1. Πώς έχει βοηθήσει η καλή επικοινωνία κάποιους γάμους;

«ΓΙΑ εμένα η σύζυγός μου είναι η καλύτερη παρέα», είπε ένας αδελφός στον Καναδά. «Οι χαρές της ζωής γίνονται πιο μεγάλες και οι λύπες μετριάζονται όταν τις μοιράζομαι μαζί της». Κάποιος σύζυγος στην Αυστραλία έγραψε: «Στα 11 χρόνια της κοινής μας ζωής, δεν έχει περάσει ούτε μια μέρα χωρίς να μιλήσω με τη σύζυγό μου. Δεν έχουμε ανασφάλειες ή ανησυχίες για τη σταθερότητα του γάμου μας. Αυτό οφείλεται κυρίως στη συχνή και ουσιαστική επικοινωνία». Μια αδελφή στην Κόστα Ρίκα ανέφερε: «Η καλή επικοινωνία, όχι μόνο ισχυροποιεί το γάμο μας, αλλά και μας φέρνει πιο κοντά στον Ιεχωβά, μας προστατεύει από πειρασμούς, μας ενώνει ως ζευγάρι και αυξάνει την αγάπη μας».

2. Ποιοι παράγοντες μπορούν να υπονομεύσουν την καλή επικοινωνία;

² Έχετε εσείς ευχάριστη επικοινωνία με το σύντροφό σας ή δυσκολεύεστε να κάνετε ουσιαστικές συζητήσεις; Σαφώς, μπορεί να προκύψουν δυσκολίες, εφόσον ο γάμος ενώνει δυο ατελείς ανθρώπους που έχουν διαφορετική προσωπικότητα και γνωρίσματα τα οποία αντικατοπτρίζουν τις πολιτιστικές τους καταβολές και την ανατροφή τους. (Ρωμ. 3:23) Επιπλέον, οι δυο σύζυγοι ίσως έχουν διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας. Γι’ αυτό και ο Τζον Μ. Γκότμαν και η Ναν Σίλβερ, ερευνητές σε θέματα γάμου, αναφέρουν: «Απαιτείται θάρρος, αποφασιστικότητα και αντοχή για μια μακρόβια σχέση».

3. Τι έχει βοηθήσει πολλά αντρόγυνα να ενισχύσουν το γάμο τους;

³ Όντως, ο επιτυχημένος γάμος είναι προϊόν σκληρής προσπάθειας. Αλλά μπορεί να φέρει απερίγραπτη ευτυχία. Οι σύζυγοι που αγαπούν ο ένας τον άλλον μπορούν αληθινά να απολαμβάνουν τη ζωή τους μαζί. (Εκκλ. 9:9) Σκεφτείτε την περίπτωση ενός αγαπημένου αντρογύνου, του Ισαάκ και της Ρεβέκκας. (Γέν. 24:67) Ακόμη και όταν είχε περάσει αρκετός καιρός αφότου είχαν γίνει σύζυγοι, δεν υπάρχει κάποια ένδειξη ότι η αγάπη τους είχε ξεθωριάσει. Το ίδιο ισχύει και για πολλά αντρόγυνα  σήμερα. Ποιο είναι το μυστικό τους; Έχουν μάθει να εκφράζουν τις σκέψεις και τα αισθήματά τους ο ένας στον άλλον με ειλικρίνεια αλλά και ευγένεια, καλλιεργώντας και εκδηλώνοντας ενόραση, αγάπη, βαθύ σεβασμό και ταπεινοφροσύνη. Όπως θα δούμε τώρα, όταν αυτές οι θεμελιώδεις ιδιότητες διαπνέουν έναν γάμο, οι γραμμές επικοινωνίας μένουν πάντα ανοιχτές.

4, 5. Πώς βοηθάει η ενόραση τους συζύγους να κατανοούν καλύτερα ο ένας τον άλλον; Δώστε παραδείγματα.

