Γιατί Πολέμησε ο Θεός Εναντίον των Χαναναίων;

«Θα τους εξοντώσετε τελείως όλους: Τους Χετταίους, τους Αμορραίους, τους Χαναναίους, τους Φερεζαίους, τους Ευαίους και τους Ιεβουσαίους, όπως σας έχει διατάξει ο Κύριος».​—ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟ 20:17, Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΩΤΟΤΥΠΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.

«Να είστε ειρηνικοί με όλους τους ανθρώπους».​—ΡΩΜΑΙΟΥΣ 12:18.

ΣΑΣ δίνουν αυτά τα Γραφικά εδάφια την εντύπωση ότι αντιφάσκουν; Πολλοί το βρίσκουν εξαιρετικά δύσκολο να συμβιβάσουν την προσταγή του Θεού για την καταστροφή των Χαναναίων με τη νουθεσία που μας δίνει η Γραφή να είμαστε ειρηνικοί. * (Ησαΐας 2:4· 2 Κορινθίους 13:11) Κατά τη γνώμη τους, οι παραπάνω οδηγίες φαίνονται ασύμβατες από ηθική άποψη.

Αν είχατε τη δυνατότητα να συζητήσετε αυτό το ζήτημα με τον Θεό, τι θα τον ρωτούσατε; Εξετάστε πέντε συνηθισμένες ερωτήσεις και τις απαντήσεις της Αγίας Γραφής.

1. Γιατί εκτοπίστηκαν οι Χαναναίοι; Κατά μία έννοια, οι Χαναναίοι είχαν καταπατήσει γη η οποία δεν τους ανήκε. Πώς συντελέστηκε αυτό; Περίπου 400 χρόνια πρωτύτερα, ο Θεός είχε υποσχεθεί στον πιστό Αβραάμ ότι η γη Χαναάν θα ήταν ιδιοκτησία των απογόνων του. (Γένεση 15:18) Ο Θεός εκπλήρωσε αυτή την υπόσχεση όταν διευθέτησε να κατακτήσει την περιοχή το έθνος του Ισραήλ, το οποίο καταγόταν από τον Αβραάμ. Φυσικά, ορισμένοι μπορεί να αντιτείνουν ότι οι Χαναναίοι ζούσαν ήδη εκεί, άρα είχαν δικαιώματα σε εκείνη τη γη. Ασφαλώς, όμως, ως ο Κυρίαρχος του σύμπαντος, ο Θεός έχει το απόλυτο δικαίωμα να καθορίζει ποιοι θα ζουν πού.​—Πράξεις 17:26· 1 Κορινθίους 10:26.

2. Γιατί δεν επέτρεψε ο Θεός στους Χαναναίους να συνυπάρχουν με τους Ισραηλίτες; «Δεν πρέπει να κατοικήσουν στη γη σου», προειδοποίησε ο Θεός σχετικά με τους Χαναναίους, «για να μη σε κάνουν να αμαρτήσεις εναντίον μου. Σε περίπτωση που υπηρετήσεις τους θεούς τους, αυτό θα σου γίνει παγίδα». (Έξοδος 23:33) Αργότερα, ο προφήτης Μωυσής είπε στον Ισραήλ: «Λόγω της πονηρίας τους διώχνει ο Ιεχωβά ο Θεός σου αυτά τα έθνη από μπροστά σου». (Δευτερονόμιο 9:5) Αλλά πόσο πονηρά ήταν αυτά τα έθνη;

Η ανηθικότητα, η ειδωλολατρία και οι θυσίες παιδιών συνηθίζονταν κατά κόρον στη Χαναάν. Ο Βιβλικός ιστορικός Χένρι Χ. Χάλεϊ επισημαίνει ότι οι αρχαιολόγοι που έκαναν ανασκαφές στην περιοχή «βρήκαν μεγάλο αριθμό αγγείων με λείψανα παιδιών που είχαν προσφερθεί ως θυσία στον Βάαλ [έναν εξέχοντα θεό των Χαναναίων]», και προσθέτει: «Ολόκληρη η περιοχή ήταν νεκροταφείο νεογέννητων. . . . Οι Χαναναίοι πρόσφεραν λατρεία με το να επιδίδονται σε ανήθικες απολαύσεις ενώπιον των θεών τους​—πράγμα που αποτελούσε θρησκευτική τελετουργία​—και έπειτα, με το να δολοφονούν τα πρωτότοκα παιδιά τους ως θυσία στους ίδιους αυτούς θεούς. Φαίνεται ότι, σε μεγάλο βαθμό, η  γη Χαναάν είχε γίνει κάτι σαν Σόδομα και Γόμορρα σε εθνική κλίμακα. . . . Οι αρχαιολόγοι που κάνουν τις ανασκαφές στα ερείπια των πόλεων των Χαναναίων απορούν γιατί ο Θεός δεν τους κατέστρεψε νωρίτερα».

