Να Αποφεύγετε τους Γογγυσμούς

«Να κάνετε τα πάντα χωρίς γογγυσμούς».—ΦΙΛΙΠΠΗΣΙΟΥΣ 2:14.

1, 2. Ποια συμβουλή έδωσε ο απόστολος Παύλος στους Χριστιανούς των Φιλίππων και της Κορίνθου, και γιατί;

Η ΘΕΟΠΝΕΥΣΤΗ επιστολή του αποστόλου Παύλου προς τη Χριστιανική εκκλησία των Φιλίππων του πρώτου αιώνα περιείχε πολύ έπαινο. Ο Παύλος επαίνεσε τους ομοπίστους του σε εκείνη την πόλη για το γενναιόδωρο και γεμάτο ζήλο πνεύμα που εκδήλωναν, και εξέφρασε τη χαρά του για τα καλά τους έργα. Παρ’ όλα αυτά, ο Παύλος τούς υπενθύμισε “να κάνουν τα πάντα χωρίς γογγυσμούς”. (Φιλιππησίους 2:14) Γιατί έδωσε ο απόστολος αυτή τη νουθεσία;

² Ο Παύλος ήξερε πού μπορεί να οδηγήσει ο γογγυσμός. Μερικά χρόνια νωρίτερα, είχε υπενθυμίσει στην εκκλησία της Κορίνθου ότι ο γογγυσμός μπορεί να είναι επικίνδυνος. Ο Παύλος τόνισε ότι ενόσω οι Ισραηλίτες βρίσκονταν στην έρημο, είχαν διεγείρει επανειλημμένα το θυμό του Ιεχωβά. Πώς; Επιθυμώντας κακά πράγματα, επιδιδόμενοι στην ειδωλολατρία και στην πορνεία, υποβάλλοντας σε δοκιμή τον Ιεχωβά και γογγύζοντας. Ο Παύλος παρότρυνε τους Κορινθίους να διδαχτούν από αυτά τα παραδείγματα, γράφοντας: «Ούτε να είστε γογγυστές, όπως γόγγυσαν μερικοί από αυτούς, απλώς και μόνο για να αφανιστούν από τον εξολοθρευτή».—1 Κορινθίους 10:6-11.

3. Γιατί μας ενδιαφέρει το θέμα του γογγυσμού σήμερα;

³ Εμείς σήμερα ως υπηρέτες του Ιεχωβά εκδηλώνουμε πνεύμα παρόμοιο με εκείνο της εκκλησίας των Φιλίππων. Είμαστε ζηλωτές για καλά έργα και έχουμε αγάπη μεταξύ μας. (Ιωάννης 13:34, 35) Ωστόσο, λαβαίνοντας υπόψη τη βλάβη που προξένησε ο γογγυσμός στο λαό του Θεού στο παρελθόν, έχουμε βάσιμους λόγους  να πάρουμε στα σοβαρά τη συμβουλή: «Να κάνετε τα πάντα χωρίς γογγυσμούς». Ας μελετήσουμε πρώτα κάποια παραδείγματα γογγυσμού που αναφέρονται στις Γραφές. Κατόπιν θα εξετάσουμε μερικά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε ώστε να μην επιτρέψουμε στο γογγυσμό να προξενήσει βλάβη σήμερα.

Μια Κακή Σύναξη Γογγύζει Εναντίον του Ιεχωβά

4. Με ποιον τρόπο γόγγυζαν οι Ισραηλίτες στην έρημο;

⁴ Η εβραϊκή λέξη που σημαίνει “γογγύζω, γκρινιάζω, παραπονιέμαι” χρησιμοποιείται στη Γραφή σε σχέση με γεγονότα τα οποία έλαβαν χώρα στη διάρκεια της 40ετούς παραμονής του Ισραήλ στην έρημο. Κατά καιρούς, οι Ισραηλίτες ήταν δυσαρεστημένοι με την κατάστασή τους στη ζωή και το εξέφραζαν αυτό γογγύζοντας. Για παράδειγμα, λίγες μόλις εβδομάδες μετά την απελευθέρωσή τους από τη δουλεία στην Αίγυπτο, «ολόκληρη η σύναξη των γιων του Ισραήλ άρχισε να γογγύζει εναντίον του Μωυσή και του Ααρών». Οι Ισραηλίτες παραπονιούνταν για την τροφή, λέγοντας: «Μακάρι να είχαμε πεθάνει από το χέρι του Ιεχωβά στη γη της Αιγύπτου ενόσω καθόμασταν δίπλα στα τσουκάλια με το κρέας, ενόσω τρώγαμε ψωμί μέχρι χορτασμού, επειδή μας φέρατε έξω σε αυτή την έρημο για να θανατώσετε όλη αυτή την εκκλησία με πείνα».—Έξοδος 16:1-3.

