1. Με ποιον ιδιαίτερο τρόπο αποκάλυψε ο Ιεχωβά τον εαυτό του στον Μωυσή, και γιατί είναι αυτό σημαντικό;

ΣΕ ΜΙΑ περίπτωση, ο Θεός αποκάλυψε τον εαυτό του στον Μωυσή διακηρύττοντας το όνομα και τις ιδιότητές Του. Οι πρώτες ιδιότητες που ανέφερε ήταν το έλεος και η συμπόνια. Η Αγία Γραφή αναφέρει: «Ο Ιεχωβά περνούσε μπροστά του και διακήρυττε: “Ιεχωβά, Ιεχωβά, Θεός ελεήμων και συμπονετικός, μακρόθυμος και γεμάτος όσια αγάπη και αλήθεια”». (Έξοδ. 34:5-7, ΜΝΚ [στην αγγλική]) Ο Ιεχωβά θα μπορούσε να είχε τονίσει τη δύναμη ή τη σοφία του. Ωστόσο, ο Μωυσής είχε ανάγκη μια διαβεβαίωση για την υποστήριξη του Θεού. Γι’ αυτό, ο Ιεχωβά έδωσε έμφαση σε ιδιότητες που δείχνουν ότι είναι πρόθυμος να βοηθάει τους υπηρέτες του. (Έξοδ. 33:13) Δεν σας συγκινεί το γεγονός ότι ο Θεός ανέφερε αυτά τα ελκυστικά χαρακτηριστικά πρώτα από όλα; Το άρθρο μας θα επικεντρωθεί στην ιδιότητα της συμπόνιας, δηλαδή τη συναίσθηση του πόνου ή των δεινών που πλήττουν κάποιον άλλον σε συνδυασμό με την επιθυμία να τον ανακουφίσουμε από αυτά.

2, 3. (α) Τι δείχνει ότι η συμπόνια είναι κομμάτι της ανθρώπινης φύσης; (β) Γιατί πρέπει να σας ενδιαφέρει τι λέει η Γραφή για τη συμπόνια;

² Οι άνθρωποι πλάστηκαν κατά την εικόνα του Θεού. Συνεπώς, αφού ο Ιεχωβά είναι συμπονετικός, το ενδιαφέρον για το καλό των άλλων είναι ριζωμένο στη φύση των ανθρώπων. Ακόμα και εκείνοι  που δεν γνωρίζουν τον αληθινό Θεό δείχνουν συχνά συμπόνια. (Γέν. 1:27) Στη Γραφή βρίσκουμε πολλές αφηγήσεις στις οποίες η συμπόνια έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Θυμηθείτε την αφήγηση για τις δύο πόρνες που λογομαχούσαν ενώπιον του Σολομώντα για το ποια ήταν η πραγματική μητέρα ενός παιδιού. Ο Σολομών θέλησε να τις δοκιμάσει διατάζοντας να κόψουν στα δύο το μωρό. Τότε τα αισθήματα της πραγματικής μητέρας φούντωσαν και η συμπόνια της την ώθησε να κάνει κάτι, έστω και αν το τίμημα θα ήταν να παραδώσει το παιδί της στην άλλη γυναίκα. (1 Βασ. 3:23-27) Ή θυμηθείτε την κόρη του Φαραώ που έσωσε τον μικρό Μωυσή. Παρότι κατάλαβε ότι το μωρό που είχε βρει ήταν παιδί Εβραίων και έπρεπε να θανατωθεί, «ένιωσε συμπόνια για αυτό» και αποφάσισε να το μεγαλώσει σαν δικό της παιδί.​—Έξοδ. 2:5, 6.

