Πότε Καταστράφηκε η Αρχαία Ιερουσαλήμ;​—Μέρος Πρώτο

Γιατί Έχει Σημασία; Τι Δείχνουν τα Στοιχεία

Αυτό είναι το πρώτο από δύο άρθρα σε διαδοχικά τεύχη του περιοδικού Η Σκοπιά τα οποία αναλύουν ερωτήματα που απασχολούν τους λογίους σχετικά με το πότε καταστράφηκε η αρχαία Ιερουσαλήμ. Αυτή η διμερής σειρά παρουσιάζει εμπεριστατωμένες και Γραφικές απαντήσεις σε ερωτήματα που έχουν προβληματίσει κάποιους αναγνώστες.

«Οι ιστορικοί και οι αρχαιολόγοι δέχονται γενικά ότι η Ιερουσαλήμ καταστράφηκε το έτος 586 ή 587 Π.Κ.Χ. a Γιατί οι Μάρτυρες του Ιεχωβά λένε ότι αυτό συνέβη το 607 Π.Κ.Χ.; Πού βασίζετε τη συγκεκριμένη χρονολογία;»

ΑΥΤΑ έγραψε ένας αναγνώστης μας. Γιατί, όμως, να σας ενδιαφέρει πότε ακριβώς ισοπέδωσε την πόλη της Ιερουσαλήμ ο Βαβυλώνιος Βασιλιάς Ναβουχοδονόσορ Β΄; Πρώτον, επειδή αυτό το γεγονός υπήρξε σημαντική καμπή στην ιστορία του λαού του Θεού. Κάποιος ιστορικός είπε ότι οδήγησε σε «καταστροφή​—απόλυτη καταστροφή». Η χρονολογία αυτή σήμανε το τέλος ενός ναού που αποτελούσε το επίκεντρο της λατρείας του Παντοδύναμου Θεού επί 400 και πλέον χρόνια. «Θεέ», ανέφερε με θλίψη ένας Βιβλικός ψαλμωδός, «μίαναν τον άγιο ναό σου· έκαναν την Ιερουσαλήμ έναν σωρό από ερείπια».​—Ψαλμός 79:1, Η Αγία Γραφή σε Νεοελληνική Μεταφορά, Σπύρου Φίλου. b

Δεύτερον, επειδή θα αποκτήσετε περισσότερη εμπιστοσύνη στην αξιοπιστία του Λόγου του Θεού αν γνωρίζετε το έτος κατά το οποίο άρχισε αυτή η «απόλυτη καταστροφή» και αν καταλαβαίνετε πώς η αποκατάσταση της αληθινής λατρείας στην Ιερουσαλήμ εκπλήρωσε μια ακριβέστατη Βιβλική προφητεία. Γιατί, λοιπόν, υποστηρίζουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά μια χρονολογία η οποία διαφέρει κατά 20 έτη από την ευρέως αποδεκτή; Εν συντομία, λόγω των στοιχείων που παρέχει η ίδια η Αγία Γραφή.

«Εβδομήντα Χρόνια» για Ποιους;

Χρόνια πριν από την καταστροφή, ο Ιουδαίος προφήτης Ιερεμίας έδωσε μια σημαντική πληροφορία για το χρονικό πλαίσιο που παρουσιάζει η Γραφή. Προειδοποίησε τους «κατοίκους της Ιερουσαλήμ», λέγοντας: «Όλη ετούτη η χώρα θα γίνει ερείπια . . . και όλα αυτά τα έθνη θα υπηρετήσουν το βασιλιά της Βαβυλώνας για εβδομήντα χρόνια». (Ιερεμίας 25:1, 2, 11, Η Αγία Γραφή, Μετάφραση από τα Πρωτότυπα Κείμενα) Αργότερα, ο προφήτης πρόσθεσε: «Αυτό είπε ο Ιεχωβά: “Με τη συμπλήρωση εβδομήντα χρόνων στη Βαβυλώνα, θα στρέψω την προσοχή μου σε εσάς, και θα επιβεβαιώσω προς εσάς τον καλό μου λόγο με το να σας επαναφέρω σε αυτόν τον τόπο”». (Ιερεμίας 29:10) Τι σημαίνουν τα «εβδομήντα χρόνια»; Και πώς μας βοηθάει αυτή η περίοδος να καθορίσουμε τη χρονολογία καταστροφής της Ιερουσαλήμ;

 Πολλές μεταφράσεις δεν μιλούν για 70 χρόνια «στη Βαβυλώνα», αλλά έχουν αποδόσεις όπως: «Μόλις η Βαβυλών συμπληρώση εβδομήκοντα έτη». (Η Αγία Γραφή, Ν. Λούβαρι–Α. Χαστούπη) Γι’ αυτό, μερικοί ιστορικοί ισχυρίζονται ότι η περίοδος των 70 ετών εφαρμόζεται στη Βαβυλωνιακή Αυτοκρατορία. Σύμφωνα με την εξωβιβλική χρονολόγηση, οι Βαβυλώνιοι εξουσίαζαν τη γη του αρχαίου Ιούδα και την Ιερουσαλήμ 70 περίπου χρόνια, κατά προσέγγιση από το 609 Π.Κ.Χ. ως το 539 Π.Κ.Χ., οπότε και κατακτήθηκε η πρωτεύουσα της Βαβυλώνας.

