1-3. (a) Didie ke ediwak owo ẹda utom mmọ? (b) Bible oyom owo ada utom didie, ndien mme mbụme ewe ke idibọrọ ke ibuotikọ emi?

EDIWAK owo mfịn ikopke inem utom mmọ sia etie mmọ ufen ufen. Mmọ ẹnam utom emi mmọ mîmaha. Utom emi esinyụn̄ ada ediwak hour kpukpru usen, ntre isidọn̄ke mmọ ndika utom ndusụk usen. Nso ikeme ndin̄wam mme owo ntre ẹma ẹnyụn̄ ẹkop inem utom mmọ?

² Ikọ Abasi etịn̄ eti n̄kpọ aban̄a ọkpọsọn̄ utom. Enye ọdọhọ ke utom ye se owo adiade oto utom esie ẹdi enọ Abasi. Solomon ekewet ete: “Kpukpru owo ẹdia ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄ ẹnyụn̄ ẹkụt se ifọnde ke kpukpru ọkpọsọn̄ utom mmọ. Emi edi enọ Abasi.” (Ecclesiastes 3:13) Jehovah oyom ikop inem utom nnyịn inyụn̄ idia utịp utom nnyịn sia enye ama nnyịn onyụn̄ oyom n̄kpọ ọfọn nnyịn. Ana ise utom nte enye esede inyụn̄ inam nte enye etemede man enye aka iso ama nnyịn.​—Kot Ecclesiastes 2:24; 5:18.

³ Ke ibuotikọ emi, iyọbọrọ mbụme inan̄ emi: Nso ke ikpanam man ikop inem ọkpọsọn̄ utom emi inamde? Nso utom ke mme ata Christian mîkpanamke? Nso ke ikpanam mbak utom idida ini n̄kpọ Abasi? Nso idi ata akpan utom nnyịn? Mbemiso ibọrọde mme mbụme emi, yak ise uwụtn̄kpọ owo iba emi ẹnamde utom ẹkan ke ofụri ekondo​—Jehovah Abasi ye Jesus Christ.

4, 5. Didie ke Bible owụt ke Jehovah anam utom etieti?

⁴ Jehovah edi Akakan Anamutom. Genesis 1:1 ọdọhọ ete: “Ke editọn̄ọ, Abasi okobot enyọn̄ ye isọn̄.” Ke Abasi ama okobot kpukpru n̄kpọ ke isọn̄ ama, enye ama ọdọhọ ke mmọ “ẹfọn etieti.” (Genesis 1:31) Ọwọrọ enye ama enen̄ede ama ofụri se enye akanamde ke isọn̄. Jehovah edi “Abasi inemesịt.” Imenịm ke esịt ama enen̄ede enem enye ndikụt ke kpukpru utom esie ọfọn.​—1 Timothy 1:11.

⁵ Abasi nnyịn esinam utom etieti. Enye ke ananam utom tutu emi. Anyan ini ke Abasi ama okobot kpukpru n̄kpọ ama ke isọn̄, Jesus ama ọdọhọ ete: “Ete mi ke ananam utom tutu esịm emi.” (John 5:17) Nso ke Abasi anam? Enye ke etie ke heaven ekpeme onyụn̄ ese aban̄a mme owo ke isọn̄. Enye ada spirit esie emek mbon emi ẹditienede Jesus ikara ke heaven. Bible okot mmọ “obufa edibotn̄kpọ.” (2 Corinth 5:17) Enye ke anam n̄kpọ man se enye akaduakde ọnọ ubonowo osu, man mbon emi ẹmade enye ẹkeme ndidu uwem nsinsi ke obufa ererimbot. (Rome 6:23) Imọdiọn̄ọ ke Jehovah enen̄ede okop inemesịt ndikụt utịp utom esie. Ata ediwak owo ẹnyịme etop Obio Ubọn̄, ndien enye ke okot mmọ adian idem, mmọ ke ẹnyụn̄ ẹkpụhọde man enye aka iso ama mmọ.​—John 6:44.