³ Γιατί πρέπει να σας ενδιαφέρει το θέμα της συμπόνιας; Επειδή η Γραφή σάς προτρέπει να μιμείστε τον Ιεχωβά. (Εφεσ. 5:1) Ωστόσο, αν και οι άνθρωποι δημιουργήθηκαν να είναι συμπονετικοί, ως ατελείς απόγονοι του Αδάμ ρέπουμε προς την ιδιοτέλεια. Μερικές φορές διαπιστώνουμε ότι δεν είναι εύκολο να αποφασίσουμε αν θα βοηθήσουμε τους άλλους ή αν θα επικεντρωθούμε στον εαυτό μας. Για κάποιους, αυτό αποτελεί μια διαρκή σύγκρουση, μια ακροβασία ανάμεσα σε δύο επιλογές. Πώς θα μπορέσετε να καλλιεργήσετε αλλά και να διατηρήσετε το ενδιαφέρον σας για τους άλλους; Πρώτον, αφιερώστε χρόνο για να εξετάσετε πώς έχει δείξει συμπόνια ο Ιεχωβά καθώς και κάποιοι άλλοι. Δεύτερον, σκεφτείτε πώς μπορείτε να μιμηθείτε το παράδειγμα του Θεού και πόσο θα ωφεληθείτε αν το κάνετε αυτό.

4. (α) Γιατί έστειλε ο Ιεχωβά αγγέλους στα Σόδομα; (β) Τι μας διδάσκει η αφήγηση σχετικά με τον Λωτ και τις κόρες του;

⁴ Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις στις οποίες η συμπόνια του Ιεχωβά προφανώς έπαιξε ρόλο. Σκεφτείτε τι έκανε ο Θεός για τον Λωτ. Εκείνος ο δίκαιος άνθρωπος “στενοχωριόταν πολύ” με την έκλυτη διαγωγή των κατοίκων των Σοδόμων και των Γομόρρων. Μάλιστα, ο Θεός έκρινε ότι εκείνοι οι ανήθικοι άνθρωποι ήταν άξιοι θανάτου. (2 Πέτρ. 2:7, 8) Έστειλε όμως αγγέλους να σώσουν τον Λωτ. Αυτοί άρχισαν να πιέζουν τον ίδιο και την οικογένειά του να φύγουν γρήγορα από τις καταδικασμένες πόλεις. «Καθώς αυτός χρονοτριβούσε, τότε, χάρη στη συμπόνια του Ιεχωβά προς αυτόν, οι [άγγελοι] έπιασαν το χέρι του και το χέρι της γυναίκας του και τα χέρια των δύο θυγατέρων του και τον έβγαλαν έξω από την πόλη και τον άφησαν εκεί». (Γέν. 19:16) Δεν φανερώνει αυτό το παράδειγμα ότι ο Ιεχωβά γνωρίζει πολύ καλά τις δύσκολες καταστάσεις που αντιμετωπίζουν ενίοτε οι πιστοί υπηρέτες του;​—Ησ. 63:7-9· Ιακ. 5:11· 2 Πέτρ. 2:9.

5. Πώς μας διδάσκει ο Λόγος του Θεού με εδάφια όπως το 1 Ιωάννη 3:17 να δείχνουμε συμπόνια;

⁵ Ο Ιεχωβά, όχι μόνο δείχνει συμπόνια, αλλά επίσης διδάσκει τον λαό του ότι είναι ανάγκη να εκδηλώνουν αυτή την ιδιότητα. Σκεφτείτε τον νόμο που δόθηκε στον Ισραήλ αναφορικά με το να πάρει κάποιος το ένδυμα ενός συνανθρώπου του ως ενέχυρο. (Διαβάστε Έξοδος 22:26, 27) Ένας σκληρόκαρδος δανειστής ίσως έμπαινε στον πειρασμό να κρατήσει το ένδυμα του χρεώστη, στερώντας του έτσι το σκέπασμά του για τον ύπνο. Εντούτοις, ο Ιεχωβά δίδασκε τον λαό του να αποφεύγει μια τέτοια άσπλαχνη στάση και συμπεριφορά. Όφειλαν να είναι συμπονετικοί. Δεν μας υποκινεί η αρχή που αντανακλάται σε αυτόν τον νόμο να ενεργούμε αναλόγως; Θα θέλαμε να αφήσουμε τους αδελφούς μας έξω στο κρύο, σαν να λέγαμε, αν μπορούμε να κάνουμε κάτι για να απαλύνουμε τον πόνο τους;​—Κολ. 3:12· Ιακ. 2:15, 16· διαβάστε 1 Ιωάννη 3:17.