⁴ «Όποιος εκδηλώνει ενόραση σε κάποιο ζήτημα θα βρει καλό», λέει το εδάφιο Παροιμίες 16:20. Αυτό ασφαλώς αληθεύει στον τομέα του γάμου και της οικογενειακής ζωής. (Διαβάστε Παροιμίες 24:3) Η καλύτερη πηγή ενόρασης και σοφίας είναι ο Λόγος του Θεού. Το εδάφιο Γένεση 2:18 μας λέει ότι ο Θεός έπλασε τη γυναίκα ως συμπλήρωμα του άντρα, όχι αντίγραφό του. Ο ρόλος της αντανακλάται στον τρόπο με τον οποίο επικοινωνεί. Βέβαια, οι προσωπικότητες διαφέρουν, αλλά στις γυναίκες γενικά αρέσει να μιλούν για τα συναισθήματά τους, τους ανθρώπους και τις σχέσεις. Εκτιμούν τη θερμή, προσωπική επικοινωνία, θεωρώντας την ένδειξη αγάπης. Από την άλλη πλευρά, πολλοί άντρες προτιμούν να συζητούν, όχι για τα συναισθήματά τους, αλλά για δραστηριότητες, προβλήματα και λύσεις. Επίσης, επιθυμούν να χαίρουν σεβασμού.

⁵ «Ο σύζυγός μου θέλει να λύνει τα προβλήματα γρήγορα αντί να ακούει με υπομονή ό,τι έχω να του πω», σχολίασε μια αδελφή στη Βρετανία. «Αυτό μερικές φορές με απογοητεύει, επειδή το μόνο που ζητάω είναι λίγη κατανόηση». Κάποιος σύζυγος έγραψε: «Στην αρχή του γάμου μας, είχα την τάση να βρίσκω γρήγορη λύση σε οποιοδήποτε πρόβλημα είχε η σύζυγός μου. Σύντομα, όμως, έμαθα ότι αυτό που πραγματικά ήθελε ήταν να καθήσω και να την ακούσω». (Παρ. 18:13· Ιακ. 1:19) Ο σύζυγος που έχει ενόραση διακρίνει τα συναισθήματα της συζύγου του και προσπαθεί να χρησιμοποιεί ανάλογη προσέγγιση. Παράλληλα, τη διαβεβαιώνει ότι οι σκέψεις και τα συναισθήματά της έχουν σημασία για αυτόν. (1 Πέτρ. 3:7) Εκείνη, με τη σειρά της, προσπαθεί να καταλάβει την άποψή του. Όταν οι δυο σύζυγοι κατανοούν, εκτιμούν και εκπληρώνουν τους Γραφικούς ρόλους τους, έχουν έναν υπέροχο δεσμό. Επιπλέον, είναι σε θέση να συνεργάζονται για να παίρνουν σοφές και ισορροπημένες αποφάσεις και να τις υλοποιούν.

6, 7. (α) Πώς μπορεί να βοηθήσει τους γαμήλιους συντρόφους να εκδηλώνουν ενόραση η αρχή του εδαφίου Εκκλησιαστής 3:7; (β) Πώς μπορεί να εκδηλώνει διάκριση η σύζυγος, και ποια προσπάθεια πρέπει να κάνει ο σύζυγος;

⁶ Το ζευγάρι που έχει ενόραση γνωρίζει επίσης ότι υπάρχει «καιρός να σωπαίνει και καιρός να μιλάει». (Εκκλ. 3:1, 7) «Τώρα αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχουν στιγμές που δεν είναι κατάλληλο να μιλήσω για κάποιο ζήτημα», είπε μια αδελφή που είναι παντρεμένη δέκα χρόνια. «Αν ο σύζυγός μου είναι καταβαρημένος από την εργασία του ή άλλες ευθύνες, αφήνω να περάσει λίγος χρόνος προτού το φέρω στην προσοχή του. Ως αποτέλεσμα, οι συζητήσεις μας είναι πολύ πιο ήρεμες». Οι γυναίκες που έχουν διάκριση μιλούν επίσης με χάρη, έχοντας κατά νου ότι τα καλοδιαλεγμένα λόγια “που λέγονται στην κατάλληλη στιγμή” είναι ελκυστικά και ευπρόσδεκτα.—Διαβάστε Παροιμίες 25:11.