5. Όταν οι Ισραηλίτες παραπονιούνταν, εναντίον τίνος στρεφόταν στην πραγματικότητα ο γογγυσμός τους;

⁵ Στην πραγματικότητα, ο Ιεχωβά συντηρούσε τους Ισραηλίτες με όλα όσα είχαν ανάγκη στην έρημο, παρέχοντάς τους στοργικά τροφή και νερό. Δεν υπήρξε ποτέ κίνδυνος να πεθάνει ο λαός του Ισραήλ από πείνα στην έρημο. Εκείνοι, όμως, εκδηλώνοντας πνεύμα δυσαρέσκειας, μεγαλοποίησαν την άσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκονταν και άρχισαν να γογγύζουν. Μολονότι τα παράπονά τους στρέφονταν κατά του Μωυσή και του Ααρών, στα μάτια του Ιεχωβά ο πραγματικός στόχος της δυσαρέσκειάς τους ήταν ο ίδιος ο Θεός. Ο Μωυσής είπε στους Ισραηλίτες: «Ο Ιεχωβά άκουσε τους γογγυσμούς σας με τους οποίους γογγύζετε εναντίον του. Και τι είμαστε εμείς; Οι γογγυσμοί σας δεν είναι εναντίον μας αλλά εναντίον του Ιεχωβά».—Έξοδος 16:4-8.

6, 7. Όπως δείχνουν τα εδάφια Αριθμοί 14:1-3, πώς είχε αλλάξει η στάση των Ισραηλιτών;

⁶ Λίγο αργότερα, οι Ισραηλίτες γόγγυσαν για μια ακόμη φορά. Ο Μωυσής έστειλε 12 άντρες να κατασκοπεύσουν την Υποσχεμένη Γη. Δέκα από αυτούς επέστρεψαν με άσχημη αναφορά. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; «Όλοι οι γιοι του Ισραήλ άρχισαν να γογγύζουν εναντίον του Μωυσή και του Ααρών, και όλη η σύναξη άρχισε να λέει εναντίον τους: “Μακάρι να είχαμε πεθάνει στη γη της Αιγύπτου ή να είχαμε πεθάνει σε αυτή την έρημο! Και γιατί μας φέρνει ο Ιεχωβά σε αυτή τη γη [Χαναάν] ώστε να πέσουμε από σπαθί; Οι γυναίκες μας και τα μικρά μας θα γίνουν λεία. Δεν είναι καλύτερα για εμάς να επιστρέψουμε στην Αίγυπτο;”»—Αριθμοί 14:1-3.

⁷ Πώς είχε αλλάξει το πνεύμα του Ισραήλ! Η ευγνωμοσύνη που ένιωθαν αρχικά για την απελευθέρωσή τους από την Αίγυπτο και τη διάσωση μέσα από την Ερυθρά Θάλασσα τους είχε υποκινήσει να ψάλουν αίνους στον Ιεχωβά. (Έξοδος 15:1-21) Ωστόσο, όταν ο λαός του Θεού αντιμετώπισε τις κακουχίες της ερήμου και ένιωσε φόβο για τους Χαναναίους, η ευγνωμοσύνη του αντικαταστάθηκε από πνεύμα δυσαρέσκειας. Αντί να ευχαριστούν τον Θεό για την ελευθερία τους, τον κατηγορούσαν για στερήσεις, όπως έκριναν εσφαλμένα οι ίδιοι. Συνεπώς, ο γογγυσμός φανέρωνε έλλειψη κατάλληλης εκτίμησης για τις προμήθειες του Ιεχωβά. Δεν είναι παράδοξο που εκείνος τους είπε: «Ως πότε θα συνεχίζει αυτή η κακή σύναξη να γογγύζει έτσι εναντίον μου;»—Αριθμοί 14:27· 21:5.

Γογγυσμός τον Πρώτο Αιώνα

8, 9. Αναφέρετε παραδείγματα γογγυσμού που έχουν καταγραφεί στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές.

