ΑΡΘΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ 37
«Θα Σείσω Όλα τα Έθνη»
«Θα σείσω όλα τα έθνη, και θα έρθουν μέσα τα πολύτιμα πράγματα όλων των εθνών».—ΑΓΓ. 2:7.
ΥΜΝΟΣ 24 Ελάτε στο Βουνό του Ιεχωβά
ΠΕΡΙΛΗΨΗ *
1, 2. Ποιο συμβολικό σείσιμο προειπώθηκε για την εποχή μας;
«ΜΕΣΑ σε λίγα λεπτά, τα καταστήματα και τα παλιά κτίρια άρχισαν να πέφτουν σαν τραπουλόχαρτα». «Επικρατούσε πανικός . . . Πολλοί είπαν ότι κράτησε περίπου δύο λεπτά. Εμένα μου φάνηκε αιώνας». Αυτά είναι τα σχόλια κάποιων επιζώντων από τον σεισμό που έπληξε το Νεπάλ το 2015. Αν ζούσατε μια τέτοια τραυματική εμπειρία, δύσκολα θα την ξεχνούσατε.
2 Ωστόσο, αυτή τη στιγμή βιώνουμε ένα διαφορετικό σείσιμο, το οποίο δεν περιορίζεται σε μία πόλη ή χώρα. Απεναντίας, περιλαμβάνει όλα τα έθνη και συνεχίζεται εδώ και δεκαετίες. Αυτό το σείσιμο προειπώθηκε από τον προφήτη Αγγαίο, ο οποίος έγραψε: «Αυτό λέει ο Ιεχωβά των στρατευμάτων: “Σε λίγο καιρό, θα σείσω άλλη μια φορά τους ουρανούς και τη γη, τη θάλασσα και την ξηρά”».—Αγγ. 2:6.
3. Πώς διαφέρει αυτό το συμβολικό σείσιμο από οποιονδήποτε κυριολεκτικό σεισμό;
3 Το σείσιμο που περιγράφει ο Αγγαίος δεν μοιάζει με έναν κυριολεκτικό σεισμό, ο οποίος προξενεί μόνο καταστροφή. Αντίθετα, παράγει καλά αποτελέσματα. Ο ίδιος ο Ιεχωβά μάς λέει: «Θα σείσω όλα τα έθνη, και θα έρθουν μέσα τα πολύτιμα πράγματα όλων των εθνών· και θα γεμίσω αυτόν τον οίκο με δόξα». (Αγγ. 2:7) Τι σήμαινε αυτή η προφητεία για εκείνους που ζούσαν την εποχή του Αγγαίου; Και τι σημαίνει για εμάς σήμερα; Θα εξετάσουμε τις απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις και θα μάθουμε πώς συμμετέχουμε στο σείσιμο των εθνών σήμερα.
ΕΝΑ ΕΝΘΑΡΡΥΝΤΙΚΟ ΑΓΓΕΛΜΑ ΣΤΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΑΓΓΑΙΟΥ
4. Γιατί έστειλε ο Ιεχωβά τον προφήτη Αγγαίο στον λαό Του;
4 Ο προφήτης Αγγαίος έλαβε μια σημαντική αποστολή από τον Ιεχωβά. Προσέξτε τι προηγήθηκε. Ο Αγγαίος ήταν πιθανότατα ανάμεσα σε εκείνους που το 537 Π.Κ.Χ. επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ από την εξορία στη Βαβυλώνα. Λίγο καιρό αφότου εκείνοι οι πιστοί λάτρεις έφτασαν στον προορισμό τους, έθεσαν το θεμέλιο του οίκου, ή αλλιώς του ναού, του Ιεχωβά. (Έσδρ. 3:8, 10) Σύντομα όμως δημιουργήθηκε μια θλιβερή κατάσταση. Αποθαρρύνθηκαν και σταμάτησαν τις εργασίες εξαιτίας της εναντίωσης. (Έσδρ. 4:4· Αγγ. 1:1, 2) Γι’ αυτό, το 520 Π.Κ.Χ., ο Ιεχωβά ανέθεσε στον Αγγαίο να αναζωπυρώσει τον ζήλο τους και να τους υποκινήσει να αποπερατώσουν τον ναό. *—Έσδρ. 6:14, 15.
