Τα Ευαγγέλια​—Ιστορία ή Μύθος;

ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ τον κόσμο, η ιστορία του Ιησού από τη Ναζαρέτ​—ενός νέου άντρα που άλλαξε το ρου της ανθρώπινης ιστορίας—​έχει διεισδύσει βαθιά στην κοινωνία. Αποτελεί μέρος της επίσημης και ανεπίσημης εκπαίδευσης. Πολλοί θεωρούν τα Ευαγγέλια πηγή διαχρονικών αληθειών και αποφθεγμάτων, όπως λόγου χάρη, «το Ναι το οποίο λέτε ας σημαίνει Ναι, το Όχι σας, Όχι». (Ματθαίος 5:37) Πράγματι, στις αφηγήσεις των Ευαγγελίων μπορεί να βασίζονται μαθήματα που σας δίδαξαν οι γονείς σας, είτε ήταν Χριστιανοί είτε όχι.

Για εκατομμύρια ειλικρινείς ακολούθους του Χριστού, τα Ευαγγέλια σκιαγραφούν τον άνθρωπο εκείνο για τον οποίο είναι διατεθειμένοι να υποφέρουν και να πεθάνουν. Τα Ευαγγέλια αποτελούν επίσης βάση και κίνητρο για την εκδήλωση θάρρους, υπομονής, πίστης και ελπίδας. Δεν συμφωνείτε, λοιπόν, ότι για να απορρίψουμε αυτές τις αφηγήσεις θεωρώντας τες απλούς μύθους απαιτούνται αδιάσειστα στοιχεία; Λαβαίνοντας υπόψη την τεράστια επίδραση που έχουν ασκήσει οι αφηγήσεις των Ευαγγελίων στην ανθρώπινη σκέψη και συμπεριφορά, δεν θα ζητούσατε πειστικές αποδείξεις από κάποιον ο οποίος θα ήθελε να σπείρει αμφιβολίες για την αυθεντικότητά τους;

Σας προσκαλούμε να εξετάσετε ορισμένες ερωτήσεις που βάζουν κάποιον σε σκέψεις όσον αφορά τα Ευαγγέλια. Δείτε μόνοι σας τι πιστεύουν για αυτά τα ζητήματα μερικοί μελετητές των Ευαγγελίων, μολονότι ορισμένοι από αυτούς δεν είναι Χριστιανοί. Στη συνέχεια, μπορείτε να βγάλετε τα δικά σας εμπεριστατωμένα συμπεράσματα.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗ

◆ Θα μπορούσαν να είναι τα Ευαγγέλια μια αριστουργηματική επινόηση;

Ο Ρόμπερτ Φανκ, ο ιδρυτής του Σεμιναρίου για τον Ιησού, λέει: «Ο Ματθαίος, ο Μάρκος, ο Λουκάς και ο Ιωάννης “πλάσαραν τον Μεσσία” με τέτοιον τρόπο ώστε να συμφωνεί με το Χριστιανικό δόγμα που αναπτύχθηκε μετά το θάνατο του Ιησού». Τον καιρό, όμως, της συγγραφής των Ευαγγελίων, πολλοί από εκείνους που είχαν ακούσει τα λόγια του Ιησού, είχαν παρατηρήσει τα έργα του και επίσης τον είχαν δει μετά την ανάστασή του εξακολουθούσαν να ζουν. Αυτοί δεν επέρριψαν στους Ευαγγελιστές καμιά κατηγορία για παραποίηση.

