Ποια Είναι η Αλήθεια για τους Ρόλους της Νεκράς Θαλάσσης;

Πριν από 50 και πλέον χρόνια, μια πέτρα που πέταξε ένας Βεδουίνος βοσκός μέσα σε κάποια σπηλιά οδήγησε σε αυτό που μερικοί αποκαλούν τη μεγαλύτερη αρχαιολογική ανακάλυψη του 20ού αιώνα. Ο Βεδουίνος άκουσε την πέτρα να σπάζει ένα πήλινο αγγείο. Όταν έψαξε μέσα στη σπηλιά, βρήκε τον πρώτο από τους ονομαζόμενους Ρόλους της Νεκράς Θαλάσσης.

ΑΥΤΟΙ οι ρόλοι έχουν γίνει αντικείμενο προσοχής και αντιλογίας τόσο στους ακαδημαϊκούς κύκλους όσο και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Το κοινό βρίσκεται σε μεγάλη σύγχυση και η παραπληροφόρηση αφθονεί. Διαδόθηκαν φήμες για μια μεγάλη αποσιώπηση, η οποία υποκινούνταν από το φόβο ότι οι ρόλοι αποκάλυπταν στοιχεία που θα υπέσκαπταν την πίστη τόσο των Χριστιανών όσο και των Ιουδαίων. Αλλά ποια είναι η αληθινή σημασία αυτών των ρόλων; Έπειτα από 50 και πλέον χρόνια, μπορούν να γίνουν γνωστά τα γεγονότα;

Τι Είναι οι Ρόλοι της Νεκράς Θαλάσσης;

Οι Ρόλοι της Νεκράς Θαλάσσης είναι αρχαία Ιουδαϊκά χειρόγραφα, τα περισσότερα από τα οποία είναι γραμμένα στην εβραϊκή, μερικά στην αραμαϊκή και λίγα στην ελληνική. Πολλοί από αυτούς τους ρόλους και τα αποσπάσματα χειρογράφων είναι 2.000 και πλέον ετών, δηλαδή χρονολογούνται πριν από τη γέννηση του Ιησού. Ανάμεσα στους πρώτους ρόλους που απέκτησαν οι μελετητές από τους Βεδουίνους υπήρχαν εφτά μεγάλα χειρόγραφα τα οποία βρίσκονταν σε διάφορα στάδια φθοράς. Καθώς ερευνούνταν περισσότερες σπηλιές, βρέθηκαν και άλλοι ρόλοι καθώς και χιλιάδες αποσπάσματα χειρογράφων. Ανάμεσα στα έτη 1947 και 1956, ανακαλύφτηκαν συνολικά 11 σπηλιές που περιείχαν ρόλους κοντά στο Κουμράν, στη Νεκρά Θάλασσα.

Όταν όλοι οι ρόλοι και τα αποσπάσματα χειρογράφων ταξινομηθούν, αριθμούν γύρω στα 800  χειρόγραφα. Περίπου το ένα τέταρτο, δηλαδή λίγο περισσότερα από 200 χειρόγραφα, είναι αντίγραφα τμημάτων του εβραϊκού κειμένου της Γραφής. Κάποια άλλα χειρόγραφα περιέχουν αρχαία, μη Βιβλικά, Ιουδαϊκά συγγράμματα, τόσο Απόκρυφα όσο και Ψευδεπίγραφα. a

Μερικοί ρόλοι που προκάλεσαν μεγάλη αίσθηση στους μελετητές ήταν μέχρι πρόσφατα άγνωστα συγγράμματα. Σε αυτούς περιλαμβάνονται ερμηνείες σε θέματα του Ιουδαϊκού νόμου, συγκεκριμένοι κανόνες για την κοινοτική λειτουργία της αίρεσης που ζούσε στο Κουμράν, τελετουργικοί στίχοι και προσευχές, καθώς και εσχατολογικά έργα με διάφορες απόψεις για την εκπλήρωση Γραφικών προφητειών και για τις τελευταίες ημέρες. Υπάρχουν επίσης μοναδικά σχολιολόγια της Γραφής, τα οποία αποτελούν τον αρχαιότερο πρόδρομο των σύγχρονων σχολιολογίων που αναλύουν τη Γραφή εδάφιο προς εδάφιο.