5. Γιατί πρέπει να καθησύχασε τον λαό του Θεού το άγγελμα του Αγγαίου;
5 Το άγγελμα του Αγγαίου αποσκοπούσε στο να εποικοδομήσει την πίστη των Ιουδαίων στον Ιεχωβά. Ο προφήτης μετέδωσε με θάρρος τα εξής λόγια στους αποκαρδιωμένους Ιουδαίους: «“Να είστε ισχυροί, όλοι εσείς, ο λαός του τόπου”, λέει ο Ιεχωβά, “και να εργάζεστε. Διότι εγώ είμαι μαζί σας”, λέει ο Ιεχωβά των στρατευμάτων». (Αγγ. 2:4) Η έκφραση «ο Ιεχωβά των στρατευμάτων» πρέπει να καθησύχασε τους Ιουδαίους. Ο Ιεχωβά έχει υπό τις διαταγές του ένα τεράστιο στράτευμα αγγελικών πολεμιστών, γι’ αυτό οι Ιουδαίοι έπρεπε να στηριχτούν σε εκείνον για να έχουν επιτυχία.
6. Τι αποτέλεσμα θα είχε το σείσιμο που προείπε ο Αγγαίος;
6 Ο Ιεχωβά ενέπνευσε τον Αγγαίο να μεταδώσει ένα άγγελμα που περιέγραφε ένα συμβολικό σείσιμο όλων των εθνών. Αυτό το όραμα διαβεβαίωσε εκείνους τους αποκαρδιωμένους οικοδόμους του ναού ότι ο Ιεχωβά επρόκειτο να σείσει την Περσία, την παγκόσμια δύναμη που περιλάμβανε πολλά έθνη εκείνης της εποχής. Τι αποτέλεσμα θα είχε εκείνο το σείσιμο; Κατ’ αρχάς, ο λαός του Θεού θα τελείωνε την οικοδόμηση του ναού. Έπειτα, ακόμα και μη Ιουδαίοι θα λάτρευαν τον Ιεχωβά μαζί τους σε εκείνον τον αποκαταστημένο ναό. Πόσο πρέπει να ενθάρρυνε τον λαό του Θεού εκείνο το άγγελμα!—Ζαχ. 8:9.
ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΠΟΥ ΣΕΙΕΙ ΤΗ ΓΗ ΣΗΜΕΡΑ
7. Σε ποιο έργο σεισίματος συμμετέχουμε εμείς σήμερα; Εξηγήστε.
7 Τι σημαίνει η προφητεία του Αγγαίου για εμάς σήμερα; Ο Ιεχωβά σείει και πάλι όλα τα έθνη, και αυτή τη φορά συμμετέχουμε και εμείς. Σκεφτείτε το εξής: Το 1914, ο Ιεχωβά ενθρόνισε τον Ιησού Χριστό ως Βασιλιά της ουράνιας Βασιλείας Του. (Ψαλμ. 2:6) Η εγκαθίδρυση εκείνης της Βασιλείας ήταν κακά νέα για τους ηγέτες του κόσμου. Σήμαινε ότι «οι προσδιορισμένοι καιροί των εθνών»—η περίοδος κατά την οποία δεν υπήρχε κυβερνήτης που να εκπροσωπεί άμεσα τον Ιεχωβά—είχαν συμπληρωθεί, ή αλλιώς είχαν τελειώσει. (Λουκ. 21:24) Αναγνωρίζοντας αυτό το γεγονός, ιδιαίτερα από το 1919, ο λαός του Ιεχωβά στρέφει την προσοχή στη Βασιλεία του Θεού ως τη μόνη ελπίδα για την ανθρωπότητα. Αυτό το κήρυγμα των “καλών νέων της Βασιλείας” έχει σείσει ολόκληρο τον κόσμο.—Ματθ. 24:14.
8. Σύμφωνα με τα εδάφια Ψαλμός 2:1-3, πώς έχουν αντιδράσει σε αυτό το άγγελμα οι περισσότεροι άνθρωποι των εθνών;
8 Πώς έχουν αντιδράσει οι άνθρωποι σε αυτό το άγγελμα; Οι περισσότεροι αρνητικά. (Διαβάστε Ψαλμός 2:1-3) Τα έθνη έχουν αναστατωθεί. Αρνούνται να αποδεχτούν τον διορισμένο Κυβερνήτη του Ιεχωβά. Δεν θεωρούν «καλά νέα» το άγγελμα της Βασιλείας που κηρύττουμε. Μάλιστα, ορισμένες κυβερνήσεις έχουν θέσει υπό απαγόρευση το έργο κηρύγματος. Αν και πολλοί από τους άρχοντες αυτών των εθνών ισχυρίζονται ότι υπηρετούν τον Θεό, δεν θέλουν να παραδώσουν τη δική τους εξουσία. Γι’ αυτό, όπως οι άρχοντες της εποχής του Ιησού, εναντιώνονται στον Χρισμένο του Ιεχωβά με το να επιτίθενται στους όσιους ακολούθους του.—Πράξ. 4:25-28.