⁸ Τα προαναφερθέντα παραδείγματα γογγυσμού περιλάμβαναν ομάδες ανθρώπων οι οποίοι, όπως φαίνεται, εξέφραζαν τη δυσαρέσκειά τους ανοιχτά. Όταν, όμως, ο Ιησούς Χριστός βρισκόταν στην Ιερουσαλήμ για τη Γιορτή των Σκηνών το 32 Κ.Χ., «γινόταν πολύς  ψίθυρος για αυτόν ανάμεσα στα πλήθη». (Ιωάννης 7:12, 13, 32) Ψιθύριζαν σχετικά με αυτόν—μερικοί έλεγαν ότι ήταν άνθρωπος αγαθός, ενώ άλλοι έλεγαν ότι δεν ήταν.

⁹ Σε μια άλλη περίπτωση, ο Ιησούς και οι μαθητές του ήταν καλεσμένοι στο σπίτι του Λευί, ή Ματθαίου, του εισπράκτορα φόρων. «Οι Φαρισαίοι και οι γραμματείς τους άρχισαν να γογγύζουν στους μαθητές του, λέγοντας: “Γιατί τρώτε και πίνετε με εισπράκτορες φόρων και αμαρτωλούς;”» (Λουκάς 5:27-30) Λίγο καιρό αργότερα στη Γαλιλαία, «άρχισαν . . . οι Ιουδαίοι να γογγύζουν για αυτόν επειδή είπε: “Εγώ είμαι το ψωμί που κατέβηκε από τον ουρανό”». Ακόμα και μερικοί από τους ακολούθους του Ιησού δυσαρεστήθηκαν με αυτά που είπε και άρχισαν να γογγύζουν.—Ιωάννης 6:41, 60, 61.

10, 11. Γιατί γόγγυσαν οι ελληνόφωνοι Ιουδαίοι, και πώς μπορούν οι Χριστιανοί πρεσβύτεροι να ωφεληθούν από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίστηκε το παράπονο;

¹⁰ Η έκβαση ήταν πιο θετική σε μια περίπτωση γογγυσμού που ανέκυψε λίγο μετά την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ. Πολλοί νεοπροσήλυτοι μαθητές που δεν ζούσαν στον Ισραήλ απολάμβαναν τότε τη φιλοξενία των ομοπίστων τους στην Ιουδαία, αλλά δημιουργήθηκαν προβλήματα με τη διανομή των διαθέσιμων προμηθειών. Η αφήγηση αναφέρει: «Έγινε γογγυσμός από την πλευρά των ελληνόφωνων Ιουδαίων εναντίον των εβραιόφωνων Ιουδαίων, επειδή οι χήρες τους παραβλέπονταν στην καθημερινή διανομή».—Πράξεις 6:1.

¹¹ Αυτοί οι γογγυστές δεν ήταν σαν τους Ισραηλίτες στην έρημο. Οι ελληνόφωνοι Ιουδαίοι δεν εξέφρασαν ιδιοτελώς δυσαρέσκεια για την κατάστασή τους στη ζωή. Έστρεψαν την προσοχή στο γεγονός ότι δεν καλύπτονταν οι ανάγκες μερικών χηρών. Επιπρόσθετα, οι γογγυστές δεν δημιούργησαν φασαρία ούτε ύψωσαν τη φωνή τους εναντίον του Ιεχωβά. Υπέβαλαν το παράπονό τους στους αποστόλους, οι οποίοι διευθέτησαν να γίνουν αμέσως ενέργειες επειδή το παράπονο ήταν δικαιολογημένο. Τι καλό παράδειγμα έθεσαν οι απόστολοι για τους Χριστιανούς πρεσβυτέρους σήμερα! Αυτοί οι πνευματικοί ποιμένες προσέχουν να μη “φράζουν τα αφτιά τους στην παραπονετική κραυγή του ασήμαντου”.—Παροιμίες 21:13· Πράξεις 6:2-6.