Ποιοι Έγραψαν τους Ρόλους της Νεκράς Θαλάσσης;

Διάφορες μέθοδοι χρονολόγησης αρχαίων κειμένων υποδηλώνουν ότι οι ρόλοι είτε αντιγράφτηκαν είτε συντάχθηκαν στην περίοδο μεταξύ του τρίτου αιώνα Π.Κ.Χ. και του πρώτου αιώνα Κ.Χ. Μερικοί μελετητές εξέφρασαν την άποψη ότι Ιουδαίοι από την Ιερουσαλήμ έκρυψαν τους ρόλους στις σπηλιές πριν από την καταστροφή του ναού το 70 Κ.Χ. Εντούτοις, η πλειονότητα των μελετητών που ερευνούν τους ρόλους θεωρούν ότι αυτή η άποψη δεν συμφωνεί με το περιεχόμενο των ίδιων των ρόλων. Πολλοί ρόλοι παρουσιάζουν απόψεις και συνήθειες οι οποίες βρίσκονταν σε αντίθεση με τους θρησκευτικούς ιθύνοντες της Ιερουσαλήμ. Αυτοί οι ρόλοι αποκαλύπτουν μια κοινότητα που πίστευε ότι ο Θεός είχε απορρίψει τους ιερείς και την υπηρεσία στο ναό της Ιερουσαλήμ και ότι αυτός θεωρούσε τη λατρεία που απέδιδε η ομάδα στην έρημο ως υποκατάστατο της υπηρεσίας στο ναό. Φαίνεται απίθανο να έκρυβαν οι ιθύνοντες του ναού της Ιερουσαλήμ μια συλλογή που περιλάμβανε τέτοιους ρόλους.

Μολονότι ενδεχομένως υπήρχε σχολή αντιγραφέων στο Κουμράν, το πιθανότερο είναι ότι πολλοί από τους ρόλους συγκεντρώθηκαν σε άλλο μέρος και μεταφέρθηκαν εκεί από τους πιστούς. Κατά μία έννοια, οι Ρόλοι της Νεκράς Θαλάσσης αποτελούν μια τεράστια βιβλιοθήκη. Όπως κάθε βιβλιοθήκη, η συλλογή μπορεί να περιλαμβάνει ποικιλομορφία ιδεών, η οποία δεν αντανακλά απαραίτητα τις θρησκευτικές απόψεις των αναγνωστών. Ωστόσο, τα κείμενα που υπάρχουν σε πολλά αντίγραφα πιθανότατα αντανακλούν τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και τις πεποιθήσεις της ομάδας.

Ήταν οι Κάτοικοι του Κουμράν Εσσαίοι;

Αν οι ρόλοι αποτελούσαν τη βιβλιοθήκη του Κουμράν, ποιοι ήταν οι κάτοικοί του; Ο καθηγητής Ελεάζαρ Σουκένικ, ο οποίος το 1947 απέκτησε τρεις ρόλους για το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, ήταν ο πρώτος που εξέφρασε την άποψη ότι αυτοί οι ρόλοι ανήκαν σε μια κοινότητα Εσσαίων.

Οι Εσσαίοι ήταν μια Ιουδαϊκή αίρεση την οποία αναφέρουν οι συγγραφείς του πρώτου αιώνα Ιώσηπος, Φίλων ο Αλεξανδρεύς και Πλίνιος ο Πρεσβύτερος. Η ακριβής προέλευση των Εσσαίων αποτελεί αμφιλεγόμενο ζήτημα, αλλά φαίνεται ότι εμφανίστηκαν στην περίοδο αναβρασμού που ακολούθησε την επανάσταση των Μακκαβαίων το δεύτερο αιώνα Π.Κ.Χ. b Ο Ιώσηπος αναφέρει ότι υπήρχαν εκείνη την περίοδο περιγράφοντας με λεπτομέρειες πώς διέφεραν οι θρησκευτικές τους απόψεις από αυτές των Φαρισαίων και των Σαδδουκαίων. Ο Πλίνιος αναφέρει την τοποθεσία μιας κοινότητας Εσσαίων κοντά στη Νεκρά Θάλασσα ανάμεσα στην Ιεριχώ και στην Εν-γαδί.

