«Το Τύμπανο με τα Χίλια Πρόσωπα»

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΣΕΝΕΓΑΛΗ

«ΜΟΥΓΚΡΙΖΕΙ, στριγγλίζει, θρηνεί και κραυγάζει. Ψιθυρίζει και τραγουδάει. . . . Είναι το τύμπανο με την απεριόριστη κλίμακα, το τύμπανο με τα χίλια πρόσωπα». Τι ήταν αυτό που διήγειρε τη φαντασία του συγγραφέα; Το φορητό αφρικανικό τύμπανο που ονομάζεται τζεμπέ.

Το τζεμπέ κατέχει εξέχουσα θέση ανάμεσα στα παραδοσιακά τύμπανα που χρησιμοποιούν μερικές φυλές της Δυτικής Αφρικής. Συνήθως, οι ρυθμοί του τζεμπέ συνδυάζονται με πολιτιστικά γεγονότα της ζωής της υπαίθρου​—από γάμους, θανάτους και γεννήσεις μέχρι γιορτές, εποχές συγκομιδής, ακόμη και αγορές καινούριων ενδυμάτων.

Τα τζεμπέ έχουν διάφορα σχήματα και μεγέθη. Μάλιστα η Γουινέα, το Μάλι, η Μπουρκίνα Φάσο και η Σενεγάλη έχουν η καθεμιά το δικό τους ξεχωριστό στιλ τζεμπέ. Αυτό το όργανο κατασκευάζεται από έναν συμπαγή κορμό, στον οποίο σχηματίζεται κοίλωμα και έτσι διαμορφώνεται ο σκελετός του τυμπάνου. Μερικά έχουν απλή διακόσμηση, ενώ άλλα είναι στολισμένα με περίτεχνα σκαλίσματα.

Όταν ολοκληρωθεί ο σκελετός, ένας έμπειρος τεχνίτης τυμπάνων μετατρέπει το ξύλινο πλαίσιο σε μοναδικό μουσικό όργανο. Αρχικά, ο τεχνίτης σμιλεύει, ξύνει και λειαίνει το σκελετό μέχρι να φτάσει στις ακριβείς διαστάσεις οι οποίες θα παράγουν τον επιθυμητό ήχο. Μπορεί επίσης να περάσει το εσωτερικό του τυμπάνου με φοινικέλαιο και να το αφήσει να στεγνώσει στον ήλιο. Αυτή η επίστρωση συντηρεί το ξύλο.

Η μεμβράνη του τζεμπέ φτιάχνεται από δέρμα κατσίκας, τοποθετείται σε έναν μεταλλικό δακτύλιο και προσαρμόζεται στο πάνω μέρος του τυμπάνου. Συγκρατείται στη θέση του με ένα πλέγμα από κορδόνια τα οποία συνδέονται με δύο άλλους δακτύλιους. Πόσο σφιχτά τραβάει ο κατασκευαστής τα κορδόνια; Όλα εξαρτώνται από τον ήχο τον οποίο θέλει να παραγάγει. Καθώς ο τεχνίτης κουρδίζει το τύμπανο, κατά καιρούς το δοκιμάζει παίζοντας τον αγαπημένο του σκοπό.

Το τζεμπέ συναρπάζει τόσο τους Αφρικανούς όσο και τους επισκέπτες. Πράγματι, αν ζήσετε την εμπειρία της αυτοσχέδιας μουσικής από επιδέξιους εκτελεστές, «το τύμπανο με τα χίλια πρόσωπα» θα σας μείνει αξέχαστο.