1, 2. Nso iketịbe emi akanamde Samuel etịn̄ ikọ ye nditọ Israel, ndien ntak emi okoyomde enye anam mmọ ẹkpụhọ ekikere?

SAMUEL ama owụk enyịn ese ikọt mmọ iso. Enye okokot idụt oro ẹdisop idem ke Gilgal. Enye ededi anam-akpanikọ prọfet ye ebiereikpe ke ediwak isua. Ekedi May m̀mê June ke n̄wed usenọfiọn̄ eyomfịn; ndaeyo ama ọtọtọn̄ọ. Ama ekem ini ukpen̄e wheat. Otuowo ẹma ẹdobo! Samuel ekpeketin̄ ikọ didie man esịm mmọ esịt?

² Mmọ ikọfiọkke ke imọn̄ isịn idem ke akamba mfịna. Mmọ ẹma ẹyịre ẹdọhọ ke iyom edidem emi edide owo akara mmimọ. Mmọ ikọfiọkke ke edinam mmimọ ikadaha ukpono isọk Jehovah Abasi mmimọ, ye prọfet esie. Ke nditịm ntịn̄, mmọ ikoyomke Jehovah edi Edidem mmimọ aba! Didie ke Samuel akpakanam mmọ ẹkpụhọ ekikere?

3, 4. (a) Ntak emi Samuel eketịn̄de aban̄a ini uyen esie? (b) Ntak emi uwụtn̄kpọ mbuọtidem Samuel enyenede ufọn ọnọ nnyịn mfịn?

³ Samuel ama etịn̄ ikọ. Enye ama ọdọhọ otuowo oro ete: “Ami mmọsọn̄ nnyụn̄ ntịbe iwat.” Ibuot iwat esie ama anam ikọ esie ọdọdiọn̄ enyene odudu. Ekem enye ama ọdọhọ ete: ‘Ami mmasan̄a ke iso mbufo toto ke uyen mi tutu esịm mfịn emi.’ (1 Sam. 11:14, 15; 12:2) Okposụkedi emi Samuel ọkọsọn̄de, enye ikefreke ini uyen esie. Enye okosụk eteti ini emi enye ekedide uyen. Mme ubiere emi enye akanamde ke ini eyenọwọn̄ ẹma ẹnam enye ọbuọt idem ye Jehovah Abasi esie onyụn̄ eten̄e enye ke ofụri eyouwem esie.

⁴ Samuel ama anam mbuọtidem esie etetịm ọsọn̄, okposụkedi  emi enye ekesiwakde ndidu ke otu mbon oro mîkenyeneke mbuọtidem mîkonyụn̄ isọn̄ọke ida. Mfịn n̄ko, imemke ndinam mbuọtidem nnyịn ọsọn̄ sia idude ke ererimbot unana mbuọtidem ye n̄wo. (Kot Luke 18:8.) Ẹyak ise se ikemede ndikpep nto uwụtn̄kpọ Samuel, ọtọn̄ọde ke ini eyenọwọn̄ esie.

5, 6. Didie ke ini uyen Samuel okokpụhọde ye eke mme uyen eken, edi ntak emi ete ye eka esie ẹkenịmde ke ẹyese ẹban̄a enye?

⁵ Ini uyen Samuel iketiehe nte ini uyen mbon eken. Esisịt ini ke ẹma ẹkesio enye ke eba, ke ini enye ekedide n̄kpọ nte isua inan̄, enye ama ọtọn̄ọ utom ke edisana tent utuakibuot Jehovah ke Shiloh, emi oyomde usụn̄ ebe kilomita 30 ọtọn̄ọde ke ufọk mmọ ke Ramah. Elkanah ye Hannah, ete ye eka esie, ẹma ẹyak enye ẹnọ Jehovah man anam san̄asan̄a utom, ndien emi ama anam enye edi Nazirite ke ofụri eyouwem esie. * Ndi emi ọwọrọ ke ete ye eka Samuel ẹkesesịn enye ikonyụn̄ imaha enye?

