Κυβερνητική—Μια Παλιά Ιδέα Ενηλικιώνεται

ΣΑΣ αρέσει να πηγαίνετε στο ζωολογικό κήπο; Εκεί μπορεί να γελάσετε βλέποντας ένα θηλυκό βαβουίνο να περιποιείται το μωρό του και να βγάζει τα τσιμπούρια από το τρίχωμά του. Ή ίσως θα σας άρεσε περισσότερο μια επίσκεψη σε ένα εργοστάσιο συναρμολόγησης αυτοκινήτων. Θα περιμένατε να δείτε κάτι παρόμοιο εδώ;

Μάλλον όχι, ίσως απαντήσετε. Και όμως, στα σύγχρονα εργοστάσια αυτοκινήτων μπορείτε κάλλιστα να δείτε μηχανικούς βραχίονες να σηκώνουν και να μεταφέρουν κομμάτια και υλικά προς συναρμολόγηση. Πράγματι, αυτά τα εργοστάσια χρησιμοποιούν τις ίδιες αρχές τις οποίες επί αιώνες χρησιμοποιούν οι βαβουίνοι όταν περιποιούνται ο ένας τον άλλον. Η μελέτη αυτών των αρχών ονομάζεται κυβερνητική.

Αυτή η επιστήμη ίσως να είναι καινούρια, όχι όμως και η λέξη. Πριν από αρκετές χιλιάδες χρόνια, ο Όμηρος έγραψε για τον κυβερνήτη όταν αναφερόταν στον πηδαλιούχο ενός πλοίου. Και ο Πλάτων αργότερα εφάρμοσε αυτή την έκφραση στον άνθρωπο που βρίσκεται στο πηδάλιο του σκάφους της πολιτείας. Έτσι, τι ακριβώς είναι η κυβερνητική; Η Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου (The World Book Encyclopedia) αναφέρει ότι είναι «ο τομέας της επιστήμης που ασχολείται με τους μηχανισμούς ελέγχου και τη μετάδοση πληροφοριών», τόσο σε ζωντανούς οργανισμούς όσο και σε μηχανές. Το μέσο εσωτερικού ελέγχου σε κάποιο ζώο—το νευρικό του σύστημα—είναι παρόμοιο με αυτό που βρίσκεται στο εσωτερικό των σύγχρονων μηχανών. Το εσωτερικό σύστημα εργάζεται με το να δίνει εντολές, να ανατροφοδοτεί πληροφορίες σχετικά με την πρόοδο της διαδικασίας και να ελέγχει κάνοντας προσαρμογές όποτε αυτό είναι απαραίτητο.

Ας εξετάσουμε το θηλυκό βαβουίνο καθώς περιποιείται το μικρό του. Θα δούμε ότι έχει πολλά κοινά σημεία με τις σύγχρονες μηχανές. Πρώτα εντοπίζει το τσιμπούρι με τα μάτια του. Κατόπιν ο εγκέφαλός του δίνει εντολή στο χέρι να τραβήξει το τσιμπούρι από το τρίχωμα. Ο εγκέφαλος ελέγχει συνεχώς την πρόοδο της διαδικασίας και βεβαιώνεται προσεκτικά ότι το χέρι του πιάνει το έντομο και όχι μια τούφα από το τρίχωμα. Τι γίνεται αν το μικρό κουνιέται νευρικά κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας; Κανένα πρόβλημα, επειδή ο εγκέφαλος του θηλυκού βαβουίνου μπορεί να χειριστεί την εργασία καθώς στέλνει νέες διαταγές που αντισταθμίζουν το κούνημα του μικρού. Συνεπώς, οι βαβουίνοι έχουν έμφυτο ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο σύστημα εντολών, ανατροφοδότησης και ελέγχου. Οι ερευνητές της κυβερνητικής μελετούν αυτά τα συστήματα αυτόματου ελέγχου στους ζωντανούς οργανισμούς και στις μηχανές. Αλλά τι είδους μηχανές;

Οι σύγχρονες εγκαταστάσεις παραγωγής αυτοκινήτων είναι σε μεγάλο βαθμό αυτόματες. Δεν χρησιμοποιούν απλώς μηχανές, αλλά αυτορυθμιζόμενες μηχανές οι οποίες μερικές φορές αποκαλούνται ρομπότ.