⁷ Ο Χριστιανός σύζυγος πρέπει να κάνει το μέρος του, όχι μόνο ακούγοντας με προσοχή τη σύζυγό του, αλλά προσπαθώντας να εκφράζει ξεκάθαρα και τα δικά του συναισθήματα. Ένας πρεσβύτερος παντρεμένος επί 27 χρόνια είπε: «Χρειάζεται να κάνω προσπάθεια για να πω στη σύζυγό μου τι έχω στην καρδιά μου». Κάποιος αδελφός παντρεμένος επί 24 χρόνια επισήμανε: «Μου είναι εύκολο να κρατάω μέσα μου τα συναισθήματά μου με τη σκέψη ότι “αν δεν το συζητήσω, θα περάσει”. Ωστόσο, έχω καταλάβει ότι το να εξωτερικεύω τα συναισθήματά μου δεν είναι σημάδι αδυναμίας. Όταν προσπαθώ να εκφραστώ, προσεύχομαι ώστε να πω τα σωστά λόγια με το σωστό τρόπο. Έπειτα παίρνω βαθιά ανάσα και αρχίζω να μιλάω». Κάτι  άλλο που βοηθάει είναι η σωστή ατμόσφαιρα, ίσως όταν οι δυο σύζυγοι είναι μόνοι και εξετάζουν το εδάφιο της ημέρας ή διαβάζουν τη Γραφή μαζί.

8. Ποιο επιπλέον κίνητρο έχουν οι Χριστιανοί για να κάνουν το γάμο τους επιτυχημένο;

⁸ Είναι σημαντικό και για τους δύο να προσεύχονται και να έχουν ισχυρή επιθυμία να βελτιώσουν τις ικανότητες επικοινωνίας τους. Βέβαια, το να αλλάξει κανείς παλιές συνήθειες δεν είναι πάντα εύκολο. Αλλά όταν ένα ζευγάρι αγαπάει τον Ιεχωβά, ζητάει το πνεύμα του και θεωρεί το γάμο του ιερό, διαθέτει ένα κίνητρο που λείπει από πολλούς. Μια αδελφή παντρεμένη επί 26 χρόνια έγραψε: «Ο σύζυγός μου και εγώ παίρνουμε στα σοβαρά την άποψη του Ιεχωβά για το γάμο—ούτε καν διανοούμαστε το χωρισμό. Αυτό μας κάνει να προσπαθούμε πιο ένθερμα να λύνουμε τα προβλήματα συζητώντας τα μαζί». Τέτοια οσιότητα και θεοσεβής αφοσίωση ευαρεστούν τον Θεό και οδηγούν στην πλούσια ευλογία του.—Ψαλμ. 127:1.

9, 10. Με ποιους πρακτικούς τρόπους μπορούν δυο σύζυγοι να ενισχύσουν το δεσμό της αγάπης τους;

⁹ Η αγάπη, ως «τέλειος δεσμός ενότητας», είναι η πιο σημαντική ιδιότητα σε έναν γάμο. (Κολ. 3:14) Η γνήσια αγάπη αυξάνεται καθώς οι σύζυγοι, μένοντας πιστοί ο ένας στον άλλον, πορεύονται μαζί στις χαρές και στις δυσκολίες της ζωής. Γίνονται ακόμη πιο στενοί φίλοι και εκτιμούν πολύ ο ένας τη συντροφιά του άλλου. Τέτοιοι γάμοι ευημερούν, όχι απλώς χάρη σε λίγες μεγάλες πράξεις, όπως προβάλλουν τα μέσα ψυχαγωγίας, αλλά χάρη σε πολλές μικρές—μια αγκαλιά, ένα ευγενικό σχόλιο, μια στοχαστική χειρονομία, ένα εκφραστικό χαμόγελο ή ένα απλό «πώς τα πήγες σήμερα;» με γνήσιο ενδιαφέρον. Αυτά τα μικρά πράγματα έχουν μεγάλη σημασία στο γάμο. Ένα αντρόγυνο που απολαμβάνει ευτυχισμένο γάμο εδώ και 19 χρόνια τηλεφωνούν ή στέλνουν μηνύματα ο ένας στον άλλον στη διάρκεια της ημέρας “απλώς για να δουν αν είναι όλα καλά”, όπως είπε ο σύζυγος.