⁶ Baba-o! Mmọ ẹma ẹfiọk ke ẹyese ẹban̄a eyen mmimọ ke Shiloh. Eyịghe idụhe ke Eli Akwa Oku ama okụt ete ke ẹnam oro, koro Samuel akanam utom ye enye. Iban n̄ko ẹma ẹdu emi ẹkesin̄wamde ke utom tent utuakibuot, ndien mmọ ẹkesinam utom oro ke nde ke nde.—Ex. 38:8; Judg. 11:34-40.

7, 8. (a) Didie ke ete ye eka Samuel ẹkesisịn udọn̄ ẹnọ enye kpukpru isua? (b) Nso ke mme ete ye eka mfịn ẹkeme ndikpep nto ete ye eka Samuel?

⁷ Akan oro, Elkanah ye Hannah ikedehedei ifre edima eyen mmọ, sia emana esie ekedide ibọrọ akam. Hannah ama eben̄e Abasi ọnọ imọ eyeneren, onyụn̄ akan̄a ke imọ iyayak eyen oro inọ anam n̄kpọ Abasi ke ofụri eyouwem esie. Kpukpru isua, ke ini Hannah akade Shiloh, enye ama esida obufa anana-ubọk kod emi enye akanamde ọsọk Samuel esịne anam utom esie ke tent utuakibuot. Ke akpanikọ, ekpri eyen emi ama esima nte ẹkesidide ẹdise imọ ntre. Ete ye eka esie ẹma ẹkpep enye ke edi n̄kpọ ukpono ndinam n̄kpọ Jehovah ke san̄asan̄a ebiet oro, ndien imenịm ke eti nsịnudọn̄ ye ndausụn̄ mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹn̄wam enye.

⁸ Mme ete ye eka mfịn ẹkeme ndikpep ekese nto Elkanah ye Hannah. Mme ete ye eka mfịn ẹsiwak ndinọ nditọ mmọ mme n̄kpọ obụkidem edi ikpepke mmọ iban̄a Abasi. Edi ete ye eka Samuel ẹkeda n̄kpọ Abasi nte ebeiso n̄kpọ, ndien oro ekenen̄ede anam eyen mmọ ọkọri akabade edi utọ akwa owo oro enye ekedide.—Kot Mme N̄ke 22:6.

9, 10. (a) Tịn̄ nte tent utuakibuot eketiede ye nte Samuel akadade edisana ebiet oro. (Se n̄ko ikọ idakisọn̄.) (b) Nso ke Samuel ekesinam, afo onyụn̄ ekere ke didie ke mme uyen mfịn ẹkpekpebe enye?

 ⁹ Imekeme ndida enyịn ikike n̄kụt nte eyen emi ọkọride okpon onyụn̄ ọdọkde mme obot oro ẹkande Shiloh ẹkụk. Nte enye adade ese obio ye itịghede ke n̄kan̄ kiet, anaedi esịt ama esinen̄ede adat enye ke ini enye adade okụt tent utuakibuot Jehovah. Ke akpanikọ, tent utuakibuot oro ekedi edisana ebiet. * Moses ke idemesie akada usụn̄ ke ini ẹkebọpde enye ke se ikperede ndisịm isua 400 mbemiso ini oro, ndien enye ekedi n̄kukụre ebiet edisana utuakibuot oro Jehovah ekenịmde ke ofụri ererimbot.

¹⁰ Nte ekpri Samuel okosụk ọkọride okpon, enye ama edima tent utuakibuot oro. Nnyịn ikot ke mbụk oro enye ekewetde nte ini akakade ite: “Samuel asan̄a utom ke iso Jehovah nte eyenọwọn̄, esịne ephod emi ẹnamde ke linen.” (1 Sam. 2:18) Etie nte anana-ubọk ọfọn̄idem emi okowụt ke Samuel akan̄wam mme oku ke tent utuakibuot. Okposụkedi emi Samuel mîkotoho ubon mme oku, utom esie ama esịne ndiberede inuaotop okụre tent utuakibuot ke usenubọk nnyụn̄ nsan̄a utom nnọ Eli emi ekedide akanieren. Nte ededi, okposụkedi emi enye akamade utom emi, n̄kpọ ama etịmede enye esịt nte ini akakade. N̄kpọ ama enen̄ede ọdiọk ke ufọk Jehovah.

