Η Πόλη της Κορίνθου—«Κυρία Δύο Λιμανιών»

ΑΝ ΚΟΙΤΑΞΕΤΕ κάποιον χάρτη της Ελλάδας, θα παρατηρήσετε ότι το κύριο τμήμα της χώρας αποτελείται από μια χερσόνησο και από μια περιοχή που μοιάζει με μεγάλο νησί στο νότο. Αυτά τα δύο συνδέονται με μια στενή λωρίδα γης η οποία έχει πλάτος περίπου έξι χιλιόμετρα στο στενότερο σημείο της. Ονομάζεται Ισθμός της Κορίνθου και συνδέει τη χερσόνησο της Πελοποννήσου στο νότο με το κυρίως τμήμα της χώρας στο βορρά.

Ο ισθμός είναι επίσης σημαντικός και για έναν ακόμη λόγο. Έχει αποκληθεί η γέφυρα της θάλασσας επειδή στην ανατολική πλευρά βρίσκεται ο Σαρωνικός Κόλπος, ο οποίος βγάζει στο Αιγαίο Πέλαγος και στην ανατολική Μεσόγειο, ενώ στη δυτική πλευρά βρίσκεται ο Κορινθιακός Κόλπος, ο οποίος οδηγεί στο Ιόνιο Πέλαγος, στην Αδριατική Θάλασσα και στη δυτική Μεσόγειο. Στο μέσο όλων αυτών βρίσκεται η Κόρινθος, σημαντικός σταθμός στα ιεραποστολικά ταξίδια του αποστόλου Παύλου και ξακουστή πόλη στον αρχαίο κόσμο για την ευημερία, τη χλιδή και την ακολασία της.

Πόλη Στρατηγικής Σημασίας

Η Κόρινθος βρίσκεται κοντά στο δυτικό άκρο αυτής της σημαντικής λωρίδας γης. Κατά την αρχαιότητα, εξυπηρετούνταν από δύο επίνεια, ή αλλιώς λιμάνια, ένα σε κάθε πλευρά του ισθμού​—το Λέχαιο στα δυτικά και τις Κεγχρεές στα ανατολικά. Γι’ αυτόν το λόγο, ο αρχαίος Έλληνας γεωγράφος Στράβων περιέγραψε την Κόρινθο ως την  «κυρία δύο λιμανιών». Λόγω της στρατηγικής της θέσης, η Κόρινθος διαφέντευε ένα διεθνές σταυροδρόμι, ελέγχοντας τόσο το χερσαίο εμπόριο μεταξύ βορρά και νότου όσο και το θαλάσσιο εμπόριο μεταξύ ανατολής και δύσης.

Από αρχαιοτάτων χρόνων, πλοία από την ανατολή (Μικρά Ασία, Συρία, Φοινίκη και Αίγυπτο) και από τη δύση (Ιταλία και Ισπανία) έρχονταν με το φορτίο τους, τα ξεφόρτωναν στο ένα λιμάνι και κατόπιν μετέφεραν τα φορτία διά ξηράς στην άλλη πλευρά του ισθμού, λίγα χιλιόμετρα μακριά. Εκεί έβαζαν τα φορτία σε άλλα πλοία για να συνεχίσουν το ταξίδι τους. Τα μικρότερα σκάφη τα ρυμουλκούσαν στην απέναντι πλευρά του ισθμού μέσω ενός πλακόστρωτου δρόμου που ονομαζόταν δίολκος.​—Βλέπε το  πλαίσιο στη σελίδα 27.

Γιατί προτιμούσαν οι ναυτιλλόμενοι τη χερσαία διαδρομή μέσω του ισθμού; Επειδή έτσι γλίτωναν τον επικίνδυνο περίπλου των 320 χιλιομέτρων μέσα σε άγριες θάλασσες και γύρω από τα ανεμοδαρμένα ακρωτήρια της νότιας Πελοποννήσου. Οι ναυτικοί απέφευγαν ιδιαίτερα το ακρωτήριο Μαλέας, για το οποίο είχε ειπωθεί: «Άμα περνάς τον Μαλέα, ξέχνα το σπίτι σου».

Κεγχρεές​—Ένα Βυθισμένο Λιμάνι Αποκαλύπτεται

Το λιμάνι των Κεγχρεών, περίπου 11 χιλιόμετρα ανατολικά της Κορίνθου, ήταν το τέρμα των ασιατικών θαλάσσιων οδών. Σήμερα είναι μισοβυθισμένο εξαιτίας των καταστροφικών σεισμών που συνέβησαν προς το τέλος του τέταρτου αιώνα Κ.Χ. Ο Στράβων περιέγραψε τις Κεγχρεές ως πολυσύχναστο και πλούσιο λιμάνι, ενώ ο Ρωμαίος φιλόσοφος Λούκιος Απουλήιος τις αποκάλεσε «μεγάλο και κραταιό καταφύγιο όπου σύχναζαν τα πλοία πολλών και διαφόρων εθνών».

Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, το λιμάνι ήταν πεταλόσχημο με δύο λιμενοβραχίονες που σχημάτιζαν μια είσοδο ανοίγματος 150 έως 200 μέτρων. Εκεί μπορούσαν να καταπλεύσουν πλοία μήκους μέχρι και 40 μέτρων. Ανασκαφές στη νοτιοδυτική του πλευρά έχουν φέρει στο φως τμήματα ενός ναού ο οποίος πιστεύεται ότι αποτελούσε ιερό της θεάς Ίσιδος. Ένα συγκρότημα κτιρίων στην άλλη άκρη του λιμανιού ήταν κατά πάσα πιθανότητα ιερό της Αφροδίτης. Αυτές οι δύο θεές θεωρούνταν προστάτιδες των ναυτικών.

Οι ναυτιλιακές συναλλαγές που λάβαιναν χώρα στο λιμάνι ίσως έπαιξαν κάποιον ρόλο στην εργασία που έκανε ο απόστολος Παύλος στην Κόρινθο  ως σκηνοποιός. (Πράξεις 18:1-3) Το βιβλίο Στα Βήματα του Αγίου Παύλου (In the Steps of St. Paul) επισημαίνει: «Καθώς πλησίαζε ο χειμώνας, οι σκηνοποιοί της Κορίνθου, οι οποίοι ήταν επίσης ιστιοποιοί, πνίγονταν στη δουλειά. Εφόσον και τα δύο λιμάνια ήταν γεμάτα με πλοία που είχαν αγκυροβολήσει λόγω του χειμώνα και βιάζονταν να επισκευαστούν και να ανεφοδιαστούν ενόσω οι θάλασσες ήταν κλειστές, οι προμηθευτές των πλοίων στο Λέχαιο και στις Κεγχρεές πρέπει να είχαν δουλειά σχεδόν για οποιονδήποτε μπορούσε να ράψει ένα κομμάτι ιστίου».

Μετά την παραμονή του στην Κόρινθο επί 18 και πλέον μήνες, ο Παύλος απέπλευσε από τις Κεγχρεές για την Έφεσο γύρω στο 52 Κ.Χ. (Πράξεις 18:18, 19) Κάποια στιγμή τα επόμενα τέσσερα χρόνια, ιδρύθηκε Χριστιανική εκκλησία στις Κεγχρεές. Η Γραφή μάς λέει ότι ο Παύλος ζήτησε από τους Χριστιανούς της Ρώμης να βοηθήσουν μια Χριστιανή ονόματι Φοίβη από “την εκκλησία η οποία βρίσκεται στις Κεγχρεές”.​—Ρωμαίους 16:1, 2.

Σήμερα, οι επισκέπτες στον όρμο των Κεγχρεών κολυμπούν σε κρυστάλλινα νερά ανάμεσα στα υπολείμματα του βυθισμένου λιμανιού. Λίγοι συνειδητοποιούν ότι πριν από αιώνες αυτό το μέρος έσφυζε από Χριστιανικές και εμπορικές δραστηριότητες. Το ίδιο αληθεύει και για το άλλο επίνειο της Κορίνθου, το λιμάνι του Λεχαίου, στη δυτική πλευρά του ισθμού.

Λέχαιο​—Πύλη Προς τη Δύση

Ένας πλακόστρωτος δρόμος με την ονομασία οδός Λεχαίου οδηγούσε κατευθείαν από την αγορά της Κορίνθου στο δυτικό της επίνειο, το Λέχαιο, δύο χιλιόμετρα μακριά. Μηχανικοί εκβάθυναν μέρος της ακτής για να κατασκευάσουν το λιμάνι και συσσώρευσαν τα υλικά της εκχωμάτωσης στην ακτή ώστε να προστατέψουν τα αγκυροβολημένα πλοία από τους σφοδρούς ανέμους του κόλπου. Κάποτε, αυτό ήταν ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου. Αρχαιολόγοι έχουν φέρει στο φως υπολείμματα κάποιου φάρου, ενός αγάλματος που απεικονίζει τον Ποσειδώνα να κρατάει μια φλόγα.

Κατά μήκος της οδού Λεχαίου, η οποία προστατευόταν από διπλά τείχη, υπήρχαν πεζοδρόμια, δημόσια κτίρια, ναοί και στοές με καταστήματα. Εδώ ο Παύλος πρέπει να συναντούσε πολυάσχολους αγοραστές, αργόσχολους πολυλογάδες, καταστηματάρχες, δούλους, επιχειρηματίες και άλλους​—κατάλληλο ακροατήριο για το κήρυγμά του.

