Η Ζωή στους Βιβλικούς Χρόνους​—Χρήματα

«Κάθησε αντίκρυ στα χρηματοφυλάκια και άρχισε να παρατηρεί πώς έριχνε το πλήθος χρήματα στα χρηματοφυλάκια· και πολλοί πλούσιοι έριχναν πολλά νομίσματα. Ήρθε, όμως, μια φτωχή χήρα και έριξε δύο μικρά νομίσματα ελάχιστης αξίας».​—ΜΑΡΚΟΣ 12:41, 42.

Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ κάνει συχνά λόγο για τα χρήματα. Για παράδειγμα, στις αφηγήσεις των Ευαγγελίων βλέπουμε ότι ο Ιησούς χρησιμοποίησε διαφορετικά είδη νομισμάτων για να μεταδώσει ζωτικές αρχές. Δίδαξε ένα μάθημα με βάση τα «δύο μικρά νομίσματα» που συνεισέφερε η χήρα, σύμφωνα με την παραπάνω παράθεση. Σε άλλη περίπτωση, έστρεψε την προσοχή σε ένα είδος νομίσματος γνωστό ως δηνάριο για να βοηθήσει τους ακολούθους του να καταλάβουν πώς έπρεπε να βλέπουν την κυβερνητική εξουσία. *​—Ματθαίος 22:17-21.

Για ποιο λόγο εφευρέθηκαν τα χρήματα; Πώς κατασκευάζονταν στους Βιβλικούς χρόνους; Πώς χρησιμοποιούνταν; Και τι μας διδάσκει η Γραφή για το πώς πρέπει να τα θεωρούμε;

Από τον Αντιπραγματισμό στα Πολύτιμα Μέταλλα

Προτού εφευρεθούν τα χρήματα, οι άνθρωποι συναλλάσσονταν με αντιπραγματισμό, δηλαδή αντάλλασσαν αγαθά και υπηρεσίες ίσης αξίας. Πολλές φορές, όμως, ο αντιπραγματισμός δεν ήταν πρακτικός. Προϋπόθεση για να λειτουργεί αυτό το σύστημα ήταν το να επιθυμεί η κάθε πλευρά τα αγαθά που είχε να προσφέρει η άλλη. Εκτός αυτού, οι έμποροι ήταν υποχρεωμένοι να μεταφέρουν ή να φροντίζουν δύσχρηστα εμπορεύματα όπως ζώα ή σακιά με σιτηρά.

Τελικά, οι έμποροι διέκριναν την ανάγκη για ένα πιο εύχρηστο μέσο συναλλαγής όσον αφορά την αγοραπωλησία αγαθών. Η λύση ήταν η χρήση πολύτιμων μετάλλων, όπως το χρυσάφι, το ασήμι και ο χαλκός. Στη συνοδευτική εικόνα, βλέπετε έναν έμπορο να χρησιμοποιεί πολύτιμα μέταλλα με τη μορφή κοσμημάτων και ράβδων για να αγοράσει αγαθά ή υπηρεσίες. Προτού γίνει η ανταλλαγή των αγαθών, τα μέταλλα ζυγίζονταν προσεκτικά σε ευαίσθητες ζυγαριές. Για παράδειγμα, όταν ο Αβραάμ αγόρασε έναν τόπο ταφής για την αγαπημένη του σύζυγο, τη Σάρρα, ζύγισε  την απαιτούμενη ποσότητα ασημιού.​—Γένεση 23:14-16.

Την εποχή που ο Ιεχωβά έδωσε στον Ισραήλ το γραπτό Νόμο, άπληστοι έμποροι χρησιμοποιούσαν πειραγμένες ζυγαριές ή ανακριβή ζύγια για να εξαπατούν τους πελάτες. Επειδή ο Ιεχωβά Θεός απεχθάνεται την ανεντιμότητα, είπε στους Ισραηλίτες εμπόρους: «Πρέπει να έχετε ακριβή ζυγαριά, ακριβή ζύγια». (Λευιτικό 19:36· Παροιμίες 11:1) Σήμερα, όσοι πουλούν αγαθά θα κάνουν καλά να θυμούνται ότι τα αισθήματα του Ιεχωβά για την απληστία και την ανεντιμότητα δεν έχουν αλλάξει.​—Μαλαχίας 3:6· 1 Κορινθίους 6:9, 10.