Ο καθηγητής Τζέιμς Βάντερκαμ, ο οποίος είναι μελετητής των Ρόλων της Νεκράς Θαλάσσης, έχει τη γνώμη ότι «οι Εσσαίοι που ζούσαν στο Κουμράν αποτελούσαν μόνο ένα μικρό μέρος του μεγαλύτερου κινήματος των Εσσαίων», τους οποίους ο Ιώσηπος υπολόγισε γύρω στους τέσσερις χιλιάδες. Μολονότι δεν ταιριάζει απόλυτα με όλες τις περιγραφές, η εικόνα που προκύπτει από τα κείμενα του Κουμράν φαίνεται να ταιριάζει περισσότερο με τους Εσσαίους παρά με οποιαδήποτε άλλη γνωστή Ιουδαϊκή ομάδα εκείνης της περιόδου.

Μερικοί ισχυρίζονται ότι η Χριστιανοσύνη είχε τις ρίζες της στο Κουμράν. Εντούτοις, μπορούν να  επισημανθούν πολλές εμφανείς διαφορές ανάμεσα στις θρησκευτικές απόψεις της αίρεσης του Κουμράν και των πρώτων Χριστιανών. Τα συγγράμματα του Κουμράν αποκαλύπτουν άκρως αυστηρούς κανόνες για το Σάββατο και υπερβολικό ενδιαφέρον για την τελετουργική καθαρότητα. (Ματθαίος 15:1-20· Λουκάς 6:1-11) Περίπου τα ίδια θα μπορούσαν να ειπωθούν σχετικά με την απομόνωση των Εσσαίων από την κοινωνία, την πίστη τους στο πεπρωμένο και στην αθανασία της ψυχής, καθώς και σχετικά με την έμφαση που έδιναν στην αγαμία και στις μυστικιστικές αντιλήψεις για τη συμμετοχή αγγέλων στη λατρεία τους. Αυτό δείχνει ότι βρίσκονταν σε αντίθεση με τις διδασκαλίες του Ιησού και των πρώτων Χριστιανών.—Ματθαίος 5:14-16· Ιωάννης 11:23, 24· Κολοσσαείς 2:18· 1 Τιμόθεο 4:1-3.

Ούτε Αποσιώπηση Ούτε Κρυμμένοι Ρόλοι

Στα χρόνια που ακολούθησαν την ανακάλυψη των Ρόλων της Νεκράς Θαλάσσης, κυκλοφόρησαν διάφορα έντυπα τα οποία έκαναν διαθέσιμα τα αρχικά ευρήματα σε μελετητές ανά τον κόσμο. Αλλά τα χιλιάδες αποσπάσματα χειρογράφων που υπήρχαν σε μία από τις σπηλιές, η οποία είναι γνωστή ως Σπήλαιο 4, συνιστούσαν ένα πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα. Αυτά βρίσκονταν στα χέρια μιας μικρής διεθνούς ομάδας μελετητών που έδρευε στην ανατολική Ιερουσαλήμ (τότε μέρος της Ιορδανίας) στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Παλαιστίνης. Σε αυτή την ομάδα δεν περιλαμβανόταν κανένας Ιουδαίος ή Ισραηλινός μελετητής.

Η ομάδα υιοθέτησε την τακτική να μην επιτρέπει την πρόσβαση στους ρόλους μέχρι τη δημοσίευση των επίσημων αποτελεσμάτων της έρευνάς της. Τα μέλη της ομάδας περιορίστηκαν σε έναν καθορισμένο αριθμό. Όταν πέθαινε ένα μέλος της ομάδας, πρόσθεταν μόνο έναν νέο μελετητή ως αντικαταστάτη του. Ο όγκος της εργασίας απαιτούσε μια πολύ μεγαλύτερη ομάδα, και σε μερικές περιπτώσεις μεγαλύτερη εξειδίκευση στην αρχαία εβραϊκή και αραμαϊκή. Ο Τζέιμς Βάντερκαμ το έθεσε ως εξής: «Τα δεκάδες χιλιάδες αποσπάσματα χειρογράφων ήταν περισσότερα από όσα μπορούσαν να χειριστούν οχτώ ειδικοί, όσο επιδέξιοι και αν ήταν».