Να Φυλάγεστε από τη Διαβρωτική Επιρροή του Γογγυσμού

12, 13. (α) Δείξτε με παράδειγμα τις συνέπειες του γογγυσμού. (β) Τι μπορεί να ωθήσει ένα άτομο στο γογγυσμό;

¹² Τα περισσότερα Γραφικά παραδείγματα που εξετάσαμε δείχνουν ότι ο γογγυσμός προκάλεσε μεγάλη βλάβη στο λαό του Θεού στο παρελθόν. Συνεπώς, θα κάνουμε καλά να αναλογιστούμε σοβαρά τη διαβρωτική επιρροή που θα μπορούσε να ασκήσει σήμερα. Ένα παράδειγμα ίσως μας βοηθήσει. Πολλά είδη μετάλλου έχουν τη φυσική τάση να σκουριάζουν. Αν αγνοήσει κανείς τα πρώτα σημάδια σκουριάς, το μέταλλο μπορεί να σκουριάσει σε τέτοιον βαθμό ώστε να μην εξυπηρετεί πλέον το σκοπό του. Αμέτρητα αυτοκίνητα καταλήγουν στα παλιοσίδερα, όχι λόγω μηχανικής βλάβης, αλλά επειδή το μέταλλο έχει σκουριάσει τόσο πολύ ώστε το όχημα δεν είναι ασφαλές. Πώς μπορούμε να εφαρμόσουμε αυτό το παράδειγμα στο γογγυσμό;

¹³ Όπως ορισμένα μέταλλα τείνουν να σκουριάζουν, έτσι και οι ατελείς άνθρωποι έχουν την τάση να παραπονιούνται. Πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή ώστε να εντοπίζουμε κάθε σημάδι αυτής της τάσης. Όπως η υγρασία και η αλμύρα στον αέρα επιταχύνουν τη σκωρίαση, παρόμοια και οι αντιξοότητες μας κάνουν πιο επιρρεπείς στο γογγυσμό. Το άγχος μπορεί να μετατρέψει έναν μικρό εκνευρισμό σε σοβαρό παράπονο. Καθώς οι συνθήκες επιδεινώνονται στις τελευταίες ημέρες αυτού του συστήματος, οι πιθανές αιτίες παραπόνων ενδεχομένως θα αυξάνονται. (2 Τιμόθεο 3:1-5) Ως εκ τούτου, ένας υπηρέτης του Ιεχωβά ίσως αρχίσει να γογγύζει εναντίον κάποιου άλλου. Η αιτία θα μπορούσε να είναι ένα μικρό ζήτημα, όπως η δυσαρέσκεια για τις αδυναμίες, τις ικανότητες ή τα προνόμια υπηρεσίας κάποιου.

14, 15. Γιατί δεν πρέπει να αφήνουμε την τάση για παράπονα ανεξέλεγκτη;

¹⁴ Όποια και αν είναι η αιτία της δυσφορίας μας, αν αφήσουμε την τάση για παράπονα ανεξέλεγκτη, αυτή μπορεί να προαγάγει μέσα μας ένα πνεύμα δυσαρέσκειας και να μας  κάνει κατά συνήθεια γογγυστές. Ναι, η πνευματικά διαβρωτική επίδραση του γογγυσμού θα μπορούσε να μας διαφθείρει εντελώς. Όταν οι Ισραηλίτες γόγγυζαν για τη ζωή στην έρημο, έφταναν στο σημείο να κατηγορούν τον Ιεχωβά. (Έξοδος 16:8) Είθε να μη συμβεί ποτέ αυτό σε εμάς!

¹⁵ Η τάση του μετάλλου να σκουριάζει μπορεί να περιοριστεί αν το βάψουμε με αντισκωριακό και φροντίσουμε να αποκαταστήσουμε αμέσως τα μεμονωμένα σημεία όπου παρατηρείται διάβρωση. Με παρόμοιο τρόπο, αν εντοπίσουμε στον εαυτό μας κάποια τάση για παράπονα, αυτή μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο αν χειριστούμε το ζήτημα αμέσως με προσευχή. Πώς;

Να Βλέπετε τα Πράγματα από την Άποψη του Ιεχωβά

16. Πώς μπορούμε να υπερνικήσουμε την τάση να παραπονιόμαστε;