11, 12. (a) Nso akpan n̄kpọ ke Hophni ye Phinehas mîkanamke? (b) Nso ndiọi ido ye ndiọi edinam ke Hophni ye Phinehas ẹkenam ke tent utuakibuot? (Se n̄ko ikọ idakisọn̄.)

¹¹ Samuel ama okụt ata ndiọi ido ye ndiọi edinam ke ini uyen esie. Eli ama enyene nditọiren iba emi ẹkekerede Hophni ye Phinehas. Samuel ekewet ete: “Nditọ Eli ẹkedi mbukpo owo; mmọ ikọdiọn̄ọke Jehovah.” (1 Sam. 2:12) N̄kpọ iba oro ẹtịn̄de ke ufan̄ikọ emi ẹsan̄a kiet. Hophni ye Phinehas ẹkedi “mbukpo owo”—emi ke ata ata usụn̄ ọwọrọde “nditọ emi mîwọrọke n̄kpọ”—sia mmọ mîketen̄eke Jehovah. Mmọ ikọdọn̄ke enyịn iban̄a ndinen edumbet esie. Oro akanam mmọ ẹnam mme idiọkn̄kpọ eken.

¹² Ibet Abasi ama enen̄ede etịn̄ nte mme oku ẹkpenamde utom  mmọ ye nte mmọ ẹkpefọpde uwa ke tent utuakibuot. Emi ekedi ye eti ntak! Mme uwa oro ẹkeda ẹban̄a se Jehovah anamde man efen mme idiọkn̄kpọ, man mme owo ẹkpesana ke enyịn esie, ẹnyụn̄ ẹdot ndibọ edidiọn̄ ye ndausụn̄ esie. Edi Hophni ye Phinehas ẹma ẹnam mme oku eken ẹse mme uwa oro ke ndek. *

13, 14. (a) Didie ke idiọkido oro ẹkenamde ke tent utuakibuot okotụk mbon en̄wen? (b) Ntak emi ẹkemede ndidọhọ ke Eli ikanamke ọfọn nte ete ye nte akwa oku?

¹³ Kere nte ekpri Samuel adade enyịn esie iba okụt utọ ndiọi edinam oro, edi owo ikpanke mmọ. Enye ama okụt nte mme ubuene, mme usụhọde owo, ye mbon oro ẹfịkde, ẹdide edisana tent utuakibuot ye idotenyịn ndibọ ndọn̄esịt ye nsịnudọn̄ eke spirit, edi ẹnyọn̄ ke mfụhọ, iyatesịt, m̀mê esuene. Ndien eketie enye didie ke idem ndifiọk ke Hophni ye Phinehas ikadaha n̄ko ibet Jehovah kaban̄a idan̄ nte n̄kpọ, ye nte ke mmọ ẹma ẹsinyene ebuana idan̄ ye ndusụk iban oro ẹkenamde utom do ke tent utuakibuot? (1 Sam. 2:22) Eyedi enye ama odori enyịn ke Eli ayanam n̄kpọ aban̄a oro.

¹⁴ Eli ekedi akpan owo emi ekpeketrede mfịna oro. Sia enye ekedide akwa oku, enye ekesise aban̄a kpukpru se ikade iso ke tent utuakibuot. Ekedi utom esie nte ete ndinen̄ede nditọ esie. Kamse, mmọ ẹma ẹda afanikọn̄ ẹsọk idemmọ ye anana-ibat mbon en̄wen n̄ko ke idụt oro. Edi Eli ikanamke ọfọn nte ete ye nte akwa oku. Enye ikọsọn̄ke uyo isua inọ nditọ esie. (Kot 1 Samuel 2:23-25.) Ama oyom ẹnen̄ede ẹtụnọ nditọ esie. Mmọ ẹkenam idiọkn̄kpọ emi odotde n̄kpa!