Πώς Κατασκευάζονταν Αρχικά τα Νομίσματα

Τα πρώτα νομίσματα κόπηκαν κατά πάσα πιθανότητα στη Λυδία (στη σημερινή Τουρκία) κάποια στιγμή πριν από το 700 Π.Κ.Χ. Σύντομα, μεταλλοτεχνίτες σε διάφορες χώρες έκαναν μαζική παραγωγή νομισμάτων, και οι κάτοικοι όλων των Βιβλικών τόπων άρχισαν να τα χρησιμοποιούν.

Πώς κατασκευάζονταν τα νομίσματα; Ο τεχνίτης έβγαζε το λιωμένο μέταλλο από το καμίνι (1) και το έχυνε σε κοίλα καλούπια, φτιάχνοντας έτσι αδιαμόρφωτους μεταλλικούς δίσκους, τα λεγόμενα πέταλα (2). Κατόπιν, τοποθετούσε τα πέταλα ανάμεσα σε μεταλλικές μήτρες, στις οποίες είχαν χαραχτεί σύμβολα ή απεικονίσεις (3). Στη συνέχεια, με το χτύπημα ενός σφυριού, αποτύπωνε στο πέταλο την εκάστοτε παράσταση (4). Λόγω της ταχύτητας με την οποία γινόταν αυτή η εργασία, τα νομίσματα πολλές φορές είχαν παράκεντρες παραστάσεις. Οι τεχνίτες ταξινομούσαν τα νομίσματα, τα ζύγιζαν για να διασφαλίσουν ότι είχαν όλα την ίδια αξία και, αν χρειαζόταν, ξάκριζαν το περίσσιο μέταλλο (5).

Αργυραμοιβοί, Εισπράκτορες Φόρων και Τραπεζίτες

Τον πρώτο αιώνα Κ.Χ., κατέληγαν στην Παλαιστίνη νομίσματα από διάφορες χώρες. Λόγου χάρη, όσοι επισκέπτονταν το ναό στην Ιερουσαλήμ έφερναν μαζί τους ξένα νομίσματα. Ωστόσο, οι ιθύνοντες του ναού δέχονταν το φόρο για το ναό μόνο αν κάποιος τον πλήρωνε με συγκεκριμένα είδη νομισμάτων. Οι αργυραμοιβοί έκαναν τις συναλλαγές τους μέσα στο ναό και συνήθως απαιτούσαν εξωφρενικά ποσά ως προμήθεια για να ανταλλάξουν ξένα νομίσματα με αποδεκτό συνάλλαγμα. Ο Ιησούς καταδίκασε εκείνους τους άπληστους ανθρώπους. Γιατί; Επειδή μετέτρεπαν τον οίκο του Ιεχωβά σε «οίκο εμπορίου» και «σπηλιά ληστών».​—Ιωάννης 2:13-16· Ματθαίος 21:12, 13.

Οι κάτοικοι της Παλαιστίνης ήταν επίσης υποχρεωμένοι να πληρώνουν διάφορους φόρους στις κρατικές αρχές. Ένας ήταν ο “κεφαλικός φόρος”  σχετικά με τον οποίο ρώτησαν τον Ιησού οι ενάντιοί του. (Ματθαίος 22:17) Άλλοι ήταν τα διόδια και οι φόροι για τα εισαγόμενα και τα εξαγόμενα αγαθά. Οι κρατικοί εισπράκτορες φόρων στην Παλαιστίνη ήταν διαβόητοι για την ανεντιμότητά τους, και ο λαός τούς καταφρονούσε. (Μάρκος 2:16) Αυτοί έκαναν περιουσίες υπερχρεώνοντας τους φορολογουμένους και κρατώντας στη συνέχεια οι ίδιοι τα επιπλέον ποσά. Ωστόσο, ορισμένοι εισπράκτορες φόρων, όπως ο Ζακχαίος, ανταποκρίθηκαν στο άγγελμα του Ιησού και εγκατέλειψαν τις ανέντιμες συνήθειές τους. (Λουκάς 19:1-10) Σήμερα, όποιοι θέλουν να ακολουθούν τον Χριστό πρέπει και αυτοί να είναι έντιμοι σε όλα​—και στις επαγγελματικές συναλλαγές τους.​—Εβραίους 13:18.