6, 7. Nso iwụt ke Jesus ama esisịn idem anam utom?

⁶ Jesus n̄ko esinam utom etieti, ndien ebịghi enye ọkọtọn̄ọ ndinam emi. Mbemiso enye ekedide isọn̄, enye ekedi “ata anamutom,” emi Abasi akadade obot kpukpru n̄kpọ ke “heaven ye ke isọn̄.” (Mme N̄ke 8:​22-31; Colossae 1:​15-17) Jesus ama aka iso esịn idem anam utom ini enye okodude isọn̄. Enye ama ekpep utom usọeto ini edide  ekpri, ẹma ẹnyụn̄ ẹdiọn̄ọ enye nte “anamusọ eto.” * (Mark 6:3) Utom usọeto idịghe ekpri utom. Utom emi ama esinen̄ede ọsọn̄ ke eyo Jesus sia itie usiaketo, itie udep n̄kpọutom, ye ediwak n̄kpọutom ilektrik ikodụhe. Kere nte Jesus ọwọrọde aka ndiyom eto emi enye edidade inam utom, ekek eto oro, asiak, ekem obiom aka ebiet oro enye editiede inam utom! Kere nte enye osụk ọbọpde ufọk​—asiak eto, ọkọn̄ ọkọm, anam usụn̄ufọk, onyụn̄ ọkọn̄ okpokoro, n̄kpọitie, ye mme n̄kpọ eken. Imenịm ke ama esinem Jesus ndikụt eti utom emi enye ekesịnde idem anam.

⁷ Jesus ikesịnke mbre ke utom ukwọrọikọ. Enye ama esịn idem anam ata akpan utom emi ke ofụri isua ita ye ubak. Man ọkwọrọ ikọ ọnọ ata ediwak owo nte enye ekekeme, enye ama esibak edemede ọkwọrọ ikọ tutu eyo ofụk owo idem. (Luke 21:​37, 38; John 3:2) Enye ama ‘asan̄a to ke obio sịm obio, to ke obio-in̄wan̄ sịm obio-in̄wan̄, ọkwọrọ onyụn̄ atan̄a eti mbụk obio ubọn̄ Abasi.’ (Luke 8:1) Jesus ama esisan̄a ata ediwak kilomita ke usụn̄ oro etiede ntọn̄ntọn̄ ọkọkwọrọ eti mbụk ọnọ mme owo.

8, 9. Nso iwụt ke Jesus ama okop inem utom esie?

⁸ Ndi ama enem Jesus ndisisịn idem n̄kwọrọ ikọ? Ih, ama enem! Mbon emi enye ọkọkwọrọde ikọ ọnọ ẹma ẹwak tutu ẹmen ẹdomo ye in̄wan̄ emi n̄kpọ ama akadat ekem se ẹkpen̄ede. Utom Abasi ama enem Jesus onyụn̄ ọsọn̄ọ enye idem tutu enye enyịme nditie biọn̄ nnam utom oro. (John 4:​31-38) Kere nte esịt ekenemde Jesus ini enye okokụrede utom ukwọrọikọ esie onyụn̄ ọdọhọde Ete esie ete: “Mmọnọ fi ubọn̄ ke isọn̄, sia mma n̄kokụre utom eke afo ọkọnọde mi nnam.”​—John 17:4.

 ⁹ Jehovah ye Jesus ẹnen̄ede ẹkop inem utom mmọ ẹkan kpukpru owo. Ima oro imade Jehovah anam iyom ndikpebe enye. (Ephesus 5:1) Ima oro imade Jesus anam ‘itiene nde ikpat esie ketket.’ (1 Peter 2:21) Idahaemi, yak ineme nte nnyịn n̄ko ikemede ndikop inem ọkpọsọn̄ utom nnyịn.

10, 11. Nso idinam nnyịn ikûda utom nnyịn nte ufen?

¹⁰ Mme ata Christian ẹsinam utom man ẹnyene se ẹdiade. Isiyom utom emi inamde enenem nnyịn, edi isimemke akpan akpan edieke inamde utom oro nnyịn mîmaha. Nso ke ikpanam man isụk ikop inem utọ utom oro?

