Συγκομιδή της Φτερωτής Σοδειάς

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΚΟΣΤΑ ΡΙΚΑ

ΑΥΤΗ η σοδειά έχει φτερά! Ναι, σωστά διαβάσατε​—η σοδειά αυτού του καλλιεργητή έχει φτερά. Φυσικά, κάθε καλός καλλιεργητής επικεντρώνει τις προσπάθειές του στην παραγωγή άφθονης, υγιούς σοδειάς. Το ίδιο συμβαίνει και με αυτόν τον καλλιεργητή​—με προσοχή προφυλάσσει τη σοδειά από τα ύπουλα αρπακτικά, όπως έντομα, αράχνες και πουλιά. Τον καιρό της συγκομιδής εντείνει τις προσπάθειές του, ώστε να μη χάσει το πολύτιμο προϊόν του το οποίο έχει εκθρέψει τόσο φιλόπονα όλη αυτή την περίοδο. Αν έχει επιτυχία, η σοδειά του​—η οποία αποτελείται από φτερά με τα πιο όμορφα χρώματα στον κόσμο—​θα ξεπροβάλει χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από εκεί όπου καλλιεργήθηκε. Ποια είναι αυτή η μοναδική σοδειά; Ναι, πολύ καλά καταλάβατε​—πρόκειται για πεταλούδες.

Η καλλιέργεια πεταλούδων είναι μια εργασία με μεγάλη αξία. Είναι ένας έξυπνος, θαυμάσιος και οικολογικός τρόπος για να διατηρηθούν τα ποικίλα είδη πεταλούδων. Μήπως όμως τώρα άρχισαν να «φτερουγίζουν» στο μυαλό σας αμέτρητες ερωτήσεις; Λόγου χάρη, τι ακριβώς είναι μια φάρμα πεταλούδων; Πώς λειτουργεί; Και ποιος είναι ο σκοπός της; Πριν απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις, ας εξετάσουμε πώς άρχισε η καλλιέργεια αυτών των λεπτεπίλεπτων πλασμάτων.

Ξεκίνησε στην Κίνα

Επί αιώνες οι Κινέζοι είχαν τη συνήθεια εκτροφής νυχτοπεταλούδων κυρίως για τη βιομηχανία μεταξιού. Ωστόσο, η ανάγκη για φάρμες πεταλούδων προέκυψε πολύ πρόσφατα. Τη δεκαετία του 1970 έλαβε χώρα μια έκθεση ζωντανών πεταλούδων στο νησί Γκέρνσεϊ, στα ανοιχτά των ακτών της Αγγλίας.

Με το αξιόλογο εγχείρημα του Γκέρνσεϊ έγινε η προσπάθεια να αναβιώσει ένα τροπικό δάσος γεμάτο πεταλούδες οι οποίες θα του έδιναν ζωή με τα αμέτρητα χρώματα και σχέδιά τους. Λογικά, αυτό θα απαιτούσε τη μεταφορά πεταλούδων που ζούσαν στις τροπικές περιοχές. Πώς, όμως, μπορούν να αποσταλούν τροπικές πεταλούδες (μερικά είδη των οποίων ζουν μόνο δύο ή τρεις εβδομάδες) ζωντανές και χωρίς απώλειες σε έναν προορισμό χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τη χώρα καταγωγής τους; Έτσι λοιπόν, δημιουργήθηκε η ανάγκη για την εμπορική καλλιέργεια πεταλούδων.

Πώς Λειτουργεί μια Φάρμα

Η ευκαιρία να δείτε από πρώτο χέρι πώς γίνεται μια τέτοια καλλιέργεια είναι πράγματι συναρπαστική. Αποτελεί εκπληκτικό θέαμα το να παρατηρεί κάποιος από κοντά αυτά τα αμέτρητα ζωηρόχρωμα φτερά. Το Ξύπνα! επισκέφτηκε τη μεγαλύτερη στο είδος της φάρμα και εταιρία εξαγωγής στην Κεντρική Αμερική, τη Φάρμα Πεταλούδων, στην Κόστα Ρίκα. Αυτή η φάρμα  όχι μόνο εξάγει νύμφες (κουκούλια ή χρυσαλλίδες) αλλά προσφέρει και ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε όσους θα ήθελαν να μάθουν περισσότερα σχετικά με τους κύκλους της ζωής και τη βιολογία των πεταλούδων.