Η Γραφή, όμως, δείχνει ότι τα 70 χρόνια επρόκειτο να είναι περίοδος αυστηρής τιμωρίας από τον Θεό, η οποία είχε ως στόχο της ειδικά τους κατοίκους του Ιούδα και της Ιερουσαλήμ, που είχαν δεσμευτεί μέσω διαθήκης να υπακούν σε αυτόν. (Έξοδος 19:3-6) Όταν εκείνοι αρνήθηκαν να επιστρέψουν από τις κακές οδούς τους, ο Θεός είπε: «Θα στείλω και θα πάρω . . . τον Ναβουχοδονόσορα, τον βασιλιά της Βαβυλώνας, . . . ενάντια σ’ αυτή τη γη, και ενάντια στους κατοίκους της, και ενάντια σε όλα τα έθνη ολόγυρα». (Ιερεμίας 25:4, 5, 8, 9, ΦΙΛ) Μολονότι τα γειτονικά έθνη θα υφίσταντο και αυτά το μένος της Βαβυλώνας, ο Ιερεμίας αποκάλεσε την καταστροφή της Ιερουσαλήμ και την 70ετή εξορία που θα ακολουθούσε “ποινή του λαού του”, γιατί η Ιερουσαλήμ “είχε αμαρτήσει πολύ”.​—Θρήνοι 1:8· 3:42· 4:6, ΦΙΛ, ΜΠΚ.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τη Γραφή, τα 70 χρόνια ήταν περίοδος οδυνηρής τιμωρίας για τον Ιούδα, την οποία ο Θεός επέφερε μέσω των Βαβυλωνίων. Εντούτοις, ο Θεός είπε στους Ιουδαίους: «Αφού συμπληρωθούν εβδομήντα χρόνια . . . θα σας επαναφέρω στον τόπο σας»​—τη γη του Ιούδα και την Ιερουσαλήμ.​—Ιερεμίας 29:10, ΜΠΚ.

Πότε Άρχισαν τα «Εβδομήντα Χρόνια»;

Ο θεόπνευστος ιστορικός Έσδρας, που έζησε μετά την εκπλήρωση της προφητείας του Ιερεμία για τα 70 χρόνια, έγραψε σχετικά με τον Βασιλιά Ναβουχοδονόσορα: «Εκείνους δε οι οποίοι διέφυγον το ξίφος μετέφερεν αιχμαλώτους εις την Βαβυλώνα, όπου κατέστησαν δούλοι εις αυτόν και εις τους υιούς αυτού μέχρι της ιδρύσεως του βασιλείου της Περσίας, διά να εκπληρωθούν οι λόγοι του Κυρίου διά στόματος του Ιερεμίου, έως ότου η χώρα εχάρη τα σάββατά της. Όλους τους χρόνους της ερημώσεως εφύλαττε τα σάββατα διά να συμπληρώσει τα εβδομήκοντα έτη».​—2 Χρονικών 36:20, 21, ΛΧ.

Επομένως, τα 70 χρόνια θα ήταν μια περίοδος κατά την οποία η γη του Ιούδα και η Ιερουσαλήμ θα “χαίρονταν τα σάββατά” τους. Αυτό σήμαινε ότι η γη δεν θα καλλιεργούνταν​—δεν θα γινόταν σπορά ούτε θα κλαδεύονταν τα αμπέλια. (Λευιτικό 25:1-5) Λόγω της ανυπακοής του λαού του Θεού​—στις αμαρτίες των οποίων ίσως συγκαταλεγόταν και το ότι δεν είχαν τηρήσει όλα τα σαββατιαία έτη—​η τιμωρία ήταν να μείνει η γη τους χέρσα και εγκαταλειμμένη επί 70 χρόνια.​—Λευιτικό 26:27, 32-35, 42, 43.

Πότε ερημώθηκε και έγινε χέρσα η γη του Ιούδα; Στην ουσία, οι Βαβυλώνιοι υπό τον Ναβουχοδονόσορα επιτέθηκαν στην Ιερουσαλήμ δύο φορές, σε διάστημα κάποιων ετών. Πότε ξεκίνησαν τα 70 χρόνια; Σίγουρα όχι μετά την πρώτη πολιορκία της Ιερουσαλήμ από τον Ναβουχοδονόσορα. Γιατί όχι; Παρότι ο Ναβουχοδονόσορ πήρε τότε πολλούς αιχμαλώτους από την Ιερουσαλήμ στη Βαβυλώνα, άφησε και κάποιους κατοίκους στη γη τους. Επίσης, άφησε την ίδια την πόλη ακέραιη. Χρόνια ύστερα από αυτή την αρχική εκτόπιση, όσοι είχαν απομείνει στον Ιούδα, “οι ασήμαντοι του λαού”, ζούσαν από τη γη τους. (2 Βασιλέων 24:8-17) Κατόπιν, όμως, τα πράγματα άλλαξαν ριζικά.

