̄kpọ emi. Ediwak mme anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah ẹsobo n̄kpọsọn̄ idaha, esịnede unana, ekọn̄, udọn̄ọ, ye n̄kpa. Jesus ama asian mme mbet esie in̄wan̄-in̄wan̄ ete ke ẹkeme ndiwot mmọ ke ntak mbuọtidem mmọ. Oro edi ntak emi Jesus ọkọsọn̄ọde etịn̄ ke oyom ẹme ime tutu esịm akpatre. (Matthew 24:9, 13) Edieke Jehovah akpadade odudu esie anyan̄a nnyịn ke utịbe utịbe usụn̄ ke kpukpru idaha, Satan ekpenyene isọn̄ ndisụn̄i Jehovah nnyụn̄ ndọhọ ke utuakibuot oro nnyịn inọde Abasi idịghe ke esịt akpanikọ.—Job 1:9, 10.

14. Mme uwụtn̄kpọ ewe ẹwụt nte ke Jehovah isikpemeke kpukpru mme asan̄autom esie ke ukem ukem usụn̄ kpukpru ini?

 ¹⁴ Idem ke mme ini Bible, Jehovah ikadaha odudu ukpeme esie ikpeme asan̄autom esie kiet kiet isio ke n̄kpa unana idotenyịn. Ke uwụtn̄kpọ, Herod ama owot apostle James ke n̄kpọ nte isua 44 E.N.; edi, esisịt ini ke oro ebede, ẹma ẹnyan̄a Peter “[ẹsio] ke ubọk Herod.” (Utom 12:1-11) Ndien John, eyeneka James, ama odu uwem ebịghi akan Peter ye James. Nte an̄wan̄ade, nnyịn ikemeke ndidori enyịn Abasi nnyịn ndikpeme kpukpru asan̄autom esie ke ukem ukem usụn̄. Akande oro, “ini ye unọmọ” ẹtetịbe ẹnọ kpukpru nnyịn. (Ecclesiastes 9:11) Didie, ndien, ke Jehovah esikpeme nnyịn mfịn?

Jehovah Ọnọ Ukpeme Oro Ẹkụtde ke Enyịn

15, 16. (a) Nso uyarade idu nte ke Jehovah ọnọ mme andituak ibuot nnọ enye ukpeme oro ẹkụtde ke enyịn nte otu? (b) Ntak emi nnyịn ikemede ndinyene mbuọtidem nte ke Jehovah eyekpeme mme asan̄autom esie idahaemi ye ke “akwa ukụt”?

¹⁵ Akpa kan̄a, kere ban̄a ukpeme oro ẹkụtde ke enyịn. Nte mme andituak ibuot nnọ Jehovah, nnyịn imekeme ndidori enyịn ndibọ utọ ukpeme oro nte otu. Mîdịghe ntre, Satan ẹkpekeme ndimụm nnyịn mmemmem mmemmem. Kere ban̄a emi: Satan, kpa “ọbọn̄ ererimbot,” akpama ndisọhi utuakibuot akpanikọ mfep. (John 12:31; Ediyarade 12:17) Ndusụk okopodudu ukara ke isọn̄ ẹmedori ukpan ke utom ukwọrọikọ nnyịn ẹnyụn̄ ẹdomo ndisọhi nnyịn mfep ofụri ofụri. Edi, ikọt Jehovah ẹsọn̄ọ ẹda ẹnyụn̄ ẹka iso ndikwọrọ ikọ ye unana edikpa mba! Ntak emi n̄kpọsọn̄ idụt mîkemeke nditre utom ekpri otu mme Christian emi ẹtiede nte inyeneke ukpeme mi? Koro Jehovah adade ọkpọsọn̄ mba esie ofụk nnyịn!—Psalm 17:7, 8.

¹⁶ Nso kaban̄a ukpeme oro ẹkụtde ke enyịn ke “akwa ukụt” emi edide? Iyomke nnyịn ikop ndịk iban̄a ubiereikpe Abasi. Kamse, “Ọbọn̄ ọmọfiọk ndinyan̄a mmọ emi ẹten̄ede Enye nsio ke idomo, ndinyụn̄ mmụm mme idiọk owo  nnịm ke itie ufen, tutu esịm usen ikpe.” (Ediyarade 7:14; 2 Peter 2:9) Kan̄a ke emi, nnyịn kpukpru ini imekeme ndinịm n̄kpọ iba ke akpanikọ. Akpa kan̄a, Jehovah idiyakke ẹsọhi mme anam-akpanikọ asan̄autom esie ẹfep ke isọn̄. Udiana, enye ọyọnọ mbon oro ẹmụmde nsọn̄ọnda ẹkama nsinsi uwem ke obufa ererimbot esie—edieke oyomde, ebe ke ediset ke n̄kpa. Amaedi mbon oro ẹkpan̄ade, idụhe itie efen oro ọfọnde ndidu akan ibuot uti n̄kpọ Abasi.—John 5:28, 29.