¹⁰ Η αγάπη ωθεί επίσης τους δυο συζύγους να γνωρίζουν όλο και καλύτερα ο ένας τον άλλον. (Φιλιπ. 2:4) Αυτή δε η γνώση κάνει την αγάπη τους ακόμη πιο δυνατή παρά τις ατέλειές τους. Ο επιτυχημένος γάμος δεν είναι στάσιμος, αλλά εμπλουτίζεται και δυναμώνει με τον καιρό. Αν είστε λοιπόν έγγαμοι, αναρωτηθείτε: “Πόσο καλά γνωρίζω το σύντροφό μου; Καταλαβαίνω πώς νιώθει και πώς σκέφτεται για διάφορα ζητήματα; Πόσο συχνά κάνω σκέψεις για αυτόν, ίσως για τις ιδιότητες που με έλκυσαν κοντά του στην αρχή;”

11. Γιατί είναι ο σεβασμός ζωτικής σημασίας για έναν επιτυχημένο γάμο; Δώστε παράδειγμα.

¹¹ Ακόμη και οι πιο ευτυχισμένοι γάμοι δεν είναι τέλειοι, και ένα αγαπημένο ζευγάρι μπορεί να μη συμφωνεί πάντα σε όλα. Ο Αβραάμ και η Σάρρα δεν είχαν πάντα την ίδια άποψη. (Γέν. 21:9-11) Εντούτοις, οι διαφορές τους δεν προκάλεσαν ρήγμα στις σχέσεις τους. Γιατί; Διότι φέρονταν ο ένας στον άλλον με αξιοπρέπεια και σεβασμό. Ο Αβραάμ, λόγου χάρη, έλεγε στη Σάρρα «σε παρακαλώ». (Γέν. 12:11, 13) Εκείνη, από την πλευρά της, υπάκουε στον Αβραάμ και τον θεωρούσε “κύριό της”. (Γέν. 18:12) Όταν δεν υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός στο ζευγάρι, αυτό συνήθως φαίνεται στον τρόπο με τον οποίο μιλούν ή στον τόνο της φωνής τους. (Παρ. 12:18) Αν δεν αντιμετωπίσουν το πρόβλημα στη ρίζα του, ο γάμος τους ίσως οδηγηθεί σε ναυάγιο.—Διαβάστε Ιακώβου 3:7-10, 17, 18.

12. Γιατί πρέπει ιδιαίτερα οι νιόπαντροι να προσπαθούν ένθερμα να μιλούν με σεβασμό;

¹² Ιδιαίτερα οι νιόπαντροι πρέπει να προσπαθούν ένθερμα να μιλούν με καλοσύνη και σεβασμό ο ένας στον άλλον, δημιουργώντας έτσι ατμόσφαιρα ανοιχτής και ειλικρινούς επικοινωνίας. «Ενώ τα πρώτα χρόνια του γάμου είναι χαρούμενα, μπορεί να κρύβουν και απογοητεύσεις», είπε κάποιος σύζυγος. «Καθώς εξοικειώνεσαι με τα συναισθήματα, τις συνήθειες και τις ανάγκες της συζύγου σου—και εκείνη με τα δικά σου—μερικές φορές νιώθεις σαν να περπατάς σε τεντωμένο σχοινί! Ωστόσο, αυτό που θα βοηθήσει και τους δυο σας να ισορροπήσετε είναι η λογικότητα, η αίσθηση του χιούμορ και οι σταθεροποιητικές ιδιότητες της ταπεινοφροσύνης, της υπομονής και της εμπιστοσύνης στον Ιεχωβά». Πόσο αληθινό είναι αυτό!