Εξετάστε το ζήτημα του θανάτου και της ανάστασης του Χριστού. Αξιόπιστες αφηγήσεις για το θάνατο και την ανάσταση του Ιησού δεν περιέχουν μόνο τα Ευαγγέλια αλλά και η πρώτη κανονική επιστολή του αποστόλου Παύλου προς τους Χριστιανούς στην αρχαία Κόρινθο, όπου έγραψε: «Σας παρέδωσα, ανάμεσα στα πρώτα πράγματα, αυτό το οποίο και έλαβα, ότι ο Χριστός πέθανε για τις αμαρτίες μας σύμφωνα με τις Γραφές· και ότι θάφτηκε, ναι, ότι εγέρθηκε την τρίτη ημέρα σύμφωνα με τις Γραφές· και ότι εμφανίστηκε στον Κηφά, κατόπιν στους δώδεκα. Έπειτα από αυτό, εμφανίστηκε σε περισσότερους από πεντακόσιους αδελφούς σε μία περίπτωση, οι πιο πολλοί από τους οποίους παραμένουν μέχρι τώρα, αλλά μερικοί κοιμήθηκαν τον ύπνο του θανάτου. Έπειτα από αυτό, εμφανίστηκε στον Ιάκωβο, κατόπιν σε όλους τους αποστόλους· αλλά τελευταίο από όλους εμφανίστηκε και σε εμένα, σαν σε κάποιον που γεννήθηκε πρόωρα». (1 Κορινθίους 15:3-8) Τέτοιοι μάρτυρες ήταν θεματοφύλακες των ιστορικών γεγονότων σχετικά με τη ζωή του Ιησού.

 Η επινόηση την οποία επικαλούνται οι σύγχρονοι κριτικοί δεν υπάρχει στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές. Αντίθετα, συναντάται σε έγγραφα του δεύτερου αιώνα Κ.Χ. Έτσι, εμφανίστηκαν ορισμένες μη Γραφικές αφηγήσεις για τον Χριστό ενόσω εξελισσόταν η αποστασία από την αληθινή Χριστιανοσύνη μεταξύ των κοινοτήτων που ήταν αποξενωμένες από την αποστολική εκκλησία.​—Πράξεις 20:28-30.

◆ Θα μπορούσαν να είναι τα Ευαγγέλια μύθοι;

Ο συγγραφέας και κριτικός Κ. Σ. Λούις δυσκολευόταν να θεωρήσει τα Ευαγγέλια απλούς μύθους. «Ως λόγιος ιστορικός, είμαι εντελώς πεπεισμένος πως, αν μη τι άλλο, τα Ευαγγέλια δεν είναι μύθοι», έγραψε. «Δεν είναι τόσο επιτηδευμένα όσο οι μύθοι. . . . Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του Ιησού μάς είναι άγνωστο, και καμιά ομάδα που θα επινοούσε ένα μύθο δεν θα επέτρεπε να συμβεί αυτό». Είναι επίσης ενδιαφέρον ότι, αν και ο διακεκριμένος ιστορικός Χ. Τζ. Γουέλς δεν είναι Χριστιανός, αναγνώρισε: «Και οι τέσσερις [Ευαγγελιστές] μάς δίνουν από κοινού την εικόνα μιας προσωπικότητας με πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά· φέρουν τη . . . σφραγίδα της πραγματικότητας».

Εξετάστε μια περίπτωση κατά την οποία ο αναστημένος Ιησούς εμφανίστηκε στους μαθητές του. Ένας καλός μυθοπλάστης θα παρουσίαζε πιθανώς τον Ιησού σε μια εντυπωσιακή επάνοδο, να εκφωνεί μια ανεπανάληπτη ομιλία ή να ακτινοβολεί φως και μεγαλείο. Αντίθετα, οι Ευαγγελιστές απλώς τον περιγράφουν να στέκεται ενώπιον των μαθητών του, και κατόπιν να ρωτάει: «Παιδάκια μου, μήπως έχετε τίποτα φαγώσιμο;» (Ιωάννης 21:5) Ο λόγιος Γκρεγκ Ίστερμπρουκ συμπεραίνει: «Τέτοιου είδους λεπτομέρειες υποδεικνύουν ότι μια αφήγηση είναι γνήσια, όχι μύθευμα».