Το Λέχαιο δεν ήταν μόνο εμπορικό λιμάνι αλλά επίσης κύρια βάση πολεμικού ναυτικού. Μερικοί ισχυρίζονται ότι η τριήρης, ένα από τα πιο αποτελεσματικά πολεμικά πλοία της αρχαιότητας, επινοήθηκε στα ναυπηγεία του Λεχαίου από τον Κορίνθιο ναυπηγό Αμεινοκλή περίπου το 700 Π.Κ.Χ. Οι Αθηναίοι επωφελήθηκαν από τα πλεονεκτήματα της τριήρους στην κρίσιμη νίκη  τους επί του περσικού στόλου στη Σαλαμίνα το 480 Π.Κ.Χ.

Ωστόσο, το άλλοτε πολυσύχναστο λιμάνι σήμερα δεν είναι παρά «μια σειρά από μαύρα έλη με καλαμιές». Τίποτα δεν δείχνει ότι πριν από αιώνες υπήρχε εδώ ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου.

Η Κόρινθος Θέτει Προκλήσεις στους Χριστιανούς

Εκτός από την εμπορική χρήση τους, τα επίνεια της Κορίνθου λειτουργούσαν και ως πύλες από όπου εισχωρούσαν τάσεις που επηρέαζαν βαθιά τη ζωή των ανθρώπων στην πόλη. Πρώτα από όλα, εκείνα τα λιμάνια προσέλκυαν το εμπόριο και τον πλούτο. Η Κόρινθος απέκτησε μεγάλη οικονομική δύναμη εισπράττοντας υψηλά λιμενικά τέλη καθώς και διόδια για τη μεταφορά φορτίων και πλοίων κατά μήκος του διόλκου. Η πόλη επέβαλλε επίσης φόρους για τη χερσαία κίνηση. Μάλιστα προς το τέλος του έβδομου αιώνα Π.Κ.Χ., τα κρατικά έσοδα από τους δασμούς στις αγορές και στα λιμάνια της πόλης κατέστησαν δυνατή τη φοροαπαλλαγή των πολιτών.

Η Κόρινθος είχε επιπρόσθετα έσοδα από τους εμπόρους που έμεναν εκεί. Πολλοί από αυτούς ζούσαν μέσα στη χλιδή και στην ακολασία. Στην Κόρινθο συνέρρεαν επίσης ναυτικοί οι οποίοι αύξαναν τον πλούτο της. Όπως αναφέρει ο Στράβων, σπαταλούσαν τα χρήματά τους με ευκολία. Οι κάτοικοι της πόλης πρόσφεραν πολλές υπηρεσίες, όπως ήταν η επισκευή των πλοίων.

Στις ημέρες του Παύλου, λέγεται ότι η πόλη είχε 400.000 κατοίκους, και οι μόνες πόλεις που την ξεπερνούσαν σε πληθυσμό ήταν η Ρώμη, η Αλεξάνδρεια και η Αντιόχεια της Συρίας. Στην Κόρινθο ζούσαν Έλληνες, Ρωμαίοι, Σύριοι, Αιγύπτιοι και Ιουδαίοι. Μέσω των λιμανιών της, πηγαινοέρχονταν διαρκώς ταξιδιώτες, θεατές αθλητικών αγώνων, καλλιτέχνες, φιλόσοφοι, επιχειρηματίες και άλλοι. Εκείνοι οι επισκέπτες πρόσφεραν δώρα στους ναούς και θυσίαζαν στους θεούς. Όλα αυτά κατέστησαν την Κόρινθο μια ζωντανή, ακμάζουσα μεγαλούπολη​—αλλά όχι χωρίς τίμημα.

Το βιβλίο Στα Βήματα του Αγίου Παύλου επισημαίνει: «Η Κόρινθος, όντας εν μέσω δύο τέτοιων λιμανιών, ανέπτυξε κοσμοπολίτικο χαρακτήρα εμποτισμένο με τη φαυλότητα των ξένων εθνών, των οποίων τα πλοία έδεναν στα λιμάνια της». Τα ψεγάδια και οι φαυλότητες της Ανατολής και της Δύσης συναντιούνταν και αναμειγνύονταν στο χωνευτήρι της πόλης. Ως αποτέλεσμα, η Κόρινθος έφτασε στο σημείο του ηθικού ξεπεσμού και της ακόλαστης χλιδής​—ήταν η πιο ανήθικη και έκλυτη πόλη της αρχαίας Ελλάδας. Το να «κορινθιάζεται» κανείς, δηλαδή να ακολουθεί τον τρόπο ζωής των Κορινθίων, είχε γίνει συνώνυμο της άσωτης και ανήθικης ζωής.