17. Didie ke Jehovah ada Ikọ esie ekpeme nnyịn?

¹⁷ Idem idahaemi, Jehovah ekpeme nnyịn ebe ke “ikọ” esie emi enyenede odudu ndikpụhọde esịt ye uwem mme owo. (Mme Hebrew 4:12) Ke ndida mme edumbet esie nsịn ke edinam, nnyịn imekeme ndibọhọ ndusụk unọmọ oro ẹkụtde ke enyịn. Isaiah 48:17 ọdọhọ ete: “Ami ndi Jehovah . . . emi n̄kpepde fi usụn̄ udori.” Ye unana eyịghe, ndidu uwem ekekem ye Ikọ Abasi ekeme ndifori nsọn̄idem nnyịn onyụn̄ ọkọrọ isua ke uwem nnyịn. Ke uwụtn̄kpọ, koro nnyịn inamde item Bible oro ọdọhọde ete ibet use inyụn̄ inịm idem nnyịn asana ọbọhọ se isabarede obụkidem, nnyịn imefep mme ndek ndek edinam ye ndiọi edu uwem oro ẹdade unọmọ ẹsọk ediwak mbon oro mîbakke Abasi. (Utom 15:29; 2 Corinth 7:1) Nnyịn iwụt esịtekọm didie ntem iban̄a ukpeme oro Ikọ Abasi ọnọde!

Jehovah Ekpeme Nnyịn ke N̄kan̄ eke Spirit

18. Nso ukpeme eke spirit ke Jehovah ọnọ nnyịn?

¹⁸ Ke edide akpan n̄kpọ akan, Jehovah ọnọ nnyịn ukpeme eke spirit. Ima ima Abasi nnyịn ekpeme nnyịn osio ke unọmọ eke spirit ebe ke ndinọ nnyịn se nnyịn iyomde man ikeme ndiyọ mme idomo nnyụn̄ nsọn̄ọ mmụm itie ebuana nnyịn ye enye n̄kama. Ntem Jehovah anam n̄kpọ ndinịm nnyịn uwem, idịghe ke isua ifan̄ kpọt, edi ke nsinsi. Kere ban̄a ndusụk ndutịm Abasi oro ẹkemede ndikpeme nnyịn ke n̄kan̄ eke spirit.

19. Didie ke spirit Jehovah anam nnyịn ikeme ndiyọ idomo ekededi oro nnyịn isobode?

 ¹⁹ Jehovah edi ‘Andikop akam.’ (Psalm 65:2) Ke ini etiede nte mfịghe uwem okpon akaha, ndin̄wan̄a esịt nnyịn nnọ enye ekeme ndinọ ekese ifụre. (Philippi 4:6, 7) Ekeme ndidi enye idimenke mme idomo nnyịn ifep ke utịbe utịbe usụn̄, edi ke ibọrọ akam ofụri esịt nnyịn, enye ekeme ndinọ nnyịn ọniọn̄ ndise mban̄a enye. (James 1:5, 6) Ke akande oro, Jehovah edisana spirit ọnọ mbon oro ẹben̄ede enye ayak. (Luke 11:13) Okopodudu edisana spirit emi ekeme ndin̄wam nnyịn iyọ idomo m̀mê mfịna ekededi oro nnyịn isobode. Enye ekeme ndinọ nnyịn “akwa ubom odudu” ndiyọ tutu Jehovah osio kpukpru ubiak ubiak mfịna efep ke obufa ererimbot oro etịmde ekpere idahaemi.—2 Corinth 4:7.