15. Nso ọkpọsọn̄ etop ke Jehovah ọkọdọn̄ ọnọ Eli, ndien didie ke ubon Eli ẹkenam n̄kpọ ẹban̄a etop emi?

¹⁵ N̄kpọ oro ama ọdiọk tutu Jehovah ọdọn̄ “owo Abasi kiet,” kpa prọfet emi owo mîsiakke enyịn̄, aka ebịne Eli ọkọnọ enye ọkpọsọn̄ etop ubiomikpe. Jehovah ọkọdọhọ Eli ete: ‘Afo omokpono nditọ fo akan mi.’ Mmọdo, Abasi ama ọdọhọ ke ndiọi nditọ Eli ẹdikpan̄a usen kiet, ke ufọk Eli ẹyekụt ukụt, ye nte ke mmọ idikam idịghe aba mme oku. Ndi ọkpọsọn̄ etop emi ama anam ubon oro ẹkpụhọde? Mbụk oro idọhọke ke mmọ ẹma ẹkabade esịt.—1 Sam. 2:27–3:1.

16. (a) Nso nti n̄kpọ ke ikot iban̄a n̄kọri oro Samuel akanamde? (b) Ndi se okotde oro ẹnem fi? Nam an̄wan̄a.

¹⁶ Didie ke kpukpru mbiara ido uwem emi ẹketụk ekpri Samuel? Ke ini ke ini ke idiọk mbụk emi, ẹtịn̄ nti n̄kpọ ẹban̄a Samuel nte enye  ọkọkọride okpon onyụn̄ esịnde idem anam n̄kpọ Abasi. Ti ete ke nnyịn ikokot ke 1 Samuel 2:18 ite ke Samuel ama aka iso “asan̄a utom ke iso Jehovah nte eyenọwọn̄.” Idem ke ini Samuel ekedide eyenọwọn̄, ofụri uwem esie okowụhọ ke ndinam n̄kpọ Abasi. Ibuot 2, ufan̄ikọ 21 asian nnyịn n̄kpọ oro akam enemde akan, ete: “Eyen oro Samuel ọkọri okpon ke iso Jehovah.” Nte enye ọkọkọride, enye ama ọdọdiọn̄ ekpere Ete esie eke heaven. Utọ n̄kpet n̄kpet itie ebuana oro ye Jehovah edi akakan n̄kpọ oro ekpemede owo ọbiọn̄ọ orụk mbiara ido uwem ekededi.

17, 18. (a) Didie ke mme uyen emi ẹdide Christian ẹkeme ndikpebe Samuel ke ini ẹkụtde mbiara ido uwem? (b) Nso iwụt ke Samuel ama emek ndinam nnennen n̄kpọ?

¹⁷ Ekpekedi ata mmemmem Samuel ndikere ke edieke akwa oku ye nditọ esie ẹnamde idiọkn̄kpọ, ke imọ n̄ko imekeme ndinam se imama. Edi mbiara ido uwem mbon en̄wen, esịnede eke mbon oro ẹnyenede ifetutom, inọhọ owo isọn̄ ndinam idiọkn̄kpọ. Mfịn, ediwak uyen Christian ẹkpebe uwụtn̄kpọ Samuel ẹnyụn̄ ‘ẹkọri ke iso Jehovah’—idem ke ini ndusụk mbon oro ẹkperede mmọ mînịmke eti uwụtn̄kpọ.

¹⁸ Nso ufọn ke Samuel ọkọbọ ke ndikodu utọ uwem oro? Nnyịn ikot ite: “Ke ofụri ini emi eyen oro Samuel ọdọdiọn̄ ọkọri, Jehovah ye owo ẹnyụn̄ ẹma enye.” (1 Sam. 2:26) Ntre, mbon oro ẹkedide nti uwụtn̄kpọ ẹnọ Samuel ẹma ẹnen̄ede ẹma enye. Jehovah ke idemesie ama ama enye ke ntak emi enye ọkọsọn̄ọde ada. Ndien Samuel ama enen̄ede ọfiọk ke Abasi imọ ayanam n̄kpọ aban̄a kpukpru ndiọi n̄kpọ oro ẹkenamde ke Shiloh, edi ekeme ndidi enye ama esikere m̀mê edidi ini ewe. Okoneyo usen kiet, ẹma ẹbọrọ mbụme oro.

