1, 2. Γιατί χρειάζεται να εξετάσουμε πώς μπορούμε να παρηγορούμε τους πενθούντες; (Βλέπε εικόνα στην αρχή του άρθρου.)

«ΕΠΙ σχεδόν έναν χρόνο μετά τον θάνατο του γιου μας, νιώθαμε βαθύ και αβάσταχτο πόνο», είπε η Σούζι. Κάποιος άλλος Χριστιανός είπε ότι, όταν η γυναίκα του πέθανε ξαφνικά, βίωσε «απερίγραπτο σωματικό πόνο». Δυστυχώς, αμέτρητοι άλλοι άνθρωποι βιώνουν ένα τέτοιο μαρτύριο. Πολλοί στη Χριστιανική εκκλησία μπορεί να μην περίμεναν ότι τα αγαπημένα τους πρόσωπα θα πέθαιναν πριν από τον Αρμαγεδδώνα. Είτε έχετε χάσει εσείς προσωπικά κάποιον αγαπημένο σας είτε ξέρετε κάποιον που πενθεί, πιθανώς αναρωτιέστε: “Πώς μπορούν να βοηθηθούν οι πενθούντες να αντιμετωπίσουν τον πόνο τους;”

² Ίσως έχετε ακούσει να λένε ότι ο χρόνος είναι ο καλύτερος γιατρός. Αλλά ισχύει όντως ότι ο χρόνος θα γιατρέψει από μόνος του μια ραγισμένη καρδιά; Κάποια χήρα ανέφερε: «Έχω διαπιστώσει ότι είναι πιο ακριβές να λέμε πως αυτά που κάνει κάποιος με τον χρόνο του είναι ο πιο καλός γιατρός». Ναι, όπως συμβαίνει με ένα σωματικό τραύμα, έτσι και ο πόνος ενός συναισθηματικού τραύματος μπορεί σταδιακά να μαλακώσει με τον καιρό αν του δοθεί τρυφερή φροντίδα. Αλλά πιο συγκεκριμένα, τι μπορεί να βοηθήσει τους πενθούντες να γιατρέψουν τα επώδυνα συναισθηματικά τους τραύματα;

3, 4. Γιατί μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι ο Ιεχωβά κατανοεί την ανάγκη που έχει για παρηγοριά κάποιος που πενθεί;

³ Αναμφίβολα, η πρώτιστη πηγή παρηγοριάς είναι ο συμπονετικός ουράνιος Πατέρας μας, ο Ιεχωβά. (Διαβάστε 2 Κορινθίους 1:3, 4) Ο Ιεχωβά, το εξοχότερο παράδειγμα συμπόνιας, διαβεβαίωσε τον λαό του: «Εγώ είμαι Εκείνος που σας παρηγορεί».—Ησ. 51:12· Ψαλμ. 119:50, 52, 76.

⁴ Ο Πατέρας μας του τρυφερού ελέους έχει βιώσει και ο ίδιος την απώλεια αγαπημένων προσώπων, όπως ήταν ο Αβραάμ, ο Ισαάκ, ο Ιακώβ, ο Μωυσής και ο βασιλιάς Δαβίδ. (Αριθ. 12:6-8· Ματθ. 22:31, 32· Πράξ. 13:22) Ο Λόγος του Θεού μάς διαβεβαιώνει ότι ο Ιεχωβά έχει μεγάλη προσμονή—έντονη λαχτάρα—για τον καιρό που θα τους επαναφέρει στη ζωή. (Ιώβ 14:14, 15) Τότε θα είναι ευτυχισμένοι και θα σφύζουν από υγεία. Σκεφτείτε επίσης ότι ο αγαπημένος Γιος του Θεού—“εκείνος για τον οποίο έτρεφε ιδιαίτερη συμπάθεια”—πέθανε με βασανιστικό τρόπο. (Παρ. 8:22, 30) Τα λόγια δεν μπορούν να περιγράψουν τον πόνο που πρέπει να ένιωσε ο Ιεχωβά.—Ιωάν. 5:20· 10:17.