20. Didie ke Jehovah ekeme ndida ekemmọ mme andituak ibuot n̄wụt odudu ukpeme?

²⁰ Ke ndusụk idaha, Jehovah ekeme ndi da ekemmọ mme andituak ibuot n̄wụt odudu ukpeme esie. Jehovah odụri ikọt esie ọdọn̄ ke itie “nditọ-ete” ofụri ererimbot. (1 Peter 2:17; John 6:44) Ke ufiop ufiop itie nditọete oro, nnyịn imokụt odu-uwem ntiense aban̄ade nte odudu edisana spirit Abasi enyenede eti utịp ke idem mme owo. Spirit oro osion̄o mme  mbun̄wụm ke idem nnyịn—kpa ndiye, ọsọn̄urua edu ẹsịnede ima, mfọnido, ye eti ido. (Galatia 5:22, 23) Ntem, ke ini nnyịn ikopde mfụhọ ndien ekemmọ andinịm ke akpanikọ ọnọ nnyịn item oro enyenede ufọn m̀mê abuana mme ikọ nsịnudọn̄ oro itịmde iyom, nnyịn imekeme ndikọm Jehovah ke enye ndinọ ukpeme ke utọ usụn̄ emi.

21. (a) Nso ekemini udia eke spirit ke Jehovah ọnọ ebe ke “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄”? (b) Didie ke afo ọbọ ọkpọkpọ ufọn oto se Jehovah anamde man ekpeme nnyịn ke n̄kan̄ eke spirit?

²¹ Jehovah ọnọ n̄kpọ efen ndikpeme nnyịn: ekemini udia eke spirit. Man an̄wam nnyịn ndibọ odudu nto Ikọ esie, Jehovah ọnọ “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄” utom edinọ udia eke spirit. Otu asan̄autom emi anamde akpanikọ mi ada mme n̄wed, ẹsịnede Enyọn̄-Ukpeme ye Awake!, ọkọrọ ye mme mbono esop, ye n̄kpri ye ikpọ mbono ndinọ nnyịn “udia ke edikem ini”—kpa se nnyịn iyomde, ke ini oro iyomde. (Matthew 24:45) Nte akanam afo omokop n̄kpọ ke mbono esop Christian—ke ibọrọ oro ẹnọde, ke utịn̄ikọ, m̀mê ke idem akam oro ẹbọn̄de—oro ọnọde nsọn̄idem ye nsịnudọn̄ oro oyomde? Nte akanam akpan ibuotikọ oro ẹmịn̄de ke kiet ke otu n̄wed nnyịn otụk uwem fo? Ti ete ke Jehovah ọnọ kpukpru utọ n̄kpọ oro man ekpeme nnyịn ke n̄kan̄ eke spirit.

22. Jehovah esiwak ndida odudu esie nnam n̄kpọ ke nso usụn̄, ndien ntak emi enye ndinam ntre edide ke ufọn nnyịn?

²² Jehovah enen̄ede edi “otu-ekọn̄ kpukpru mmọ eke ẹbuọtde idem mmọ ye enye.” (Psalm 18:30) Nnyịn imọfiọk ite ke enye idaha odudu esie ikpeme nnyịn isio ke kpukpru afanikọn̄ idahaemi. Nte ededi, enye esiwak ndida odudu ukpeme esie nnam n̄kpọ ndisu uduak esie. Ke akpatre, enye ndinam ntem esidi ke ufọn ikọt esie. Edieke nnyịn isan̄ade ikpere enye inyụn̄ isọn̄ọde ida ke ima esie, Jehovah ọyọnọ nnyịn mfọnmma uwem nsinsi. Ye idotenyịn emi ke ekikere, nnyịn ke akpanikọ imekeme ndida ndutụhọ ekededi ke editịm n̄kpọ emi nte se ‘mîdibịghike.’—2 Corinth 4:17.

Mme Mbụme Nditie N̄kere

Psalm 23:1-6 Nte Akwa Ekpemerọn̄, didie ke Jehovah ekpeme onyụn̄ ese aban̄a mbon mbieterọn̄ esie?

Psalm 91:1-16 Didie ke Jehovah ekpeme nnyịn osio ke afanikọn̄ eke spirit, ndien nso ke ana nnyịn inam man inyene ukpeme esie?

Daniel 6:16-22, 25-27 Didie ke Jehovah ekekpep edidem kiet ke eset aban̄a odudu ukpeme Esie, ndien nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto uwụtn̄kpọ emi?

Matthew 10:16-22, 28-31 Nso ubiọn̄ọ ke nnyịn ikpodori enyịn ndisobo, edi ntak emi nnyịn mîkpabakke mme andibiọn̄ọ?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

 [Ndise ke page 69]

‘Enye ayakama mmọ ke ikpanesịt esie’