3. Δεν υπήρχαν άλλοι πονηροί στη γη τότε; Γιατί καταστράφηκαν ειδικά οι Χαναναίοι; Σε πολλές περιπτώσεις, ο Θεός έχει εκτελέσει επιλεκτικά κάποιους αμαρτωλούς. Όταν «γέμισε η γη βία» στις ημέρες του Νώε, ο Θεός έφερε έναν κατακλυσμό που αφάνισε τους πάντες εκτός από μία οικογένεια​—την οικογένεια του Νώε. (Γένεση 6:11· 2 Πέτρου 2:5) Ο Θεός κατέστρεψε τις πόλεις Σόδομα και Γόμορρα όταν η αμαρτία των κατοίκων τους έγινε «πολύ βαριά». (Γένεση 18:20· 2 Πέτρου 2:6) Επίσης εξήγγειλε κρίση ενάντια στην πρωτεύουσα της Ασσυρίας, τη Νινευή, την «πόλη της αιματοχυσίας», αν και δεν την κατέστρεψε όταν οι κάτοικοί της μετανόησαν για τις κακές οδούς τους. (Ναούμ 3:1· Ιωνάς 1:1, 2· 3:2, 5-10) Όσο για τους Χαναναίους, ο Θεός τούς κατέστρεψε για να προστατέψει τον Ισραήλ, το έθνος μέσω του οποίου θα ερχόταν τελικά ο Μεσσίας.​—Ψαλμός 132:11, 12.

4. Δεν συγκρούεται η καταστροφή των Χαναναίων με την αγάπη του Θεού; Εκ πρώτης όψεως, η εξόντωση των Χαναναίων από τον Θεό μπορεί να φαίνεται ασύμβατη με την αγάπη του. (1 Ιωάννη 4:8) Ωστόσο, όταν εξετάσουμε το ζήτημα πιο προσεκτικά, αυτή η αγάπη αποκαλύπτεται σε όλο της το μεγαλείο.

Ο Θεός γνώριζε προ πολλού ότι οι κάτοικοι της Χαναάν ακολουθούσαν εσφαλμένη πορεία. Εντούτοις, δεν τους αφάνισε αμέσως, αλλά εκδήλωσε υπομονή και άφησε να περάσουν 400 χρόνια μέχρι να «ολοκληρωθεί» το σφάλμα τους.​—Γένεση 15:16.

Όταν η αμαρτία των Χαναναίων έφτασε στο σημείο όπου και η τελευταία ελπίδα βελτίωσης είχε χαθεί, ο Ιεχωβά επέφερε το τέλος τους. Παρ’ όλα αυτά, δεν εκτέλεσε συλλήβδην όλους τους Χαναναίους. Γιατί; Επειδή δεν ήταν όλοι ανεπίδεκτοι αναμόρφωσης. Όσοι ήταν διατεθειμένοι να αλλάξουν, όπως η Ραάβ και οι Γαβαωνίτες, ελεήθηκαν.​—Ιησούς του Ναυή 9:3-11, 16-27· Εβραίους 11:31.

5. Πώς ήταν καν δυνατόν να καταστρέψει ανθρώπους ένας Θεός αγάπης; Η ερώτηση αυτή είναι εύλογη, διότι η σκέψη και μόνο της αφαίρεσης ανθρώπινης ζωής δεν προκαλεί ευχαρίστηση. Στην πραγματικότητα, όμως, εκείνο που ώθησε τον Θεό να πάρει αυτά τα δραστικά μέτρα εναντίον των πονηρών ήταν η αγάπη του. Σκεφτείτε: Όταν ένας ασθενής πάθει γάγγραινα, οι γιατροί συνήθως δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να ακρωτηριάσουν το μολυσμένο μέλος.  Ελάχιστοι θα έκαναν με ευχαρίστηση μια τέτοια επέμβαση, αλλά ένας καλός γιατρός ξέρει ότι το άλλο ενδεχόμενο​—η εξάπλωση της μόλυνσης—​είναι χειρότερο. Ακριβώς επειδή ενδιαφέρεται, εκτελεί αυτό το δυσάρεστο έργο για το καλό του ασθενούς του.

Παρόμοια, δεν ήταν ευχάριστο για τον Ιεχωβά το να καταστρέψει τους Χαναναίους. Ο ίδιος λέει: «Δεν ευχαριστούμαι διά τον θάνατον του ασεβούς». (Ιεζεκιήλ 33:11, Η Αγία Γραφή, Ν. Λούβαρι-Α. Χαστούπη) Ταυτόχρονα, όμως, ήταν σκοπός του να έρθει μέσω του έθνους του Ισραήλ ο Μεσσίας, αυτός που θα άνοιγε το δρόμο για να σωθούν όλοι όσοι θα ασκούσαν πίστη. (Ιωάννης 3:16) Επομένως, ο Θεός δεν μπορούσε να αφήσει τον Ισραήλ να μολυνθεί από τις αηδιαστικές συνήθειες των Χαναναίων. Γι’ αυτό, διέταξε την εκκοπή τους, δηλαδή την εκδίωξή τους, από εκείνη τη γη. Ενεργώντας έτσι, ο Θεός επέδειξε εξαιρετική αγάπη​—αγάπη που τον υποκίνησε να φέρει σε πέρας ένα δυσάρεστο έργο προς όφελος των πιστών λάτρεών του.