Οι Ιουδαίοι εξεγέρθηκαν, και λόγω αυτού οι Βαβυλώνιοι επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ. (2 Βασιλέων 24:20· 25:8-10) Ισοπέδωσαν την πόλη, περιλαμβανομένου και του ιερού ναού της, και πήραν πολλούς κατοίκους της αιχμάλωτους στη Βαβυλώνα. Μέσα σε δύο μήνες, «όλος ο λαός [που είχε απομείνει στη χώρα], μικροί και μεγάλοι, και οι αρχηγοί των στρατευμάτων, ξεσηκώθηκαν κι έφυγαν για την Αίγυπτο, γιατί φοβόντουσαν τους Βαβυλώνιους». (2 Βασιλέων 25:25, 26, ΜΠΚ) Τότε μόνο, τον έβδομο Ιουδαϊκό μήνα εκείνου του έτους, τον Τισρί (Σεπτέμβριο/Οκτώβριο), μπορεί να λεχθεί ότι άρχισε η γη​—έρημη και χέρσα πλέον—​να χαίρεται τα σάββατά της. Στους Ιουδαίους πρόσφυγες που βρίσκονταν στην Αίγυπτο, ο Θεός είπε μέσω του Ιερεμία: «Εσείς είδατε όλα τα κακά, που έφερα επάνω στην Ιερουσαλήμ, κι επάνω σε όλες τις πόλεις του Ιούδα· και να, αυτές είναι σήμερα  έρημες, και δεν υπάρχει κάποιος να κατοικεί σ’ αυτές». (Ιερεμίας 44:1, 2, ΦΙΛ) Άρα, το συγκεκριμένο γεγονός αποτέλεσε προφανώς την έναρξη των 70 ετών. Και ποιο έτος συνέβη αυτό; Για να απαντήσουμε, πρέπει να δούμε πότε τελείωσε εκείνη η περίοδος.

Πότε Τελείωσαν τα «Εβδομήντα Χρόνια»;

Ο προφήτης Δανιήλ, που ζούσε όταν “ιδρύθηκε το βασίλειο της Περσίας”, βρισκόταν στη Βαβυλώνα και υπολόγισε πότε θα τελείωναν τα 70 χρόνια. Έγραψε: «Εγώ ο Δανιήλ συμβουλεύτηκα τα ιερά βιβλία· κατάλαβα, λοιπόν, τη σημασία αυτού που ο Κύριος είχε πει στον προφήτη Ιερεμία, ότι δηλαδή η Ιερουσαλήμ θα πρέπει να παραμείνει ερειπωμένη για εβδομήντα χρόνια».​—Δανιήλ 9:1, 2, ΜΠΚ.

Ο Έσδρας έκανε σκέψεις γύρω από τις προφητείες του Ιερεμία και συνέδεσε το τέλος “των εβδομήντα ετών” με τον καιρό κατά τον οποίο “ο Κύριος διήγειρε το πνεύμα του Κύρου, βασιλιά της Περσίας, ώστε αυτός εξέδωσε προκήρυξη”. (2 Χρονικών 36:21, 22, ΛΧ) Πότε απελευθερώθηκαν οι Ιουδαίοι; Το διάταγμα που τερμάτιζε την εξορία τους εκδόθηκε το «πρώτο έτος του Κύρου, του βασιλιά της Περσίας». (Βλέπε το πλαίσιο  «Μια Βασική Χρονολογία στην Ιστορία».) Έτσι λοιπόν, το φθινόπωρο του 537 Π.Κ.Χ., οι Ιουδαίοι είχαν επιστρέψει στην Ιερουσαλήμ για να αποκαταστήσουν την αληθινή λατρεία.​—Έσδρας 1:1-5· 2:1· 3:1-5.

Άρα, σύμφωνα με τη Βιβλική χρονολόγηση, τα 70 χρόνια ήταν κυριολεκτική περίοδος χρόνου που τελείωσε το 537 Π.Κ.Χ. Μετρώντας 70 χρόνια προς τα πίσω, βρίσκουμε ότι αυτή η περίοδος άρχισε το 607 Π.Κ.Χ.

Αλλά αν τα στοιχεία από τις θεόπνευστες Γραφές υποδεικνύουν ξεκάθαρα το 607 Π.Κ.Χ.  ως το έτος καταστροφής της Ιερουσαλήμ, γιατί πολλοί ειδήμονες υποστηρίζουν τη χρονολογία 587 Π.Κ.Χ.; Αυτοί βασίζονται σε δύο πηγές πληροφοριών​—στα συγγράμματα κλασικών ιστορικών και στον Κανόνα του Πτολεμαίου. Είναι αυτές οι πηγές πιο αξιόπιστες από τις Γραφές; Ας δούμε.