5, 6. Πώς μπορούμε να λάβουμε παρηγοριά από τον Ιεχωβά;

⁵ Μπορούμε να έχουμε την ακλόνητη πεποίθηση ότι ο Ιεχωβά θα ενεργήσει για χάρη μας. Ας μη διστάζουμε λοιπόν να του ανοίγουμε την καρδιά μας μέσω προσευχής και να του εκφράζουμε τη θλίψη μας. Πόσο παρηγορητικό είναι να γνωρίζουμε ότι ο Ιεχωβά κατανοεί τον πόνο μας και δίνει την παρηγοριά που τόσο απεγνωσμένα χρειαζόμαστε! Αλλά πώς το κάνει αυτό;

⁶ Ένας τρόπος με τον οποίο μας βοηθάει ο Θεός είναι μέσω “της παρηγοριάς του αγίου πνεύματος”. (Πράξ. 9:31) Η ενεργός δύναμη του Θεού είναι μια πανίσχυρη πηγή παρηγοριάς. Ο Ιησούς υποσχέθηκε ότι ο Πατέρας που είναι στον ουρανό θα έδινε πρόθυμα «άγιο πνεύμα σε εκείνους που ζητούν από αυτόν». (Λουκ. 11:13) Η Σούζι, η οποία αναφέρθηκε νωρίτερα, λέει: «Τόσες και τόσες φορές απλώς πέφταμε στα γόνατα και εκλιπαρούσαμε τον Ιεχωβά να μας παρηγορήσει. Και κάθε φορά ανεξαιρέτως, η ειρήνη του Θεού πραγματικά περιφρουρούσε τις καρδιές και τις διάνοιές μας».—Διαβάστε Φιλιππησίους 4:6, 7.

7, 8. Γιατί μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ο Ιησούς θα μας παρηγορεί;

⁷ Η τρυφερή συμπόνια του Ιεχωβά εκδηλώθηκε τέλεια στα λόγια και στις πράξεις του συμπονετικού Γιου του, του Ιησού, όταν εκείνος ήταν στη γη. (Ιωάν. 5:19) Ο Ιησούς στάλθηκε για να παρηγορήσει αυτούς που έχουν «συντετριμμένη καρδιά» και «όλους όσους πενθούν». (Ησ. 61:1, 2· Λουκ. 4:17-21) Ως εκ τούτου, τον χαρακτήριζε η βαθιά συμπόνια—η σπλαχνική συναίσθηση του πόνου των ανθρώπων και η εγκάρδια επιθυμία να απαλύνει τον πόνο τους.—Εβρ. 2:17.

⁸ Όταν ήταν νεαρός, ο Ιησούς αναμφίβολα χρειάστηκε να αντιμετωπίσει τον θάνατο μελών της οικογένειάς του και γνωστών του. Κατά πάσα πιθανότητα, ο Ιωσήφ, ο θετός του πατέρας, πέθανε όταν ο Ιησούς ήταν ακόμα σχετικά νέος. * Φανταστείτε πόσο δύσκολο θα ήταν για τον συμπονετικό Ιησού, ο οποίος ίσως ήταν στην εφηβεία ή λίγο πάνω από τα 20, να αντιμετωπίσει τη δική του θλίψη, καθώς και εκείνη που ένιωθαν η μητέρα του, οι αδελφοί του και οι αδελφές του.

9. Πώς έδειξε συμπόνια ο Ιησούς όταν πέθανε ο Λάζαρος;

⁹ Όταν ο Ιησούς άρχισε τη διακονία του, είχε εντυπωσιακό βάθος ενόρασης και κατανόησης. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τι έγινε όταν πέθανε ο αγαπημένος του φίλος ο Λάζαρος. Μολονότι ο Ιησούς ήξερε ότι θα τον  ανέσταινε, ένιωσε το οδυνηρό κεντρί της θλίψης που είχε καταρρακώσει τη Μαρία και τη Μάρθα. Συγκινήθηκε τόσο πολύ ώστε ένας χείμαρρος από ισχυρά αισθήματα συμπόνιας ράγισε την καρδιά του και τον έκανε να ξεσπάσει σε δάκρυα.—Ιωάν. 11:33-36.

10. Γιατί μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για τη συμπόνια του Ιησού σήμερα;

¹⁰ Πώς μπορούν να μας βοηθήσουν σήμερα οι εκδηλώσεις συμπόνιας και παρηγοριάς του Ιησού; Οι Γραφές μάς διαβεβαιώνουν ότι «ο Ιησούς Χριστός είναι ο ίδιος χθες και σήμερα και για πάντα». (Εβρ. 13:8) Εφόσον “ο Πρώτιστος Παράγοντας της ζωής” κατανοεί προσωπικά τι σημαίνει να νιώθει κάποιος θλίψη, «είναι ικανός να προστρέξει σε βοήθεια εκείνων που υποβάλλονται σε δοκιμή». (Πράξ. 3:15· Εβρ. 2:10, 18) Γι’ αυτό, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ο Χριστός συνεχίζει να συγκινείται από την οδύνη των άλλων, να κατανοεί τη θλίψη τους και να τους δίνει παρηγοριά «στον κατάλληλο καιρό».—Διαβάστε Εβραίους 4:15, 16.