Στη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών το 1967, η ανατολική Ιερουσαλήμ και οι ρόλοι που υπήρχαν εκεί περιήλθαν υπό τη δικαιοδοσία του Ισραήλ, αλλά δεν άλλαξε τίποτα στην τακτική που ακολουθούσε η ερευνητική ομάδα σε σχέση με τους ρόλους. Καθώς η καθυστέρηση στη δημοσίευση των ρόλων του Σπηλαίου 4 διήρκεσε χρόνια και μετά έγινε δεκαετίες, ακούγονταν φωνές διαμαρτυρίας από αρκετούς μελετητές. Το 1977, ο καθηγητής Γκέζα Βέρμες από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης αποκάλεσε αυτή την καθυστέρηση το μεγαλύτερο ακαδημαϊκό σκάνδαλο του 20ού αιώνα. Άρχισαν να διαδίδονται φήμες ότι η Καθολική Εκκλησία απέκρυπτε εσκεμμένα καταστροφικές για τη Χριστιανοσύνη πληροφορίες που υπήρχαν στους ρόλους.

Στη δεκαετία του 1980, η ομάδα διευρύνθηκε τελικά σε 20 μελετητές. Κατόπιν, το 1990, υπό την κατεύθυνση του νεοδιορισμένου επικεφαλής της ομάδας, του Εμανουέλ Τοβ, από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, η ομάδα αυξήθηκε σε 50 μελετητές. Τέθηκε ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα για να δημοσιευτούν όλες οι επιμελημένες εκδόσεις των υπόλοιπων ρόλων.

Το 1991 σημειώθηκε μια αναπάντεχη εξέλιξη. Στην αρχή, εκδόθηκε το βιβλίο Προκαταρκτική Έκδοση των Αδημοσίευτων Ρόλων της Νεκράς Θαλάσσης (A Preliminary Edition of the Unpublished Dead Sea Scrolls). Αυτό συντάχθηκε με τη βοήθεια ενός κομπιούτερ, με βάση ένα αντίγραφο του ταμείου των λέξεων που είχε καταρτίσει η ομάδα. Στη συνέχεια, η Βιβλιοθήκη Χάντινγκτον στο Σαν Μαρίνο της Καλιφόρνιας ανακοίνωσε ότι έθετε στη διάθεση του κάθε μελετητή όλες τις φωτογραφίες των ρόλων που είχε στην κατοχή της. Προτού περάσει πολύς καιρός, όταν εκδόθηκε το Ένα Πιστό Αντίγραφο των Ρόλων της Νεκράς Θαλάσσης (A Facsimile Edition of the Dead Sea Scrolls), διευκολύνθηκε η πρόσβαση στις φωτογραφίες των μέχρι πρόσφατα αδημοσίευτων ρόλων.

Επομένως την τελευταία δεκαετία, όλοι οι Ρόλοι της Νεκράς Θαλάσσης έχουν γίνει διαθέσιμοι προς εξέταση. Η έρευνα αποκαλύπτει ότι δεν υπήρξε αποσιώπηση. Δεν υπήρχαν κρυμμένοι ρόλοι. Καθώς δημοσιεύονται και οι τελευταίες επίσημες εκδόσεις των ρόλων, μόνο τώρα μπορεί να αρχίσει η πλήρης ανάλυσή τους. Έχει αναδυθεί μια νέα γενιά μελετητών όσον αφορά τους ρόλους. Ποια είναι, όμως, η σημασία αυτής της έρευνας για τους σπουδαστές της Αγίας Γραφής;

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 3]

Μερικές από τις σπηλιές κοντά στη Νεκρά Θάλασσα στις οποίες βρέθηκαν αρχαίοι ρόλοι

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 3]

Απόσπασμα από χειρόγραφο: Σελίδες 3, 4 και 6: Ευγενής παραχώρηση από Israel Antiquities Authority

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 5]

Ευγενής παραχώρηση από Shrine of the Book, Israel Museum, Jerusalem