9. Ποια είναι η απάντηση του Ιεχωβά στην αρνητική αντίδραση των εθνών;
9 Ποια είναι η απάντηση του Ιεχωβά στην αρνητική αντίδραση των εθνών; Τα εδάφια Ψαλμός 2:10-12 αναφέρουν: «Τώρα λοιπόν, βασιλιάδες, εκδηλώστε ενόραση· δεχτείτε διόρθωση, κριτές της γης. Υπηρετήστε τον Ιεχωβά με φόβο και χαρείτε νιώθοντας δέος. Τιμήστε τον γιο, αλλιώς ο Θεός θα αγανακτήσει και θα αφανιστείτε από την οδό, διότι ο θυμός Του φουντώνει γρήγορα. Ευτυχισμένοι είναι όλοι όσοι καταφεύγουν σε Αυτόν». Ο Ιεχωβά δίνει με καλοσύνη σε αυτούς τους εναντιουμένους μια ευκαιρία. Μπορούν ακόμα να αλλάξουν γνώμη και να αποδεχτούν τη Βασιλεία του Ιεχωβά. Εντούτοις, ο χρόνος τελειώνει. Ζούμε στις «τελευταίες ημέρες» αυτού του συστήματος πραγμάτων. (2 Τιμ. 3:1· Ησ. 61:2) Είναι πιο επείγον από ποτέ να μάθουν οι άνθρωποι τα γεγονότα και να κάνουν τη σωστή επιλογή.
ΜΙΑ ΘΕΤΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟ ΣΕΙΣΙΜΟ
10. Ποια θετική αντίδραση στο έργο σεισίματος περιγράφεται στα εδάφια Αγγαίος 2:7-9;
10 Το συμβολικό σείσιμο που προείπε ο Αγγαίος έχει θετική επίδραση σε κάποιους ανθρώπους. Ο Αγγαίος μάς λέει ότι, χάρη στο σείσιμο, «θα έρθουν μέσα τα πολύτιμα πράγματα [οι ειλικρινείς άνθρωποι] όλων των εθνών» για να λατρεύουν τον Ιεχωβά. * (Διαβάστε Αγγαίος 2:7-9) Ο Ησαΐας και ο Μιχαίας προείπαν παρόμοιες εξελίξεις που θα λάβαιναν χώρα «στις τελευταίες ημέρες».—Ησ. 2:2-4, υποσ· Μιχ. 4:1, 2, υποσ.
11. Πώς αντέδρασε ένας αδελφός στο άγγελμα της Βασιλείας όταν το πρωτοάκουσε;
11 Προσέξτε πώς επηρέασε το άγγελμα που σείει τη γη έναν αδελφό ονόματι Κεν, ο οποίος υπηρετεί στα παγκόσμια κεντρικά γραφεία. Ο Κεν το θυμάται σαν τώρα πώς πρωτοάκουσε το άγγελμα της Βασιλείας πριν από 40 περίπου χρόνια. Ο ίδιος λέει: «Όταν πρωτοάκουσα την αλήθεια από τον Λόγο του Θεού, ένιωσα ευγνώμων που έμαθα ότι ζούμε στις τελευταίες ημέρες αυτού του συστήματος πραγμάτων. Κατάλαβα ότι, για να κερδίσω την επιδοκιμασία του Θεού και να αποκτήσω αιώνια ζωή, έπρεπε να διαφύγω από αυτόν τον ασταθή κόσμο και να ταχθώ σταθερά με το μέρος του Ιεχωβά. Το έκανα αυτό αμέσως με προσευχή. Άφησα πίσω τον κόσμο και κατέφυγα στην ασφάλεια της Βασιλείας του Θεού η οποία δεν μπορεί να σειστεί».
