1. Τι εμπιστεύεται ο Ιεχωβά στους γονείς;

Ο ΙΕΧΩΒΑ δημιούργησε το πρώτο ζευγάρι με την επιθυμία να κάνουν παιδιά. Η Αγία Γραφή ορθά λέει: «Τα παιδιά είναι κληρονομιά από τον Ιεχωβά». (Ψαλμ. 127:3, υποσ.) Τι σημαίνει αυτό; Φανταστείτε ότι ένας στενός σας φίλος σάς δίνει να του φυλάξετε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό. Πώς θα νιώθατε; Πιθανότατα θα σκεφτόσασταν ότι σας τιμάει με την εμπιστοσύνη του. Αλλά ίσως να ανησυχούσατε για το πώς θα διατηρήσετε την περιουσία του ασφαλή. Ο στενότερος Φίλος μας, ο Ιεχωβά, αναθέτει στους γονείς να φροντίσουν κάτι εξαιρετικά πιο πολύτιμο από τα χρήματα. Τους εμπιστεύεται την ευημερία και την ευτυχία των παιδιών τους.

2. Ποια ερωτήματα θα εξετάσουμε;

² Ποιος πρέπει να αποφασίσει αν και πότε ένα αντρόγυνο θα κάνει παιδιά; Και πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς τα παιδιά τους να έχουν ευτυχισμένη ζωή; Εξετάστε μερικές μόνο από τις αρχές που βρίσκονται στον Λόγο του Θεού οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν τα Χριστιανικά ζευγάρια να πάρουν σοφές αποφάσεις.

3. (α) Ποιος πρέπει να αποφασίσει αν ένα ζευγάρι θα κάνει παιδιά; (β) Ποια Βιβλική αρχή πρέπει να έχουν κατά νου οι φίλοι και οι συγγενείς ενός ζευγαριού;

³ Σε ορισμένους πολιτισμούς, αναμένεται από τα νιόπαντρα ζευγάρια να αρχίσουν να κάνουν παιδιά το συντομότερο. Μάλιστα συγγενείς και άλλοι ίσως τους πιέζουν να ακολουθήσουν αυτό το έθιμο. Ο Τζέθρο, ένας αδελφός στην Ασία, λέει: «Στην εκκλησία, μερικοί που έχουν παιδιά πιέζουν τα άτεκνα ζευγάρια  να κάνουν και εκείνα». Ο Τζέφρι, ένας άλλος αδελφός που ζει στην Ασία, παρατηρεί: «Μερικοί λένε στα άτεκνα ζευγάρια ότι δεν θα έχουν κανέναν να τους φροντίσει όταν γεράσουν». Ωστόσο, κάθε ζευγάρι πρέπει να αποφασίσει μόνο του αν θα κάνει παιδιά. Η απόφαση εναπόκειται σε εκείνους. Είναι δική τους ευθύνη. (Γαλ. 6:5, υποσ.) Είναι κατανοητό βέβαια ότι οι φίλοι και οι συγγενείς θέλουν να είναι ευτυχισμένο το νιόπαντρο ζευγάρι. Όλοι όμως χρειάζεται να θυμούνται ότι η απόφαση για το αν θα κάνουν παιδιά ή όχι ανήκει στο ζευγάρι.​—1 Θεσ. 4:11.

4, 5. Ποια δύο ζητήματα χρειάζεται να συζητήσουν τα ζευγάρια, και πότε είναι καλύτερο να γίνει αυτή η συζήτηση; Εξηγήστε.

⁴ Ένα ζευγάρι που αποφασίζει να κάνει παιδιά θα είναι καλό να συζητήσει δύο σημαντικά ερωτήματα: Πρώτον, πότε θέλουν να προσπαθήσουν να κάνουν παιδιά; Δεύτερον, πόσα παιδιά θέλουν να κάνουν; Πότε είναι η καλύτερη στιγμή για να γίνει αυτή η συζήτηση; Και γιατί είναι αυτά τα δύο ζητήματα τόσο σημαντικά;

⁵ Στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι καλό να συζητήσει ένα ζευγάρι το ζήτημα των παιδιών προτού παντρευτεί. Γιατί; Επειδή είναι πολύ σημαντικό να έχουν την ίδια άποψη για αυτό το θέμα. Επίσης, θα χρειαστεί να εξετάσουν αν είναι έτοιμοι για μια τέτοια ευθύνη. Μερικά ζευγάρια έχουν αποφασίσει να περιμένουν τουλάχιστον ένα δυο χρόνια μετά τον γάμο τους προτού γίνουν γονείς, επειδή τότε θα δαπανούν πολύ από τον χρόνο και τις δυνάμεις τους στη φροντίδα των παιδιών. Το σκεπτικό τους είναι ότι, αν περιμένουν κάποιο διάστημα, θα έχουν χρόνο να προσαρμοστούν στον έγγαμο βίο και να δεθούν περισσότερο μεταξύ τους.​—Εφεσ. 5:33.