19, 20. (a) Tịn̄ se iketịbede inọ Samuel ke tent utuakibuot okoneyo usen kiet. (b) Samuel akasan̄a didie ọfiọk owo emi eketịn̄de ikọ, ndien enye akanam n̄kpọ didie ye Eli?

¹⁹ Ekedi ke n̄kịm-n̄n̄wan̄a usenubọk; ikan̄ akwa utuenikan̄ tent ke okosụk ayayama. Samuel ama okop nte uyo okotde enye enyịn̄ ke n̄kpọusen oro. Enye ekekere ke edi Eli emi ama ekenen̄ede ọsọn̄ idahaemi, emi enyịn ama ọkọtọn̄ọ ndikịm. Samuel ama adaha ada “efehe ebịne” akanieren emi. Ndi emekeme ndida enyịn ikike n̄kụt eyen emi efehede ukot ukpọk man ekese m̀mê nso ke Eli oyom? Enen̄ede enem ndikụt ke Samuel ama okpono onyụn̄ ọfọn ido ye Eli. Eli okosụk edi akwa oku Jehovah kpa ye ofụri idiọkn̄kpọ oro enye akanamde.—1 Sam. 3:2-5.

²⁰ Samuel ama edemede Eli, onyụn̄ ọdọhọ enye ete: “Se mi mi, n̄kọm afo okot mi.” Edi Eli ama ọdọhọ ke idịghe imọ ikot enye, onyụn̄ ọdọhọ enye afiak akanana. N̄kpọ emi ama etịbe afiak etịbe! Ke akpatre, Eli ama ọfiọk se iketịbede. Jehovah ikawakke ndinọ ikọt esie n̄kukụt m̀mê ntịn̄nnịm ikọ, ndien isọn̄ke ndifiọk ntak emi n̄kpọ eketiede ntre. Edi Eli ama ọfiọk ke Jehovah afiak ọtọn̄ọ nditịn̄ ikọ—ndien idahaemi etịn̄ ọnọ ekpri eyen emi! Eli ama ọdọhọ Samuel afiak akanana onyụn̄ eteme enye nte enye edibọrọde. Samuel ama anam ntre. Ikebịghike enye ama okop uyo okotde enye ete: “Samuel, Samuel!” Eyen oro ama ọbọrọ ete: “Mbọk, tịn̄, koro asan̄autom fo ke akpan̄ utọn̄.”—1 Sam. 3:1, 5-10.

21. Didie ke ikeme ndikpan̄ utọn̄ nnọ Jehovah mfịn, ndien ntak emi ọfọnde inam oro?

²¹ Ke akpatre, Jehovah ama enyene asan̄autom kiet ke Shiloh emi akakpan̄de utọn̄ ọnọ enye. Samuel ama anam emi ke ofụri eyouwem esie. Ndi afo amanam oro? Iyomke nnyịn ibet tutu uyo oto enyọn̄ etịn̄ ikọ ọnọ nnyịn ke okoneyo. Mfịn, uyo Abasi etịn̄ ikọ ọnọ nnyịn kpukpru ini ke ndamban̄a usụn̄. Uyo emi odu ke ofụri Ikọ esie, kpa Bible. Adan̄a nte nnyịn ikpan̄de utọn̄ inọ Abasi inyụn̄ inamde se enye ọdọhọde, ntre ke mbuọtidem nnyịn editetịm okpon. Ntre ke ekedi ye Samuel.

22, 23. (a) Didie ke etop emi Samuel ekefehede ndịk ndisian Eli ke akpa okosu? (b) Didie ke Samuel ọkọdọdiọn̄ ọwọrọ etop?