12. Πώς έχει γεμίσει με δόξα ο πνευματικός ναός του Ιεχωβά σε αυτές τις τελευταίες ημέρες;
12 Είναι προφανές ότι ο Ιεχωβά ευλογεί τον λαό του. Σε αυτές τις τελευταίες ημέρες, έχουμε δει τεράστια αύξηση στον αριθμό εκείνων που τον λατρεύουν. Το 1914, ήμασταν μόνο μερικές χιλιάδες. Τώρα πάνω από οχτώ εκατομμύρια άτομα λατρεύουν δραστήρια τον Θεό, και εκατομμύρια άλλα άτομα τηρούν την Ανάμνηση μαζί μας κάθε χρόνο. Ως εκ τούτου, οι επίγειες αυλές του πνευματικού ναού του Ιεχωβά—της διευθέτησής του για αγνή λατρεία—έχουν γεμίσει με «τα πολύτιμα πράγματα όλων των εθνών». Το όνομα του Ιεχωβά δοξάζεται επίσης από τις αλλαγές που κάνουν αυτά τα άτομα καθώς ντύνονται τη νέα προσωπικότητα.—Εφεσ. 4:22-24.
13. Ποιες άλλες προφητείες έχουν εκπληρώσει αυτές οι συναρπαστικές εξελίξεις; (Βλέπε εικόνα εξωφύλλου.)
13 Αυτές οι συναρπαστικές εξελίξεις έχουν εκπληρώσει και άλλες προφητείες, όπως αυτή που βρίσκεται στο 60ό κεφάλαιο του Ησαΐα. Το εδάφιο 22 εκείνου του κεφαλαίου λέει: «Ο ελάχιστος θα γίνει χίλιοι και ο λιγοστός κραταιό έθνος. Εγώ, ο Ιεχωβά, θα το επιταχύνω αυτό στον καιρό του». Χάρη στην εισροή ανθρώπων στην αληθινή λατρεία, συμβαίνει κάτι θαυμάσιο. Αυτά τα «πολύτιμα πράγματα» φέρνουν μαζί τους διάφορες δεξιότητες και ικανότητες καθώς και την προθυμία να κηρύττουν «τα καλά νέα της Βασιλείας». Κατά συνέπεια, όπως το εξέφρασε ο Ησαΐας, «το γάλα των εθνών» γίνεται διαθέσιμο στον λαό του Ιεχωβά. (Ησ. 60:5, 16) Με τη βοήθεια αυτών των πολύτιμων αντρών και γυναικών, το έργο κηρύγματος επιτελείται σε 240 χώρες και παράγονται εκδόσεις σε πάνω από 1.000 γλώσσες.
ΚΑΙΡΟΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ
14. Ποια απόφαση πρέπει να πάρουν οι άνθρωποι τώρα;
14 Σε αυτόν τον καιρό του τέλους, το σείσιμο των εθνών αναγκάζει τους ανθρώπους να πάρουν μια απόφαση. Θα υποστηρίξουν τη Βασιλεία του Θεού ή θα θέσουν την εμπιστοσύνη τους στις κυβερνήσεις αυτού του κόσμου; Αυτή είναι η επιλογή που θα αντιμετωπίσουν όλοι. Αν και οι υπηρέτες του Ιεχωβά υπακούν στους νόμους της χώρας όπου ζουν, παραμένουν εντελώς ουδέτεροι όσον αφορά τις πολιτικές υποθέσεις αυτού του κόσμου. (Ρωμ. 13:1-7) Ξέρουν ότι η Βασιλεία είναι η μόνη πραγματική λύση για τα προβλήματα της ανθρωπότητας. Η Βασιλεία δεν είναι μέρος αυτού του κόσμου.—Ιωάν. 18:36, 37.
15. Ποια μεγάλη δοκιμασία της οσιότητάς μας περιγράφεται στο βιβλίο της Αποκάλυψης;
15 Το βιβλίο της Αποκάλυψης περιγράφει μια δοκιμασία της οσιότητας του λαού του Θεού που θα λάβαινε χώρα στις τελευταίες ημέρες. Αυτή η δοκιμασία θα συνεχίσει να μας επιφέρει έντονη πίεση. Τα πολιτικά συστήματα αυτού του κόσμου θα απαιτούν τη λατρεία μας και θα διώκουν όσους αρνούνται να τα υποστηρίξουν. (Αποκ. 13:12, 15) Θα “τους εξαναγκάζουν όλους—μικρούς και μεγάλους, πλούσιους και φτωχούς, ελεύθερους και δούλους—να λάβουν σημάδι στο δεξί τους χέρι ή στο μέτωπό τους”. (Αποκ. 13:16) Στην αρχαιότητα, έβαζαν στους δούλους ένα σημάδι για να φαίνεται σε ποιον ανήκουν. Παρόμοια, στις ημέρες μας θα αναμένεται από όλους να έχουν ένα συμβολικό σημάδι στο χέρι ή στο μέτωπό τους. Οι σκέψεις και οι πράξεις τους θα δείχνουν ότι ανήκουν στα πολιτικά συστήματα και τα υποστηρίζουν.