6. Ποιο μάθημα αντλούμε από τις αδιάκοπες προσπάθειες που κατέβαλλε ο Ιεχωβά για να αναμορφώσει τους αμαρτωλούς Ισραηλίτες;

⁶ Ο Ιεχωβά ένιωθε συμπόνια για τον λαό του, τους Ισραηλίτες, ακόμα και όταν αμάρταναν. Διαβάζουμε: «Ο Ιεχωβά, ο Θεός των  προπατόρων τους, έστελνε συνεχώς προειδοποιήσεις εναντίον τους μέσω των αγγελιοφόρων του, στέλνοντάς τες ξανά και ξανά, επειδή ένιωθε συμπόνια για το λαό του και για την κατοικία του». (2 Χρον. 36:15) Δεν πρέπει να νιώθουμε και εμείς παρόμοια συμπόνια για ανθρώπους που θα μπορούσαν ενδεχομένως να μετανοήσουν για τον αμαρτωλό τρόπο ζωής τους και να κερδίσουν την εύνοια του Θεού; Ο Ιεχωβά δεν θέλει να καταστραφεί κανείς στην επερχόμενη κρίση. (2 Πέτρ. 3:9) Μέχρι λοιπόν να αναλάβει δράση για να καταστρέψει τους πονηρούς, ας συνεχίσουμε να διακηρύττουμε το συμπονετικό του άγγελμα προειδοποίησης.

7, 8. Γιατί μια οικογένεια πιστεύει ότι ο Ιεχωβά εκδήλωσε συμπόνια απέναντί της;

⁷ Υπάρχουν πολλές εμπειρίες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως παραδείγματα της συμπόνιας του Θεού. Δείτε τι συνέβη στην οικογένεια ενός 12χρονου νεαρού που θα ονομάσουμε Μιλάν, σε μια περίοδο εθνοτικών συγκρούσεων στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Ο Μιλάν, ο αδελφός του, οι γονείς του και μερικοί ακόμα Μάρτυρες ταξίδευαν με λεωφορείο από τη Βοσνία για τη Σερβία. Πήγαιναν σε μια συνέλευση στην οποία οι γονείς του Μιλάν σκόπευαν να βαφτιστούν. Στα σύνορα όμως, οι στρατιώτες έβγαλαν την οικογένεια από το λεωφορείο λόγω της εθνότητας στην οποία ανήκε. Ωστόσο, επέτρεψαν στους υπόλοιπους αδελφούς να συνεχίσουν το ταξίδι τους. Αφού κράτησαν την οικογένεια επί δύο μέρες, ο επικεφαλής αξιωματικός επικοινώνησε μέσω ασυρμάτου με τον ανώτερό του για να ρωτήσει τι να τους κάνουν. Ο αξιωματικός στεκόταν μπροστά στην οικογένεια, οπότε όλοι άκουσαν την απάντηση: «Βγάλτε τους έξω και σκοτώστε τους!»

⁸ Ενώ ο αξιωματικός μιλούσε στους άντρες του, δύο άγνωστοι πλησίασαν την οικογένεια και τους είπαν σιγανά ότι ήταν Μάρτυρες. Είχαν μάθει τι συνέβη από τους άλλους που ήταν στο λεωφορείο. Είπαν στον Μιλάν και στον αδελφό του να μπουν στο αυτοκίνητό τους για να περάσουν τα σύνορα, καθώς δεν γινόταν έλεγχος στα χαρτιά των παιδιών. Κατόπιν είπαν στους γονείς να περάσουν με τα πόδια πίσω από το φυλάκιο και να τους συναντήσουν στην άλλη πλευρά. Ο Μιλάν δεν ήξερε αν έπρεπε να γελάσει ή να κλάψει με αυτή την ιδέα. «Νομίζετε πως θα μας αφήσουν έτσι απλά να φύγουμε;» ρώτησαν οι γονείς του. Και όμως, καθώς έφευγαν, ήταν λες και οι στρατιώτες τούς κοίταζαν αλλά δεν τους έβλεπαν. Οι γονείς και τα παιδιά ξανάσμιξαν στην άλλη πλευρά των συνόρων. Συνέχισαν τον δρόμο τους για την πόλη της συνέλευσης, πεπεισμένοι ότι ο Ιεχωβά είχε απαντήσει στις προσευχές που έκαναν απεγνωσμένα για βοήθεια. Γνωρίζουμε από τη Γραφή ότι σε κάποιες περιπτώσεις ο Ιεχωβά δεν παρενέβη άμεσα για να προστατέψει τους υπηρέτες του. (Πράξ. 7:58-60) Εντούτοις, ο Μιλάν μάς εξηγεί πώς ένιωσε: «Είχα την αίσθηση ότι οι άγγελοι τύφλωσαν τους στρατιώτες και ότι ο Ιεχωβά μάς έσωσε».​—Ψαλμ. 97:10.