Τα ρομπότ αποτελούν πρακτική εφαρμογή της κυβερνητικής καθώς χρησιμοποιούν τις ίδιες αρχές εντολών, ανατροφοδότησης και ελέγχου που  διαθέτει ο θηλυκός βαβουίνος. Αυτές οι αρχές δίνουν τη δυνατότητα στο ρομπότ να ρυθμίζει τη δραστηριότητά του και, με αυτόν τον τρόπο, να είναι ένα βήμα μπροστά από άλλες μηχανικές επινοήσεις. Όμως, πώς έφτασε η κυβερνητική στο στάδιο του ρομπότ, και έτσι αναπτύχθηκε ως ένας ανεξάρτητος τομέας;

Από τις Τροχαλίες στα Ρομπότ

Στο διάβα της ιστορίας, ο άνθρωπος έχει προσπαθήσει να απαλλαγεί σε ένα βαθμό από την αγγαρεία και τη ρουτίνα της ζωής κάνοντας τις μηχανές να δουλεύουν για αυτόν. Φυσικά, οι πρώτες μηχανές χρειάζονταν ακόμη κάποιον να τις θέτει σε λειτουργία και να τις ελέγχει, κάποιον που σκεφτόταν. Έτσι, ο τροχός, ο μοχλός ή η τροχαλία πολλαπλασίαζαν τη μυϊκή ισχύ, αλλά απαιτούσαν τη διαρκή προσοχή κάποιου ανθρώπου. Σταδιακά, επινοήθηκαν μηχανές που λειτουργούσαν με ενέργεια από το νερό, τον άνεμο ή τον ατμό. Αλλά ο άνθρωπος έπρεπε και πάλι να είναι παρών για να μετράει την απόδοση της συσκευής, να την προσαρμόζει και να τη ρυθμίζει. Έτσι ήταν απαραίτητο ένα σύστημα για τον έλεγχο της δραστηριότητας της μηχανής. Θα μπορούσαν οι μηχανές να φτιάχνονται έτσι ώστε να ελέγχονται μόνες τους, τουλάχιστον εν μέρει;

Ο εγκέφαλος του θηλυκού βαβουίνου όχι μόνο στέλνει οδηγίες στο χέρι, αλλά επίσης συντάσσει μια αναφορά για την πρόοδο της διαδικασίας βασισμένη σε πληροφορίες που προμηθεύει το μάτι του. Το πρωτεύον θηλαστικό μας, με την επιμέλεια που το χαρακτηρίζει, δεν χρειάζεται κάποιον να του πει πού βρίσκεται το επόμενο έντομο και πώς να το απομακρύνει. Έχει ένα έμφυτο σύστημα εντολών, ανατροφοδότησης και ελέγχου, το οποίο το κάνει αυτορυθμιζόμενο. Παρόμοια, μια μηχανή που ελέγχει την ίδια της τη δραστηριότητα πρέπει να έχει αυτά τα στοιχεία ενσωματωμένα στο αυτόματο σύστημά της.

Η βιομηχανική επανάσταση που άρχισε στα τέλη του 18ου αιώνα προμήθευσε το κίνητρο για την ανάπτυξη των αυτόματων μηχανών. Για παράδειγμα, η ατμομηχανή βελτιώθηκε από το φυγοκεντρικό ρυθμιστή που εφεύρε ο Βατ. Καθώς αυτός αισθανόταν την ταχύτητα της μηχανής (ανατροφοδότηση) και ρύθμιζε τη βαλβίδα εισόδου ατμού (έλεγχος), διατηρούσε την απόδοση της μηχανής του σταθερή σε ένα δεδομένο επίπεδο (εντολή). Έτσι, η ταχύτητα αυτής της μηχανής ελεγχόταν αυτόματα, αυτορυθμιζόταν.

Αλλά ο θηλυκός βαβουίνος μπορεί να κάνει περισσότερα από το να περιποιηθεί το μικρό του· μπορεί να το ταΐσει και να το πάει περίπατο. Το σύστημα αυτόματου ελέγχου του είναι τόσο ευπροσάρμοστο, που το μικρό μπορεί να εμπιστεύεται τη μητέρα του σε κάθε περίσταση. Θα μπορούσε να σχεδιαστεί μια μηχανή με τέτοια ευελιξία; Θα χρειαζόταν ένα σύστημα ελέγχου που θα της έδινε τη δυνατότητα να εκπληρώσει διάφορες εργασίες που δεν συνδέονται μεταξύ τους. Από τη δεκαετία του 1950, η επιστήμη της κυβερνητικής προσπαθεί να καλύψει αυτή την ανάγκη. Μια από τις εξελίξεις που προέκυψαν ήταν το σύγχρονο ρομπότ.

