Πώς να Βοηθήσετε τους Νεαρούς να Αντιμετωπίσουν την Πρόκληση

Ο ΚΟΣΜΟΣ, οι τρόποι ζωής του και οι μόδες του υφίσταντο ανέκαθεν αλλαγές. Κυρίως λόγω της σύγχρονης τεχνολογίας, οι αλλαγές γίνονται ακόμη πιο εμφανείς σήμερα. Εκείνο που ήταν της μόδας χθες είναι παρωχημένο σήμερα, και αυτό που είναι δημοφιλές σήμερα θα είναι ξεπερασμένο αύριο. Αυτές οι ραγδαίες αλλαγές ασκούν σημαντική επίδραση στα νεαρά άτομα.

Κοινωνική Επανάσταση

Τα πρόσφατα χρόνια η τεχνολογία πυροδότησε μια επανάσταση η οποία ασκεί έντονη επιρροή στους νεαρούς. Λόγου χάρη, σε πολλές χώρες το κινητό τηλέφωνο και το κομπιούτερ είναι συνυφασμένα με την κοινωνική ζωή του εφήβου. Οι ηλεκτρονικοί χώροι κοινωνικών δικτύων έχουν δημιουργήσει έναν ολόκληρο καινούριο κόσμο δυνατοτήτων. «Θα μπορούσες να μην έχεις σχεδόν κανέναν φίλο στην πραγματική ζωή και ξαφνικά να αποκτήσεις εκατοντάδες φίλους στο διαδίκτυο», λέει ένα 19χρονο κορίτσι στην Αυστραλία.

Λίγοι θα αρνούνταν ότι το κινητό τηλέφωνο και το Ιντερνέτ παρέχουν αρκετά οφέλη. Πολλοί άνθρωποι, όμως, φαίνεται ότι έχουν εθιστεί σε αυτά τα μέσα. Ο καθηγητής πανεπιστημίου Ντόναλντ Ρόμπερτς επισημαίνει ότι μερικοί φοιτητές «δεν μπορούν να αφήσουν να περάσει το ολιγόλεπτο διάλειμμά τους ανάμεσα στο μάθημα των 10 και των 11 χωρίς να μιλήσουν στο κινητό τους». Ο ίδιος λέει: «Μου δίνεται η εντύπωση ότι νιώθουν άβολα αν δεν έχουν κάποια ερεθίσματα​—σαν να λένε: “Δεν αντέχω τη σιωπή”».

Μερικοί νεαροί παραδέχονται μάλιστα ότι αισθάνονται εξαρτημένοι. «Είμαι εντελώς εθισμένη στα στιγμιαία μηνύματα και στο κινητό μου, επειδή με αυτά διατηρώ την επαφή με τους φίλους μου», λέει η 16χρονη Στέφανι. «Όταν γυρίζω στο σπίτι, μπαίνω αμέσως στο Ιντερνέτ και μένω εκεί . . . μερικές φορές μέχρι τις 3 Π.Μ.». Ο μηνιαίος λογαριασμός του κινητού της Στέφανι κυμαίνεται από 80 ως 400 ευρώ. «Μέχρι τώρα», λέει η ίδια, «χρωστάω στους γονείς μου περισσότερα από [1.500 ευρώ] σε επιπλέον χρεώσεις. Αλλά έχω συνηθίσει τόσο πολύ να έχω πάντοτε μαζί μου το κινητό ώστε δεν μπορώ να ζήσω φυσιολογικά χωρίς αυτό».

Τα προβλήματα μπορεί να μην είναι μόνο οικονομικά. Κατά τη διάρκεια μιας μελέτης αναφορικά με την οικογενειακή ζωή, η ανθρωπολόγος Έλινορ Οκς διαπίστωσε πως όταν ένας εργαζόμενος γονέας επέστρεφε στο σπίτι, ο σύντροφός του και τα παιδιά του ήταν συνήθως τόσο απορροφημένοι σε αυτό που έκαναν ώστε 2 στις 3 φορές ούτε καν τον χαιρετούσαν! Συνέχιζαν να είναι αφοσιωμένοι στις ηλεκτρονικές τους συσκευές. «Είδαμε επίσης πόσο δύσκολο ήταν για τους γονείς να διεισδύσουν στον κόσμο του παιδιού τους», λέει η Οκς. Η ίδια προσθέτει ότι, στη διάρκεια της μελέτης, παρατηρήθηκε πως οι γονείς στην πραγματικότητα  αποτραβιούνταν για να μην ενοχλήσουν τα παιδιά που ήταν απορροφημένα σε ό,τι και αν ήταν αυτό που έκαναν.