Η κατηγορία ότι τα Ευαγγέλια είναι μύθοι προσκρούει επίσης στην αυστηρή ραβινική μέθοδο διδασκαλίας που ήταν δημοφιλής τον καιρό της συγγραφής των Ευαγγελίων. Σύμφωνα με εκείνη τη μέθοδο, η εκμάθηση βασιζόταν στην αποστήθιση​—μια διαδικασία απομνημόνευσης με τη χρήση επαναλήψεων. Αυτό συνηγορεί υπέρ της ακριβούς και προσεκτικής απόδοσης των λόγων και των έργων του Ιησού παρά υπέρ της δημιουργίας μιας ωραιοποιημένης εκδοχής των όσων συνέβησαν.

◆ Αν τα Ευαγγέλια ήταν μύθοι, θα μπορούσαν να είχαν συνταχθεί τόσο γρήγορα μετά το θάνατο του Ιησού;

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, τα Ευαγγέλια γράφτηκαν ανάμεσα στα έτη 41 και 98 Κ.Χ. Ο Ιησούς πέθανε το 33 Κ.Χ. Αυτό σημαίνει ότι οι αφηγήσεις για τη ζωή του συγκεντρώθηκαν μέσα σε σχετικά μικρό διάστημα μετά το τέλος της διακονίας του. Αυτό αποτελεί ένα τεράστιο εμπόδιο στο επιχείρημα ότι οι αφηγήσεις των Ευαγγελίων είναι απλοί μύθοι. Για να διαμορφωθούν οι μύθοι χρειάζεται χρόνος. Πάρτε για παράδειγμα την Ιλιάδα και την Οδύσσεια του αρχαίου ποιητή Ομήρου. Μερικοί υποστηρίζουν ότι το κείμενο αυτών των δύο επικών μύθων διαμορφώθηκε και οριστικοποιήθηκε έπειτα από εκατοντάδες χρόνια. Τι θα λεχθεί για τα Ευαγγέλια;

Στο βιβλίο του Καίσαρας και Χριστός (Caesar and Christ), ο ιστορικός Γουίλ Ντουράν γράφει: «Το να επινόησαν λίγοι απλοί άνθρωποι . . . μια τόσο ισχυρή και ελκυστική προσωπικότητα, μια τόσο υψηλή ηθική και ένα τόσο εμπνευσμένο όραμα περί της αδελφότητας των ανθρώπων θα ήταν θαύμα πολύ πιο απίστευτο από οποιοδήποτε άλλο που αναφέρουν τα Ευαγγέλια. Έπειτα από δύο αιώνες Ανώτερης Κριτικής οι γενικές γραμμές της ζωής, του χαρακτήρα και της διδασκαλίας του Χριστού παραμένουν λογικά διαυγείς και αποτελούν το ελκυστικότερο χαρακτηριστικό στην ιστορία του Δυτικού ανθρώπου».

◆ Μήπως τα Ευαγγέλια διασκευάστηκαν αργότερα έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της πρώτης Χριστιανικής κοινότητας;

Μερικοί κριτικοί υποστηρίζουν ότι οι πολιτικές θέσεις της πρώτης Χριστιανικής κοινότητας έκαναν τους Ευαγγελιστές να διασκευάσουν την ιστορία του Ιησού ή να προσθέσουν στοιχεία σε αυτήν. Εντούτοις, μια προσεκτική μελέτη των Ευαγγελίων δείχνει ότι δεν υπήρξε τέτοια παραποίηση. Αν οι αφηγήσεις των Ευαγγελίων σχετικά με τον Ιησού αλλοιώθηκαν ως αποτέλεσμα κάποιας ραδιουργίας των πρώτων Χριστιανών, τότε γιατί υπάρχουν στο κείμενο αρνητικά σχόλια και για Ιουδαίους και για Εθνικούς;