Καθώς μπαίνετε στον κλειστό χώρο του κήπου με τις πεταλούδες, θα σας συναρπάσει αμέσως το θέαμα εκατοντάδων πεταλούδων που πετάνε γύρω σας, στολισμένες με εκθαμβωτικούς συνδυασμούς χρωμάτων​—μερικές φτερουγίζουν και χάνονται απότομα ενώ άλλες γλιστρούν χαριτωμένα στον αέρα. Αυτά τα λαμπερά πολύχρωμα πλάσματα αγνοούν ανέμελα την παρουσία σας καθώς καταγίνονται με τις καθημερινές συνήθειές τους τρώγοντας, ζευγαρώνοντας και γεννώντας αβγά. Πώς να μην εντυπωσιαστείτε; Στη θέα και στη μυρωδιά των φυτών που φιλοξενούν τις πεταλούδες​—γηγενή αγριολούλουδα και μπανανιές—​σύντομα αντιλαμβάνεστε ότι οι πεταλούδες βρίσκουν σε αυτά τροφή αλλά και κατοικία.

Ο κλειστός κήπος προφυλάσσει τα μικροσκοπικά αβγά από τα αρπακτικά. Στο φυσικό περιβάλλον της πεταλούδας, μόνο το 2 τοις εκατό των αβγών που γεννιούνται φτάνουν στην ενηλικίωση, αλλά σε καταφύγια όπως η Φάρμα Πεταλούδων αυτό το ποσοστό αυξάνεται φτάνοντας μέχρι και το 90 τοις εκατό.

Είναι αναγκαίο να υπάρχουν τα κατάλληλα φυτά για τη σωστή εκτροφή και ανάπτυξη των πεταλούδων. Ως εκ τούτου, ο κήπος βρίθει από φυτά στα οποία το θηλυκό εναποθέτει τα αβγά του και από τα οποία τρέφονται οι προνύμφες και οι κάμπιες. Οι ενήλικες πεταλούδες τρέφονται από φυτά που παράγουν νέκταρ. Κάθε είδος πεταλούδας κάνει τα αβγά της μόνο σε έναν τύπο φυτού, και οι προνύμφες, με τη σειρά τους, τρέφονται μόνο από αυτό το συγκεκριμένο φυτό. Επιβάλλεται, λοιπόν, να υπάρχουν άφθονα τέτοια φυτά στη φάρμα.

Το θηλυκό γεννάει 100 ή και περισσότερα αβγά κάθε φορά. Αυτά μοιάζουν με μικροσκοπικές σταγόνες νερού τόσο μικρές όσο η τελεία στο τέλος αυτής της πρότασης. Κάθε είδος πεταλούδας, εκτός από το ότι γεννάει τα αβγά της αποκλειστικά στο φυτό που τη φιλοξενεί, τα γεννάει επίσης μόνο σε ένα συγκεκριμένο σημείο του φυτού. Έτσι λοιπόν, ο καλλιεργητής μπορεί να βρει τα αβγά γρήγορα, να τα πάρει και να τα αποθηκεύσει. Τα δέντρα ελέγχονται καθημερινά για αβγά, και τα αβγά ελέγχονται καθημερινά για να βρεθούν προνύμφες που τυχόν έχουν εμφανιστεί. Αφού ξεπροβάλουν από τα αβγά, οι πεινασμένες προνύμφες καταβροχθίζουν το τσόφλι που απέμεινε. Στη Φάρμα Πεταλούδων, τις τοποθετούν έπειτα σε μικρά κλουβιά πάνω σε φυτά φυτεμένα σε γλάστρες. Ο καθαρισμός των κλουβιών κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής των προνυμφών έχει πολύ μεγάλη σημασία διότι, αν δεν γίνεται, αυτό μπορεί να δημιουργήσει αρρώστιες και να προκαλέσει θάνατο.