Κοινωνικά Δίκτυα στο Ιντερνέτ​—Είναι Αβλαβή;

Πολλοί γονείς και εκπαιδευτικοί ανησυχούν για την ποσότητα χρόνου που δαπανούν οι νεαροί επισκεπτόμενοι τα λεγόμενα κοινωνικά δίκτυα στο Ιντερνέτ. Πρόκειται για διαδικτυακούς χώρους οι οποίοι επιτρέπουν στα μέλη τους να δημιουργήσουν ιστοσελίδα και να την εμπλουτίσουν με εικόνες, βίντεο και ηλεκτρονικά ημερολόγια (blogs).

Ένα ελκυστικό χαρακτηριστικό αυτών των χώρων είναι η δυνατότητα που δίνουν στα μέλη τους να επικοινωνούν με φίλους. Ένα άλλο είναι ότι η δημιουργία ιστοσελίδας επιτρέπει στο νεαρό άτομο να εκφράσει την ταυτότητά του, να «κάνει μια δήλωση». Μπορούμε να καταλάβουμε γιατί κάτι τέτοιο έχει απήχηση, εφόσον η εφηβεία είναι η εποχή κατά την οποία κάποιος μαθαίνει τον εαυτό του και αποκαλύπτει τα αισθήματά του με τρόπο που αγγίζει και συγκινεί τους άλλους.

Ένα πρόβλημα που προκύπτει, ωστόσο, είναι ότι κάποιοι δημιουργούν μια διαδικτυακή προσωπικότητα η οποία απεικονίζει το άτομο που θα ήθελαν να είναι παρά το άτομο που είναι. «Υπάρχει ένα παιδί στο σχολείο μου το οποίο λέει ότι είναι 21 χρονών και μένει στο Λας Βέγκας», αναφέρει ένα 15χρονο αγόρι. Και οι δύο νεαροί ζουν περίπου 1.600 χιλιόμετρα μακριά από εκείνη την πόλη των ΗΠΑ.

Τέτοιες απάτες είναι πολύ συνηθισμένες. «Μπορείς να κάνεις τα πάντα στο Ιντερνέτ», παραδέχεται μια 18χρονη κοπέλα από την Αυστραλία. «Μπορείς να γίνεις ένα εντελώς διαφορετικό πρόσωπο επειδή στην πραγματικότητα κανένας δεν σε ξέρει. Αισθάνεσαι αυτοπεποίθηση. Μπορείς να επινοήσεις πράγματα που σε κάνουν να φαίνεσαι πιο ενδιαφέρον άτομο. Μπορείς να δημοσιοποιήσεις φωτογραφίες οι οποίες σε απεικονίζουν να φοράς ρούχα που δεν θα φορούσες ποτέ ή να κάνεις κάτι που δεν θα έκανες ποτέ στην πραγματική ζωή. Μπορείς να γράψεις κάτι που δεν θα έλεγες ποτέ σε κάποιον κατά πρόσωπο. Αισθάνεσαι ότι μπορείς να κάνεις τα πάντα χωρίς επιπτώσεις επειδή δεν σε ξέρουν οι άλλοι. Κανείς δεν γνωρίζει την αληθινή σου ταυτότητα».

Όπως συμβαίνει με κάθε μορφή επικοινωνίας, τα κοινωνικά δίκτυα στο Ιντερνέτ μπορεί να έχουν θεμιτές χρήσεις αλλά και πιθανές καταχρήσεις. Ως γονέας, ξέρετε τι κάνουν τα παιδιά σας στο διαδίκτυο; Βεβαιώνεστε ότι τα παιδιά σας χρησιμοποιούν το χρόνο τους σοφά; a (Εφεσίους 5:15, 16) Επιπλέον, η κακή χρήση του Ιντερνέτ μπορεί να εκθέσει ένα νεαρό άτομο σε πολλούς σοβαρούς κινδύνους. Ποιοι είναι μερικοί από αυτούς;