Αξία για Εμάς

Έχει κάποια αξία για εμάς σήμερα το ιστορικό της καταστροφής των Χαναναίων; Ναι, διότι το εδάφιο Ρωμαίους 15:4 δηλώνει: «Όλα όσα γράφτηκαν παλιότερα γράφτηκαν για τη διδασκαλία μας, ώστε, μέσω της υπομονής μας και μέσω της παρηγοριάς από τις Γραφές, να έχουμε ελπίδα». Με ποιο τρόπο μάς διδάσκει και μας προσφέρει ελπίδα αυτό που συνέβη στη Χαναάν;

Οι σχετικές αφηγήσεις μάς διδάσκουν πολλά. Για παράδειγμα, ο Θεός, εκδηλώνοντας έλεος, διαφύλαξε τη Ραάβ και τους Γαβαωνίτες όταν αυτοί στράφηκαν σε εκείνον με πίστη. Αυτό μας υπενθυμίζει ότι όποιος θέλει πραγματικά να ευαρεστεί τον Θεό μπορεί να τα καταφέρει, ανεξάρτητα από το παρελθόν του ή τις παλιές του αμαρτίες.​—Πράξεις 17:30.

Επίσης, οι αφηγήσεις για την καταστροφή στη Χαναάν μάς προσφέρουν ελπίδα δίνοντάς μας μια ιδέα του τι πρόκειται να κάνει ο Θεός στο εγγύς μέλλον. Μας παρέχουν τη διαβεβαίωση ότι αυτός δεν θα επιτρέψει στο κακό να αφανίσει εντελώς το καλό. Αντίθετα, η Γραφή μάς εγγυάται ότι ο Θεός θα δράσει σύντομα για να καταστρέψει όλους τους πονηρούς, ενώ θα ελευθερώσει εκείνους που τον αγαπούν οδηγώντας τους σε έναν δίκαιο νέο κόσμο. (2 Πέτρου 2:9· Αποκάλυψη 21:3, 4) Τότε θα εκπληρωθούν τα παρηγορητικά λόγια: «Να ελπίζεις στον Ιεχωβά και να τηρείς την οδό του, και εκείνος θα σε εξυψώσει για να γίνεις κάτοχος της γης. Όταν εκκοπούν οι πονηροί, θα το δεις».​—Ψαλμός 37:34.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο στη σελίδα 14]

Δικαιολογεί η Αγία Γραφή τους Πολέμους;

Δικαιολογούνται οι πόλεμοι σήμερα με βάση το ότι ο Θεός διέταξε τον Ισραήλ να καταστρέψει τους Χαναναίους; Όχι, για τρεις τουλάχιστον λόγους.

▪ Κανένα επίγειο έθνος σήμερα δεν έχει την ειδική εύνοια του Θεού. Όταν οι Ισραηλίτες απέρριψαν τον Ιησού ως τον Μεσσία, έπαψαν να εκπροσωπούν τον Θεό με οποιαδήποτε επίσημη ιδιότητα​—περιλαμβανομένης αυτής των εκτελεστών. (Ματθαίος 21:42, 43) Ως εκ τούτου, ο Ιεχωβά αντιμετώπιζε πλέον τους Ισραηλίτες όπως και τα άλλα έθνη. (Λευιτικό 18:24-28) Έκτοτε, κανένα επίγειο έθνος δεν μπορεί να ισχυριστεί βάσιμα ότι έχει την υποστήριξη του Θεού στους πολέμους του.

▪ Ο Ιεχωβά δεν ορίζει πια για τους λάτρεις του κάποια συγκεκριμένη έκταση ή γεωγραφική περιοχή. Τουναντίον, υπάρχουν υπηρέτες του σε «όλα τα έθνη και τις φυλές» της γης.​—Αποκάλυψη 7:9· Πράξεις 10:34, 35.

▪ Ο Ιησούς έδειξε ξεκάθαρα ότι οι ακόλουθοί του δεν θα συμμετείχαν σε πολέμους. Όταν προειδοποίησε τους μαθητές του ότι η Ιερουσαλήμ θα δεχόταν επίθεση, δεν τους έδωσε την οδηγία να μείνουν και να πολεμήσουν αλλά, απεναντίας, να φύγουν, όπως και έκαναν. (Ματθαίος 24:15, 16) Οι αληθινοί Χριστιανοί δεν παίρνουν όπλα, αλλά εμπιστεύονται απόλυτα στη Βασιλεία του Θεού, η οποία θα εξαλείψει σύντομα κάθε πονηρία από αυτή τη γη.​—Δανιήλ 2:44· Ιωάννης 18:36.

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Το παράδειγμα της Ραάβ δείχνει ότι όποιος θέλει πραγματικά να ευαρεστεί τον Θεό μπορεί να τα καταφέρει