Ρομπότ—Προϊόν της Κυβερνητικής

Η λέξη «ρομπότ» προέρχεται από έναν όρο της τσεχικής γλώσσας που σημαίνει «καταναγκαστικά έργα». Στον αιώνα μας, η λέξη «ρομπότ» σημαίνει πλέον «έναν επαναπρογραμματιζόμενο χειριστή πολλών λειτουργιών που έχει σχεδιαστεί για διάφορες εργασίες». Πολλά βιομηχανικά ρομπότ είναι εφοδιασμένα με κομπιούτερ. Αυτά είναι προγραμματισμένα για κάποιες εργασίες και κατόπιν επαναπρογραμματίζονται όταν αλλάξει το πρόγραμμα εργασίας. Έχει λεχτεί ότι μέχρι και το 80 τοις εκατό των εξαρτημάτων ενός ρομπότ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ξανά εφόσον ο κομπιούτερ του τροφοδοτηθεί με προγράμματα που είναι προσαρμοσμένα για τη νέα εργασία.

Πώς λειτουργεί το βιομηχανικό ρομπότ; Οι ερευνητές της κυβερνητικής χρησιμοποιούν στα ρομπότ το ίδιο είδος έμφυτου συστήματος ελέγχου το οποίο παρατηρήσαμε στο θηλυκό βαβουίνο, με τα στοιχεία των εντολών, της ανατροφοδότησης και του ελέγχου. Καταρχήν, μια αλληλουχία οδηγιών για την εργασία τροφοδοτείται στη μνήμη του ρομπότ. Από εκεί και έπειτα, όποτε λειτουργεί η μηχανή, σήματα εντολών από τη μνήμη της τής δίνουν οδηγίες για το τι πρέπει να κάνει. Ένα αισθητήριο όργανο στη μηχανή ανατροφοδοτεί μια αναφορά για την πρόοδο της διαδικασίας. Μέσα στη μνήμη της, μια σύγκριση της προόδου της διαδικασίας με την αρχική εντολή παράγει μια εντολή για να αρχίσει την επόμενη εργασία. Τέτοιες μηχανές μπορούν να σπρώξουν, να τραβήξουν, να στρίψουν, να σηκώσουν, να χαμηλώσουν, να περιστρέψουν ή ακόμη και να ψεκάσουν χρώμα, να κάνουν οξυγονοκόλληση, να φορτώσουν, να στοιβάξουν και να μεταφέρουν.

Η κατασκευή αυτοκινήτων είναι μια από τις πολλές βιομηχανίες που χρησιμοποιεί την κυβερνητική και αξιοποιεί τα ρομπότ. Αυτό έχει απομακρύνει τους εργάτες από το επικίνδυνο περιβάλλον που  δημιουργεί η ζέστη, οι αναθυμιάσεις ή ο θόρυβος. Κάποιος μηχανικός σε ένα εργοστάσιο αυτοκινήτων θυμήθηκε τις συνθήκες που επικρατούσαν πριν από 30 χρόνια, και είπε: «Έπρεπε να τοποθετώ κιβώτια ταχυτήτων και κάνοντάς το αυτό κατέστρεψα τη μέση μου. Αυτή την εργασία τώρα την κάνει ένα ρομπότ».

Η Υπέρτατη Αυθεντία στην Κυβερνητική

Ωστόσο, η πρόοδος στον τομέα της κυβερνητικής δεν πρέπει να μας κάνει να παραβλέψουμε το γεγονός ότι ακόμη και το πιο εξελιγμένο ρομπότ που κατευθύνεται από κομπιούτερ μπορεί να κάνει μόνο ό,τι είναι προγραμματισμένο να κάνει. Ο άνθρωπος έχει σχεδιάσει τόσο τη μηχανή όσο και το πρόγραμμα. Τι μπορούμε να συμπεράνουμε, λοιπόν, σχετικά με το νευρικό σύστημα του ίδιου του ανθρώπου; Είναι ολοφάνερα πολύ υψηλότερης ποιότητας.