9. Πώς ανταποκρίθηκε ο Ιησούς στην κατάσταση του πλήθους που τον ακολουθούσε; (Βλέπε εικόνα στην αρχή του άρθρου.)

⁹ Μπορούμε να πάρουμε ένα δίδαγμα από τον Ιησού. Εκείνος ένιωσε συμπόνια για το πλήθος που είδε επειδή «ήταν γδαρμένοι και παραπεταμένοι σαν πρόβατα χωρίς ποιμένα». Πώς ανταποκρίθηκε στην αξιοθρήνητη κατάστασή τους; «Άρχισε να τους διδάσκει πολλά πράγματα». (Ματθ. 9:36· διαβάστε Μάρκος 6:34) Η στάση του ήταν εκ διαμέτρου αντίθετη με των Φαρισαίων, οι οποίοι δεν είχαν καμιά επιθυμία να βοηθήσουν τον κοινό λαό. (Ματθ. 12:9-14· 23:4· Ιωάν. 7:49) Δεν λαχταράτε και εσείς, όπως ο Ιησούς, να θρέψετε αυτούς που λιμοκτονούν πνευματικά;

10, 11. Είναι η συμπόνια πάντοτε ενδεδειγμένη; Εξηγήστε.

¹⁰ Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να εκδηλώνει κάποιος συμπόνια σε κάθε περίπτωση. Στα Βιβλικά παραδείγματα που αναφέρθηκαν παραπάνω, υπήρχαν βάσιμοι λόγοι να δείξει ο Θεός συμπόνια. Ωστόσο, όταν ο βασιλιάς Σαούλ έδειξε συμπόνια, όπως νόμιζε ο ίδιος, στην πραγματικότητα έδειξε ανυπακοή. Χάρισε τη ζωή στον Αγάγ, έναν εχθρό του λαού του  Θεού, και άφησε ζωντανά τα καλύτερα ζώα από το ποίμνιο. Γι’ αυτό, ο Ιεχωβά τον απέρριψε από βασιλιά του Ισραήλ. (1 Σαμ. 15:3, 9, 15) Ο Ιεχωβά, βέβαια, είναι ο δίκαιος Κριτής. Μπορεί να διαβάσει την καρδιά των ανθρώπων και ξέρει πότε δεν υπάρχει βάση για συμπόνια. (Θρ. 2:17· Ιεζ. 5:11) Πλησιάζει ο καιρός που θα εκτελέσει κρίση εναντίον όλων εκείνων που αρνούνται να τον υπακούσουν. (2 Θεσ. 1:6-10) Τότε δεν θα είναι καιρός να δείξει συμπόνια σε όσους θα έχει κρίνει ως πονηρούς. Απεναντίας, η εκτέλεσή τους θα είναι αρμόζουσα έκφραση της συμπόνιας του για τους δικαίους, τους οποίους θα διασώσει.