¹¹ Kûda utom nte ufen. Enyene mme n̄kpọ ke uwem nnyịn emi nnyịn mîdikemeke ndikpụhọ, edi imekeme ndikpụhọ nte idade mmọ. Ndidiọn̄ọ nte Abasi adade utom ekeme ndin̄wam nnyịn ikûda utom nnyịn nte ufen. Ke uwụtn̄kpọ, edieke afo edide ibuot ufọk, ti ke utom emi anamde anam ubon fo ẹnyene se ẹdade ẹdu uwem, inamke n̄kpọ m̀mê utom oro etie didie. Afo ndise mban̄a ubon fo edi akpan n̄kpọ ke enyịn Abasi. Ikọ Abasi ọdọhọ ke owo oro mîtịmke n̄kpọ inọ ubon esie “ọdiọk akan owo eke mînịmke ke akpanikọ.” (1 Timothy 5:8) Ekpededi mbon itieutom fo ikopke inem utom mmọ, okwo edinenem fi ke ini ọdiọn̄ọde ke enye ke ada ese aban̄a ubon fo, ke utom emi an̄wam fi anam se Abasi oyomde anam ọnọ ubon fo.

12. Ntak emi ọfọnde isịn idem inam utom inyụn̄ inam akpanikọ?

¹² Sịn idem nam utom nyụn̄ nam akpanikọ. Iyọbọ ediwak ufọn edieke ikpepde ndinam utom nnyịn ọfọn inyụn̄ isịnde idem inam enye. Mme eteutom ẹsinen̄ede ẹma mbon oro ẹdiọn̄ọde utom ẹnyụn̄ ẹsịnde idem  ẹnam utom. (Mme N̄ke 12:24; 22:29) Sia idide mme ata Christian, ana inam akpanikọ ke itieutom. Inaha iyịp okụk m̀mê n̄kpọutom, m̀mê ida ini utom inam n̄kpọ idem nnyịn. (Ephesus 4:28) Ima ikụt ke ibuotikọ oro ebede ke esifọn owo anam akpanikọ. Mme owo ẹsida owo utom emi anamde akpanikọ nte owo emi ẹkemede ndiberi edem. M̀mê eteutom nnyịn ọdiọn̄ọ ke imesịn idem inam utom m̀mê idiọn̄ọke, esịt idifịnake nnyịn. Edinyụn̄ inenem nnyịn ndidiọn̄ọ ke se inamde enem Abasi esịt.​—Mme Hebrew 13:18; Colossae 3:​22-24.

13. Nso ikeme nditịbe edieke idude eti uwem ke itieutom?

 ¹³ Ti ke nte odude uwem ekeme ndinọ Abasi ubọn̄. Edieke idude uwem ke itieutom nte Christian okpodude, mbon en̄wen ẹyekụt. Nso ididi ufọn? Iyanam “ukpepn̄kpọ Abasi, Andinyan̄a nnyịn, enyene uku.” (Titus 2:​9, 10) Eti uwem nnyịn ekeme ndinam mbon en̄wen ẹdikụt ke nte nnyịn ikponode Abasi ọfọn, onyụn̄ anam mmọ ẹyom ndiditiene nnyịn n̄kpono Abasi. Kere nte ekpetiede fi ke idem edieke owo itieutom mbufo ekpedide edinam n̄kpọ Jehovah ke ntak eti uwem fo ke itieutom! Se idide akpan n̄kpọ ikan edi ndidiọn̄ọ ke nte odude uwem ọnọ Jehovah ubọn̄ onyụn̄ anam esịt adat enye. Inyeneke se inemde ntre!​—Kot Mme N̄ke 27:11; 1 Peter 2:12.

14-16. Mme akpan mbụme ewe ke akpana itie ikere ke ini iyomde ndimek utọ utom oro ikpanamde?