Έπειτα από το τρίτο τους προνυμφικό στάδιο, δηλαδή διάστημα μεταξύ εκδύσεων, στην πραγματικότητα οι προνύμφες δεν κάνουν τίποτα άλλο εκτός από το να τρώνε. Λέγεται ότι αν ένα μωρό που ζυγίζει τρία κιλά αποκτούσε βάρος με τον ίδιο ρυθμό με τον οποίο αποκτάει βάρος η κάμπια, δηλαδή η προνύμφη, το μωρό θα ζύγιζε οχτώ τόνους έπειτα από δύο εβδομάδες!

Στο πέμπτο και τελευταίο προνυμφικό στάδιο οι προνύμφες έχουν προσκολληθεί σε κάποιο κλαδί ή στην οροφή του κλουβιού, αγωνιζόμενες επιδέξια να αποβάλουν το δέρμα τους, κάτω από το οποίο υπάρχει ένα σκληρό κέλυφος, αλλιώς γνωστό ως νύμφη ή χρυσαλλίδα. Τώρα ήρθε ο καιρός κατά τον οποίο ο καλλιεργητής πρέπει να ενεργήσει δραστικά και αποτελεσματικά.

Οι νύμφες πρέπει να συλλέγονται καθημερινά, εφόσον αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να προσδιοριστεί η ηλικία τους. Οι νύμφες συσκευάζονται επιμελώς σε χαρτόκουτα ανάμεσα σε στρώσεις από βαμβάκι​—περίπου ανά  40 ως 100. Οι καλλιεργητές και εξαγωγείς έχουν περιθώριο περίπου δέκα ημερών για να στείλουν τις νύμφες στο διανομέα, ο οποίος στη συνέχεια τις δίνει στον πελάτη​—συνήθως ένα οργανωμένο πάρκο πεταλούδων ή κάποιες παρόμοιες εγκαταστάσεις. Αν δεν αποσταλούν μέσα σε αυτό το χρονικό περιθώριο, οι πεταλούδες θα ξεπροβάλουν από τις νύμφες ενώ ταξιδεύουν, και θα πεθάνουν. Αν πετύχει η μεταφορά, οι πεταλούδες θα βγουν από τη χρυσαλλίδα τους χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι τους, χωρίς καν να καταλάβουν ότι μεταφέρθηκαν σε άλλον τόπο. Η Φάρμα Πεταλούδων στέλνει περίπου 4.000 με 6.000 νύμφες το μήνα σε κατάλληλες εγκαταστάσεις σε όλο τον κόσμο.

Οι φάρμες πεταλούδων πληθαίνουν γοργά παγκοσμίως. Υπάρχουν ήδη στο Ελ Σαλβαδόρ, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Κένυα, στη Μαδαγασκάρη, στη Μαλαισία, στην Ταϊβάν, στην Ταϋλάνδη, στις Φιλιππίνες και, φυσικά, στην Κόστα Ρίκα. Επίσης ο αριθμός των πάρκων με πεταλούδες συνεχίζει να αυξάνεται χρόνο με το χρόνο, και έτσι σε πολλά μέρη του κόσμου οι άνθρωποι μπορούν να παρατηρούν αυτά τα αξιόλογα πλάσματα.

Αναμφίβολα η καλλιέργεια και η συγκομιδή της φτερωτής σοδειάς θα συνεχίσει από οικολογική άποψη να παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των σπάνιων ειδών πεταλούδων. Αυτή η εργασία ίσως επίσης συμβάλλει στην πληροφόρηση του κοινού σχετικά με την εύθραυστη ισορροπία των πόρων της γης.

[Εικόνες στη σελίδα 18]

Οι καλλιεργητές χρησιμοποιούν δίχτυ για να προστατεύουν τα αβγά και τις προνύμφες (1). Νύμφες, όπως αυτή που φαίνεται εδώ (2), συσκευάζονται σε κουτιά και στέλνονται σε όλο τον κόσμο (3)

[Ευχαριστίες]

Επάνω αριστερά πεταλούδα μονάρχης και νύμφη: Butterfly House, Mittagong, Australia· στη μέση αριστερά πεταλούδα και πεταλούδες πάνω σε φύλλα: Ευγενής παραχώρηση από Buckfast Butterfly Farm

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 16]

K. Schafer/Audiovise