Κλασικοί Ιστορικοί​—Πόσο Ακριβείς Είναι;

Οι ιστορικοί που έζησαν σχετικά μικρό διάστημα μετά την καταστροφή της Ιερουσαλήμ δίνουν αντικρουόμενες πληροφορίες για τους Νεοβαβυλώνιους βασιλιάδες. c (Βλέπε το πλαίσιο  «Νεοβαβυλώνιοι Βασιλιάδες».) Το χρονοδιάγραμμα που βασίζεται στις δικές τους πληροφορίες διαφωνεί με το χρονοδιάγραμμα της Γραφής. Αλλά πόσο αξιόπιστα είναι τα συγγράμματά τους;

Ο ιστορικός που υπήρξε χρονικά πλησιέστερος στη νεοβαβυλωνιακή περίοδο ήταν ο Βηρωσσός, ένας Βαβυλώνιος «ιερέας του Βηλ». Το αυθεντικό έργο του, τα Βαβυλωνιακά, το οποίο γράφτηκε γύρω στο 281 Π.Κ.Χ., έχει χαθεί, και σώζονται μόνο αποσπάσματά του σε έργα άλλων ιστορικών. Ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι χρησιμοποίησε «βιβλία που είχαν διαφυλαχτεί με πολλή επιμέλεια στη Βαβυλώνα».¹ Ήταν πράγματι ο Βηρωσσός ακριβής ιστορικός; Εξετάστε ένα παράδειγμα.

Ο Βηρωσσός έγραψε ότι ο Ασσύριος Βασιλιάς Σενναχειρείμ διαδέχτηκε «τον αδελφό [του] στη βασιλεία» και «ύστερα από αυτόν ο γιος του [ο Εσαραδδών κυβέρνησε] 8 χρόνια· και στη συνέχεια ο Σαμμούγης [Σαμάς-σουμά-ουκίν] 21 χρόνια». (Γ΄, 2.1, 4) Ωστόσο, βαβυλωνιακά ιστορικά έγγραφα που προϋπήρχαν κατά πολύ της εποχής του Βηρωσσού αναφέρουν ότι ο Σενναχειρείμ διαδέχτηκε τον πατέρα του, τον Σαργών Β΄, όχι τον αδελφό του, ότι ο Εσαραδδών κυβέρνησε 12 χρόνια, όχι 8, ο δε Σαμάς-σουμά-ουκίν 20 χρόνια, όχι 21. Ο λόγιος Ρ. Γ. φαν ντερ Σπεκ, αν και δέχεται ότι ο Βηρωσσός συμβουλεύτηκε τα βαβυλωνιακά χρονικά, έγραψε: «Αυτό δεν τον εμπόδισε να κάνει τις δικές του προσθήκες και ερμηνείες».²

Πώς θεωρούν άλλοι λόγιοι τον Βηρωσσό; «Στο παρελθόν οι περισσότεροι θεωρούσαν τον Βηρωσσό ιστορικό», δηλώνει ο Σ. Μ. Μπέρσταϊν, που μελέτησε επισταμένα τα έργα του Βηρωσσού. Καταλήγει, όμως, λέγοντας: «Υπό αυτό το πρίσμα, η εργασία του δεν μπορεί παρά να κριθεί ανεπαρκής. Ακόμη και στην παρούσα αποσπασματική μορφή τους, τα Βαβυλωνιακά περιέχουν αρκετά μη αναμενόμενα, στοιχειώδη λάθη . . . Τέτοιες ατέλειες θα ήταν απαράδεκτες για κάποιον ιστορικό, αλλά ο Βηρωσσός δεν ήθελε να γράψει ένα ιστορικό σύγγραμμα».³

Με βάση τα παραπάνω, τι νομίζετε εσείς; Πρέπει οι υπολογισμοί του Βηρωσσού να θεωρούνται ακριβείς σε κάθε περίπτωση; Τι θα λεχθεί δε για τους άλλους κλασικούς ιστορικούς που, ως επί το πλείστον, βάσισαν τη χρονολόγησή τους στα συγγράμματα του Βηρωσσού; Μπορούν τα ιστορικά τους συμπεράσματα να χαρακτηριστούν όντως αξιόπιστα;

Ο Κανόνας του Πτολεμαίου

Ο Κανών βασιλέων του Κλαύδιου Πτολεμαίου, αστρονόμου του δεύτερου αιώνα Κ.Χ., χρησιμοποιείται και αυτός για να υποστηριχτεί η καθιερωμένη χρονολογία 587 Π.Κ.Χ. Ο κατάλογος  των βασιλιάδων του Πτολεμαίου θεωρείται η ραχοκοκαλιά της χρονολόγησης όσον αφορά την αρχαία ιστορία, περιλαμβανομένης της νεοβαβυλωνιακής περιόδου.

