Συγνώμη​—Το Κλειδί για Ειρηνικές Σχέσεις

«Η ΣΥΓΝΩΜΗ έχει μεγάλη δύναμη. Επιλύει διαφορές χωρίς βία, γεφυρώνει χάσματα μεταξύ εθνών, επιτρέπει στις κυβερνήσεις να αναγνωρίζουν τα παθήματα των πολιτών τους και αποκαθιστά την ισορροπία στις προσωπικές σχέσεις». Αυτά έγραψε η Ντέμπορα Τάνεν της οποίας συγγράμματα έχουν γίνει μπεστ σέλερ, και η ίδια είναι συγγραφέας και κοινωνιογλωσσολόγος του Πανεπιστημίου Τζόρτζταουν στην Ουάσινγκτον, D.C.

Η Αγία Γραφή επιβεβαιώνει ότι η ειλικρινής συγνώμη αποτελεί συνήθως αποτελεσματικό μέσο για να σωθεί μια επηρεασμένη σχέση. Λόγου χάρη, στην παραβολή του Ιησού για τον άσωτο γιο, όταν ο γιος επέστρεψε και ζήτησε εγκάρδια συγνώμη, ο πατέρας ήταν κάτι παραπάνω από πρόθυμος να τον δεχτεί πίσω στο σπίτι. (Λουκάς 15:17-24) Ναι, ένα άτομο ποτέ δεν πρέπει να είναι τόσο υπερήφανο ώστε να μην μπορεί να καταπνίξει την υπερηφάνειά του και να ζητήσει συγνώμη και συγχώρηση. Βέβαια, όσοι είναι ειλικρινά ταπεινοί δεν δυσκολεύονται τόσο πολύ να το κάνουν αυτό.

Η Δύναμη της Συγνώμης

Η Αβιγαία, μια σοφή γυναίκα στον αρχαίο Ισραήλ, αποτελεί παράδειγμα για τη δύναμη της συγνώμης, μολονότι η συγνώμη που ζήτησε ήταν για ένα σφάλμα το οποίο είχε κάνει ο σύζυγός της. Όταν ζούσε στην έρημο, ο Δαβίδ, που αργότερα έγινε βασιλιάς του Ισραήλ, προστάτευε μαζί με τους άντρες του το ποίμνιο του συζύγου της Αβιγαίας, του Νάβαλ. Εντούτοις, όταν οι νεαροί του Δαβίδ ζήτησαν ψωμί και νερό, ο Νάβαλ τους απομάκρυνε με πολύ προσβλητικά λόγια. Εξοργισμένος, ο Δαβίδ οδήγησε περίπου 400 άντρες εναντίον του Νάβαλ και του σπιτικού του. Μαθαίνοντας για την κατάσταση, η Αβιγαία  ξεκίνησε να συναντήσει τον Δαβίδ. Όταν τον είδε, έπεσε με το πρόσωπο στα πόδια του. Κατόπιν είπε: «Πάνω σε εμένα, κύριέ μου, ας είναι το σφάλμα· και ας μιλήσει, σε παρακαλώ, η δούλη σου σε εσένα, και άκουσε τα λόγια της δούλης σου». Η Αβιγαία εξήγησε κατόπιν την κατάσταση και έδωσε στον Δαβίδ ως δώρο τρόφιμα και ποτό. Παίρνοντάς τα, ο Δαβίδ είπε: «Ανέβα με ειρήνη στο σπίτι σου. Δες! Εγώ άκουσα τη φωνή σου δείχνοντας εκτίμηση για το πρόσωπό σου».​—1 Σαμουήλ 25:2-35.

Η ταπεινή στάση της Αβιγαίας καθώς και οι εκφράσεις συγνώμης για την αγενή συμπεριφορά του συζύγου της έσωσαν το σπιτικό της. Ο Δαβίδ μάλιστα την ευχαρίστησε που τον εμπόδισε να αναμειχθεί σε ενοχή αίματος. Μολονότι δεν ήταν η Αβιγαία αυτή που κακομεταχειρίστηκε τον Δαβίδ και τους άντρες του, ανέλαβε την ευθύνη η ίδια για λογαριασμό της οικογένειάς της και έκανε ειρήνη με τον Δαβίδ.