¹¹ Σαφώς, εμείς δεν είμαστε αρμόδιοι να κρίνουμε ποιοι πρέπει να εκτελεστούν ή να διασωθούν. Αντ’ αυτού, χρειάζεται να κάνουμε ό,τι μπορούμε τώρα ώστε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους. Πώς μπορούμε λοιπόν να εκδηλώνουμε έμπρακτα κατάλληλη συμπόνια για τους συνανθρώπους μας; Δείτε μερικές ιδέες.

12. Πώς μπορείτε να δείχνετε συμπόνια στις σχέσεις σας με τους άλλους;

¹² Να βοηθάτε άλλους στην καθημερινή σας ζωή. Η εκδήλωση συμπόνιας για τους συνανθρώπους μας και τους Χριστιανούς αδελφούς μας είναι βασική απαίτηση για όσους αγωνίζονται να μιμούνται τον Ιησού. (Ιωάν. 13:34, 35· 1 Πέτρ. 3:8) Η λέξη «συμπόνια» ουσιαστικά σημαίνει ότι υποφέρουμε ή πονάμε μαζί με κάποιον άλλον. Το άτομο που δείχνει συμπόνια υποκινείται να απαλύνει τον πόνο των άλλων, βοηθώντας τους ίσως να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες τους. Να αναζητάτε ευκαιρίες για να το κάνετε αυτό! Για παράδειγμα, μήπως θα μπορούσατε να προσφερθείτε να βοηθήσετε κάποιον, κάνοντας ίσως μια απαραίτητη δουλειά του σπιτιού ή κάποια εξυπηρέτηση;​—Ματθ. 7:12.

13. Ποιες ιδιότητες του λαού του Θεού γίνονται ιδιαίτερα έκδηλες έπειτα από καταστροφές;

¹³ Να συμμετέχετε στο έργο παροχής βοήθειας. Πολλοί υποκινούνται να εκδηλώσουν συμπόνια όταν βλέπουν τα βάσανα εκείνων που έχουν πληγεί από καταστροφές. Ο λαός του Ιεχωβά είναι γνωστός για το ότι παίρνει την πρωτοβουλία να βοηθήσει σε τέτοιους καιρούς ανάγκης. (1 Πέτρ. 2:17) Κάποια αδελφή ζούσε σε μια περιοχή της Ιαπωνίας που υπέστη σοβαρές ζημιές από τον σεισμό και το τσουνάμι το 2011. Λέει ότι έλαβε «μεγάλη ενθάρρυνση και παρηγοριά» από τις προσπάθειες των πολλών εθελοντών που κατέφθασαν από άλλα  μέρη της Ιαπωνίας καθώς και από το εξωτερικό για να επισκευάσουν τις ζημιές. Όπως γράφει η ίδια: «Αυτή η εμπειρία με βοήθησε να συνειδητοποιήσω ότι ο Ιεχωβά ενδιαφέρεται. Και οι ομόπιστοί μας ενδιαφέρονται ο ένας για τον άλλον. Πολλοί αδελφοί και αδελφές σε όλο τον κόσμο προσεύχονται για εμάς».

14. Πώς μπορείτε να βοηθάτε τους αρρώστους και τους ηλικιωμένους;

¹⁴ Να βοηθάτε τους αρρώστους και τους ηλικιωμένους. Όταν βλέπουμε άλλους να υφίστανται τις συνέπειες της Αδαμιαίας αμαρτίας, υποκινούμαστε ορθά να δείξουμε συμπόνια. Ποθούμε να δούμε το τέλος της αρρώστιας και των γηρατειών. Γι’ αυτό, προσευχόμαστε να έρθει η Βασιλεία του Θεού. Στο μεταξύ, κάνουμε ό,τι μπορούμε για να βοηθάμε εκείνους που έχουν ανάγκη. Δείτε τι έγραψε ένας συγγραφέας για την ηλικιωμένη μητέρα του η οποία έπασχε από τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Μια μέρα, άθελά της λερώθηκε. Καθώς προσπαθούσε να πλυθεί, χτύπησε το κουδούνι. Ήταν δύο Μάρτυρες του Ιεχωβά οι οποίες την επισκέπτονταν τακτικά. Τη ρώτησαν αν χρειαζόταν να τη βοηθήσουν σε κάτι. «Ντρέπομαι, αλλά ναι», απάντησε η κυρία. Οι αδελφές τη βοήθησαν να πλυθεί. Κατόπιν, της έφτιαξαν τσάι και κάθισαν να κουβεντιάσουν. Ο γιος της κυρίας ήταν ιδιαίτερα ευγνώμων. «Τους βγάζω το καπέλο», έγραψε. «Οι Μάρτυρες κάνουν πράξη αυτά που κηρύττουν». Δεν σας υποκινεί η συμπόνια για τους αρρώστους και τους ηλικιωμένους να κάνετε και εσείς ό,τι μπορείτε για να απαλύνετε τον πόνο τους;​—Φιλιπ. 2:3, 4.