Ο Νόρμπερτ Βίνερ, πρωτοπόρος της κυβερνητικής, σημείωσε τα εξής: «Καμιά άλλη υπολογιστική μηχανή δεν πλησιάζει την οικονομία ενέργειας που διαθέτει ο εγκέφαλος. . . . [Ο άνθρωπος έχει] το καλύτερα ανεπτυγμένο νευρικό σύστημα» από κάθε άλλο ζωντανό πλάσμα στη γη. Είναι φανερό ότι ο άνθρωπος αποτελεί ένα θαυμάσιο παράδειγμα του τι μπορεί να κάνει ένα σύστημα εντολών, ανατροφοδότησης και ελέγχου. «Η μετάδοση πληροφοριών μέσα στο νευρικό σύστημα είναι πιο περίπλοκη από το μεγαλύτερο τηλεφωνικό κέντρο», αναφέρει Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The New Encyclopædia Britannica) και προσθέτει: «Η επίλυση προβλημάτων από τον ανθρώπινο εγκέφαλο υπερβαίνει κατά πολύ την ικανότητα των πιο ισχυρών κομπιούτερ».

Κάθε τιμή, λοιπόν, ανήκει στον Σχεδιαστή του ανθρώπου, τον Ιεχωβά Θεό, ο οποίος πρέπει να ανακηρυχτεί ως ο πιο ευφυής γνώστης της κυβερνητικής που υπήρξε ποτέ. «Φοβερώς και θαυμασίως επλάσθην», έγραψε ο Δαβίδ στον Ψαλμό 139:14. Κάθε υγιής άνθρωπος είναι εκ γενετής εξοπλισμένος με ένα νευρικό σύστημα που του δίνει τη δυνατότητα να κατευθύνει τις δραστηριότητές του. Ορισμένα ταλέντα αναπτύσσονται γρήγορα. Το να σηκώνει κανείς αντικείμενα και να τα μετακινεί είναι, στην κυριολεξία, παιχνίδι για παιδιά. Άλλες επιδεξιότητες, όπως το να κάνει κάποιος ποδήλατο ή να παίζει πιάνο, απαιτούν εξάσκηση.

Το ανθρώπινο σύστημα ελέγχου είναι καταπληκτικά ευέλικτο. Μπορεί μάλιστα να χρησιμοποιηθεί για να δώσει ηθική καθοδηγία. Στο εδάφιο Εφεσίους 6:4, ΜΝΚ, η Αγία Γραφή ενθαρρύνει τους γονείς να τροφοδοτούν τον εγκέφαλο του παιδιού τους με ευθείες ηθικές αξίες, διαδικασία που ονομάζεται «διανοητική ρύθμιση». Μια αφθονία ηθικών κατευθυντήριων γραμμών μπορεί να καθοδηγεί το παιδί όταν παίρνει αποφάσεις και να το βοηθάει να ελέγχει τις δραστηριότητές του.

Η λέξη κυβέρνησις βρίσκεται στο εδάφιο 1 Κορινθίους 12:28. Εκεί αυτός ο όρος υποδηλώνει τις «ικανότητες που έχει κάποιος να διευθύνει», ή όπως το θέτει Το Ερμηνευτικό Λεξικό των Λέξεων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης του Βάιν (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words), λέγεται για «αυτούς που ενεργούν ως οδηγοί» μέσα στην εκκλησία. Ακόμη και η Χριστιανική εκκλησία μπορεί να ενεργεί ως ένα σύστημα κυβερνητικής, με θεοκρατικούς στόχους και πρότυπα. Το κάθε μέλος, ως άτομο, έχει την ευκαιρία να ελέγχει τις δραστηριότητές του οι οποίες βασίζονται σε αξίες που εκτίθενται στην Αγία Γραφή.

Η κυβερνητική, λοιπόν, είναι στην πραγματικότητα τόσο παλιά όσο και η δημιουργία. Φυσικά, ο θηλυκός βαβουίνος δεν το ξέρει αυτό και ούτε ενδιαφέρεται. Αλλά, ως νοήμονα πλάσματα του Θεού, ας εκτιμούμε το θαυμάσιο δώρο του έμφυτου συστήματος ελέγχου που διαθέτουμε. Με το να το χρησιμοποιούμε ορθά, μπορούμε να κάνουμε χρήση των δώρων μας προς δόξα της Υπέρτατης Αυθεντίας στην Κυβερνητική, του Ιεχωβά Θεού.

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 21]

BMW Werkfoto Nr. 88090