6. Τι έχουν αποφασίσει ορισμένα αντρόγυνα λόγω των καιρών στους οποίους ζούμε;

⁶ Άλλοι Χριστιανοί έχουν επιλέξει να εξετάσουν το παράδειγμα που έθεσαν οι τρεις γιοι του Νώε και οι γυναίκες τους. Εκείνα τα τρία ζευγάρια δεν απέκτησαν αμέσως παιδιά. (Γέν. 6:18· 9:18, 19· 10:1· 2 Πέτρ. 2:5) Ο Ιησούς παρομοίασε την εποχή μας με τις «ημέρες του Νώε», και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι καιροί στους οποίους ζούμε είναι «δύσκολοι και επικίνδυνοι». (Ματθ. 24:37· 2 Τιμ. 3:1) Έχοντας κατά νου αυτή την πραγματικότητα, ορισμένα αντρόγυνα έχουν αποφασίσει να αναβάλουν την απόκτηση παιδιών ώστε να μπορούν να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στη Χριστιανική διακονία.

7. Πώς μπορούν να βοηθήσουν ένα αντρόγυνο οι αρχές που βρίσκονται στα εδάφια Λουκάς 14:28, 29 και Παροιμίες 21:5;

⁷ Όταν αποφασίζουν αν και πόσα παιδιά θα κάνουν, τα σοφά αντρόγυνα “υπολογίζουν τη  δαπάνη”. (Διαβάστε Λουκάς 14:28, 29) Οι έμπειροι γονείς πιστοποιούν ότι η ανατροφή παιδιών κοστίζει, όχι μόνο σε χρήμα, αλλά και σε χρόνο και δυνάμεις. Επομένως, είναι σημαντικό να εξετάσει ένα αντρόγυνο ερωτήματα όπως: “Μήπως θα χρειάζεται να εργαζόμαστε και οι δύο για να καλύπτουμε τις βασικές ανάγκες της οικογένειας; Συμφωνούμε για το ποιες είναι οι «βασικές ανάγκες»; Αν χρειαστεί να εργαζόμαστε και οι δύο, ποιος θα προσέχει τα παιδιά μας; Ποιος θα επηρεάζει τη νοοτροπία και τις πράξεις τους;” Τα αντρόγυνα που συζητούν με ηρεμία αυτά τα ερωτήματα παίρνουν στα σοβαρά τα λόγια του εδαφίου Παροιμίες 21:5.​—Διαβάστε.

8. Ποιες δυσκολίες πρέπει να αναμένουν τα Χριστιανικά ζευγάρια, και τι θα κάνει ένας στοργικός σύζυγος;

⁸ Ένα παιδί απαιτεί και αξίζει υπολογίσιμο χρόνο και δυνάμεις από κάθε γονέα. Αν λοιπόν ένα ζευγάρι έχει αρκετά παιδιά με μικρή διαφορά ηλικίας μεταξύ τους, τότε οι γονείς ίσως δυσκολεύονται να δώσουν στο κάθε παιδί την αναγκαία προσοχή. Μερικά ζευγάρια που είχαν κάμποσα μικρά παιδιά παραδέχτηκαν ότι είχαν πελαγώσει. Μια μητέρα μπορεί να νιώθει ότι οι δυνάμεις της στερεύουν, τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά. Μήπως αυτό θα τη δυσκολεύει να μελετάει, να προσεύχεται και να συμμετέχει στη διακονία τακτικά; Ένα παρεμφερές πρόβλημα αφορά το αν θα μπορεί να προσέχει στις συναθροίσεις και να ωφελείται από αυτές. Βέβαια, ένας στοργικός σύζυγος θα κάνει ό,τι μπορεί για να στηρίζει τη σύζυγό του όταν τα παιδιά τους χρειάζονται προσοχή, τόσο στις συναθροίσεις όσο και στο σπίτι. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να τη βοηθάει με τις δουλειές του σπιτιού. Θα καταβάλλει φιλότιμες προσπάθειες για να διασφαλίζει ότι όλοι ωφελούνται από ένα τακτικό πρόγραμμα Οικογενειακής Λατρείας. Επίσης, ο Χριστιανός πατέρας θα συνοδεύει τακτικά την οικογένειά του στην υπηρεσία αγρού.