Μια άλλη ομάδα που διαχειριζόταν χρήματα ήταν οι τραπεζίτες. Αυτοί, εκτός του ότι αντάλλασσαν ξένο συνάλλαγμα, επινοούσαν συστήματα αποταμίευσης, χορηγούσαν δάνεια και έδιναν τόκο σε όσους επένδυαν τα χρήματά τους στην τράπεζα. Ο Ιησούς έκανε λόγο για τους τραπεζίτες σε μια παραβολή σχετικά με κάποιους δούλους που έλαβαν διάφορα χρηματικά ποσά με τα οποία έπρεπε να κάνουν εμπόριο.​—Ματθαίος 25:26, 27.

Η Σωστή Άποψη για τα Χρήματα

Στις περισσότερες χώρες σήμερα, πρέπει κανείς να κερδίζει χρήματα για να αγοράζει ό,τι χρειάζεται. Αυτό που έγραψε πριν από αιώνες ο Βασιλιάς Σολομών υπό θεϊκή έμπνευση εξακολουθεί να ισχύει: «Τα χρήματα είναι για προστασία». Αλλά ο Σολομών είπε επίσης ότι η σοφία αξίζει περισσότερο από τα χρήματα επειδή «διατηρεί στη ζωή τους κατόχους της». (Εκκλησιαστής 7:12) Τέτοια σοφία μπορεί να βρεθεί στην Αγία Γραφή.

Ο Ιησούς βοήθησε τους ακολούθους του να αποκτήσουν ισορροπημένη άποψη για τα χρήματα, λέγοντας: «Ακόμη και όταν έχει κανείς αφθονία, η ζωή του δεν είναι αποτέλεσμα των υπαρχόντων του». (Λουκάς 12:15) Όπως οι μαθητές του Ιησού τον πρώτο αιώνα, έτσι και εμείς εκδηλώνουμε σοφία όταν χειριζόμαστε τα χρήματα υπεύθυνα και έντιμα, χωρίς να γινόμαστε φιλάργυροι.​—1 Τιμόθεο 6:9, 10.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 26]

 Στοιχεία Σχετικά με τα Νομίσματα

● Ένα από τα μικρότερα νομίσματα που κυκλοφορούσαν στην Παλαιστίνη του πρώτου αιώνα ήταν το χάλκινο λεπτό. Ο εργάτης κέρδιζε δύο λεπτά μόλις μέσα σε ένα τέταρτο της ώρας. Κατά πάσα πιθανότητα, τα νομίσματα που έριξε η χήρα στο χρηματοφυλάκιο του ναού ήταν δύο λεπτά.​—Μάρκος 12:42.

● Η ασημένια δραχμή ήταν ελληνικό νόμισμα. Για να κερδίσει κανείς αυτό το ποσό έπρεπε να εργαστεί σχεδόν μια ολόκληρη μέρα. (Λουκάς 15:8, 9) Όλοι οι Ιουδαίοι άντρες πλήρωναν ετησίως ως φόρο στο ναό δύο δραχμές.​—Ματθαίος 17:24.

● Το ασημένιο δηνάριο ήταν ρωμαϊκό νόμισμα που έφερε την εικόνα του Καίσαρα. Επομένως, αποτελούσε το ιδανικό νόμισμα για “τον κεφαλικό φόρο” που πλήρωνε κάθε ενήλικος άρρενας Ιουδαίος κατά τη ρωμαϊκή κατοχή. (Ματθαίος 22:19) Ο εργοδότης έδινε ως αμοιβή στον εργάτη ένα δηνάριο για εργάσιμη ημέρα 12 ωρών.​—Ματθαίος 20:2-14.

● Όταν ο Ιησούς ήταν στη γη, στην Παλαιστίνη κυκλοφορούσε ο εξ ολοκλήρου ασημένιος σίκλος που κατασκευαζόταν στην Τύρο. Τα 30 «ασημένια νομίσματα» που έδωσαν οι πρωθιερείς στον Ιούδα τον Ισκαριώτη επειδή πρόδωσε τον Ιησού μπορεί να ήταν σίκλοι της Τύρου.​—Ματθαίος 26:14-16.

Νομίσματα σε πραγματικό μέγεθος