16. Γιατί είναι επείγον να ενισχύσουμε την οσιότητά μας στον Ιεχωβά τώρα;
16 Θα δεχτούμε αυτό το συμβολικό σημάδι και θα δώσουμε την υποστήριξή μας στις πολιτικές κυβερνήσεις; Εκείνοι που αρνούνται να λάβουν το σημάδι θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες και κινδύνους. Το βιβλίο της Αποκάλυψης λέει κατόπιν: «Κανείς [δεν] μπορεί να αγοράσει ή να πουλήσει παρά μόνο εκείνος που έχει το σημάδι». (Αποκ. 13:17) Αλλά οι υπηρέτες του Θεού ξέρουν τι θα κάνει ο Θεός σε εκείνους που έχουν το σημάδι που αναφέρεται στα εδάφια Αποκάλυψη 14:9, 10. Αντί να έχουν εκείνο το σημάδι, θα γράφουν, σαν να λέγαμε, στο χέρι τους: «Ανήκω στον Ιεχωβά». (Ησ. 44:5) Τώρα είναι ο καιρός να βεβαιωθούμε ότι η οσιότητά μας στον Ιεχωβά είναι ισχυρή. Αν όντως είναι, ο Ιεχωβά θα χαρεί να αναγνωρίσει ότι του ανήκουμε!
ΤΟ ΤΕΛΙΚΟ ΣΕΙΣΙΜΟ
17. Τι χρειάζεται να θυμόμαστε όσον αφορά τη μακροθυμία του Ιεχωβά;
17 Ο Ιεχωβά έχει δείξει μεγάλη μακροθυμία σε αυτές τις τελευταίες ημέρες. Δεν θέλει να καταστραφεί κανείς. (2 Πέτρ. 3:9) Έχει δώσει σε όλους την ευκαιρία να μετανοήσουν και να πάρουν τη σωστή απόφαση. Αλλά η μακροθυμία του έχει όρια. Εκείνοι που απορρίπτουν αυτή την ευκαιρία θα βρεθούν σε μια κατάσταση παρόμοια με του Φαραώ στις ημέρες του Μωυσή. Ο Ιεχωβά είπε στον Φαραώ: «Θα μπορούσα ήδη να είχα απλώσει το χέρι μου για να χτυπήσω εσένα και τον λαό σου με καταστροφική πληγή, και θα είχες εξαφανιστεί από τη γη. Αλλά σε κράτησα στη ζωή γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο: για να σου δείξω τη δύναμή μου και να κάνω να διακηρυχτεί το όνομά μου σε όλη τη γη». (Έξοδ. 9:15, 16) Τελικά, όλα τα έθνη θα γνωρίσουν εξάπαντος ότι ο Ιεχωβά είναι ο μόνος αληθινός Θεός. (Ιεζ. 38:23) Πώς θα γίνει αυτό;
18. (α) Ποιο άλλο σείσιμο περιγράφεται στα εδάφια Αγγαίος 2:6, 20-22; (β) Πώς ξέρουμε ότι τα λόγια του Αγγαίου θα έχουν μια μελλοντική εκπλήρωση;
18 Αιώνες μετά την εποχή του Αγγαίου, ο απόστολος Παύλος έδειξε υπό θεϊκή έμπνευση ότι τα λόγια που βρίσκονται στα εδάφια Αγγαίος 2:6, 20-22 θα είχαν μια μελλοντική εκπλήρωση. (Διαβάστε) Ο Παύλος έγραψε: «Τώρα έχει υποσχεθεί: “Θα σείσω άλλη μια φορά, όχι μόνο τη γη, αλλά και τον ουρανό”. Η έκφραση “άλλη μια φορά” υποδηλώνει την απομάκρυνση των πραγμάτων που σείονται, πραγμάτων που έχουν κατασκευαστεί, για να παραμείνουν τα πράγματα που δεν σείονται». (Εβρ. 12:26, 27) Ανόμοια με το σείσιμο που αναφέρεται στο εδάφιο Αγγαίος 2:7, αυτό το σείσιμο θα σημάνει αιώνια καταστροφή για εκείνους που, σαν τον Φαραώ, αρνούνται να αναγνωρίσουν το δικαίωμα του Ιεχωβά να κυβερνάει.