13. Γιατί είναι η ταπεινοφροσύνη ζωτικός παράγοντας για έναν υγιή, ευτυχισμένο γάμο;

¹³ Η καλή επικοινωνία στο γάμο είναι σαν ρυάκι που κυλάει ήρεμα μέσα σε έναν κήπο. Βασική προϋπόθεση για να συνεχίσει να κυλάει αυτό το ρυάκι είναι το να είστε «ταπεινόφρονες». (1 Πέτρ. 3:8) «Η ταπεινοφροσύνη είναι ο συντομότερος δρόμος για την επίλυση μιας διαφοράς επειδή σε υποκινεί να πεις “συγνώμη”», είπε ένας αδελφός παντρεμένος 11 χρόνια. Κάποιος πρεσβύτερος, που απολαμβάνει ευτυχισμένο γάμο εδώ και 20 χρόνια, σχολίασε: «Μερικές φορές, το να πεις “συγνώμη” είναι πιο σημαντικό από το “σ’ αγαπώ”». Και πρόσθεσε: «Ένα από τα συντομότερα μονοπάτια που οδηγούν στην ταπεινοφροσύνη είναι η προσευχή. Όταν η σύζυγός μου  και εγώ πλησιάζουμε μαζί τον Ιεχωβά, αυτό μας θυμίζει την ατέλειά μας και την παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού. Αυτή η έμμεση υπενθύμιση με βοηθάει να βλέπω τα πράγματα υπό το σωστό πρίσμα».

14. Πώς μπορεί να επηρεάσει η υπερηφάνεια έναν γάμο;

¹⁴ Η υπερηφάνεια, από την άλλη πλευρά, δεν συμβάλλει καθόλου στην ειρήνη. Καταπνίγει την επικοινωνία επειδή καταστέλλει τόσο την επιθυμία όσο και το θάρρος που χρειάζεται για να ζητήσει κανείς συγνώμη. Το υπερήφανο άτομο, αντί να πει ταπεινά: «Έκανα λάθος· σε παρακαλώ, συγχώρεσέ με», προβάλλει δικαιολογίες. Αντί να παραδεχτεί με θάρρος κάποια αδυναμία, στρέφει την προσοχή στα λάθη του άλλου. Όταν πληγώνεται, αντί να επιδιώκει ειρήνη, νιώθει θιγμένο και ίσως αντιδρά με σκληρά λόγια ή παγερή σιωπή. (Εκκλ. 7:9) Ναι, η υπερηφάνεια μπορεί να σκοτώσει έναν γάμο. Είναι καλό να θυμόμαστε ότι «ο Θεός εναντιώνεται στους υπερηφάνους αλλά δίνει παρ’ αξία καλοσύνη στους ταπεινούς».—Ιακ. 4:6.

15. Εξηγήστε πώς η εφαρμογή της αρχής των εδαφίων Εφεσίους 4:26, 27 θα βοηθήσει ένα αντρόγυνο να χειριστεί τις μεταξύ τους διαφορές.