¹⁴ Bible itịn̄ke kpukpru utom oro owo akpanamde ye enye oro owo mîkpanamke. Edi emi iwọrọke ke imekeme ndinam utom ekededi. N̄wed Abasi ekeme ndin̄wam nnyịn imek utom emi ọfọnde onyụn̄ enemde Abasi esịt. Enye ekeme n̄ko ndin̄wam nnyịn idiọn̄ọ utọ utom emi Abasi mîmaha. (Mme N̄ke 2:6) Enyene akpan mbụme iba oro anade ibọrọ ke ini iyomde ndimek utọ utom oro ikpanamde.

¹⁵ Okûdi utom emi ayanam mi nnam n̄kpọ oro Bible akpande? Ikọ Abasi akpan uyịpinọ, usu nsu, ye ndibot n̄kpọ emi mme owo ẹsikponode. (Exodus 20:4; Utom 15:29; Ephesus 4:28; Ediyarade 21:8) Nnyịn idinamke utom ekededi oro ediyomde inam mme n̄kpọ emi. Edieke imade Jehovah, nnyịn ididehe-dei inam utom oro edinamde ibiat ibet esie.​—Kot 1 John 5:3.

¹⁶ Okûdi utom emi ayanam ntiene nnyene ubọk ke  idiọk edinam m̀mê nnam mbon en̄wen ẹnam se idiọkde? Ke uwụtn̄kpọ: Idiọkke ndinam utom nte andidara isenowo ke itieutom. Edi nso ke Christian akpanam edieke ẹkpedọhọde enye edinam utom oro ke ufọkibọk usion̄o idịbi? Imọdiọn̄ọ ke idịghe enye edision̄o owo idịbi, edi ndi enye ndinam utom do idin̄wamke utọ ufọkibọk oro ẹka iso ẹsion̄o owo idịbi, ẹwot nsek nditọ ke idịbi, kpa n̄kpọ emi Abasi akpande? (Exodus 21:​22-24) Sia imade  Jehovah, nnyịn iyomke ndinyene ubọk ndomokiet ke n̄kpọ ekededi emi N̄wed Abasi akpande.

17. (a) Nso ke ikpekere iban̄a ke ini iyomde ndibiere utọ utom oro ikpanamde? (Se ekebe “ Ndi Akpana Nnam Utom Emi?”) (b) Nso idinam esịt nnyịn ekeme ndin̄wam nnyịn ibiere se inemde Abasi esịt?

¹⁷ Imekeme ndidiọn̄ọ utọ utom emi ikpanamde edieke inen̄erede ikere iban̄a akpan mbụme iba oro ke ikpehe 15 ye 16. Enyene mme n̄kpọ en̄wen oro anade ikere iban̄a n̄ko ke ini iyomde ndibiere utom oro ikpanamde. * Ikpanaha ikere ke akpana ofụn emi anamde akpanikọ ẹtịn̄ se ikpanamde ke kpukpru idaha. Ana ida ifiọk Ikọ Abasi ibiere se ikpanamde. Nte ikekpepde ke ọyọhọ Ibuot 2, ana inọ esịt nnyịn ukpep, ikpep idem nnyịn  nte ikpadade Ikọ Abasi idu uwem kpukpru usen. Edieke ikpepde idem nnyịn nte ikpekerede n̄kpọ ọfọn, esịt nnyịn idiyakke ibiere n̄kpọ emi Abasi mîmaha, ndien emi ayanam Abasi aka iso ama nnyịn.​—Mme Hebrew 5:14.