Η Σκοτεινότερη Πλευρά του Κυβερνοχώρου

Η ανωνυμία που επικρατεί στο Ιντερνέτ το καθιστά πεδίο δράσης για ανθρώπους που εκμεταλλεύονται παιδιά. Οι νεαροί μπορεί να  παγιδευτούν άθελά τους αν κάνουν διαθέσιμες προσωπικές πληροφορίες στο διαδίκτυο ή συμφωνήσουν να συναντηθούν με κάποιο άτομο με το οποίο αλληλογραφούν. Ορισμένοι προβάλλουν το επιχείρημα ότι «τα παιδιά αντιμετωπίζουν πιο σοβαρές απειλές βίας ή κακομεταχείρισης στο ίδιο τους το σπίτι ή σε κάποιον παιδότοπο», λέει το βιβλίο Ανατροφή Παιδιών 911 (Parenting 911). «Ωστόσο, για τους περισσότερους γονείς, υπάρχει η ύπουλη παγίδα των ανθρώπων που επιδίδονται σε σεξουαλική αποπλάνηση και οι οποίοι είναι σε θέση να μπουν στα σπίτια τους μέσω μιας οθόνης και να διαφθείρουν την αθωότητα των παιδιών τους».

Η τεχνολογία της επικοινωνίας έχει γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης και με άλλους τρόπους. Μερικοί νεαροί έχουν εμπλακεί στον «ηλεκτρονικό εκφοβισμό», ο οποίος περιλαμβάνει αδυσώπητη παρενόχληση, απομόνωση του θύματος, κατατρεγμό ή απειλές στο διαδίκτυο. Υπάρχουν διαδικτυακοί χώροι οι οποίοι έχουν δημιουργηθεί αποκλειστικά για να εξευτελίζουν κάποιον, ενώ ηλεκτρονικά μηνύματα, χώροι συνομιλίας και τα παρόμοια έχουν γίνει μέσα για το διασυρμό ανθρώπων. Η διευθύντρια μιας ομάδας ασφαλείας για το διαδίκτυο πιστεύει ότι μέχρι και το 80 τοις εκατό των παιδιών ηλικίας από 10 ως 14 χρονών έχουν επηρεαστεί άμεσα ή έμμεσα από τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό.

Ασφαλώς, ο εκφοβισμός δεν είναι κάτι το καινούριο. Αλλά τώρα, οι ψίθυροι, τα κουτσομπολιά και ο διασυρμός μπορούν να φτάσουν πολύ πιο μακριά και με απείρως μεγαλύτερη ταχύτητα. Συνήθως, αυτά γίνονται ολοένα και πιο αισχρά. Σε μερικές περιπτώσεις, κινητά τηλέφωνα με ενσωματωμένη κάμερα έχουν χρησιμοποιηθεί για να τραβηχτούν, ίσως σε σχολικά αποδυτήρια ή λουτρά, άσεμνες φωτογραφίες και βίντεο που είναι δυνατόν να φέρουν το θύμα σε δύσκολη θέση. Στη συνέχεια, αυτές οι εικόνες έχουν δημοσιοποιηθεί στο Ιντερνέτ και έχουν αποσταλεί σε πολλούς «διψασμένους» παραλήπτες.

Η Ανησυχία του Κόσμου Αυξάνεται

Τέτοια ζητήματα ώθησαν την Υπηρεσία Δικαιοσύνης και Δημόσιας Ασφάλειας του Νιου Τζέρσι στις ΗΠΑ να στείλει μια επιστολή σε γονείς και κηδεμόνες, με την εξής παρότρυνση: «Βοηθήστε μας να ανταποκριθούμε στην αυξανόμενη ανησυχία όσον αφορά την ακατάλληλη χρήση του Ιντερνέτ από παιδιά, τόσο μέσα όσο και έξω από το σχολείο». Η επιστολή εξέφραζε ιδιαίτερη ανησυχία για τη δημοσιοποίηση προσωπικών πληροφοριών και φωτογραφιών στο διαδίκτυο. Χώροι που κοινοποιούν τέτοιες λεπτομέρειες τραβούν συνήθως σαν μαγνήτες αδίστακτους νεαρούς και ενηλίκους. «Ως γονέας», ανέφερε η επιστολή, «πρέπει να γνωρίζετε ότι οι ανησυχίες σχετικά με αυτά τα ζητήματα είναι πολύ βάσιμες, και ότι εσείς μπορείτε να παίξετε σημαντικό ρόλο στο να είναι τα παιδιά σας ασφαλή με το να ενημερωθείτε και να ενδιαφερθείτε περισσότερο για το πώς χρησιμοποιούν τα παιδιά σας το Ιντερνέτ».