²² Okoneyo usen oro ke Shiloh ekedi n̄wọrọnda usen ke uwem Samuel, koro usen oro ke enye ọkọtọn̄ọ ndinen̄ede n̄kpere Jehovah, onyụn̄ akabade edi prọfet Abasi ye etịn̄ikọ ke ibuot Abasi. Ke akpa, ndịk ikayakke eyen oro asian Eli etop Jehovah, koro emi ekedi akpatre etop ndiwụt ke ntịn̄nnịm ikọ oro ẹketịn̄de ẹban̄a ubon oro ọmọn̄ osu. Edi Samuel ama etịn̄ emi uko uko—Eli ama onyụn̄ osụhọde idem enyịme se Abasi ekebierede. Ikebịghike, kpukpru se Jehovah eketịn̄de ama osu: Israel ẹma ẹka ekọn̄ ye mbon Philistia, Hophni ye Phinehas ẹma ẹkpan̄a usen kiet, ndien Eli ke idemesie ama akpa ke ini okokopde ke ẹma ẹmen edisana Ekebe Jehovah.—1 Sam. 3:10-18; 4:1-18.

 ²³ Edi Samuel ama ọdọdiọn̄ ọwọrọ etop nte prọfet emi ọsọn̄ọde ada. Mbụk oro ọdọhọ ke ‘Jehovah ama odu ye enye,’ onyụn̄ adian do ete ke Jehovah ikayakke baba ntịn̄nnịm ikọ Samuel kiet etre ndisu.—Kot 1 Samuel 3:19.

24. Nso ubiere ke nditọ Israel ẹkenam nte ini akakade, ndien ntak emi ubiere oro ekedide akwa idiọkn̄kpọ?

²⁴ Ndi nditọ Israel ẹma ẹtiene ndausụn̄ Samuel ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndinen̄ede n̄kpere Abasi? Baba. Nte ini akakade, mmọ ẹma ẹbiere ke mmimọ ikoyomke ikpîkpu owo emi edide prọfet ebiere ikpe mmimọ aba. Mmọ ẹkeyom nditie nte mme idụt eken nnyụn̄ ntiene nnyene edidem emi edide owo. Jehovah ama eteme Samuel ete anam se mmọ ẹyomde. Edi enye ekenyene ndisian Israel adan̄a nte idiọkn̄kpọ mmọ okponde. Idịghe ikpîkpu owo ke mmọ ẹkesịn, edi ẹkesịn Jehovah ke idemesie! Ntre, enye ama okot mmọ ete ẹdi Gilgal.

25, 26. Ke Gilgal, didie ke Samuel emi ama ọkọsọn̄ akan̄wam ikọt mmọ ẹkụt adan̄a nte mmọ ẹkeduede Jehovah?

²⁵ Ẹyak ifiak ika mbụk oro enye eketịn̄de ikọ ọnọ Israel ke ọkpọsọn̄ ini emi ke Gilgal. Samuel emi ama ọkọsọn̄ ama eti nditọ Israel nte imọ isọn̄ọde ida ke anyan ini inam n̄kpọ Abasi. Nnyịn ikot ite: “Samuel eseme okot Jehovah.” Enye ọkọdọhọ Jehovah anam obuma otop.—1 Sam. 12:17, 18.

²⁶ Obuma? Ke ndaeyo? Akananam owo ikopke utọ n̄kpọ oro! Edieke edide owo ekededi ama enyene ọkpọkọm esisịt eyịghe mîdịghe asak, oro ikebịghike. Idiọk enyọn̄ ama oboho inikiet inikiet. Ofụm ama enyen̄e wheat ke in̄wan̄. Obuma ama otop nte ọmọn̄ esịri owo utọn̄. Edịm onyụn̄ edep. Mme owo ẹkenam n̄kpọ didie? “Ndịk anam kpukpru owo etieti aban̄a Jehovah ye Samuel.” Ke akpatre, mmọ ẹma ẹkụt adan̄a nte idiọkn̄kpọ mmọ okokponde.—1 Sam. 12:18, 19.

27. Didie ke Jehovah ada mbon emi ẹkpebede mbuọtidem Samuel?

²⁷ Jehovah Abasi Samuel ekesịm idiọk esịt mmọ, idịghe Samuel. Samuel ama ọbuọt idem ye Abasi esie toto ke ini uyen esie tutu esịm ini usọn̄. Jehovah ama onyụn̄ ọnọ enye utịp. Jehovah ikpụhọkede tutu esịm emi. Enye osụk ebebere ye mbon oro ẹnyenede mbuọtidem nte Samuel ekenyenede.