Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, μεγάλο μέρος της Ευρώπης είχε ισοπεδωθεί. Παράλληλα όμως, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά και άλλοι είχαν απελευθερωθεί από τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αλλά ακόμα και έτσι, η ζωή τους δεν ήταν εύκολη. Οι υπηρέτες του Ιεχωβά, όπως και πολλοί άλλοι γύρω τους, αντιμετώπιζαν ελλείψεις τροφίμων, ρούχων, στέγης και άλλων βασικών αγαθών. Η αδελφή Κάριν Χάρτουνγκ λέει: «Επειδή υπήρχαν ελάχιστα σπίτια, όλοι φιλοξενούσαν συγγενείς ή έδιναν δωμάτια από τα διαμερίσματά τους για ενοικίαση». Για κάποιο διάστημα, η αδελφή Γκέρτρουτ Πέτσιγκερ, η οποία είχε παραμείνει σε στρατόπεδα συγκέντρωσης επί εφτάμισι χρόνια, ζούσε σε μια αποθήκη εργαλείων και κοιμόταν σε μια καρέκλα. a

 Τι έγινε για να καλυφτούν οι υλικές ανάγκες των αδελφών στις περιοχές που είχαν πληγεί από τον πόλεμο; Και τι μπορούμε να μάθουμε από όσους έζησαν εκείνη τη δύσκολη μεταπολεμική περίοδο;

 Η οργάνωση του Ιεχωβά ενήργησε γρήγορα προκειμένου να προσφέρει βοήθεια στον λαό του Θεού στην Ευρώπη. Ο Νάθαν Νορ και ο Μίλτον Χένσελ από τα παγκόσμια κεντρικά γραφεία επισκέφτηκαν τους αδελφούς για να αξιολογήσουν τις ανάγκες τους. Στη διάρκεια του Νοεμβρίου και του Δεκεμβρίου του 1945, πήγαν στην Αγγλία, στην Ελβετία, στη Γαλλία, στο Βέλγιο, στην Ολλανδία, στη Δανία, στη Σουηδία, στη Φινλανδία και στη Νορβηγία. Ο αδελφός Νορ ανέφερε: «Για πρώτη φορά, βλέπαμε με τα ίδια μας τα μάτια πόση καταστροφή είχε προκαλέσει ο πόλεμος στην ήπειρο».

 Ο αδελφός Νορ δεν κατάφερε να πάρει άδεια για να μπει στη Γερμανία εκείνο το διάστημα. Ωστόσο, ο Έριχ Φροστ, ο οποίος επέβλεπε το γραφείο τμήματος της Γερμανίας, κατάφερε να βγει από τη χώρα για να τον συναντήσει. b «Ο αδελφός Νορ μάς έδωσε πρακτικές συμβουλές και υποσχέθηκε ότι θα έστελναν τρόφιμα και ρούχα», ανέφερε ο Έριχ. «Σύντομα, έφτασαν στη Γερμανία τεράστια φορτία με αλεύρι, λίπος, βρώμη και άλλα τρόφιμα. Αδελφοί από άλλες χώρες έστειλαν επίσης μεγάλα κουτιά με παπούτσια και ρούχα, όπως κοστούμια και εσώρουχα». Οι αδελφοί στη Γερμανία δέχτηκαν αυτές τις προμήθειες με δάκρυα ευγνωμοσύνης. Επιπλέον, μια έκθεση αναφέρει ότι «δεν επρόκειτο για πρόγραμμα βοήθειας που πραγματοποιήθηκε μόνο μία φορά. Φορτία με προμήθειες συνέχισαν να αποστέλλονται επί δυόμισι χρόνια!» c

 Καθώς οι συνθήκες διαβίωσης βελτιώνονταν, οι αδελφοί παρέμεναν προσηλωμένοι στα πνευματικά πράγματα. Τι τους βοήθησε;

 Διατηρούσαν ένα καλό πνευματικό πρόγραμμα. (Εφεσίους 5:15, 16) Στη διάρκεια του πολέμου, οι Μάρτυρες δεν μπορούσαν εύκολα να βρίσκουν Βιβλικά έντυπα και να ακολουθούν τακτικά το πνευματικό τους πρόγραμμα. Ωστόσο, μετά τον πόλεμο, οι συναθροίσεις και το έργο κηρύγματος μπήκαν και πάλι σε κανονικούς ρυθμούς. Ο Γιούργκεν Ρούντελ, ο οποίος ζει στην Αυστρία, θυμάται: «Ο Πληροφορητής d και οι περιοδεύοντες επίσκοποι μας παρότρυναν να έχουμε ένα καλό πνευματικό πρόγραμμα». Και προσθέτει: «Εστιάζαμε στον Ιεχωβά, στον Ιησού, στην προσωπική μελέτη της Γραφής και στη διακονία. Δεν υπήρχαν περισπασμοί όπως η τηλεόραση».

 Η αδελφή Ουλρίκε Κρόλοπ λέει: «Θυμάμαι πόση χαρά ένιωθα όταν μελετούσα ένα πνευματικό θέμα σε βάθος. Ο σύζυγός μου ήταν καλό παράδειγμα σε αυτό. Όποτε παίρναμε ένα νέο τεύχος του περιοδικού Η Σκοπιά, σταματούσε οτιδήποτε έκανε και το μελετούσε». Η Κάριν, που αναφέρθηκε νωρίτερα, θυμάται: «Στη διάρκεια του πολέμου, είδαμε πόσο γρήγορα μπορούν να χαθούν τα υλικά αποκτήματα. Αλλά η πνευματική τροφή, αν και περιορίστηκε, δεν διακόπηκε. Ο Ιεχωβά αντάμειψε τους όσιους υπηρέτες του».