11. Ποια εδάφια βρίσκετε εσείς ιδιαίτερα παρηγορητικά;

¹¹ Η αφήγηση για την έντονη θλίψη του Ιησού όταν πέθανε ο Λάζαρος είναι ένα μόνο παράδειγμα από τα αμέτρητα ενθαρρυντικά εδάφια του παρηγορητικού Λόγου του Θεού. Διόλου παράξενο, «διότι όλα όσα γράφτηκαν παλιότερα γράφτηκαν για τη διδασκαλία μας, ώστε, μέσω της υπομονής μας και μέσω της παρηγοριάς από τις Γραφές, να έχουμε ελπίδα». (Ρωμ. 15:4) Αν πενθείτε, μπορείτε και εσείς να βρείτε μεγάλη παρηγοριά σε εδάφια όπως τα παρακάτω:

• «Ο Ιεχωβά είναι κοντά σε εκείνους που έχουν συντετριμμένη καρδιά· και σώζει εκείνους που έχουν καταθλιμμένο πνεύμα».—Ψαλμ. 34:18, 19.

• «Όταν οι ανησυχητικές μου σκέψεις πληθύνθηκαν μέσα μου, η παρηγοριά σου [Ιεχωβά] άρχισε να χαϊδεύει την ψυχή μου».—Ψαλμ. 94:19.

• «Είθε ο ίδιος ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός και ο Θεός ο Πατέρας μας, ο οποίος μας αγάπησε και έδωσε αιώνια παρηγοριά και καλή ελπίδα μέσω παρ’ αξία καλοσύνης, να παρηγορήσουν τις καρδιές σας και να σας κάνουν σταθερούς».—2 Θεσ. 2:16, 17. *

12. Ποιος είναι ένας σημαντικός τρόπος με τον οποίο μπορούμε να είμαστε πηγή παρηγοριάς για τους άλλους;

¹² Μια άλλη πηγή παρηγοριάς για τους πενθούντες είναι η Χριστιανική εκκλησία. (Διαβάστε 1 Θεσσαλονικείς 5:11) Πώς μπορείτε εσείς να ενισχύετε και να παρηγορείτε εκείνους που έχουν «συντετριμμένο πνεύμα»; (Παρ. 17:22) Να θυμάστε ότι υπάρχει «καιρός να σωπαίνει [κανείς] και καιρός να μιλάει». (Εκκλ. 3:7) Κάποια χήρα, η Ντάλιν, εξηγεί: «Οι πενθούντες έχουν ανάγκη να εκφράζουν τις σκέψεις και τα αισθήματά τους. Γι’ αυτό, το πιο σημαντικό πράγμα που μπορείτε να κάνετε για κάποιον που πενθεί είναι να τον ακούσετε—χωρίς να τον διακόπτετε». Η Τζούνια, της οποίας ο αδελφός αυτοκτόνησε, προσθέτει: «Αν και ίσως δεν μπορείτε να αντιληφθείτε πλήρως τη θλίψη τους, αυτό που μετράει είναι ότι θέλετε να καταλάβετε πώς νιώθουν».

13. Τι χρειάζεται να θυμόμαστε σχετικά με τη θλίψη;

¹³ Να θυμάστε επίσης ότι δεν βιώνουν και δεν εκφράζουν όλοι τη θλίψη με τον ίδιο τρόπο. Μερικές φορές, μόνο η ίδια η καρδιά του ατόμου συλλαμβάνει το πλήρες βάθος του συναισθηματικού πόνου, και μπορεί να είναι δύσκολο για εκείνον να εξωτερικεύσει τα ενδόμυχα αισθήματά του. Ο Λόγος του Θεού αναφέρει: «Η καρδιά του ανθρώπου γνωρίζει την πίκρα της ψυχής του, και στη χαρά της δεν θα έχει ανάμειξη  ξένος». (Παρ. 14:10) Ακόμα και όταν κάποιος εκφράζει πώς νιώθει, δεν είναι πάντα εύκολο για τους άλλους να κατανοήσουν τι προσπαθεί να πει.