Ένα σχετικό παράδειγμα συναντούμε στα εδάφια Ματθαίος 6:5-7, όπου ο Ιησούς φέρεται να λέει: «Όταν προσεύχεστε, δεν πρέπει να είστε όπως οι υποκριτές· επειδή τους αρέσει να προσεύχονται καθώς στέκονται στις συναγωγές και  στις γωνιές των πλατιών δρόμων για να τους βλέπουν οι άνθρωποι. Αληθινά σας λέω: Αυτοί έχουν την ανταμοιβή τους στο πλήρες». Σαφώς, τα λόγια αυτά ήταν καταδικαστικά για τους Ιουδαίους θρησκευτικούς ηγέτες. Ο Ιησούς πρόσθεσε: «Όταν προσεύχεστε, μη λέτε τα ίδια πράγματα ξανά και ξανά, όπως κάνουν οι εθνικοί, γιατί νομίζουν ότι θα εισακουστούν λόγω της πολυλογίας τους». Παραθέτοντας με αυτόν τον τρόπο τα λόγια του Ιησού, οι Ευαγγελιστές δεν προσπαθούσαν να κερδίσουν οπαδούς. Απλώς κατέγραφαν τις πραγματικές δηλώσεις του Ιησού Χριστού.

Εξετάστε επίσης τις αφηγήσεις των Ευαγγελίων σχετικά με τις γυναίκες που επισκέφτηκαν το μνήμα του Ιησού και το είδαν άδειο. (Μάρκος 16:1-8) Σύμφωνα με τον Γκρεγκ Ίστερμπρουκ, «στην αρχαία κοινωνία της Μέσης Ανατολής, η μαρτυρία των γυναικών θεωρούνταν εξ ορισμού αναξιόπιστη: λόγου χάρη, δύο άρρενες μάρτυρες αρκούσαν ώστε να καταδικαστεί μια γυναίκα για μοιχεία, ενώ καμιάς γυναίκας η μαρτυρία δεν μπορούσε να καταδικάσει έναν άντρα». Πράγματι, οι ίδιοι οι μαθητές του Ιησού δεν πίστεψαν τις γυναίκες! (Λουκάς 24:11) Επομένως, είναι εντελώς απίθανο να επινοήθηκε σκόπιμα αυτή η ιστορία.

Η απουσία παραβολών στις επιστολές και στο βιβλίο των Πράξεων είναι ένα ισχυρό επιχείρημα που δείχνει ότι οι παραβολές των Ευαγγελίων δεν προστέθηκαν από τους πρώτους Χριστιανούς αλλά ειπώθηκαν από τον ίδιο τον Ιησού. Επιπρόσθετα, μια προσεκτική σύγκριση των Ευαγγελίων με τις επιστολές αποκαλύπτει πως ούτε τα λόγια του Παύλου ούτε τα λόγια άλλων συγγραφέων των Ελληνικών Γραφών αναδιατυπώθηκαν έντεχνα και αποδόθηκαν στον Ιησού. Αν η πρώτη Χριστιανική κοινότητα το είχε κάνει αυτό, θα αναμέναμε να βρούμε στις αφηγήσεις των Ευαγγελίων τουλάχιστον κάποιο μέρος του περιεχομένου των επιστολών. Εφόσον δεν συμβαίνει αυτό, μπορούμε να συμπεράνουμε με σιγουριά ότι η ύλη των Ευαγγελίων είναι ανόθευτη και αυθεντική.

◆ Τι θα λεχθεί για φαινομενικές αντιφάσεις των Ευαγγελίων;

Οι κριτικοί ισχυρίζονται επί μακρόν ότι τα Ευαγγέλια είναι γεμάτα αντιφάσεις. Ο ιστορικός Ντουράν θέλησε να εξετάσει τις αφηγήσεις των Ευαγγελίων με απολύτως αντικειμενικά κριτήρια​—ως ιστορικά ντοκουμέντα. Αν και αναφέρει ότι υπάρχουν φαινομενικές αντιφάσεις σε αυτά, συμπεραίνει: «Οι αντιφάσεις υπάρχουν σε λεπτομέρειες, όχι επί της ουσίας. Τα ουσιώδη μέρη των συνοπτικών ευαγγελίων συμφωνούν σε χαρακτηριστικό βαθμό, περιγράφοντας με συνέπεια το πορτραίτο του Χριστού».