¹⁶ Ο γογγυσμός προσηλώνει τη διάνοιά μας στον εαυτό μας και στα προβλήματά μας και θέτει στο περιθώριο τις ευλογίες που απολαμβάνουμε ως Μάρτυρες του Ιεχωβά. Για να υπερνικήσουμε την τάση να παραπονιόμαστε, χρειάζεται να κρατάμε αυτές τις ευλογίες σε πρωτεύουσα θέση στη διάνοιά μας. Παραδείγματος χάρη, ο καθένας από εμάς έχει το θαυμάσιο προνόμιο να φέρει το προσωπικό όνομα του Ιεχωβά. (Ησαΐας 43:10) Μπορούμε να καλλιεργήσουμε στενή σχέση μαζί του, και έχουμε τη δυνατότητα να μιλάμε ανά πάσα στιγμή σε “Αυτόν που ακούει προσευχή”. (Ψαλμός 65:2· Ιακώβου 4:8) Η ζωή μας έχει πραγματικό νόημα επειδή κατανοούμε το ζήτημα της παγκόσμιας κυριαρχίας και θυμόμαστε ότι είναι προνόμιό μας να παραμένουμε ακέραιοι στον Θεό. (Παροιμίες 27:11) Μπορούμε να έχουμε τακτική συμμετοχή στο κήρυγμα των καλών νέων της Βασιλείας. (Ματθαίος 24:14) Η πίστη στη λυτρωτική θυσία του Ιησού Χριστού μάς δίνει τη δυνατότητα να έχουμε καθαρή συνείδηση. (Ιωάννης 3:16) Αυτές είναι ευλογίες που απολαμβάνουμε ανεξάρτητα από το τι πρέπει να υπομείνουμε.

17. Γιατί πρέπει να προσπαθούμε να βλέπουμε τα πράγματα από την άποψη του Ιεχωβά, ακόμη και αν έχουμε βάσιμο λόγο για παράπονο;

¹⁷ Ας προσπαθούμε να βλέπουμε τα πράγματα από την άποψη του Ιεχωβά, όχι μόνο από τη δική μας. «Μάθε μου τις οδούς σου, Ιεχωβά· δίδαξέ με τους δρόμους σου», έψαλε ο Δαβίδ. (Ψαλμός 25:4) Αν έχουμε βάσιμο λόγο για παράπονο, αυτό δεν έχει διαφύγει της προσοχής του Ιεχωβά. Εκείνος θα μπορούσε να διορθώσει το ζήτημα αμέσως. Τότε γιατί επιτρέπει μερικές φορές να συνεχίζονται οι αντιξοότητες; Αυτό θα μπορούσε να συμβαίνει για να μας βοηθήσει να αναπτύξουμε θαυμάσιες ιδιότητες, όπως υπομονή, πίστη και μακροθυμία.—Ιακώβου 1:2-4.

18, 19. Δείξτε με παράδειγμα ποια είναι τα πιθανά αποτελέσματα όταν υπομένουμε τις δυσκολίες χωρίς να παραπονιόμαστε.

¹⁸ Το να υπομένουμε τις δυσκολίες χωρίς να παραπονιόμαστε, όχι μόνο μας βοηθάει να βελτιώνουμε την προσωπικότητά μας, αλλά μπορεί επίσης να εντυπωσιάσει όσους παρατηρούν τη διαγωγή μας. Το 2003 μια ομάδα Μαρτύρων του Ιεχωβά ταξίδεψε με λεωφορείο από τη Γερμανία για να παρακολουθήσει κάποια συνέλευση στην Ουγγαρία. Ο οδηγός του λεωφορείου δεν ήταν Μάρτυρας και δίσταζε να περάσει δέκα ημέρες με τους Μάρτυρες. Εντούτοις, μέχρι να τελειώσει το ταξίδι είχε αλλάξει εντελώς γνώμη. Γιατί;

¹⁹ Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, αρκετά πράγματα πήγαν στραβά. Αλλά οι Μάρτυρες δεν παραπονέθηκαν καθόλου. Ο οδηγός είπε ότι ήταν οι καλύτεροι επιβάτες που είχε ποτέ!  Μάλιστα υποσχέθηκε ότι την επόμενη φορά που θα έρχονταν Μάρτυρες στο σπίτι του, θα τους έβαζε μέσα και θα τους άκουγε προσεκτικά. Τι θαυμάσια εντύπωση άφησαν εκείνοι οι επιβάτες “κάνοντας τα πάντα χωρίς γογγυσμούς”!

Η Συγχωρητικότητα Προάγει την Ενότητα

20. Γιατί πρέπει να συγχωρούμε ο ένας τον άλλον;