9, 10. Τι είναι ζωτικό να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν τα παιδιά τους;

⁹ Ποια είναι μερικά πράγματα που μπορούν να κάνουν οι γονείς για να μάθουν στα παιδιά τους να αγαπούν τον Ιεχωβά; Πώς μπορούν να προστατέψουν τα παιδιά τους από ηθικούς κινδύνους; Προσέξτε μερικά πρακτικά βήματα.

¹⁰ Να προσεύχεστε για τη βοήθεια του Ιεχωβά. Σκεφτείτε το παράδειγμα του Μανωέ και της γυναίκας του, οι οποίοι έγιναν γονείς του Σαμψών. Όταν ο Μανωέ έμαθε ότι θα αποκτήσουν γιο, ικέτευσε τον Ιεχωβά να τους καθοδηγήσει για το πώς να αναθρέψουν το παιδί τους.

11. Πώς μπορούν οι γονείς να μιμούνται το παράδειγμα του Μανωέ, όπως περιγράφεται αυτό στο εδάφιο Κριτές 13:8;

¹¹ Ο Νίχαντ και η Άλμα από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη διδάχτηκαν από το παράδειγμα  του Μανωέ. Οι ίδιοι εξηγούν: «Όπως ο Μανωέ, έτσι και εμείς ικετεύαμε τον Ιεχωβά να μας διδάξει πώς να είμαστε καλοί γονείς. Ο Ιεχωβά απαντούσε στις προσευχές μας με διάφορους τρόπους​—μέσω των Γραφών, των Βιβλικών εκδόσεων, των συναθροίσεων και των συνελεύσεων».​—Διαβάστε Κριτές 13:8.

12. Τι παράδειγμα έδωσαν ο Ιωσήφ και η Μαρία στα παιδιά τους;

¹² Να διδάσκετε με το παράδειγμά σας. Αν και τα λόγια σας είναι σημαντικά, οι πράξεις σας πιθανότατα θα επηρεάσουν περισσότερο το παιδί σας. Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ο Ιωσήφ και η Μαρία έδωσαν άριστο παράδειγμα στα παιδιά τους, περιλαμβανομένου και του Ιησού. Ο Ιωσήφ εργαζόταν σκληρά για να συντηρεί την οικογένειά του. Επιπρόσθετα, υποκινούσε το σπιτικό του να εκτιμάει τα πνευματικά πράγματα. (Δευτ. 4:9, 10) Παρότι δεν απαιτούνταν από τον Νόμο να παίρνει κάποιος την οικογένειά του μαζί του στην Ιερουσαλήμ «κάθε χρόνο» για να γιορτάσουν το Πάσχα, ο Ιωσήφ το έκανε αυτό. (Λουκ. 2:41, 42) Κάποιοι πατέρες στην εποχή του ίσως να έβλεπαν ένα τέτοιο οικογενειακό ταξίδι ως ταλαιπωρία και να το θεωρούσαν χρονοβόρο και δαπανηρό. Εντούτοις, ο Ιωσήφ προφανώς εκτιμούσε τα πνευματικά πράγματα και δίδασκε τα παιδιά του να κάνουν το ίδιο. Επίσης, η Μαρία ήξερε καλά τις Γραφές. Με τα λόγια και τις πράξεις της, αναμφίβολα έμαθε στα παιδιά της να αγαπούν τον Λόγο του Θεού.

13. Πώς μιμήθηκε ένα αντρόγυνο το παράδειγμα του Ιωσήφ και της Μαρίας;

¹³ Ο Νίχαντ και η Άλμα ήθελαν να μιμηθούν το παράδειγμα του Ιωσήφ και της Μαρίας. Πώς τους βοήθησε αυτό να αναθρέψουν τον γιο τους έτσι ώστε να αγαπάει και να υπηρετεί τον Θεό; Οι ίδιοι λένε: «Με τον τρόπο της ζωής μας, προσπαθούσαμε να δείχνουμε στον γιο μας πόσο καλό είναι να ζούμε σύμφωνα με τις αρχές του Ιεχωβά». Ο Νίχαντ προσθέτει: «Να είστε το είδος του ατόμου που θέλετε να γίνει το παιδί σας».