18. Ntak emi mîmemke ndika iso nnam n̄kpọ Abasi idahaemi?

¹⁸ Imemke ndika iso nnam n̄kpọ Abasi idahaemi, sia idu uwem ke “mme akpatre usen” emi asan̄ade ye “ndiọkeyo emi ọsọn̄de ndiyọ.” (2 Timothy 3:1) Ọsọsọn̄ ndinyene utom; ẹsinyụn̄ ẹsọp ndisio mme owo ke utom. Sia idide mme Christian, imọdiọn̄ọ ke ọfọn isịn idem inam utom man ise iban̄a ubon nnyịn. Edi edieke nnyịn mîkpemeke, se mbon en̄wen ẹnamde ke itieutom m̀mê idiọkitọn̄ inyene ererimbot emi ekeme ndibe nnyịn onyụn̄ anam ikûsịn idem unam n̄kpọ Abasi nte ikesinamde. (1 Timothy 6:​9, 10) Ẹyak ineme se ikpanamde mbak utom nnyịn idida ini n̄kpọ Abasi, emi akam edide akpan n̄kpọ akan.​—Philippi 1:10.

19. Ntak emi odotde ibuọt idem ye Jehovah ke ofụri esịt, ndien nso ke oro mîdiyakke nnyịn inam?

¹⁹ Buọt idem ye Jehovah ke ofụri esịt. (Kot Mme N̄ke 3:​5, 6.) Jehovah odot se ibuọtde idem ye enye ke ofụri esịt, sia enye ekere aban̄a nnyịn! (1 Peter 5:7) Enye ọfiọk se iyomde akan nte nnyịn ke idem nnyịn ifiọkde, ndien enye isitrekke ndinọ nnyịn se inanade nnyịn. (Psalm 37:25) Ntem, ọfọn inam item oro N̄wed Abasi ọnọde nnyịn mi ete: “Ẹkûyak usụn̄ uwem mbufo asan̄a ye ima okụk, edi ẹyụhọ ye se mbufo ẹnyenede. Koro [Abasi] ọdọhọde ete: ‘Ndidehedei n̄kpọn̄ fi, ndinyụn̄ nsịnke fi.’” (Mme Hebrew 13:5) Ediwak Mme Ntiense Jehovah emi ẹnamde utom ofụri ini ẹnọ Abasi ẹkeme nditịn̄ nte Abasi esede aban̄a mmimọ. Edieke inịmde ke Jehovah eyese  aban̄a nnyịn, nnyịn idiyakke ekikere nte idinamde ise iban̄a ubon nnyịn etịmede nnyịn esịt akaha. (Matthew 6:​25-32) Nnyịn idiyakke utom ada ini n̄kpọ Abasi, utọ nte ini ukwọrọikọ ye ini mbono esop.​—Matthew 24:14; Mme Hebrew 10:​24, 25.

20. Bible ndidọhọ inam enyịn nnyịn ẹnen̄ede ẹse ọwọrọ nso, ndien didie ke afo ekeme ndinam oro?

 ²⁰ Nam enyịn fo enen̄ede ese. (Kot Matthew 6:​22, 23.) Item Bible oro ọwọrọ ke inaha iyom ikpọ n̄kpọ. Christian oro anamde item emi esisịn ofụri ekikere esie ke ndinam n̄kpọ Abasi. Edieke nnyịn mîyomke ikpọ n̄kpọ, nnyịn idisan̄ake iyom ikpọ utom emi ẹkpede ata ediwak okụk, idinyụn̄ iyomke ndidu uwem ikpọ ikpọ. Nnyịn idisịnke ibuot isịn itọn̄ iyom ndinyene kpukpru mbufa n̄kpọ oro ẹsion̄ode ẹdi, emi mme asuanetop n̄kpọurua ẹsinamde etie nte ke nnyịn mînyeneke, nnyịn idikopke inemesịt. Nso ke akpanam man owụt ke uyomke ikpọ n̄kpọ? Kûdụk isọn ntịme ntịme. Kûyom enyọn̄ ye isọn̄, sia ndise mban̄a mmọ esida ini etieti. Nam item Bible emi ọdọhọde yak iyụhọ ye “se idiade ye se isịnede ye itie udakibuot.” (1 Timothy 6:8) Yom usụn̄ sana mme n̄kpọ emi anamde uwem fo awak n̄kukọhọ yak.

