Τι θα Πούμε για την Ηθική Σήμερα;

Ένα πρωινό του Απριλίου του 1999, συνέβη κάτι που αναστάτωσε την ηρεμία της πόλης Λίτλτον, κοντά στο Ντένβερ του Κολοράντο, στις Η.Π.Α. Δύο νεαροί με μαύρα αδιάβροχα μπήκαν στο τοπικό λύκειο και άρχισαν να πυροβολούν μαθητές και καθηγητές. Μάλιστα πυροδότησαν και βόμβες. Δώδεκα μαθητές και ένας καθηγητής σκοτώθηκαν, και πάνω από 20 άτομα τραυματίστηκαν. Οι δράστες έβαλαν τέρμα στο μακελειό αυτοκτονώντας. Ήταν μόλις 17 και 18 ετών, και έτρεφαν μεγάλο μίσος για ορισμένες ομάδες ανθρώπων.

ΔΥΣΤΥΧΩΣ, το παραπάνω παράδειγμα δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Οι εφημερίδες, το ραδιόφωνο και η τηλεόραση αναφέρουν παρόμοια γεγονότα σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με το Αμερικανικό Εθνικό Κέντρο Στατιστικής για την Εκπαίδευση, το 1997 καταγγέλθηκαν περίπου 11.000 βίαια επεισόδια με όπλα σε αμερικανικά σχολεία. Στο Αμβούργο της Γερμανίας, οι καταγγελίες για πράξεις βίας αυξήθηκαν κατά 10 τοις εκατό στη διάρκεια του 1997, ενώ το 44 τοις εκατό των υπόπτων ήταν νεαροί κάτω των 21 ετών.

 Η διαφθορά μεταξύ πολιτικών και κυβερνητικών αξιωματούχων είναι κάτι το σύνηθες. Μια έκθεση που έκανε το 1998 η επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) Ανίτα Γκραντίν αποκάλυψε ότι το κόστος της διαφθοράς εντός της ΕΕ το 1997 ανήλθε σε 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 420 δισ. δρχ.). Αυτή η διαφθορά περιλάμβανε από τη διαγραφή κλήσεων για παράνομο παρκάρισμα μέχρι την παράνομη είσπραξη αγροτικών και άλλων κοινοτικών επιδοτήσεων. Υπήρξε μεγάλης έκτασης ξέπλυμα χρήματος, καθώς και λαθρεμπόριο όπλων και ναρκωτικών, ενώ υπάλληλοι της ΕΕ είχαν δωροδοκηθεί από εγκληματικές οργανώσεις για να σιωπήσουν. Ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραιτήθηκε το 1999.

Εντούτοις, δεν διαπράττουν απάτες μόνο άτομα που ανήκουν στα ανώτατα κοινωνικά στρώματα. Μια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τους παράνομα εργαζομένους αποκάλυψε ότι μέχρι και το 16 τοις εκατό του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος της ΕΕ αποτελείται από έσοδα μη δηλωμένων επιχειρήσεων οι οποίες δεν πληρώνουν φόρους. Στη Ρωσία, λέγεται ότι τα παράνομα έσοδα φτάνουν μέχρι και το 50 τοις εκατό του συνόλου. Επιπλέον, στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ένωση Ορκωτών Επιθεωρητών για Υποθέσεις Απάτης δήλωσε ότι οι αμερικανικές εταιρίες χάνουν πάνω από 400 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 120 τρισ. δρχ.) ετησίως επειδή οι υπάλληλοι κλέβουν χρήματα ή πράγματα που ανήκουν στις εταιρίες.

Το Ιντερνέτ έχει χρησιμοποιηθεί από πολλούς παιδεραστές που προσπαθούν να δελεάσουν παιδιά και ανήλικα άτομα με σκοπό να τα εμπλέξουν σε παράνομες σεξουαλικές δραστηριότητες. Σύμφωνα με έναν εκπρόσωπο της οργάνωσης «Σώστε τα Παιδιά» στη Σουηδία, αυξάνεται η ανησυχία για την παιδική πορνογραφία στο Ιντερνέτ. Στη Νορβηγία, το 1997, αυτή η οργάνωση έλαβε 1.883 αναφορές για ηλεκτρονικές σελίδες του Ιντερνέτ που περιείχαν παιδική πορνογραφία. Το επόμενο έτος, ο αριθμός αυτών των αναφορών εκτινάχτηκε σχεδόν στις 5.000. Μεγάλο μέρος της πορνογραφικής ύλης παράγεται σε χώρες όπου οι κυβερνήσεις ή οι τοπικές αρχές δεν μπορούν να ελέγξουν αυτή την αποτρόπαια δραστηριότητα.

Μήπως Ήταν Καλύτερα στο Παρελθόν;

Πολλοί άνθρωποι που έχουν τρομοκρατηθεί από την κατάντια της ηθικής στο σημερινό κόσμο ίσως αναλογίζονται με νοσταλγία το ομαδικό πνεύμα που επικρατούσε στην εποχή των γονέων και των παππούδων τους. Ίσως ακούνε ότι οι άνθρωποι ζούσαν πολύ πιο ήρεμη ζωή τότε και ότι η εντιμότητα καθώς και άλλες πτυχές της ηθικής θεωρούνταν πολύ σημαντικές από όλα τα κοινωνικά στρώματα. Οι πιο ηλικιωμένοι ίσως μιλούν για τους σκληρά εργαζόμενους ανθρώπους που βοηθούσαν ο ένας τον άλλον, για τους ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς και για τα νεαρά άτομα που έβρισκαν ασφάλεια και βοήθεια στο αγρόκτημα ή στο εργαστήριο των γονέων τους.

Όλα αυτά δημιουργούν τα ερωτήματα: Ήταν πραγματικά καλύτερη η ηθική των ανθρώπων στο παρελθόν; Ή μήπως επικρατεί απλώς μια νοσταλγία που αλλοιώνει τις αναμνήσεις μας από περασμένες εποχές; Ας δούμε πώς απαντούν ορισμένοι ιστορικοί και άλλοι κοινωνικοί αναλυτές.

[Πλαίσιο στη σελίδα 3]

Ορισμός της Ηθικής

Σε αυτά τα άρθρα, η λέξη «ηθική» αναφέρεται στις αρχές περί ορθού και εσφαλμένου που διέπουν την ανθρώπινη συμπεριφορά. Αυτές περιλαμβάνουν την εντιμότητα, τη φιλαλήθεια και τους υψηλούς κανόνες διαγωγής σε σχέση με σεξουαλικά και άλλα ζητήματα.