Ένα τέτοιο κλίμα υλισμού και ανηθικότητας απειλούσε την πνευματική ευημερία των Χριστιανών. Οι ακόλουθοι του Ιησού στην Κόρινθο χρειάζονταν νουθεσία για να διατηρήσουν αποδεκτή υπόσταση στα μάτια του Θεού. Κατάλληλα, λοιπόν, ο Παύλος καταδίκασε δριμύτατα την απληστία, την αρπαγή και την ηθική ακαθαρσία στις επιστολές του προς τους Κορινθίους. Καθώς διαβάζετε αυτές τις θεόπνευστες επιστολές, δεν μπορείτε παρά να διακρίνετε την εξαχρειωτική επιρροή που είχαν να αντιμετωπίσουν οι Χριστιανοί.​—1 Κορινθίους 5:9, 10· 6:9-11, 18· 2 Κορινθίους 7:1.

Ωστόσο, ο κοσμοπολίτικος χαρακτήρας της Κορίνθου είχε και τα πλεονεκτήματά του. Η πόλη υπόκειτο σε συνεχή εισροή ιδεών. Οι κάτοικοί της ήταν πιο ανοιχτόμυαλοι από ανθρώπους άλλων πόλεων τις οποίες επισκέφτηκε ο Παύλος. «Η ανατολή συναντούσε τη δύση σε αυτή την αρχαία πόλη με τα λιμάνια της», λέει κάποιος Βιβλικός σχολιαστής, «με φυσική συνέπεια την έκθεση των κατοίκων της σε κάθε λογής καινούρια ιδέα, φιλοσοφία και θρησκεία την οποία είχε να προσφέρει ο κόσμος». Ως αποτέλεσμα, υπήρχε ανεξιθρησκεία, κάτι που διευκόλυνε προφανώς το έργο κηρύγματος που έκανε ο Παύλος εκεί.

Τα δύο λιμάνια της Κορίνθου​—οι Κεγχρεές και το Λέχαιο—​συνέβαλαν στην ευημερία και στη φήμη της πόλης. Τα ίδια αυτά λιμάνια καθιστούσαν τη ζωή στην Κόρινθο πρόκληση για τους Χριστιανούς. Ο σημερινός μας κόσμος είναι παρόμοιος. Φθοροποιές επιρροές, όπως ο υλισμός και η ανηθικότητα, αποτελούν πνευματική απειλή για τα θεοφοβούμενα άτομα. Γι’ αυτό, είναι καλό να πάρουμε και εμείς στα σοβαρά τις θεόπνευστες νουθεσίες που έδωσε ο Παύλος στους Χριστιανούς της Κορίνθου.

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 27]

 Ο ΔΙΟΛΚΟΣ​—ΠΛΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΤΕΡΙΑ

Προς το τέλος του έβδομου αιώνα Π.Κ.Χ., όταν τα σχέδια για τη διάνοιξη διώρυγας απέτυχαν, ο Περίανδρος, ο τύραννος της Κορίνθου, κατασκεύασε ένα ευρηματικό έργο για τη διίσθμιση των πλοίων. a Λεγόταν δίολκος και ήταν ένας πλακόστρωτος δρόμος με βαθιές αυλακώσεις που είχαν ξύλινη επένδυση επαλειμμένη με λίπος. Τα εμπορεύματα των πλοίων που αγκυροβολούσαν στο ένα λιμάνι ξεφορτώνονταν, τοποθετούνταν σε τροχοφόρα οχήματα και ρυμουλκούνταν από δούλους πάνω στον πλακόστρωτο δρόμο μέχρι το άλλο λιμάνι. Ρυμουλκούνταν επίσης και μικρότερα πλοία, ενίοτε μαζί με το φορτίο τους.

[Υποσημείωση]

[Χάρτης στη σελίδα 25]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΕΛΛΑΔΑ

Κορινθιακός Κόλπος

Λιμάνι του Λεχαίου

Αρχαία Κόρινθος

Κεγχρεές

Ισθμός της Κορίνθου

Σαρωνικός Κόλπος

Πελοπόννησος

ΙΟΝΙΟ ΠΕΛΑΓΟΣ

Ακρωτήριο Μαλέας

ΑΙΓΑΙΟ ΠΕΛΑΓΟΣ

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Φορτηγά πλοία περνούν τη Διώρυγα της Κορίνθου σήμερα

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Λιμάνι του Λεχαίου

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Λιμάνι των Κεγχρεών

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 25]

Todd Bolen/Bible Places.com