Άλλο ένα παράδειγμα ατόμου που ήξερε να ζητάει συγνώμη ήταν ο απόστολος Παύλος. Κάποια φορά, αναγκάστηκε να υπερασπίσει τον εαυτό του ενώπιον του Σάνχεδριν, του ανώτατου Ιουδαϊκού δικαστηρίου. Εξαγριωμένος από τα ειλικρινή λόγια του Παύλου, ο αρχιερέας Ανανίας πρόσταξε εκείνους που στέκονταν δίπλα του να τον χτυπήσουν στο στόμα. Τότε ο Παύλος τού είπε: «Ο Θεός πρόκειται να χτυπήσει εσένα, τοίχε ασβεστωμένε. Κάθεσαι να με δικάσεις σύμφωνα με το Νόμο και ταυτόχρονα, παραβαίνοντας το Νόμο, διατάζεις να με χτυπήσουν;» Όταν όσοι έβλεπαν τη σκηνή κατηγόρησαν τον Παύλο ότι εξύβρισε τον αρχιερέα, ο απόστολος παραδέχτηκε το σφάλμα του αμέσως, λέγοντας: «Αδελφοί, δεν ήξερα ότι ήταν αρχιερέας. Διότι είναι γραμμένο: “Δεν πρέπει να κακολογήσεις άρχοντα του λαού σου”».​—Πράξεις 23:1-5.

Όσα είχε πει ο Παύλος​—δηλαδή ότι ο διορισμένος κριτής δεν έπρεπε να καταφεύγει στη βία—​ήταν βάσιμα. Εντούτοις, ζήτησε συγνώμη για το ότι εν αγνοία του είχε μιλήσει στον αρχιερέα με τρόπο που μπορούσε να θεωρηθεί ασεβής. a Η συγνώμη που ζήτησε ο Παύλος προετοίμασε το έδαφος για να ακουστούν στο Σάνχεδριν όσα είχε να πει. Εφόσον ο Παύλος γνώριζε τη διαμάχη που υπήρχε ανάμεσα στα μέλη του δικαστηρίου, τους είπε ότι ο ίδιος δικαζόταν για την πίστη του στην ανάσταση. Ως αποτέλεσμα, ξέσπασε μεγάλη διένεξη και οι Φαρισαίοι τάχθηκαν με το μέρος του Παύλου.​—Πράξεις 23:6-10.

Τι μπορούμε να μάθουμε από αυτά τα δύο Γραφικά παραδείγματα; Και στις δύο περιπτώσεις, οι ειλικρινείς εκφράσεις μεταμέλειας άνοιξαν το δρόμο για περισσότερη επικοινωνία. Επομένως οι εκφράσεις συγνώμης μπορούν να μας βοηθήσουν να κάνουμε ειρήνη. Ναι, το να παραδεχόμαστε τα λάθη μας και να ζητάμε συγνώμη για τη βλάβη που έχουμε προκαλέσει μπορεί να μας δώσει ευκαιρίες για εποικοδομητικές συζητήσεις.

“Μα Δεν Έχω Κάνει Κάτι το Εσφαλμένο”

Όταν διαπιστώνουμε ότι κάποιος προσβλήθηκε από κάτι που εμείς είπαμε ή κάναμε, μπορεί να νομίζουμε ότι το άτομο δεν σκέφτεται λογικά ή ότι είναι υπερβολικά ευαίσθητο. Εντούτοις, ο Ιησούς Χριστός συμβούλεψε τους μαθητές του:  «Αν, λοιπόν, φέρνεις το δώρο σου στο θυσιαστήριο και εκεί θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου, άφησε το δώρο σου εκεί, μπροστά στο θυσιαστήριο, και φύγε· πρώτα κάνε ειρήνη με τον αδελφό σου και κατόπιν, αφού γυρίσεις, πρόσφερε το δώρο σου».​—Ματθαίος 5:23, 24.

Λόγου χάρη, κάποιος αδελφός μπορεί να πιστεύει ότι έχετε σφάλει εναντίον του. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο Ιησούς λέει ότι οφείλετε να πάτε και να “κάνετε ειρήνη με τον αδελφό σας”, είτε πιστεύετε ότι τον έχετε αδικήσει είτε όχι. Σύμφωνα με το ελληνικό κείμενο, η λέξη που χρησιμοποίησε εδώ ο Ιησούς “υποδηλώνει αμοιβαία υποχώρηση έπειτα από αμοιβαία εχθρότητα”. (Το Ερμηνευτικό Λεξικό των Λέξεων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, του Βάιν [Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words]) Πράγματι, όταν δύο άνθρωποι έχουν κάποια διαφορά μεταξύ τους, μπορεί να υπάρχει ένας βαθμός υπαιτιότητας και στις δύο πλευρές, εφόσον και οι δύο είναι ατελείς και επιρρεπείς σε σφάλματα. Αυτό συνήθως απαιτεί αμοιβαίες υποχωρήσεις.