Ο Πτολεμαίος συνέταξε τον κατάλογό του περίπου 600 χρόνια μετά το τέλος της νεοβαβυλωνιακής περιόδου. Πώς καθόρισε, λοιπόν, το έτος κατά το οποίο άρχισε να κυβερνάει ο πρώτος βασιλιάς του καταλόγου του; Ο Πτολεμαίος εξήγησε ότι, μέσω αστρονομικών υπολογισμών, που βασίζονταν εν μέρει σε εκλείψεις, «υπολογίσαμε πότε άρχισε να βασιλεύει ο Ναβονασσάρ», ο πρώτος βασιλιάς του καταλόγου του.⁴ Ως εκ τούτου, ο Κρίστοφερ Γουόκερ, που εργάζεται στο Βρετανικό Μουσείο, λέει ότι ο Κανόνας του Πτολεμαίου ήταν «κάτι που φτιάχτηκε για να παρέχει στους αστρονόμους σταθερή χρονολόγηση . . . όχι για να παρέχει στους ιστορικούς ακριβές υπόμνημα της ανάρρησης και του θανάτου διαφόρων βασιλιάδων».⁵

«Γνωρίζουμε από παλιά ότι ο Κανόνας είναι αξιόπιστος από αστρονομική άποψη», γράφει ο Λίο Ντεπότ, ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του Πτολεμαίου, «αλλά κάτι τέτοιο δεν σημαίνει αυτομάτως ότι είναι έγκυρος και από ιστορική άποψη». Σχετικά με αυτόν τον κατάλογο βασιλιάδων, ο καθηγητής Ντεπότ προσθέτει: «Όσον αφορά τους παλαιότερους ηγεμόνες [στους οποίους περιλαμβάνονται οι Νεοβαβυλώνιοι βασιλιάδες], ο Κανόνας πρέπει να αντιπαραβάλλεται με τα κείμενα σφηνοειδούς γραφής βασιλεία προς βασιλεία».⁶

Τι είναι αυτά τα «κείμενα σφηνοειδούς γραφής» που μας επιτρέπουν να σταθμίσουμε την ακρίβεια του Κανόνα του Πτολεμαίου; Σε αυτά περιλαμβάνονται τα βαβυλωνιακά χρονικά, κατάλογοι βασιλιάδων, καθώς και πινακίδες οικονομικού περιεχομένου​—έγγραφα τα οποία συνέταξαν γραφείς που έζησαν κατά τη νεοβαβυλωνιακή εποχή ή περίπου τότε.⁷

Πώς αντιπαραβάλλεται ο κατάλογος του Πτολεμαίου με αυτά τα κείμενα σφηνοειδούς γραφής; Το πλαίσιο  «Πώς Αντιπαραβάλλεται ο Κανόνας του Πτολεμαίου με Αρχαίες Πινακίδες;» (βλέπε κάτω) δείχνει ένα τμήμα του Κανόνα και το αντιπαραβάλλει με ένα αρχαίο έγγραφο σφηνοειδούς γραφής. Παρατηρήστε ότι ο Πτολεμαίος αναφέρει μόνο τέσσερις βασιλιάδες ανάμεσα στους Βαβυλώνιους ηγεμόνες Κανταλανού και Ναβονίδη. Ωστόσο, ο Κατάλογος των Βασιλιάδων  που βρέθηκε στην Ουρούκ​—ένα κείμενο σφηνοειδούς γραφής—​φανερώνει ότι σε αυτό το διάστημα κυβέρνησαν εφτά βασιλιάδες. Μήπως ήταν σύντομες και αμελητέες οι βασιλείες τους; Ένας από αυτούς, σύμφωνα με πινακίδες οικονομικού περιεχομένου, κυβέρνησε εφτά χρόνια.⁸

Επίσης, σημαντικά στοιχεία από έγγραφα σφηνοειδούς γραφής δείχνουν ότι, πριν από τον Ναβοπολασσάρ (τον πρώτο βασιλιά της νεοβαβυλωνιακής περιόδου), ένας άλλος βασιλιάς (ο Ασσούρ-ετίλ-ιλανί) κυβέρνησε τη Βαβυλωνία τέσσερα χρόνια. Ακόμη, επί έναν και πλέον χρόνο, δεν υπήρχε βασιλιάς στη χώρα.⁹ Όλα αυτά, όμως, δεν αναφέρονται στον Κανόνα του Πτολεμαίου.

Γιατί παρέλειψε ο Πτολεμαίος κάποιους ηγεμόνες; Προφανώς, δεν τους θεωρούσε νόμιμους ηγεμόνες της Βαβυλώνας.¹⁰ Για παράδειγμα, δεν συμπεριέλαβε τον Λαβασί-Μαρντούκ, έναν Νεοβαβυλώνιο βασιλιά. Σύμφωνα, όμως, με έγγραφα σφηνοειδούς γραφής, οι βασιλιάδες που παρέλειψε ο Πτολεμαίος κυβέρνησαν όντως τη Βαβυλωνία.