14. Πώς μπορούμε να πούμε λόγια παρηγοριάς στους πενθούντες;

¹⁴ Δικαιολογημένα λοιπόν, μπορεί να δυσκολευόμαστε να βρούμε τι να πούμε σε κάποιον που έχει καταρρακωθεί από τη θλίψη. Ωστόσο, η Γραφή δηλώνει ότι «η γλώσσα των σοφών είναι γιατρειά». (Παρ. 12:18) Πολλοί χρησιμοποιούν κάποιες παρηγορητικές σκέψεις από το ειδικό βιβλιάριο Όταν Πεθαίνει Κάποιος που Αγαπάτε. * Συχνά όμως, αυτό που μπορεί να βοηθήσει περισσότερο είναι το να «κλαίτε με όσους κλαίνε». (Ρωμ. 12:15) «Τα δάκρυα έχουν γίνει η γλώσσα της καρδιάς μου», παραδέχεται η Γκάμπι, η οποία έχασε τον σύζυγό της. «Να γιατί βρίσκω κάποια παρηγοριά όταν οι αδελφοί κλαίνε μαζί μου. Εκείνη τη στιγμή, δεν νιώθω τόσο μόνη στη θλίψη μου».

15. Πώς θα μπορούσαμε να δώσουμε παρηγοριά αν δυσκολευόμαστε να το κάνουμε αυτό πρόσωπο με πρόσωπο; (Βλέπε επίσης το πλαίσιο « Καταπραϋντικά Λόγια Παρηγοριάς».)

¹⁵ Αν δυσκολεύεστε να πείτε κάτι πρόσωπο με πρόσωπο, ίσως είναι ευκολότερο να δώσετε παρηγοριά μέσω μιας συλλυπητήριας κάρτας, ενός e-mail, ενός γραπτού μηνύματος ή μιας επιστολής. Θα μπορούσατε απλώς να παραθέσετε ένα παρηγορητικό εδάφιο, να θυμηθείτε κάποιο ξεχωριστό χαρακτηριστικό ή ιδιότητα του ατόμου που πέθανε, ή να αναφέρετε μια ευχάριστη ανάμνηση που έχετε φυλαγμένη στην καρδιά σας. «Όταν λαβαίνω ένα σύντομο ενθαρρυντικό μήνυμα ή μια πρόσκληση για να περάσω λίγο χρόνο με κάποια συγχριστιανή μου, δεν μπορώ να περιγράψω με λόγια πόση βοήθεια παίρνω», λέει η Τζούνια. «Αυτές οι εκφράσεις με κάνουν να νιώθω ότι οι άλλοι με αγαπούν και νοιάζονται για εμένα».

16. Ποιος είναι ένας ιδιαίτερα αποτελεσματικός τρόπος για να δίνουμε παρηγοριά;

 ¹⁶ Μην υποτιμάτε την αξία των προσευχών που κάνετε μαζί με έναν πενθούντα συγχριστιανό σας καθώς και για αυτόν. Παρότι μπορεί να είναι δύσκολο να εκφράσετε μέσω προσευχής τις σκέψεις σας σε μια τόσο συναισθηματικά φορτισμένη κατάσταση, η εγκάρδια δέησή σας για χάρη του, ακόμα και αν συνοδεύεται από δάκρυα και τρεμάμενη φωνή, μπορεί να είναι ισχυρό αντίδοτο για τη θλίψη. «Κάποιες φορές έρχονται αδελφές για να με παρηγορήσουν», λέει η Ντάλιν, «και τις ρωτάω αν θέλουν να κάνουν μια προσευχή. Όταν αρχίζουν να προσεύχονται, συνήθως οι πρώτες τους λέξεις βγαίνουν με δυσκολία, αλλά κάθε φορά, μέσα σε λίγες προτάσεις, η φωνή τους γίνεται πιο δυνατή και κάνουν μια απίστευτα εγκάρδια προσευχή. Η ισχυρή τους πίστη, η αγάπη τους και το ενδιαφέρον τους ενισχύουν πολύ την πίστη μου».