²⁰ Τι γίνεται αν έχουμε κάποιο παράπονο εναντίον ενός ομοπίστου μας; Αν το ζήτημα είναι σοβαρό, πρέπει να εφαρμόσουμε τις αρχές που βρίσκονται στα λόγια του Ιησού τα οποία έχουν καταγραφεί στα εδάφια Ματθαίος 18:15-17. Αυτό, όμως, δεν είναι πάντα απαραίτητο, διότι τα περισσότερα παράπονα είναι επουσιώδη. Γιατί να μη δούμε την κατάσταση ως ευκαιρία να δείξουμε συγχωρητικότητα; Ο Παύλος έγραψε: «Να ανέχεστε ο ένας τον άλλον και να συγχωρείτε ο ένας τον άλλον ανεπιφύλακτα, αν κανείς έχει αιτία για παράπονο εναντίον κάποιου άλλου. Όπως ο Ιεχωβά σάς συγχώρησε ανεπιφύλακτα, έτσι να συγχωρείτε και εσείς. Και εκτός από όλα αυτά, ντυθείτε την αγάπη, γιατί αυτή είναι τέλειος δεσμός ενότητας». (Κολοσσαείς 3:13, 14) Μπορούμε να βρούμε στην καρδιά μας περιθώρια για συγχώρηση; Μήπως ο Ιεχωβά δεν έχει λόγο να παραπονιέται για εμάς; Ωστόσο, δείχνει επανειλημμένα συμπόνια και συγχωρητικότητα.

21. Πώς μπορεί να επηρεαστούν εκείνοι που ακούν κάποιον να γογγύζει;

²¹ Οποιοδήποτε και αν είναι το παράπονο, ο γογγυσμός δεν θα λύσει το πρόβλημα. Ο εβραϊκός όρος που σημαίνει «γογγύζω» μπορεί να σημαίνει και «γκρινιάζω». Πιθανότατα νιώθουμε άβολα όταν έχουμε δίπλα μας κάποιον που γογγύζει διαρκώς, και προσπαθούμε να κρατήσουμε αποστάσεις από αυτόν. Αν εμείς γογγύζουμε, ή αλλιώς γκρινιάζουμε, εκείνοι που μας ακούν ίσως νιώθουν το ίδιο. Μπορεί μάλιστα να αισθάνονται τόσο άβολα ώστε να θέλουν να κρατήσουν αποστάσεις από εμάς! Η γκρίνια μπορεί να τραβήξει την προσοχή κάποιου, αλλά δεν πρόκειται να κερδίσει την καρδιά κανενός.

22. Τι είπε μια κοπέλα για τους Μάρτυρες του Ιεχωβά;

 ²² Η συγχωρητική στάση προάγει την ενότητα—την οποία ο λαός του Ιεχωβά θεωρεί πολύτιμη. (Ψαλμός 133:1-3) Σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα, μια 17χρονη Καθολική έγραψε στο γραφείο τμήματος των Μαρτύρων του Ιεχωβά προκειμένου να εκφράσει το θαυμασμό της για αυτούς, λέγοντας: «Είναι η μόνη οργάνωση που γνωρίζω, της οποίας τα μέλη δεν είναι διαιρεμένα από το μίσος, την απληστία, τη μισαλλοδοξία, την ιδιοτέλεια ή την έλλειψη ενότητας».

23. Τι θα εξετάσουμε στο επόμενο άρθρο;

²³ Η εκτίμηση για όλες τις πνευματικές ευλογίες που λαβαίνουμε ως λάτρεις του αληθινού Θεού, του Ιεχωβά, θα μας βοηθάει να προάγουμε την ενότητα και να αποφεύγουμε να γογγύζουμε εναντίον άλλων για προσωπικά ζητήματα. Το επόμενο άρθρο θα δείξει πώς θα μας αποτρέπουν οι θεοειδείς ιδιότητες από το να επιδιδόμαστε σε μια ακόμη πιο επικίνδυνη μορφή γογγυσμού—το γογγυσμό εναντίον του επίγειου τμήματος της οργάνωσης του Ιεχωβά.

Θυμάστε;

• Τι περιλαμβάνει ο γογγυσμός;

• Πώς θα δείχνατε με παραδείγματα τις συνέπειες του γογγυσμού;

• Τι μπορεί να μας βοηθήσει να υπερνικήσουμε την τάση για γογγυσμό;

• Πώς μπορεί η προθυμία να συγχωρούμε να μας βοηθήσει να μη γογγύζουμε;

[Ερωτήσεις Μελέτης]

[Εικόνα στη σελίδα 14]

Οι Ισραηλίτες στην πραγματικότητα γόγγυζαν εναντίον του Ιεχωβά!

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Προσπαθείτε εσείς να βλέπετε τα πράγματα όπως τα βλέπει ο Ιεχωβά;

[Εικόνες στη σελίδα 18]

Η συγχωρητικότητα προάγει τη Χριστιανική ενότητα