Οστεοπόρωση​—Μια Σιωπηλή Ασθένεια

Η 19χρονη Άννα ανέρρωνε από νευρική ανορεξία, μια διατροφική διαταραχή. Κάποια μέρα σωριάστηκε κάτω ξαφνικά με έναν τρομερό πόνο στη μέση. Είχε σπάσει δύο οσφυϊκούς σπονδύλους και το ύψος της είχε μειωθεί κατά 5 εκατοστά. Αιτία ήταν η οστεοπόρωση.

ΟΠΩΣ δείχνει και η ετυμολογία της λέξης, η οστεοπόρωση κάνει τα οστά πορώδη. Αποκαλείται σιωπηλή ασθένεια, επειδή πολλές φορές δεν υπάρχουν καθόλου συμπτώματα απώλειας της οστικής μάζας μέχρις ότου τα οστά εξασθενούν τόσο πολύ ώστε ένα ξαφνικό τράβηγμα, χτύπημα ή πτώση προκαλεί κάταγμα. Πρόκειται κυρίως για κατάγματα του ισχίου, των πλευρών, των σπονδύλων ή του καρπού. Συνήθως οι άνθρωποι συνδέουν την οστεοπόρωση με τις αδύνατες ηλικιωμένες γυναίκες. Ωστόσο, όπως φαίνεται και από την περίπτωση της Άννας, η ασθένεια αυτή μπορεί επίσης να πλήξει και νεαρά άτομα.

Σοβαρή Απειλή για την Υγεία

Το Διεθνές Ίδρυμα Οστεοπόρωσης αναφέρει ότι «στην Ευρωπαϊκή Ένωση η οστεοπόρωση προκαλεί ένα κάταγμα κάθε 30 δευτερόλεπτα». Στις Ηνωμένες Πολιτείες, 10 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν οστεοπόρωση και άλλα 34 εκατομμύρια κινδυνεύουν να προσβληθούν λόγω χαμηλής οστικής μάζας. Επιπλέον, τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ αναφέρουν ότι «μία στις δύο γυναίκες και ένας στους τέσσερις άντρες 50 ετών και άνω θα πάθουν οστεοπορωτικό κάταγμα κάποια στιγμή στη ζωή τους». Και η κατάσταση δεν φαίνεται να έχει προοπτικές βελτίωσης.

Το Ενημερωτικό Δελτίο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δηλώνει ότι ο αριθμός των οστεοπορωτικών καταγμάτων αναμένεται να διπλασιαστεί παγκοσμίως τα επόμενα 50 χρόνια. Η πρόβλεψη αυτή βασίζεται μάλλον στην αναμενόμενη αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων.  Παρ’ όλα αυτά, οι συνέπειες είναι τρομακτικές. Η οστεοπόρωση έχει υψηλό ποσοστό αναπηρίας, ακόμη και θνησιμότητας. Περίπου το 25 τοις εκατό των ασθενών ηλικίας 50 ετών και άνω οι οποίοι παθαίνουν ισχιακό κάταγμα πεθαίνουν μέσα σε έναν χρόνο εξαιτίας επιπλοκών.

Μήπως Κινδυνεύετε και Εσείς;

Πρόσφατες μελέτες αποκαλύπτουν ότι η κληρονομικότητα αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου. Αν οι γονείς έχουν ιστορικό ισχιακού κατάγματος, ο κίνδυνος ενός τέτοιου κατάγματος για τα παιδιά μπορεί να είναι ως και διπλάσιος. Ένας άλλος παράγοντας κινδύνου είναι η κακή θρέψη του εμβρύου, η οποία έχει ως αποτέλεσμα χαμηλότερη οστική πυκνότητα στην παιδική ηλικία. Υπάρχει επίσης ο παράγοντας ηλικία. Όσο μεγαλώνουν οι άνθρωποι, τόσο πιο εύθραυστα γίνονται συνήθως τα οστά τους. Ορισμένες παθήσεις, όπως το σύνδρομο Κούσιγκ, ο διαβήτης και ο υπερθυρεοειδισμός μπορούν επίσης να συμβάλλουν στην εμφάνιση οστεοπόρωσης.

Η εμμηνόπαυση οδηγεί σε μείωση των οιστρογόνων, τα οποία προστατεύουν την οστική μάζα των γυναικών. Να γιατί οι γυναίκες που πάσχουν από οστεοπόρωση είναι σχεδόν τετραπλάσιες από τους άντρες. Η έλλειψη οιστρογόνων λόγω χειρουργικής αφαίρεσης των ωοθηκών προκαλεί πρόωρη εμμηνόπαυση.

Οι παράγοντες κινδύνου που μπορεί κάποιος να αλλάξει περιλαμβάνουν τις συνήθειες διατροφής και τον τρόπο ζωής. Ένα διαιτολόγιο φτωχό σε ασβέστιο και βιταμίνη D συντελεί στη φθορά των οστών. Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο, επειδή αυξάνει την αποβολή του ασβεστίου από το σώμα. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, που συνοδεύεται συχνά από κακή διατροφή, επίσης συντελεί στην απώλεια οστικής μάζας.