Το ζήτημα δεν είναι τόσο ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο, αλλά ποιος θα αναλάβει την πρωτοβουλία να κάνει ειρήνη. Όταν ο απόστολος Παύλος παρατήρησε ότι οι Χριστιανοί στην Κόρινθο πήγαιναν τους ομοπίστους τους στα κοσμικά δικαστήρια για προσωπικές διενέξεις όπως ήταν οι οικονομικές διαφορές, τους διόρθωσε λέγοντας: «Γιατί δεν αφήνετε να σας αδικούν μάλλον; Γιατί δεν αφήνετε να σας αποστερούν μάλλον;» (1 Κορινθίους 6:7) Μολονότι ο Παύλος είπε τα παραπάνω για να αποθαρρύνει τους συγχριστιανούς του από το να εκθέτουν τις προσωπικές τους διαφορές στα κοσμικά δικαστήρια, η αρχή είναι ξεκάθαρη: Η ειρήνη ανάμεσα στους ομοπίστους είναι σημαντικότερη από το να αποδειχτεί ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο. Όταν έχουμε αυτή την αρχή υπόψη, καθίσταται ευκολότερο να ζητάμε συγνώμη για ένα σφάλμα το οποίο θεωρεί κάποιος ότι έχουμε κάνει εναντίον του.

Απαιτείται Ειλικρίνεια

Μερικοί άνθρωποι, όμως, κάνουν κατάχρηση των λέξεων με τις οποίες μπορεί να ζητήσει κανείς συγνώμη. Λόγου χάρη, στην Ιαπωνία, η λέξη σουμιμασέν, μια συνηθισμένη έκφραση που χρησιμοποιείται για να ζητάει κάποιος συγνώμη, ακούγεται χιλιάδες φορές. Μπορεί μάλιστα να χρησιμοποιείται ως έκφραση ευγνωμοσύνης, υποδηλώνοντας ότι το άτομο νιώθει άβολα επειδή δεν μπορεί να ανταποδώσει τη χάρη που του έγινε. Λόγω της πολλαπλής χρησιμότητάς της, μερικοί μπορεί να πιστεύουν ότι η λέξη χρησιμοποιείται πάρα πολύ συχνά και ίσως αναρωτιούνται κατά πόσο εκείνοι που τη λένε είναι πραγματικά ειλικρινείς. Πιθανώς γίνεται κατάχρηση διαφόρων εκφράσεων συγνώμης και σε άλλους πολιτισμούς.

Άσχετα με τη γλώσσα, είναι σημαντικό να είμαστε ειλικρινείς όταν ζητάμε συγνώμη. Τα λόγια που χρησιμοποιούμε και ο τόνος της φωνής μας πρέπει να μεταδίδουν τη γνησιότητα της λύπης μας. Ο Ιησούς Χριστός δίδαξε τους μαθητές του στην Επί του Όρους Ομιλία: «Το Ναι το οποίο λέτε ας σημαίνει Ναι, το Όχι σας, Όχι· διότι οτιδήποτε τα υπερβαίνει αυτά είναι από τον πονηρό». (Ματθαίος 5:37) Αν ζητάτε συγνώμη, να το εννοείτε! Για παράδειγμα: Κάποιος κύριος ο οποίος στεκόταν στην ουρά σε μια θυρίδα ελέγχου εισιτηρίων στο αεροδρόμιο ζήτησε συγνώμη όταν η βαλίτσα του έσπρωξε ελαφρά την κυρία που βρισκόταν πίσω του. Έπειτα από λίγα λεπτά, μόλις προχώρησε η ουρά, η βαλίτσα ακούμπησε ξανά την κυρία. Και πάλι, ο κύριος ζήτησε ευγενικά συγνώμη. Όταν το ίδιο πράγμα συνέβη άλλη μια φορά, ο συνοδός της κυρίας τού είπε ότι, αν εννοούσε πραγματικά αυτό που είχε πει, θα έπρεπε να είχε φροντίσει ώστε να μην ακουμπήσει ξανά η βαλίτσα του την κυρία. Ναι, η ειλικρινής συγνώμη πρέπει να συνοδεύεται από την απόφαση να μην επαναληφθεί το λάθος.

Αν εμείς είμαστε ειλικρινείς, η συγνώμη μας θα περιλαμβάνει το να παραδεχτούμε το σφάλμα, να ζητήσουμε συγχώρηση και να προσπαθήσουμε να επανορθώσουμε τη ζημιά στο βαθμό που είναι δυνατόν. Κατόπιν, το άτομο που προσβλήθηκε θα πρέπει να είναι πρόθυμο να συγχωρήσει το μετανοημένο φταίχτη. (Ματθαίος 18:21, 22· Μάρκος 11:25· Εφεσίους 4:32· Κολοσσαείς 3:13) Εφόσον και οι δύο πλευρές είναι ατελείς, η προσπάθεια για επίτευξη ειρήνης μπορεί να μην προχωρεί πάντοτε ομαλά. Εντούτοις, το να λέει κανείς συγνώμη αποτελεί ισχυρή δύναμη για την επικράτηση της ειρήνης.