17-19. Γιατί υπάρχει διαρκής ανάγκη για παροχή παρηγοριάς;

¹⁷ Η περίοδος της θλίψης μπορεί να διαφέρει πολύ από άτομο σε άτομο. Γι’ αυτό, να είστε στη διάθεση εκείνου που πενθεί, όχι μόνο τις πρώτες λίγες μέρες, όταν πολλοί φίλοι και συγγενείς είναι κοντά του, αλλά και τους επόμενους μήνες, όταν οι άλλοι θα έχουν επιστρέψει στην καθημερινότητά τους. «Ο αληθινός σύντροφος αγαπάει πάντοτε και είναι αδελφός που γεννιέται για καιρό στενοχώριας». (Παρ. 17:17) Οι συγχριστιανοί μπορούν να είναι πηγή τεράστιας παρηγοριάς για κάποιον, όσον καιρό και αν χρειαστεί εκείνος για να αντιμετωπίσει τη θλίψη του.—Διαβάστε 1 Θεσσαλονικείς 3:7.

¹⁸ Να θυμάστε ότι οι πενθούντες μπορεί να βιώσουν επώδυνες εξάρσεις θλίψης που πυροδοτούνται από επετείους, ορισμένες μελωδίες, φωτογραφίες, δραστηριότητες, ή ακόμα και από μια συγκεκριμένη μυρωδιά, ήχο ή εποχή του χρόνου. Πολλά πράγματα που ο εν ζωή γαμήλιος σύντροφος κάνει για πρώτη φορά μόνος—όπως η παρακολούθηση μιας συνέλευσης ή της Ανάμνησης—μπορεί να είναι ιδιαίτερα οδυνηρά. «Περίμενα ότι η πρώτη επέτειος του γάμου μου θα ήταν πολύ τραυματική εμπειρία», αφηγείται κάποιος αδελφός, «και όντως δεν ήταν εύκολο. Αλλά μερικοί αδελφοί και αδελφές κανόνισαν μια μικρή παρέα με τους καλύτερούς μου φίλους για να μην είμαι μόνος».

¹⁹ Να θυμάστε όμως ότι οι πενθούντες δεν χρειάζονται ενθάρρυνση μόνο σε ιδιαίτερες περιστάσεις. «Πολλές φορές η βοήθεια και η συντροφιά που προσφέρει κάποιος όταν δεν υπάρχει μια ιδιαίτερη επέτειος μπορεί να ωφελήσουν πολύ», εξηγεί η Τζούνια. «Αυτές οι αυθόρμητες στιγμές είναι εξαιρετικά πολύτιμες και φέρνουν μεγάλη παρηγοριά». Είναι αλήθεια ότι δεν μπορούμε να εξαλείψουμε όλη τη θλίψη ή να γεμίσουμε πλήρως το κενό που άφησε ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, αλλά μπορούμε να φέρουμε κάποια παρηγοριά και να απαλύνουμε κάπως τον πόνο κάνοντας πρακτικές ενέργειες για να βοηθήσουμε τον πενθούντα. (1 Ιωάν. 3:18) Η Γκάμπι αναφέρει: «Είμαι πραγματικά ευγνώμων στον Ιεχωβά για τους στοργικούς πρεσβυτέρους που ήταν δίπλα μου σε κάθε δύσκολο βήμα της διαδρομής. Με έκαναν στ’ αλήθεια να νιώθω ότι βρίσκομαι στη στοργική αγκαλιά του Ιεχωβά».

20. Γιατί είναι πηγή μεγάλης παρηγοριάς οι υποσχέσεις του Ιεχωβά;

²⁰ Πόσο παρηγορητικό είναι να γνωρίζουμε ότι ο Ιεχωβά, ο Θεός κάθε παρηγοριάς, θα εξαλείψει κάθε θλίψη και θα προσφέρει μόνιμη παρηγοριά όταν «όλοι όσοι είναι στα μνημεία θα ακούσουν τη φωνή του [Χριστού] και θα βγουν»! (Ιωάν. 5:28, 29) Ο Θεός υπόσχεται ότι «θα καταπιεί το θάνατο για πάντα, και ο Υπέρτατος Κύριος Ιεχωβά θα εξαλείψει οπωσδήποτε τα δάκρυα από όλα τα πρόσωπα». (Ησ. 25:8) Τότε, αντί να χρειάζεται να “κλαίνε με όσους κλαίνε”, όλοι οι κάτοικοι της γης θα “χαίρονται με όσους χαίρονται”.—Ρωμ. 12:15.