19. Τι δεν θα σειστεί, και πώς το ξέρουμε;
19 Τι δεν θα σειστεί, δηλαδή δεν θα καταστραφεί; Ο Παύλος συνέχισε: «Εφόσον θα λάβουμε μια Βασιλεία που δεν μπορεί να σειστεί, ας συνεχίσουμε να λαβαίνουμε παρ’ αξίαν καλοσύνη, μέσω της οποίας μπορούμε να προσφέρουμε ευπρόσδεκτα στον Θεό ιερή υπηρεσία με θεοσεβή φόβο και δέος». (Εβρ. 12:28) Όταν ολοκληρωθεί αυτό το τελικό μεγάλο σείσιμο, μόνο η Βασιλεία του Θεού δεν θα έχει σειστεί. Θα βρίσκεται ακόμα σταθερά στη θέση της!—Ψαλμ. 110:5, 6· Δαν. 2:44.
20. Ποια επιλογή πρέπει να κάνουν οι άνθρωποι, και πώς μπορούμε να τους βοηθήσουμε;
20 Δεν υπάρχει καιρός για χάσιμο! Οι άνθρωποι πρέπει να επιλέξουν: Θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τον τρόπο ζωής που προάγει αυτός ο κόσμος, πράγμα που οδηγεί στην καταστροφή, ή θα εναρμονίσουν τη ζωή τους με το θέλημα του Θεού, πράγμα που οδηγεί στην αιώνια ζωή; (Εβρ. 12:25) Με το έργο κηρύγματος, μπορούμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να αποφασίσουν ποια θέση θα πάρουν σε αυτό το σημαντικό ζήτημα. Ας βοηθήσουμε πολλούς ακόμα πολύτιμους ανθρώπους να ταχθούν υπέρ της Βασιλείας του Θεού. Και ας έχουμε κατά νου τα λόγια του Κυρίου μας του Ιησού: «Αυτά τα καλά νέα της Βασιλείας θα κηρυχτούν σε όλη την κατοικημένη γη για μαρτυρία σε όλα τα έθνη, και τότε θα έρθει το τέλος».—Ματθ. 24:14.
ΥΜΝΟΣ 40 Σε Ποιον Ανήκουμε;
^ παρ. 5 Αυτή η μελέτη θα μας δώσει καινούρια κατανόηση για το εδάφιο Αγγαίος 2:7. Σε αυτό το άρθρο, θα μάθουμε πώς μπορούμε να συμμετέχουμε σε ένα συναρπαστικό έργο που σείει όλα τα έθνη. Θα μάθουμε επίσης ότι αυτό το έργο σεισίματος προκαλεί τόσο μια θετική όσο και μια αρνητική αντίδραση.
^ παρ. 4 Ξέρουμε ότι η αποστολή του Αγγαίου στέφθηκε με επιτυχία επειδή ο ναός αποπερατώθηκε το 515 Π.Κ.Χ.
^ παρ. 10 Αυτό αποτελεί προσαρμογή στην κατανόησή μας. Στο παρελθόν, είχαμε πει ότι δεν είναι το σείσιμο όλων των εθνών αυτό που κάνει τους ειλικρινείς ανθρώπους να έρθουν κοντά στον Ιεχωβά. Βλέπε «Ερωτήσεις από Αναγνώστες» στη Σκοπιά 15 Μαΐου 2006.
^ παρ. 63 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: Ο Αγγαίος παρότρυνε τον λαό του Θεού να δείχνει ζήλο για την ανοικοδόμηση του ναού. Ο λαός του Θεού στους σύγχρονους καιρούς διακηρύττει με ζήλο το άγγελμα του Θεού. Κάποιο αντρόγυνο συμμετέχει σε ένα έργο κηρύγματος που σείει τη γη εξαγγέλλοντας το επικείμενο τελικό σείσιμο.