21. Ntak emi anade ibiere mme n̄kpọ oro ikpebemde iso inam, ndien nso ke ikpada nte ata akpan n̄kpọ ke uwem nnyịn?

²¹ Sibem iso nam n̄kpọ Abasi. Sia inyenede ata ediwak n̄kpọ ndinam, ana ibiere mbon emi idisibemde iso inam. Mîdịghe ntre, mme n̄kpọ oro mîdịghe akpan n̄kpọ ẹkeme ndida ini akpan n̄kpọ. Nso ke ikpada nte ata akpan n̄kpọ ke uwem nnyịn? Ediwak owo ẹkere ke akpan n̄kpọ emi owo ekpebemde iso anam ekpedi ndika ufọkn̄wed ntaifiọk man ekpenyene ata eti utom ke ererimbot emi. Edi Jesus akakam ọdọhọ mme anditiene enye “ẹka iso . . . ndibem iso nyom obio ubọn̄” Abasi. (Matthew 6:33) Nnyịn mme ata Christian ikpebem iso iyom Obio Ubọn̄ Abasi. Akpana se ededi oro imekde, se iduakde ndinam, ye mme n̄kpọ oro isinamde owụt ke ida n̄kpọ Abasi ye ndinam uduak Abasi ke ata akpan n̄kpọ ikan inyene ye mme n̄kpọ ererimbot eken.

22, 23. (a) Nso idi ata akpan utom mme ata Christian, ndien didie ke ikeme ndiwụt ke enye edi akpan utom ọnọ nnyịn? (Se ekebe “ Se N̄kebierede Anam Nnen̄ede N̄kop Idatesịt.”) (b) Nso ke mûduyakke utom fo anam?

²² Sia idiọn̄ọde ke ererimbot emi okokụre ama, nnyịn ke isịn idem inam akpan utom oro ẹdọn̄de mme ata Christian, oro edi, ndikwọrọ ikọ nnyụn̄ n̄n̄wam mme owo ẹkabade ẹdi mbet Jesus. (Matthew 24:14; 28: 19, 20) Iyom ndisịn ofụri ukeme nnyịn ke utom emi ukem nte Jesus, sia imọfiọk ke enye ke ẹdida inyan̄a mme owo. Didie ke ikeme ndiwụt ke ida utom emi ke akpan n̄kpọ? Ata ediwak ikọt Jehovah ke ẹsịn idem ẹkwọrọ ikọ ke ofụri esịt nte mme asuanetop. Ndusụk mmọ ẹda ini mmọ ẹnam utom nte mme asiakusụn̄ m̀mê mme isụn̄utom. Ediwak mme ete ye eka ẹdiọn̄ọ ke ọfọn owo ebiere se enye edinamde inọ Abasi. Ntre mmọ ẹsin̄wam nditọ mmọ ẹbiere ndida uwem mmọ nnam utom ofụri ini nnọ Abasi. Ndi mbon oro ẹnen̄erede ẹsịn idem ẹkwọrọ etop Obio Ubọn̄ ẹsikop inemesịt ke ọkpọsọn̄ utom mmọ? Ih, ẹsikop! Owo ama anam n̄kpọ Jehovah Abasi ke ofụri esịt, enye isitreke-tre ndikop inemesịt, Jehovah esinyụn̄ ọdiọn̄ enye ke nsio nsio usụn̄.​—Kot Mme N̄ke 10:22.

²³ Utom emi ediwak nnyịn isinamde man inyene okụk ida ise iban̄a ubon nnyịn ẹsida ediwak hour. Kpa ye oro, ti ke Jehovah oyom ikop inem ọkpọsọn̄ utom nnyịn. Imekeme ndikop inem utom nnyịn edieke ikerede n̄kpọ inyụn̄ idude uwem nte Jehovah oyomde. Edi ana inen̄ede ibiere ke nnyịn ididehe-dei iyak utom nnyịn ada ini ata akpan utom emi Jehovah Abasi ọnọde nnyịn​—utom edikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi. Edieke idade utom ukwọrọikọ nte ata akpan utom nnyịn, nnyịn iwụt ke imama Jehovah, ndien enye ayaka iso ama nnyịn.