Γενικά, ο Κανόνας του Πτολεμαίου θεωρείται ακριβής. Αλλά με δεδομένες τις παραλείψεις του, πρέπει άραγε να χρησιμοποιείται ως βάση για μια αδιαμφισβήτητη ιστορική χρονολόγηση;

Τα Συμπεράσματα με Βάση Αυτά τα Στοιχεία

Ανακεφαλαιώνοντας: Η Γραφή δηλώνει ξεκάθαρα ότι υπήρξε μια εξορία 70 ετών. Βάσιμα στοιχεία δείχνουν​—και οι περισσότεροι λόγιοι συμφωνούν—​ότι οι Ιουδαίοι εξόριστοι επαναπατρίστηκαν το 537 Π.Κ.Χ. Μετρώντας προς τα πίσω από εκείνο το έτος, βρίσκουμε ότι η καταστροφή της Ιερουσαλήμ συνέβη το 607 Π.Κ.Χ. Παρότι οι κλασικοί ιστορικοί και ο Κανόνας του Πτολεμαίου διαφωνούν με αυτό το έτος, η ακρίβεια των συγγραμμάτων τους αμφισβητείται δικαιολογημένα. Στην ουσία, αυτά τα δύο αποδεικτικά στοιχεία δεν επαρκούν για να ανατρέψουν τη Βιβλική χρονολόγηση.

Εντούτοις, παραμένουν και άλλα ερωτήματα. Δεν υπάρχει όντως κανένα ιστορικό στοιχείο που να υποστηρίζει τη Βιβλική χρονολογία 607 Π.Κ.Χ.; Ποια στοιχεία αποκαλύπτουν τα χρονολογήσιμα κείμενα σφηνοειδούς γραφής, πολλά από τα οποία γράφτηκαν από αρχαίους αυτόπτες μάρτυρες; Θα εξετάσουμε αυτά τα ερωτήματα στο επόμενο τεύχος μας.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 28]

 ΜΙΑ ΒΑΣΙΚΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Η χρονολογία 539 Π.Κ.Χ., κατά την οποία ο Κύρος Β΄ κατέκτησε τη Βαβυλώνα, υπολογίζεται με βάση:

▪ Αρχαίες ιστορικές πηγές και πινακίδες σφηνοειδούς γραφής: Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης (περ. 80-20 Π.Κ.Χ.) έγραψε ότι ο Κύρος έγινε βασιλιάς της Περσίας «το πρώτο έτος της πεντηκοστής πέμπτης Ολυμπιάδας». (Βιβλιοθήκη Ιστορική, Βιβλίο Θ΄, 21) Επρόκειτο για το έτος 560 Π.Κ.Χ. Ο ιστορικός Ηρόδοτος (περ. 485-425 Π.Κ.Χ.) ανέφερε ότι ο Κύρος σκοτώθηκε «αφού είχε βασιλέψει είκοσι εννιά χρόνια», πράγμα που σημαίνει ότι ο θάνατός του επήλθε κατά το 30ό έτος του, το 530 Π.Κ.Χ. (Μούσαι, Βιβλίο Α΄, Κλειώ, 214) Πινακίδες σφηνοειδούς γραφής δείχνουν ότι ο Κύρος κυβερνούσε τη Βαβυλώνα επί εννιά χρόνια προτού πεθάνει. Επομένως, αν υπολογίσουμε εννιά χρόνια πριν από το θάνατό του το 530 Π.Κ.Χ., βρίσκουμε ότι κατέκτησε τη Βαβυλώνα το 539 Π.Κ.Χ.

Επιβεβαίωση από πινακίδα σφηνοειδούς γραφής: Μια βαβυλωνιακή πήλινη πινακίδα αστρονομικού περιεχομένου (BM 33066) επιβεβαιώνει ότι ο Κύρος πέθανε το 530 Π.Κ.Χ. Αν και αυτή περιέχει κάποια λάθη όσον αφορά τις αστρονομικές θέσεις, περιγράφει δύο σεληνιακές εκλείψεις οι οποίες, όπως αναφέρει, συνέβησαν το έβδομο έτος του Καμβύση Β΄, γιου και διαδόχου του Κύρου. Αυτές ταυτίζονται με τις σεληνιακές εκλείψεις που έγιναν ορατές στη Βαβυλώνα στις 16 Ιουλίου του 523 Π.Κ.Χ. και στις 10 Ιανουαρίου του 522 Π.Κ.Χ., πράγμα που υποδηλώνει ότι το έβδομο έτος του Καμβύση άρχισε την άνοιξη του 523 Π.Κ.Χ. και ότι το πρώτο βασιλικό του έτος ήταν το 529 Π.Κ.Χ. Άρα, το τελευταίο έτος του Κύρου ήταν το 530 Π.Κ.Χ., και το πρώτο έτος που κυβέρνησε τη Βαβυλώνα το 539 Π.Κ.Χ.