Όπως αναφέρθηκε στην αρχή, η Άννα έπαθε οστεοπόρωση εξαιτίας μιας διατροφικής διαταραχής. Η διαταραχή αυτή είχε οδηγήσει σε διατροφικές ελλείψεις, χαμηλό σωματικό βάρος, ακόμη και αμηνόρροια. Ως εκ τούτου, το σώμα της είχε σταματήσει να παράγει οιστρογόνα, με αποτέλεσμα να εξασθενήσουν τα οστά της.

Ένας επιπρόσθετος παράγοντας που συμβάλλει στην οστεοπόρωση είναι η καθιστική ζωή. Το  κάπνισμα επίσης αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου, επειδή μειώνει την περιεκτικότητα των οστών σε μεταλλικά στοιχεία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περίπου 1 στα 8 ισχιακά κατάγματα είναι δυνατόν να αποδοθεί στο κάπνισμα. Ωστόσο, οι μελέτες δείχνουν πως, όταν ένα άτομο κόβει το κάπνισμα, η απώλεια οστικής μάζας και ο κίνδυνος κατάγματος μειώνονται.

Πρόληψη της Οστεοπόρωσης

Το θεμέλιο για την πρόληψη της οστεοπόρωσης τίθεται στην παιδική και στην εφηβική ηλικία. Τότε αποκτά το σώμα μας το 90% της συνολικής οστικής του μάζας. Το ασβέστιο, βασικό στοιχείο για ισχυρό σκελετό, αποθηκεύεται πρωτίστως στα οστά. Μερικές από τις κυριότερες πηγές ασβεστίου είναι το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως το γιαούρτι και το τυρί, οι σαρδέλες και ο κονσερβοποιημένος σολομός (που τρώγονται με τα κόκαλα), τα αμύγδαλα, η βρώμη, το σουσάμι, το τοφού και τα φυλλώδη λαχανικά με σκούρο πράσινο χρώμα.

Για να απορροφηθεί το ασβέστιο από το σώμα, είναι απαραίτητη η βιταμίνη D. Αυτή συντίθεται στο δέρμα μέσω έκθεσης στον ήλιο. Ο Μανουέλ Μιρασού Ορτέγκα, γιατρός εσωτερικής παθολογίας και μέλος του Μεξικανικού Ιδρύματος για το Μεταβολισμό των Οστών και των Μεταλλικών Στοιχείων, εξηγεί: «Η έκθεση στον ήλιο για δέκα λεπτά την ημέρα συμβάλλει στην πρόληψη της οστεοπόρωσης, καθώς παρέχει στον οργανισμό περίπου 600 μονάδες βιταμίνης D». Αυτή η βιταμίνη υπάρχει επίσης στον κρόκο του αβγού, στα θαλασσινά ψάρια και στο συκώτι.

Η άσκηση παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της οστεοπόρωσης. Στην παιδική και στην εφηβική ηλικία, βοηθάει στην αύξηση της οστικής μάζας, ενώ σε μεγάλη ηλικία αποτρέπει τη μείωσή της. Συνιστώνται κυρίως οι ασκήσεις ανύψωσης βάρους και οι ασκήσεις αντίστασης, στις οποίες οι μύες αντιστέκονται στη βαρύτητα ή σε άλλες δυνάμεις χωρίς να καταπονούνται τα οστά και οι αρθρώσεις. Το περπάτημα, το ανέβασμα σκάλας, ακόμη και ο χορός είναι απλές αλλά αποτελεσματικές ασκήσεις ανύψωσης βάρους. a

Ασφαλώς, η πρόληψη μπορεί να συμβάλει πολύ στην καταπολέμηση αυτής της σιωπηλής ασθένειας. Μπορεί να περιλαμβάνει, όπως είδαμε, αλλαγές στο διαιτολόγιο και στον τρόπο ζωής για να διατηρηθεί η μάζα των οστών και να αυξηθεί η αντοχή τους. Φυσικά, για τους περισσότερους που έχουν συνηθίσει στην καθιστική ζωή, η αλλαγή μπορεί να είναι πολύ δύσκολη. Ωστόσο, όσοι καταβάλλουν αυτή την προσπάθεια ωφελούνται πάρα πολύ! Μεταξύ άλλων, ίσως καταφέρουν να μην προστεθούν στα πολλά εκατομμύρια που πάσχουν από οστεοπόρωση παγκοσμίως.

[Υποσημείωση]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 21]

Η πρόληψη μπορεί να περιλαμβάνει αλλαγές στο διαιτολόγιο και στον τρόπο ζωής για να διατηρηθεί η μάζα των οστών και να αυξηθεί η αντοχή τους

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 19]

Η οστεοπόρωση είναι μια πάθηση των οστών που χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική πυκνότητα και μείωση της οστικής αντοχής. Κάνει τα οστά εύθραυστα και ευπαθή στα κατάγματα. Μπορεί να διαγνωστεί με σπινθηρογράφημα χαμηλής ακτινοβολίας, το οποίο μετράει την οστική πυκνότητα.

[Εικόνες]

Υγιές οστό

Οστεοπόρωση

[Ευχαριστίες]

© BSIP/Photo Researchers, Inc.

[Εικόνα στη σελίδα 20]

Οι ασκήσεις ανύψωσης βάρους και οι ασκήσεις αντίστασης αποτρέπουν την απώλεια οστικής μάζας

[Εικόνες στη σελίδα 20]

Τα αμύγδαλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι άριστες πηγές ασβεστίου