15. Ποιες σημαντικές ευκαιρίες προσφέρει το έργο κηρύγματος;

¹⁵ Να βοηθάτε τους ανθρώπους πνευματικά. Τα προβλήματα και οι ανησυχίες των ανθρώπων μάς υποκινούν να τους βοηθάμε πνευματικά. Ο καλύτερος τρόπος για να το κάνουμε αυτό είναι να τους διδάσκουμε για τον Θεό και για το τι θα επιτελέσει η Βασιλεία του για την ανθρωπότητα. Ένας άλλος τρόπος είναι να τους βοηθάμε να αντιληφθούν πόσο σοφό είναι να ζει κάποιος σύμφωνα με τους θεϊκούς κανόνες. (Ησ. 48:17, 18) Μήπως θα μπορούσατε να αυξήσετε τη συμμετοχή σας στη διακονία, αυτό το έργο που τιμάει αληθινά τον Ιεχωβά και φανερώνει τη συμπόνια σας για τους άλλους;​—1 Τιμ. 2:3, 4.

16. Πώς ωφελείται το συμπονετικό άτομο;

¹⁶ Ειδήμονες στον τομέα της ψυχικής υγείας λένε ότι η έμπρακτη εκδήλωση συμπόνιας μπορεί να βελτιώσει την υγεία, την ευεξία και τις σχέσεις σας. Όταν απαλύνετε τον πόνο των άλλων, αυξάνεται η ευτυχία και η αισιοδοξία σας, ενώ μειώνονται τα αισθήματα μοναξιάς και η τάση για αρνητικές σκέψεις. Ναι, η εκδήλωση συμπόνιας σάς ωφελεί. (Εφεσ. 4:31, 32) Οι Χριστιανοί που επιζητούν στοργικά να βοηθούν τους άλλους ανταμείβονται με αγαθή συνείδηση, καθώς γνωρίζουν ότι ενεργούν σε αρμονία με τις θεϊκές αρχές. Αυτή η διάθεση μας κάνει πιο στοργικούς γονείς, καλύτερους συζύγους και καλύτερους φίλους. Εκείνοι που δείχνουν πρόθυμα συμπόνια έχουν με τη σειρά τους μεγαλύτερες πιθανότητες να λάβουν βοήθεια και υποστήριξη όταν το έχουν ανάγκη.​—Διαβάστε Ματθαίος 5:7· Λουκάς 6:38.

17. Για ποιον λόγο πρέπει να καλλιεργείτε και να δείχνετε συμπόνια;

¹⁷ Βέβαια, ο κύριος λόγος για να καλλιεργείτε συμπόνια δεν πρέπει να είναι το προσωπικό σας όφελος. Ο πρώτιστος λόγος πρέπει να είναι η επιθυμία σας να μιμείστε και να δοξάζετε την Πηγή της αγάπης και της συμπόνιας, τον Ιεχωβά Θεό. (Παρ. 14:31) Εκείνος θέτει το τέλειο παράδειγμα για εμάς. Ας κάνουμε λοιπόν ό,τι περνάει από το χέρι μας για να τον μιμούμαστε​—ας προάγουμε τη θερμή στοργή ανάμεσα στους αδελφούς μας και τις καλές σχέσεις με τους συνανθρώπους μας δείχνοντας συμπόνια.​—Γαλ. 6:10· 1 Ιωάν. 4:16.