Οι φαινομενικές αντιφάσεις στις αφηγήσεις των Ευαγγελίων συχνά εξηγούνται εύκολα. Παραδείγματος χάρη: Το εδάφιο Ματθαίος 8:5 αναφέρει πως «ήρθε [στον Ιησού] ένας αξιωματικός, ικετεύοντάς τον» να θεραπεύσει κάποιον υπηρέτη. Στο εδάφιο Λουκάς 7:3 διαβάζουμε ότι ο αξιωματικός «έστειλε [στον Ιησού] πρεσβυτέρους των Ιουδαίων για να του ζητήσουν να έρθει και να σώσει το δούλο». Ο αξιωματικός έστειλε τους πρεσβυτέρους ως εκπροσώπους του. Ο Ματθαίος αναφέρει ότι ο αξιωματικός ήταν εκείνος που ικέτευσε τον Ιησού επειδή αυτός ο άντρας υπέβαλε το αίτημά του μέσω των πρεσβυτέρων, οι οποίοι μετέφεραν τα λόγια του. Αυτό  είναι ένα μόνο παράδειγμα που δείχνει ότι υποτιθέμενες ασυμφωνίες στα Ευαγγέλια μπορούν να εξηγηθούν.

Τι θα λεχθεί για τους ισχυρισμούς των ανώτερων κριτικών ότι τα Ευαγγέλια δεν ανταποκρίνονται στα κριτήρια της αληθινής ιστορίας; Ο Ντουράν συνεχίζει: “Ενθουσιασμένη με τα ευρήματά της, η Ανώτερη Κριτική εφάρμοσε στην Καινή Διαθήκη δοκιμές αυθεντικότητας τόσο αυστηρές ώστε βάσει αυτών εκατοντάδες αρχαίες προσωπικότητες​—λόγου χάρη, ο Χαμουραμπί, ο Δαβίδ, ο Σωκράτης—​θα χάνονταν στους θρύλους. Παρά τις προκαταλήψεις και τις θεολογικές θέσεις των ευαγγελιστών, αυτοί αναφέρουν πολλά περιστατικά τα οποία απλοί επινοητές θα είχαν αποκρύψει​—τον ανταγωνισμό των αποστόλων για υψηλές θέσεις στη Βασιλεία, τη φυγή τους μετά τη σύλληψη του Ιησού, την άρνηση του Πέτρου . . . Κανένας ο οποίος διαβάζει τέτοιες σκηνές δεν μπορεί να αμφιβάλλει για το αν είναι πραγματικό το πρόσωπο που βρίσκεται πίσω τους”.

◆ Πρεσβεύει η σύγχρονη Χριστιανοσύνη τον Ιησού των Ευαγγελίων;

Το Σεμινάριο για τον Ιησού δήλωσε ότι η έρευνα που κάνει για τα Ευαγγέλια «δεν δεσμεύεται από τις υπαγορεύσεις των εκκλησιαστικών συνόδων». Αλλά ο ιστορικός Γουέλς αντιλαμβανόταν ότι υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στις διδασκαλίες του Ιησού όπως παρουσιάζονται στα Ευαγγέλια και στις διδασκαλίες του Χριστιανικού κόσμου. Έγραψε: «Δεν υπάρχει στοιχείο που να αποδεικνύει ότι οι απόστολοι του Ιησού άκουσαν ποτέ για την Τριάδα​—τουλάχιστον από εκείνον. . . . Ούτε είπε ποτέ [ο Ιησούς] λέξη για τη λατρεία της μητέρας του Μαρίας, ως αντίστοιχο της Ίσιδος, της Βασίλισσας του ουρανού. Όλα όσα χαρακτηρίζουν τόσο πολύ τη Χριστιανική λατρεία και τα έθιμα εκείνος τα αγνόησε». Επομένως, δεν μπορεί κάποιος να κρίνει την αξία των Ευαγγελίων με βάση τις διδασκαλίες του Χριστιανικού κόσμου.

 ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΔΙΚΟ ΣΑΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ;

Έπειτα από την εξέταση των παραπάνω σημείων, τι πιστεύετε εσείς; Υπάρχουν πραγματικές, πειστικές αποδείξεις ότι τα Ευαγγέλια είναι απλοί μύθοι; Πολλοί θεωρούν τις ερωτήσεις και τις αμφιβολίες που εγείρονται για την αυθεντικότητα των Ευαγγελίων αβάσιμες και μη πειστικές. Για να σχηματίσετε προσωπική άποψη, χρειάζεται να διαβάσετε τα Ευαγγέλια με ανοιχτή διάνοια. (Πράξεις 17:11) Καθώς θα βλέπετε με πόση συνέπεια, εντιμότητα και ακρίβεια παρουσιάζουν τα Ευαγγέλια την προσωπικότητα του Ιησού, θα αντιληφθείτε ότι αυτές οι αφηγήσεις σίγουρα δεν είναι μια συλλογή μύθων. a

Αν εξετάσετε προσεκτικά την Αγία Γραφή και εφαρμόσετε τις συμβουλές της, θα δείτε πώς μπορεί να αλλάξει τη ζωή σας προς το καλύτερο. (Ιωάννης 6:68) Αυτό αληθεύει ιδιαίτερα σε σχέση με τα λόγια του Ιησού που καταγράφονται στα Ευαγγέλια. Επιπλέον, από αυτά μπορείτε να μάθετε ποιο είναι το θαυμάσιο μέλλον που επιφυλάσσεται για την υπάκουη ανθρωπότητα.​—Ιωάννης 3:16· 17:3, 17. 

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο στη σελίδα 7]

Αποδείξεις Ακριβούς Παρουσίασης των Γεγονότων

ΠΡΙΝ από μερικά χρόνια, ένας Αυστραλός σεναριογράφος και πρώην κριτικός της Γραφής ομολόγησε: «Για πρώτη φορά στη ζωή μου έκανα αυτό που είναι φυσιολογικά το πρώτο καθήκον του δημοσιογράφου: έλεγξα τα γεγονότα που είχα στη διάθεσή μου. . . . Και συγκλονίστηκα, επειδή αυτά που διάβαζα [στις αφηγήσεις των Ευαγγελίων] δεν ήταν θρύλοι και δεν ήταν νατουραλιστικές φαντασιώσεις. Ήταν δημοσιογραφία. Αφηγήσεις καταπληκτικών γεγονότων από πρώτο και δεύτερο χέρι . . . Η δημοσιογραφία έχει μια ιδιαίτερη γεύση, και αυτή η γεύση βρίσκεται στα Ευαγγέλια».

Παρόμοια, ο Ε. Μ. Μπλέικλοκ, καθηγητής κλασικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Όκλαντ, υποστήριξε: «Αξιώνω ότι είμαι ιστορικός. Προσεγγίζω την κλασική λογοτεχνία από ιστορική σκοπιά. Σας διαβεβαιώνω δε ότι οι αποδείξεις που υπάρχουν για τη ζωή, το θάνατο και την ανάσταση του Χριστού είναι καλύτερα τεκμηριωμένες από ό,τι τα περισσότερα γεγονότα της αρχαίας ιστορίας».

[Χάρτης/​Εικόνες στη σελίδα 8, 9]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΦΟΙΝΙΚΗ

ΓΑΛΙΛΑΙΑ

Ιορδάνης Ποταμός

ΙΟΥΔΑΙΑ

[Εικόνες]

«Οι αποδείξεις που υπάρχουν για τη ζωή, το θάνατο και την ανάσταση του Χριστού είναι καλύτερα τεκμηριωμένες από ό,τι τα περισσότερα γεγονότα της αρχαίας ιστορίας».​—ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ε. Μ. ΜΠΛΕΪΚΛΟΚ

[Ευχαριστίες]

Background maps: Based on a map copyrighted by Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel.