Οι Ολυμπιακοί Επιστρέφουν στη Γενέτειρά Τους

Η ΣΚΑΠΑΝΗ και το φτυάρι των αρχαιολόγων άνοιξαν το δρόμο για την αναγέννηση των Ολυμπιακών Αγώνων στους σύγχρονους καιρούς. Τα ευρήματα στην αρχαία Ολυμπία υποκίνησαν τον Γάλλο Βαρόνο Πιερ ντε Κουμπερτέν να προωθήσει την αναβίωση των αγώνων. Ως αποτέλεσμα, οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί διεξάχθηκαν στην Αθήνα το 1896.

Τα τελευταία χρόνια πριν από το 2004, οι μπουλντόζες και τα κομπρεσέρ άνοιξαν το δρόμο για την επιστροφή των αγώνων στη γενέτειρά τους. Η πρωτεύουσα της Ελλάδας έμοιαζε με απέραντο εργοτάξιο, καθώς εκσυγχρονιζόταν προετοιμαζόμενη για τους Ολυμπιακούς.

Η 28η Ολυμπιάδα, όπως αποκαλούνται επίσημα οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004, έχει προγραμματιστεί να λάβει χώρα στην Αθήνα από τις 13 ως τις 29 Αυγούστου. Περίπου 10.000 αθλητές από 201 χώρες, αριθμός που αποτελεί ρεκόρ, θα συναγωνιστούν σε 28 αθλήματα. Οι αγώνες θα διεξαχθούν σε 38 τοποθεσίες και θα αποκορυφωθούν με 300 και πλέον τελετές απονομής μεταλλίων. Παρόντες θα είναι περίπου 21.500 εκπρόσωποι των μέσων μαζικής επικοινωνίας ενώ ακόμη περισσότερα θα είναι τα μέλη του προσωπικού ασφαλείας, γύρω στα 55.000 άτομα, τα οποία θα χρειαστεί να εργαστούν σκληρά.

Αγώνας μετ’ Εμποδίων

Εδώ και πολύ καιρό η Αθήνα είχε βάλει στόχο της την επιστροφή των Ολυμπιακών Αγώνων στη γενέτειρά τους. Το έτος 1996, το οποίο σηματοδοτούσε την εκατονταετηρίδα των σύγχρονων αγώνων, φαινόταν το πιο κατάλληλο για την επιστροφή των Ολυμπιακών στη χώρα που γεννήθηκαν.

Ωστόσο, η συμμετοχή της Αθήνας στη διεκδίκηση των Αγώνων του 1996 δεν τελεσφόρησε. Όπως αναφέρθηκε, η πόλη δεν είχε την απαραίτητη υποδομή η οποία είναι αναγκαία για τις δύο πολύ απαιτητικές εβδομάδες των αγώνων.

Εκείνη η απόρριψη ξάφνιασε την Ελλάδα και την πρωτεύουσά της και έδωσε ώθηση για δράση. Η Αθήνα υποσχέθηκε να διορθώσει τα πράγματα. Οπλισμένη με καλές προθέσεις και με κάποια ουσιαστικά σχέδια, το 1997 η πόλη διεκδίκησε και πάλι τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Αυτή τη φορά κέρδισε.

Η Αθήνα προετοιμάστηκε για τη μεταμόρφωση. Η επιθυμία να φιλοξενήσει τους αγώνες δημιούργησε ένα κύμα πρωτοφανούς δραστηριότητας και ανάπτυξης. Παντού υπήρχαν μηχανήματα που έσκαβαν  για να βελτιώσουν τα έργα υποδομής και κατασκεύαζαν δρόμους και εγκαταστάσεις για τους αγώνες. Ακόμη και στη διάρκεια των «καυτών» σαββατοκύριακων μέσα στο κατακαλόκαιρο, μπορούσε να δει κανείς παντού εκσκαφείς, γερανούς και ανθρώπους επί το έργον.

Το Μάρτιο του 2001 προσγειώθηκε το πρώτο αεροσκάφος στο νέο διεθνή αερολιμένα Αθηνών, ένα αεροδρόμιο που κατέχει την πρώτη θέση στον κόσμο στην κατηγορία του. Επίσης, σχεδιάστηκαν νέοι δρόμοι συνολικού μήκους 120 χιλιομέτρων ενώ προγραμματίστηκε η αναβάθμιση οδών μήκους 90 χιλιομέτρων, οι οποίες υπήρχαν ήδη. Περίπου 40 ανισόπεδοι κόμβοι περιλήφθηκαν στο νέο οδικό δίκτυο για τη διευκόλυνση της κυκλοφορίας. Δημιουργήθηκαν νέες γραμμές του υπόγειου σιδηρόδρομου και έγιναν μελέτες για την κατασκευή γραμμών τραμ μήκους 24 χιλιομέτρων. Σχεδιάστηκε ένας προαστιακός σιδηρόδρομος μήκους 32 χιλιομέτρων με πολλούς σύγχρονους σταθμούς για την εξομάλυνση της κυκλοφορίας και τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Εν ολίγοις, η Αθήνα προσπάθησε μέσα σε λίγα χρόνια να γίνει μια καινούρια πόλη με περισσότερους πνεύμονες πρασίνου, με πιο καθαρό περιβάλλον και με ένα νέο συγκοινωνιακό δίκτυο. Ο Ζακ Ρογκ, πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ), σχολίασε: «Όσοι ήξεραν την Αθήνα πριν από τους Αγώνες και θα τη δουν έπειτα από αυτούς δεν θα την αναγνωρίζουν».