Ωστόσο, είναι εκπληκτικό πόσο λίγα πράγματα γνωρίζουν μερικοί γονείς σχετικά με το τι κάνουν τα παιδιά τους στο διαδίκτυο. Μια μητέρα, η οποία παρακολουθεί στενά τις δραστηριότητες της 16χρονης κόρης της στο Ιντερνέτ, δηλώνει: «Οι γονείς θα τρομοκρατούνταν και θα αναστατώνονταν πάρα πολύ αν ήξεραν τι δημοσιοποιούν και τι συζητούν τα παιδιά τους». Σύμφωνα με κάποια ειδικό για την ασφάλεια στο Ιντερνέτ, ορισμένοι νεαροί δημοσιοποιούν προκλητικότατες φωτογραφίες σεξουαλικού περιεχομένου.

Αρνητικά Επακόλουθα

Μήπως όλη αυτή η ανησυχία προέρχεται απλώς από τους παράλογους φόβους κάποιων κινδυνολόγων ενηλίκων οι οποίοι έχουν ξεχάσει πώς είναι το να είσαι έφηβος; Οι στατιστικές δείχνουν το αντίθετο. Σκεφτείτε το εξής: Σε μερικές περιοχές, σχεδόν το ένα  τρίτο των αγοριών και των κοριτσιών από 15 ως 17 χρονών έχουν σεξουαλικές σχέσεις. Περισσότεροι από τους μισούς εφήβους από 13 ως 19 χρονών λένε ότι έχουν κάνει στοματικό σεξ.

Έχει συμβάλει η τεχνολογία σε αυτές τις ανησυχητικές στατιστικές; Αναμφίβολα. «Τα κινητά τηλέφωνα και το Ιντερνέτ, τα οποία προσφέρουν στους εφήβους ένα πρωτόγνωρο επίπεδο ιδιωτικής ζωής, κάνουν τις ευκαιριακές σχέσεις πολύ πιο εύκολες», λέει ένα άρθρο του Περιοδικού της Νιου Γιορκ Τάιμς (New York Times Magazine). b Πράγματι, για να διευθετηθεί μια μυστική συνάντηση με ένα άτομο του αντίθετου φύλου αρκεί μόνο το πάτημα μερικών πλήκτρων στο κομπιούτερ. Σύμφωνα με κάποια έρευνα, περισσότερα από 4 στα 5 κορίτσια παραδέχτηκαν ότι δεν είναι τόσο προσεκτικά όσο θα έπρεπε όταν περιηγούνται στο Ιντερνέτ.

Κάποιοι που επιδιώκουν να δημιουργήσουν ρομαντικές γνωριμίες ή ευκαιριακές σχέσεις μέσω του διαδικτύου βρίσκονται αντιμέτωποι με περισσότερα από όσα περίμεναν. “Έχουμε παρατηρήσει αύξηση στις σεξουαλικές επιθέσεις”, δηλώνει η Τζένιφερ Γουέλτς από το Αστυνομικό Τμήμα της πόλης Νοβάτο στην Καλιφόρνια. Η ίδια αναφέρει ότι πολλά θύματα έρχονται αρχικά σε επαφή με το μελλοντικό τους θύτη μέσω του Ιντερνέτ και έπειτα συμφωνούν να συναντηθούν προσωπικά.

Να Προσέχετε τη «Σοφία του Κόσμου»!

Στήλες με συμβουλές για εφήβους σε εφημερίδες και περιοδικά τείνουν να διακρατούν ανεκτική στάση όσον αφορά τους νέους και το σεξ. Αν και συναινούν στην αποχή ή στην ηθική αγνότητα, κύριος στόχος τους είναι να προωθούν το «ασφαλές» σεξ παρά το να μην κάνει κάποιος σεξ. “Αφού δεν μπορούμε να τους σταματήσουμε”, φαίνεται πως είναι ο συλλογισμός, “τουλάχιστον ας τους μάθουμε να είναι υπεύθυνοι”.

Σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε σε κάποιον έγκριτο διαδικτυακό χώρο για εφήβους, το ζήτημα του αν πρέπει να κάνει κάποιος σεξ ή όχι συνοψίστηκε σε τρεις παράγοντες: (1) στον κίνδυνο εγκυμοσύνης, (2) στον κίνδυνο σεξουαλικά μεταδιδόμενης ασθένειας και (3) στη σπουδαιότητα του να αποφασίσουν και οι δύο πλευρές αν είναι συναισθηματικά έτοιμες για την εμπειρία. «Τελικά, εσείς θα πάρετε την απόφαση», αναφέρει το άρθρο. Όσο για την ανάγκη τού να συζητήσει το άτομο αυτό το θέμα με το γονέα του, γίνεται μόνο μια σύντομη αναφορά. Και δεν λέγεται το παραμικρό για το αν τέτοιου είδους σεξουαλικές σχέσεις είναι σωστές ή λάθος.

Αν είστε γονέας, ασφαλώς θέλετε να καθοδηγεί τα παιδιά σας κάτι καλύτερο από την ευμετάβλητη και ανόητη «σοφία του κόσμου». (1 Κορινθίους 1:20) Πώς μπορείτε να τα βοηθήσετε να βρουν το δρόμο τους στη διάρκεια της εφηβείας και να αποφεύγουν τους κινδύνους που εξετάστηκαν σε αυτό το άρθρο; Η λύση ίσως να μην είναι τόσο εύκολη όσο το να βγάλετε το κομπιούτερ από την πρίζα ή να τους στερήσετε το τηλέφωνο. Οι επιφανειακές λύσεις σπανίως φτάνουν στην καρδιά. (Παροιμίες 4:23) Σκεφτείτε επίσης ότι τα παιδιά σας μπορεί να χρησιμοποιούν υπηρεσίες όπως η κινητή τηλεφωνία και το Ιντερνέτ για να ικανοποιήσουν κάποιες ανάγκες τις οποίες εσείς ως γονέας μπορείτε να ικανοποιήσετε πολύ πιο αποτελεσματικά. Ποιες είναι μερικές από αυτές τις ανάγκες;

[Υποσημειώσεις]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 4]

«Όταν γυρίζω στο σπίτι, μπαίνω αμέσως στο Ιντερνέτ και μένω εκεί . . . μερικές φορές μέχρι τις 3 Π.Μ.»

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 5]

«Μπορείς να κάνεις τα πάντα στο Ιντερνέτ. Μπορείς να γίνεις ένα εντελώς διαφορετικό πρόσωπο επειδή στην πραγματικότητα κανένας δεν σε ξέρει»

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 7]

«Οι γονείς θα τρομοκρατούνταν και θα αναστατώνονταν πάρα πολύ αν ήξεραν τι δημοσιοποιούν και τι συζητούν τα παιδιά τους»

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 6]

Κοινωνικά Δίκτυα​—Η Ιστορία ενός Κοριτσιού

«Ξεκίνησα να χρησιμοποιώ την ιστοσελίδα του σχολείου μας για να επικοινωνώ με συμμαθητές και καθηγητές. Άρχισα αφιερώνοντας μία ώρα την εβδομάδα. Σύντομα έμπαινα σε αυτόν το χώρο κάθε μέρα. Ένιωθα τόσο εθισμένη, ώστε όταν δεν ήμουν στο Ιντερνέτ, το μυαλό μου ήταν εκεί. Δεν μπορούσα να συγκεντρωθώ σε τίποτα άλλο. Έμεινα πίσω στα μαθήματά μου, δεν πρόσεχα στις Χριστιανικές συναθροίσεις, μάλιστα αδιαφορούσα και για τους αληθινούς μου φίλους. Οι γονείς μου τελικά συνειδητοποίησαν τι συνέβαινε και μου έθεσαν περιορισμούς στη χρήση του Ιντερνέτ. Μου ήταν δύσκολο. Αναστατώθηκα πολύ. Αλλά τώρα είμαι ευτυχισμένη που έγιναν έτσι τα πράγματα και έχω προσαρμοστεί πολύ καλά. Δεν θέλω να ξανανιώσω ποτέ εθισμένη!»​—Μπιάνκα.