¹⁵ Ασφαλώς, θα ήταν αφελές να σκεφτούμε ότι ποτέ δεν θα μας αγγίξει η υπερηφάνεια. Χρειάζεται να την εντοπίζουμε και να την καταπολεμούμε αμέσως. Ο Παύλος είπε στους συγχριστιανούς του: «Ο ήλιος ας μη δύει βρίσκοντάς σας σε κατάσταση θυμού ούτε να αφήνετε τόπο για τον Διάβολο». (Εφεσ. 4:26, 27) Αν αγνοήσουμε το Λόγο του Θεού, μπορεί να θερίσουμε άσκοπη στενοχώρια. «Υπήρξαν περιπτώσεις που ο σύζυγός μου και εγώ δεν εφαρμόσαμε τα εδάφια Εφεσίους 4:26, 27», είπε με λύπη κάποια αδελφή. «Εκείνες οι νύχτες ήταν από τις χειρότερες της ζωής μου!» Πόσο καλύτερο είναι να συζητάμε αμέσως τα ζητήματα με στόχο τη συμφιλίωση! Ασφαλώς, οι σύζυγοι ίσως χρειάζεται να δίνουν λίγο χρόνο ο ένας στον άλλον για να ηρεμήσουν. Είναι επίσης κατάλληλο να προσεύχονται στον Ιεχωβά να τους βοηθήσει να έχουν ορθή διανοητική στάση. Αυτό περιλαμβάνει και την καλλιέργεια ταπεινού πνεύματος, που θα τους βοηθήσει να εστιάσουν στο πρόβλημα, όχι στον εαυτό τους, ώστε να μην επιδεινώσουν την κατάσταση.—Διαβάστε Κολοσσαείς 3:12, 13.

16. Πώς μπορεί η ταπεινοφροσύνη να βοηθήσει τα έγγαμα άτομα να έχουν τη σωστή άποψη για τα καλά σημεία του συντρόφου τους;

¹⁶ Η ταπεινοφροσύνη και η μετριοφροσύνη βοηθούν ένα έγγαμο άτομο να εστιάζει στα καλά σημεία του συντρόφου του. Για παράδειγμα, μια σύζυγος ίσως έχει ιδιαίτερα ταλέντα τα οποία χρησιμοποιεί προς όφελος της οικογένειας. Αν ο σύζυγός της είναι ταπεινός και μετριόφρων, δεν θα νιώθει ότι απειλείται αλλά θα την ενθαρρύνει να αξιοποιεί τα χαρίσματά της, δείχνοντας έτσι ότι τη θεωρεί πολύτιμη. (Παρ. 31:10, 28· Εφεσ. 5:28, 29) Παράλληλα, μια ταπεινή και μετριόφρων σύζυγος δεν θα προβάλλει τις ικανότητές της ούτε θα υποβιβάζει το σύζυγό της. Εξάλλου, οι δυο τους είναι «μία σάρκα» και ό,τι πληγώνει τον έναν πληγώνει και τον άλλον.—Ματθ. 19:4, 5.

17. Τι μπορεί να βοηθήσει σήμερα τους γάμους να είναι ευτυχισμένοι και να δίνουν αίνο στον Θεό;

¹⁷ Αναμφίβολα, θέλετε να είναι ο γάμος σας σαν του Αβραάμ και της Σάρρας ή του Ισαάκ και της Ρεβέκκας—να είναι αληθινά ευτυχισμένος, να αντέξει στο χρόνο και να δίνει αίνο στον Ιεχωβά. Γι’ αυτό, να προσκολλάστε στην άποψη που έχει ο Θεός για το γάμο. Να αποβλέπετε στο Λόγο του για ενόραση και σοφία. Να καλλιεργείτε αληθινή αγάπη—τη «φλόγα του Γιαχ»—σκεφτόμενοι με εκτίμηση το σύντροφό σας. (Άσμ. Ασμ. 8:6) Να προσπαθείτε ένθερμα να αναπτύξετε ταπεινοφροσύνη. Να συμπεριφέρεστε στο σύντροφό σας με σεβασμό. Αν τα κάνετε όλα αυτά, ο γάμος σας θα φέρνει χαρά σε εσάς και στον ουράνιο Πατέρα σας. (Παρ. 27:11) Πράγματι, μπορείτε κάλλιστα να συμμερίζεστε και εσείς τα συναισθήματα ενός συζύγου, που έπειτα από 27 χρόνια γάμου έγραψε: «Δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς τη σύζυγό μου. Ο γάμος μας δυναμώνει μέρα με τη μέρα—λόγω της αγάπης μας για τον Ιεχωβά και της τακτικής επικοινωνίας που έχουμε μεταξύ μας».