[Ευχαριστίες]

Tablet: © The Trustees of the British Museum

[Πλαίσιο στη σελίδα 31]

ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ

▪ Οι ιστορικοί λένε συνήθως ότι η Ιερουσαλήμ καταστράφηκε το 587 Π.Κ.Χ.

▪ Η Βιβλική χρονολόγηση παρέχει ισχυρές ενδείξεις ότι η καταστροφή έλαβε χώρα το 607 Π.Κ.Χ.

▪ Οι ιστορικοί βασίζουν κυρίως τα συμπεράσματά τους στα συγγράμματα κλασικών ιστορικών και στον Κανόνα του Πτολεμαίου.

▪ Τα συγγράμματα των κλασικών ιστορικών περιέχουν σημαντικά λάθη και δεν συμφωνούν πάντοτε με τα κείμενα των πήλινων πινακίδων.

[Πλαίσιο στη σελίδα 31]

Σημειώσεις

1. Βαβυλωνιακά (Chaldaeorum Historiae), Βιβλίο Ένα, 1.1.

2. Studies in Ancient Near Eastern World View and Society, σελίδα 295.

3. The Babyloniaca of Berossus, σελίδα 8.

4. Αλμαγέστη, III, 7, μετάφραση G. J. Toomer, στο έργο Ptolemy’s Almagest, έκδοση 1998, σελίδα 166. Ο Πτολεμαίος ήξερε ότι οι Βαβυλώνιοι αστρονόμοι χρησιμοποιούσαν μαθηματικούς τύπους για να «υπολογίσουν» τη χρονική στιγμή προηγούμενων και μελλοντικών εκλείψεων επειδή είχαν ανακαλύψει ότι οι εκλείψεις ίδιου χαρακτήρα επαναλαμβάνονται κάθε 18 χρόνια.​—Αλμαγέστη, IV, 2.

5. Mesopotamia and Iran in the Persian Period, σελίδες 17, 18.

6. Journal of Cuneiform Studies, Τόμος 47, 1995, σελίδες 106, 107.

7. Στη σφηνοειδή γραφή, ο γραφέας αποτύπωνε διάφορα σημάδια στην επιφάνεια μαλακής πήλινης πινακίδας χρησιμοποιώντας αιχμηρή γραφίδα με σφηνοειδή ακίδα.

8. Ο Σιν-σαρ-ισκούν κυβέρνησε εφτά χρόνια, και 57 πινακίδες οικονομικού περιεχομένου αυτού του βασιλιά φέρουν ημερομηνίες από το έτος της ανάρρησής του μέχρι το έβδομο έτος του. Βλέπε Journal of Cuneiform Studies, Τόμος 35, 1983, σελίδες 54-​59.

9. Η πινακίδα οικονομικού περιεχομένου C.B.M. 2152 φέρει ημερομηνία από το τέταρτο έτος του Ασσούρ-ετίλ-ιλανί. (Legal and Commercial Transactions Dated in the Assyrian, Neo-Babylonian and Persian Periods​—Chiefly From Nippur, του A.T. Clay, 1908, σελίδα 74.) Επίσης, το κείμενο των Επιγραφών της Χαρράν για τον Ναβονίδη (H1B), στήλη I, γραμμή 30, τον κατατάσσει αμέσως πριν από τον Ναβοπολασσάρ. (Anatolian Studies, Τόμ. VIII, 1958, σελίδες 35, 47.) Για τη μεσοβασιλεία, βλέπε Chronicle 2, γραμμή 14, στο έργο Assyrian and Babylonian Chronicles, σελίδες 87, 88.

10. Μερικοί λόγιοι ισχυρίζονται ότι ο Πτολεμαίος​—ο οποίος υποτίθεται ότι ανέφερε μόνο βασιλιάδες της Βαβυλώνας—​παρέλειψε ορισμένους επειδή έφεραν τον τίτλο «Βασιλιάς της Ασσυρίας». Όπως, όμως, παρατηρείτε στο πλαίσιο της σελίδας 30, αρκετοί βασιλιάδες στον Κανόνα του Πτολεμαίου είχαν και αυτοί τον τίτλο «Βασιλιάς της Ασσυρίας». Πινακίδες οικονομικού περιεχομένου, επιστολές σφηνοειδούς γραφής και επιγραφές δείχνουν ξεκάθαρα ότι οι βασιλιάδες Ασσούρ-ετίλ-ιλανί, Σιν-σουμού-λισίρ και Σιν-σαρ-ισκούν κυβέρνησαν τη Βαβυλωνία.