14. Γιατί χρειάζεται να ξέρουν οι γονείς με ποιους κάνουν παρέα τα παιδιά τους;

¹⁴ Να βοηθάτε τα παιδιά σας να διαλέγουν καλές συναναστροφές. Τόσο η μητέρα όσο και ο πατέρας χρειάζεται να ξέρουν με ποιους κάνουν παρέα τα παιδιά τους και με τι ασχολούνται. Αυτό περιλαμβάνει το να ξέρουν με ποιους επικοινωνούν τα παιδιά τους στα κοινωνικά δίκτυα και στο κινητό τους τηλέφωνο. Αυτές οι συναναστροφές μπορούν να επηρεάσουν το πώς σκέφτονται και ενεργούν τα παιδιά.​—1 Κορ. 15:33.

15. Τι μπορούν να μάθουν οι γονείς από το παράδειγμα του Τζέσι;

¹⁵ Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς αν δεν είναι εξοικειωμένοι με τους υπολογιστές και τις φορητές συσκευές; Ο Τζέσι, ένας πατέρας από τις Φιλιππίνες, λέει: «Δεν ξέραμε και πολλά για την τεχνολογία. Αυτό όμως δεν μας εμπόδισε να αφυπνίσουμε τα παιδιά μας ως προς τους κινδύνους που εγκυμονούν οι ηλεκτρονικές συσκευές». Ο Τζέσι δεν απαγόρευσε στα παιδιά του να χρησιμοποιούν τέτοιες συσκευές απλώς επειδή εκείνος δεν ήταν εξοικειωμένος με αυτές. Ο ίδιος εξηγεί: «Παρότρυνα τα παιδιά μου να χρησιμοποιούν τις ηλεκτρονικές τους συσκευές για να μάθουν μια ξένη γλώσσα, για να μελετούν για τις συναθροίσεις και για να διαβάζουν τη Γραφή καθημερινά». Αν είστε γονείς, έχετε διαβάσει και συζητήσει με τα παιδιά σας τις ισορροπημένες συμβουλές για τα μηνύματα και για το ανέβασμα φωτογραφιών που βρίσκονται στην ενότητα «Έφηβοι» στον ιστότοπο jw.org^®; Έχετε εξετάσει μαζί τους τα βίντεο Ποιος Έχει τον Έλεγχο​—Εσύ ή οι Συσκευές Σου; και Χρησιμοποιείς Έξυπνα τα Κοινωνικά Δίκτυα; * Αυτή η ύλη θα σας φανεί πολύτιμη καθώς  διδάσκετε τα παιδιά σας πώς να χρησιμοποιούν σοφά τις ηλεκτρονικές συσκευές.​—Παρ. 13:20.

16. Τι έχουν κάνει πολλοί γονείς, και με ποιο αποτέλεσμα;

¹⁶ Πολλοί γονείς προσπαθούν ιδιαίτερα να δημιουργούν ευκαιρίες για να συναναστρέφονται τα παιδιά τους με άτομα που θέτουν καλό παράδειγμα στην υπηρεσία του Θεού. Για παράδειγμα, ο Εντένι και η Μπόμιν, οι οποίοι ζουν στην Ακτή Ελεφαντοστού, προσκαλούσαν συχνά τον επίσκοπο περιοχής να μείνει στο σπίτι τους. Ο Εντένι αφηγείται: «Αυτό επηρέασε πολύ θετικά τον γιο μας. Άρχισε το σκαπανικό και τώρα υπηρετεί ως αναπληρωτής επίσκοπος περιοχής». Θα μπορούσατε και εσείς να φροντίσετε να έχουν τα παιδιά σας παρόμοια συναναστροφή;

17, 18. Πότε πρέπει να αρχίζουν οι γονείς να εκπαιδεύουν τα παιδιά;

¹⁷ Αρχίστε να εκπαιδεύετε τα παιδιά το νωρίτερο δυνατόν. Όσο νωρίτερα αρχίζουν οι γονείς να εκπαιδεύουν τα παιδιά τους, τόσο το καλύτερο. (Παρ. 22:6) Πάρτε για παράδειγμα τον Τιμόθεο, ο οποίος όταν μεγάλωσε άρχισε να ταξιδεύει μαζί με τον απόστολο Παύλο. Η μητέρα του Τιμόθεου, η Ευνίκη, και η γιαγιά του, η Λωίδα, τον δίδαξαν «από βρέφος».​—2 Τιμ. 1:5· 3:15.

¹⁸ Ένα άλλο αντρόγυνο στην Ακτή Ελεφαντοστού, ο Ζαν-Κλοντ και η Πις, κατάφεραν να αναθρέψουν και τα έξι παιδιά τους έτσι ώστε να αγαπούν και να υπηρετούν τον Ιεχωβά. Τι τους βοήθησε; Ακολούθησαν το παράδειγμα της Ευνίκης και της Λωίδας. Όπως λένε: «Ενσταλάζαμε τον Λόγο του Θεού στα παιδιά μας από τη βρεφική ηλικία, αρχίζοντας λίγο μετά τη γέννησή τους».​—Δευτ. 6:6, 7.