 Μαραθώνιος Προετοιμασιών

Καθώς πλησίαζε η ημερομηνία της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών, ο ρυθμός επιταχυνόταν. Ο κ. Ρογκ παρομοίασε την πρόοδο των κατασκευών και της προετοιμασίας με το συρτάκι, τον παραδοσιακό ελληνικό χορό. Με μια δόση χιούμορ, είπε: «Θα την περιέγραφα σαν ένα μουσικό κομμάτι​—όπως το συρτάκι. Αρχίζει πολύ αργά, επιταχύνεται συνεχώς και στο τέλος δεν μπορείς να ακολουθήσεις το ρυθμό».

Ως επαλήθευση αυτής της εκτίμησης, το Ολυμπιακό Χωριό​—«η ραχοκοκαλιά ολόκληρης της προσπάθειας για την προετοιμασία των Ολυμπιακών»—​ξεφύτρωσε από το πουθενά σε ένα από τα βόρεια προάστια της Αθήνας. Αυτό το έργο, το οποίο θα φιλοξενήσει 16.000 περίπου αθλητές και εκπροσώπους ομάδων στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, είναι το μεγαλύτερο οικιστικό έργο που έγινε ποτέ στην Ελλάδα. Έπειτα από τους αγώνες θα στεγάσει περίπου 10.000 κατοίκους της πόλης.

Οι οργανωτές των Ολυμπιακών δεν παρέλειψαν να συσχετίσουν την αρχαία ιστορία με την κληρονομιά των σύγχρονων αγώνων. Ορισμένες τελετές θα διεξαχθούν στην αρχαία Ολυμπία. Θα προβληθούν και άλλοι σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι στη διάρκεια παράλληλων πολιτιστικών Ολυμπιακών εκδηλώσεων. Ένα καινούριο κωπηλατικό κέντρο κατασκευάστηκε κοντά στο σημείο όπου έγινε η ξακουστή μάχη του Μαραθώνα. Οι δε μαραθωνοδρόμοι θα μπορούν να αξιώνουν ότι έχουν τρέξει την αυθεντική διαδρομή. Οι οργανωτές των αγώνων έχουν επιλέξει την ίδια ακριβώς πορεία που ακολούθησε ο Αθηναίος  στρατιώτης ο οποίος, σύμφωνα με την παράδοση, το 490 Π.Κ.Χ. έτρεξε την απόσταση των 42 χιλιομέτρων από το Μαραθώνα ως την Αθήνα για να ανακοινώσει την ήττα των Περσών.

Και το Χρυσό Μετάλλιο Απονέμεται . . .

Όταν ανάψουν τα πυροτεχνήματα της τελετής έναρξης των αγώνων, το Ολυμπιακό Στάδιο των 75.000 θέσεων θα βρεθεί στο επίκεντρο της προσοχής. Για πολλούς, αυτό το ανακαινισμένο στάδιο είναι το «πετράδι του στέμματος» στις Ολυμπιακές εγκαταστάσεις της Αθήνας. Εκείνο που κάνει αυτό το στάδιο μοναδικό είναι το στέγαστρό του​—που επινόησε και σχεδίασε ο φημισμένος Ισπανός αρχιτέκτονας Σαντιάγκο Καλατράβα.

Το στέγαστρο, ένα θαύμα μηχανικής, αποτελείται από υαλοπίνακες συνολικού βάρους 16.000 τόνων και έχει σχεδιαστεί για να καλύψει έκταση 10.000 τετραγωνικών μέτρων. Θα στηρίζεται σε δύο κολοσσιαίες αψίδες που έχουν άνοιγμα 304 μέτρα και ύψος 80 μέτρα η καθεμιά​—περίπου τα δύο τρίτα του μεγέθους της Γέφυρας του Λιμανιού του Σίντνεϊ! Οι χαλύβδινοι σωλήνες που συγκροτούν τις αψίδες ζυγίζουν 9.000 με 10.000 τόνους ο καθένας και είναι «τόσο μεγάλοι ώστε μέσα τους μπορεί να περάσει λεωφορείο», σύμφωνα με κάποιον ειδικό στις κατασκευές. Το συνολικό βάρος του στεγάστρου αναμένεται να είναι διπλάσιο από αυτό του Πύργου του Άιφελ, στο Παρίσι.