Πότε Είναι Ακατάλληλη η Συγνώμη

Αν και οι εκφράσεις μεταμέλειας και λύπης έχουν καταπραϋντική επίδραση και συμβάλλουν  στην ειρήνη, το σοφό άτομο αποφεύγει να χρησιμοποιεί τέτοιες εκφράσεις όταν δεν είναι κατάλληλο να το κάνει αυτό. Υποθέστε, για παράδειγμα, ότι το ζήτημα αφορά την ακεραιότητα στον Θεό. Όταν ο Ιησούς Χριστός βρισκόταν στη γη, «ταπείνωσε τον εαυτό του και έγινε υπάκουος μέχρι θανάτου, ναι, θανάτου πάνω σε ξύλο βασανισμού». (Φιλιππησίους 2:8) Ωστόσο, δεν ζήτησε συγνώμη για τις πεποιθήσεις του προκειμένου να κάνει πιο ήπια τα παθήματά του. Επίσης, ο Ιησούς δεν ζήτησε συγνώμη όταν ο αρχιερέας απαίτησε: «Σε ορκίζω στον ζωντανό Θεό να μας πεις αν εσύ είσαι ο Χριστός, ο Γιος του Θεού!» Αντί να ζητήσει δειλά συγνώμη, ο Ιησούς απάντησε θαρραλέα: «Εσύ ο ίδιος το είπες. Εντούτοις σας λέω: Στο εξής θα δείτε τον Γιο του ανθρώπου να κάθεται στα δεξιά της δύναμης και να έρχεται πάνω στα σύννεφα του ουρανού». (Ματθαίος 26:63, 64) Η σκέψη τού να διατηρήσει την ειρήνη με τον αρχιερέα με αντίτιμο την ακεραιότητά του στον Πατέρα του, τον Ιεχωβά Θεό, ούτε που πέρασε από τη διάνοια του Ιησού.

Οι Χριστιανοί δείχνουν σεβασμό και τιμή στα άτομα που βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας. Εντούτοις, δεν χρειάζεται να ζητούν συγνώμη για την υπακοή τους στον Θεό και για την αγάπη τους προς τους αδελφούς τους.​—Ματθαίος 28:19, 20· Ρωμαίους 13:5-7.

Κανένα Εμπόδιο στην Ειρήνη

Σήμερα, κάνουμε λάθη επειδή κληρονομήσαμε την ατέλεια και την αμαρτία από τον πρόγονό μας τον Αδάμ. (Ρωμαίους 5:12· 1 Ιωάννη 1:10) Η αμαρτωλή κατάσταση του Αδάμ ήταν αποτέλεσμα του στασιασμού του εναντίον του Δημιουργού. Αρχικά, όμως, ο Αδάμ και η Εύα ήταν τέλειοι και αναμάρτητοι, και ο Θεός έχει υποσχεθεί να αποκαταστήσει τους ανθρώπους σε αυτή την κατάσταση τελειότητας. Θα εξαλείψει την αμαρτία και όλες τις επιπτώσεις της.​—1 Κορινθίους 15:56, 57.

Σκεφτείτε τι θα σημάνει αυτό! Συμβουλεύοντάς μας πώς να χρησιμοποιούμε τη γλώσσα, ο ετεροθαλής αδελφός του Ιησού ο Ιάκωβος είπε: «Αν κάποιος δεν σφάλλει σε λόγο, αυτός είναι τέλειος άντρας, ικανός να χαλιναγωγήσει και όλο το σώμα του». (Ιακώβου 3:2) Ο τέλειος άνθρωπος μπορεί να ελέγχει τη γλώσσα του ώστε να μη χρειάζεται να ζητάει συγνώμη για την εσφαλμένη χρήση της. Είναι “ικανός να χαλιναγωγεί όλο το σώμα του”. Πόσο υπέροχα θα είναι όλα όταν γίνουμε τέλειοι! Τότε, δεν θα υπάρχουν πια εμπόδια στην ειρήνη ανάμεσα στους ανθρώπους. Στο μεταξύ, όμως, το να ζητάμε ειλικρινά και με κατάλληλο τρόπο συγνώμη για κάποιο σφάλμα που έχουμε κάνει θα συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην επίτευξη ειρήνης.

[Υποσημείωση]

[Εικόνα στη σελίδα 5]

Τι μπορούμε να μάθουμε από το παράδειγμα του Παύλου;

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Όταν όλοι θα είναι τέλειοι, δεν θα υπάρχουν εμπόδια για την επίτευξη ειρήνης