19. Τι σημαίνει να ενσταλάζετε τον Λόγο του Θεού στα παιδιά σας;

¹⁹ Τι σημαίνει να ενσταλάζετε τον Λόγο του Ιεχωβά στα παιδιά σας; Η λέξη «ενσταλάζω» σημαίνει «διδάσκω και εντυπώνω με συχνές επαναλήψεις». Για να το κάνουν αυτό οι γονείς, χρειάζεται να δαπανούν τακτικά χρόνο με τα παιδιά τους. Μερικές φορές, ίσως φαίνεται απογοητευτικό να πρέπει να επαναλαμβάνουν κάποιες οδηγίες στα παιδιά. Ωστόσο, οι γονείς πρέπει να προσπαθούν να το βλέπουν αυτό ως τρόπο για να βοηθούν τα παιδιά τους να κατανοούν τον Λόγο του Θεού και να τον εφαρμόζουν.

20. Εξηγήστε πώς μπορεί να εφαρμοστεί το εδάφιο Ψαλμός 127:4 στην ανατροφή των παιδιών.

 ²⁰ Να ασκείτε διάκριση. Ο 127ος Ψαλμός παρομοιάζει τα παιδιά με βέλη. (Διαβάστε Ψαλμός 127:4) Τα βέλη μπορούν να είναι φτιαγμένα από διάφορα υλικά και να ποικίλλουν σε μέγεθος. Παρόμοια, δεν υπάρχουν ούτε δύο παιδιά που να είναι ολόιδια μεταξύ τους. Συνεπώς, οι γονείς χρειάζεται να εξακριβώσουν πώς πρέπει να εκπαιδεύσουν το καθένα από τα παιδιά τους. Ένα αντρόγυνο από το Ισραήλ που ανέθρεψε επιτυχώς δύο παιδιά ώστε να υπηρετούν τον Ιεχωβά λέει τι τους βοήθησε: «Κάναμε Γραφική μελέτη με το κάθε παιδί ξεχωριστά». Βέβαια, η κεφαλή κάθε οικογένειας θα αποφασίσει αν είναι απαραίτητο ή εφικτό να μελετούν με αυτόν τον τρόπο.

21. Ποια βοήθεια μπορούν να αναμένουν οι γονείς από τον Ιεχωβά;

²¹ Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γονείς ίσως μερικές φορές τους φαίνονται βουνό, αλλά τα παιδιά είναι δώρο από τον Ιεχωβά. Εκείνος είναι πάντα διαθέσιμος για να βοηθήσει. Ακούει πρόθυμα τις προσευχές των γονέων. Απαντάει σε αυτές τις προσευχές μέσω της Αγίας Γραφής, των εκδόσεών μας, καθώς και μέσω του παραδείγματος και των συμβουλών άλλων ώριμων γονέων στην εκκλησία.

22. Ποια είναι μερικά από τα καλύτερα πράγματα που μπορούν να προσφέρουν οι γονείς στα παιδιά τους;

²² Έχει ειπωθεί ότι η ανατροφή παιδιών είναι ένα 20ετές πρόγραμμα, αλλά στην πραγματικότητα οι γονείς ποτέ δεν παύουν να είναι γονείς. Μερικά από τα καλύτερα πράγματα που μπορούν να δώσουν στα παιδιά τους είναι αγάπη, χρόνος και βασισμένη στη Γραφή εκπαίδευση. Το κάθε παιδί ανταποκρίνεται διαφορετικά στην εκπαίδευση. Ωστόσο, πολλοί που έχουν ανατραφεί από γονείς οι οποίοι αγαπούν τον Ιεχωβά νιώθουν όπως η Τζοάνα-Μέι, μια αδελφή που ζει στην Ασία: «Καθώς αναπολώ την εκπαίδευση που έλαβα από τους γονείς μου, νιώθω απέραντη ευγνωμοσύνη για τη διαπαιδαγώγηση που μου παρείχαν και για το ότι με έμαθαν να αγαπώ τον Ιεχωβά. Δεν μου έδωσαν απλώς ζωή, αλλά μια ζωή γεμάτη νόημα». (Παρ. 23:24, 25) Εκατομμύρια Χριστιανοί συμμερίζονται τα αισθήματά της.