Γιατί είναι απαραίτητο ένα τέτοιο γιγάντιο στέγαστρο; Σκεφτείτε τη ζέστη του καυτού αυγουστιάτικου ήλιου της Αθήνας! Οι υαλοπίνακες έχουν ειδική επίστρωση η οποία αντανακλά το 60 τοις εκατό του ηλιακού φωτός. Υπάρχουν επίσης και άλλοι λόγοι. Το όραμα των οργανωτών ήταν να γίνει το σχέδιο του στεγάστρου το ορόσημο των αγώνων. Όπως είπε ο πρώην υπουργός πολιτισμού Ευάγγελος Βενιζέλος, «είναι το μεγάλο αρχιτεκτονικό ορόσημο και το σύμβολο των Ολυμπιακών αγώνων της Αθήνας».

Μετά την τελετή λήξης, αυτά τα ορόσημα θα αποτελούν ενθύμια της σκληρής εργασίας που απαιτήθηκε για τη διοργάνωση μιας τέτοιας μνημειώδους εκδήλωσης. Οι Αθηναίοι ελπίζουν ότι όλα τα έργα υποδομής που ετοιμάστηκαν για τους Ολυμπιακούς θα βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής στην πόλη τους. Και όπως πάντα, θα συνεχίζουν να ξεπερνούν τις δυσκολίες τους με το δικό τους ρυθμό​—ακριβώς όπως χορεύουν το συρτάκι.

[Πλαίσιο στη σελίδα 15]

Τα Ιδανικά Δοκιμάζονται

Οι οργανωτές των Ολυμπιακών αρέσκονται στο να εξαίρουν τα ιδανικά που σχετίζονται με τους αγώνες​—«ευγενής άμιλλα, αθλητισμός, ειρήνη, πολιτισμός και εκπαίδευση». Η άλλη πλευρά του νομίσματος, όμως, περιλαμβάνει την πολιτική, τον εθνικισμό, το εμπόριο και τη διαφθορά.

Κατά παράδοση, οι Ολυμπιακοί συγκεντρώνουν μεγάλα ποσοστά τηλεθέασης και δημιουργούν αποδοτικότατα διαφημιστικά πακέτα, πράγμα που καθιστά τις χορηγίες των αγώνων ισχυρότατο εμπορικό εργαλείο. «Οι Ολυμπιακοί είναι τώρα μεγάλη επιχείρηση», είπε ο Αυστραλός ερευνητής Μάρι Φίλιπς, «και πολλές αποφάσεις λαβαίνονται για λόγους εμπορικής στρατηγικής».

Άλλοι επικρίνουν τον κατάφωρο εθνικισμό που εκδηλώνεται στους αγώνες. Γίνονται προσπάθειες για την επίτευξη Ολυμπιακής εκεχειρίας, δηλαδή για την παύση των εχθροπραξιών και του πολέμου κατά τη διάρκεια των αγώνων. Ωστόσο, πέρα από τη συμβολική του σημασία, ένα τέτοιο μέτρο δεν θα φέρει αποτελέσματα αν δεν εξαλειφθούν οι λόγοι των συγκρούσεων. «Οι Αγώνες αποτελούν αρένα επίδειξης πολιτικής ισχύος», παρατήρησε ο καθηγητής θετικών επιστημών Μπράιαν Μάρτιν και πρόσθεσε: «Στους Ολυμπιακούς, ο συναγωνισμός μεταξύ των αθλητών μετατρέπεται σε συναγωνισμό μεταξύ κρατών. Οι αθλητές δεν μπορούν να συμμετάσχουν αν δεν συμμετέχει η χώρα τους. Οι νίκες ατόμων και ομάδων θεωρούνται εθνικές νίκες, οι οποίες συμβολίζονται από σημαίες και εθνικούς ύμνους . . . [Οι Ολυμπιακοί] αποτελούν απλώς μια ακόμη αρένα για τη συνέχιση της βίας μεταξύ ατόμων σε αθλητικά γεγονότα και μεταξύ κρατών στον αγώνα για ισχύ και γόητρο. . . . Το Ολυμπιακό κίνημα αδυνατεί να πετύχει τον πρωταρχικό του στόχο, να κάνει την ειρήνη πραγματικότητα».

[Εικόνες στη σελίδα 15]

Ολυμπιακό αθλητικό συγκρότημα Αθηνών

Σχέδιο μεταλλίου για το 2004

[Ευχαριστίες]

Αεροφωτογραφία: Φωτογραφία AP/​Thanassis Stavrakis· σχέδιο μεταλλίου: © ATHOC

[Εικόνες στη σελίδα 16]

Υπόγειος σιδηρόδρομος Αθήνας

Διεθνής αερολιμένας Αθηνών

[Ευχαριστίες]

© ATHOC

[Εικόνες στη σελίδα 17]

Ολυμπιακό Χωριό υπό κατασκευή

Ιστιοπλοϊκό Κέντρο Αγίου Κοσμά

[Ευχαριστίες]

© ATHOC/​Φωτογραφία: K. Vergas

[Εικόνα στη σελίδα 16, 17]

Στέγαστρο Ολυμπιακού Σταδίου υπό κατασκευή

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Μακέτα του ολοκληρωμένου στεγάστρου

[Ευχαριστίες]

© ATHOC

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 14]

© ATHOC