[Πίνακας/Εικόνα στη σελίδα 29]

 (Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΝΕΟΒΑΒΥΛΩΝΙΟΙ ΒΑΣΙΛΙΑΔΕΣ

Αν αυτοί οι ιστορικοί είναι αξιόπιστοι, γιατί διαφωνούν μεταξύ τους;

Βασιλιάδες

Ναβοπολασσάρ

ΒΗΡΩΣΣΟΣ περ. 350-​270 Π.Κ.Χ. (21)

ΠΟΛΥΪΣΤΩΡ 105-; Π.Κ.Χ. (20)

ΙΩΣΗΠΟΣ 37-;100 Κ.Χ. (—)

ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ περ. 100-170 Κ.Χ. (21)

Ναβουχοδονόσορ Β΄

ΒΗΡΩΣΣΟΣ περ. 350-​270 Π.Κ.Χ. (43)

ΠΟΛΥΪΣΤΩΡ 105-; Π.Κ.Χ. (43)

ΙΩΣΗΠΟΣ 37-;100 Κ.Χ. (43

ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ περ. 100-170 Κ.Χ. (43)

Αμίλ-Μαρντούκ

ΒΗΡΩΣΣΟΣ περ. 350-​270 Π.Κ.Χ. (2)

 ΠΟΛΥΪΣΤΩΡ 105-; Π.Κ.Χ. (12)

ΙΩΣΗΠΟΣ 37-;100 Κ.Χ. (18)

ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ περ. 100-170 Κ.Χ. (2)

Νηριγλίσαρος

ΒΗΡΩΣΣΟΣ περ. 350-​270 Π.Κ.Χ. (4)

ΠΟΛΥΪΣΤΩΡ 105-; Π.Κ.Χ. (4)

ΙΩΣΗΠΟΣ 37-;100 Κ.Χ. (40)

ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ περ. 100-170 Κ.Χ. (4)

Λαβασί-Μαρντούκ

ΒΗΡΩΣΣΟΣ περ. 350-​270 Π.Κ.Χ. (9 μήνες)

ΠΟΛΥΪΣΤΩΡ 105-; Π.Κ.Χ. (—)

ΙΩΣΗΠΟΣ 37-;100 Κ.Χ. (9 μήνες)

ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ περ. 100-170 Κ.Χ. (—)

Ναβονίδης

ΒΗΡΩΣΣΟΣ περ. 350-​270 Π.Κ.Χ. (17)

ΠΟΛΥΪΣΤΩΡ 105-; Π.Κ.Χ. (17)

ΙΩΣΗΠΟΣ 37-;100 Κ.Χ. (17)

ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ περ. 100-170 Κ.Χ. (17)

(#) = Διάρκεια κάθε βασιλείας (σε χρόνια) σύμφωνα με κλασικούς ιστορικούς

[Ευχαριστίες]

Photograph taken by courtesy of the British Museum

[Πίνακας/​Εικόνες στη σελίδα 30]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΠΩΣ ΑΝΤΙΠΑΡΑΒΑΛΛΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΜΕ ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΙΝΑΚΙΔΕΣ;

Ο Πτολεμαίος παραλείπει μερικούς βασιλιάδες στον κατάλογό του. Γιατί;

ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ

Ναβονασσάρ

Ναβού-ναδίν-ζερί (Ναδινού)

Μουκίν-ζερί και Πουλ

Ουλουλάγιου (Σαλμανασάρ Ε΄) «Βασιλιάς της Ασσυρίας»

Μερωδάχ-βαλαδάν

Σαργών Β΄ «Βασιλιάς της Ασσυρίας»

Πρώτη Μεσοβασιλεία

Μπελ-ιμπνί

Ασσούρ-ναδίν-σουμί

Νεργάλ-ουσεζίβ

Μουσεζίβ-Μαρντούκ

Δεύτερη Μεσοβασιλεία

Εσαραδδών «Βασιλιάς της Ασσυρίας»

Σαμάς-σουμά-ουκίν

Κανταλανού

Ναβοπολασσάρ

Ναβουχοδονόσορ

Αμίλ-Μαρντούκ

Νηριγλίσαρος

Ναβονίδης

Κύρος

Καμβύσης

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΔΩΝ ΑΠΟ ΑΡΧΑΙΑ ΠΙΝΑΚΙΔΑ ΤΗΣ ΟΥΡΟΥΚ

Κανταλανού

Σιν-σουμού-λισίρ

Σιν-σαρ-ισκούν

Ναβοπολασσάρ

Ναβουχοδονόσορ

Αμίλ-Μαρντούκ

Νηριγλίσαρος

Λαβασί-Μαρντούκ

Ναβονίδης

[Εικόνα]

Τα βαβυλωνιακά χρονικά ανήκουν στα κείμενα σφηνοειδούς γραφής που μας βοηθούν να σταθμίσουμε την ακρίβεια του Κανόνα του Πτολεμαίου

[Ευχαριστίες]

Photograph taken by courtesy of the British Museum

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 31]

Photograph taken by courtesy of the British Museum