 Ξανάρχισαν τη διακονία. (Ματθαίος 28:19, 20) Τον καιρό του πολέμου, ο λαός του Ιεχωβά δεν μπορούσε να συμμετέχει ελεύθερα στο έργο κηρύγματος και διδασκαλίας. Ένας αδελφός, ο Φρίντχελμ, αναφέρει ότι μόλις τελείωσε ο πόλεμος «όλοι ξανάρχισαν αμέσως τη διακονία». Η Ουλρίκε λέει: «Ο πρώτος Μάρτυρας που μετέδωσε το άγγελμα της Βασιλείας στην οικογένεια του συζύγου μου φορούσε ακόμα τη στολή του στρατοπέδου συγκέντρωσης! Προφανώς, άρχισε να κηρύττει αμέσως». Ο Γιούργκεν λέει: «Μετά τον πόλεμο, όλοι ξεχείλιζαν από ζήλο. Πολλοί νεαροί αδελφοί και αδελφές ανέλαβαν την ολοχρόνια υπηρεσία».

 «Οι συνθήκες διαβίωσης στις πόλεις που είχαν βομβαρδιστεί ήταν φρικτές», λέει η Ουλρίκε. Πολλοί άνθρωποι ζούσαν μέσα στα ερείπια! Πώς τους έβρισκαν οι Μάρτυρες; «Κοιτούσαμε πού υπήρχε φως από κάποια λάμπα ή καπνός από κάποια σόμπα», αναφέρει η Ουλρίκε, που η οικογένειά της γνώρισε την αλήθεια μετά τον πόλεμο.

 Ενθάρρυναν ο ένας τον άλλον. (1 Θεσσαλονικείς 5:11) Στη διάρκεια του πολέμου, πολλοί Μάρτυρες του Ιεχωβά υπέστησαν βάναυση μεταχείριση. Ωστόσο μετά τον πόλεμο, δεν σκέφτονταν συνεχώς τα όσα είχαν υποφέρει, αλλά ενθάρρυναν ο ένας τον άλλον. Πράγματι, η «δοκιμασμένη ποιότητα» της πίστης τους αποτέλεσε αιτία για μεγάλη χαρά. (Ιακώβου 1:2, 3) O Γιοχάνες, ο οποίος τώρα ζει στις Ηνωμένες Πολιτείες, σχολιάζει: «Ο επίσκοπος περιοχής μας, ο οποίος είχε ζήσει σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, αφηγούνταν πολλές ενθαρρυντικές εμπειρίες σχετικά με το πώς τους βοηθούσε ο Ιεχωβά. Αυτές οι ιστορίες ήταν πολύ ενισχυτικές για την πίστη».

 Όταν τελείωσε ο πόλεμος, οι αδελφοί διατήρησαν τη στενή τους σχέση με τον Ιεχωβά. Πώς το έκαναν αυτό; Επανέφεραν στη μνήμη τους «πώς τους βοηθούσε ο Ιεχωβά στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και πώς απαντούσε στις προσευχές τους», λέει ο Γιοχάνες. Όπως αναφέρθηκε, οι ελεύθεροι πλέον Μάρτυρες διατηρούσαν επίσης καλές πνευματικές συνήθειες, όπως η τακτική ανάγνωση της Γραφής, η παρακολούθηση των συναθροίσεων και η συμμετοχή στην υπηρεσία αγρού. «Εξακολουθούσαν να δείχνουν αδύνατοι και εξασθενημένοι», αναφέρει η Ελίζαμπετ, η οποία παρακολούθησε τη συνέλευση της Νυρεμβέργης το 1946. «Ωστόσο, “φλέγονταν με το πνεύμα” καθώς μας αφηγούνταν τις εμπειρίες τους».—Ρωμαίους 12:11.

 Έμειναν κοντά στους συγχριστιανούς τους. (Ρωμαίους 1:11, 12) Στη διάρκεια του πολέμου, οι Μάρτυρες δεν μπορούσαν να συναναστρέφονται ελεύθερα μεταξύ τους εξαιτίας του κτηνώδους διωγμού. Η Κάριν λέει: «Δεν επισκέπτονταν συχνά τους συγχριστιανούς τους για να μην τους βάλουν σε κίνδυνο». Φυσικά, όλα αυτά άλλαξαν όταν τελείωσε ο πόλεμος. «Οι αδελφοί έκαναν τα πάντα μαζί», λέει ο Φρίντχελμ. «Οι συναθροίσεις και η διακονία ήταν η προτεραιότητά τους».

 Τα πρώτα χρόνια μετά τον πόλεμο, «πολύ λίγοι Μάρτυρες είχαν μεταφορικό μέσο», όπως θυμάται ο Ντίτριχ, ένας πρεσβύτερος στη Γερμανία. «Έτσι λοιπόν, πηγαίναμε στις συναθροίσεις με τα πόδια. Αλλά περπατούσαμε μαζί με άλλους αδελφούς, και αυτό μας έφερνε πολύ κοντά. Νιώθαμε σαν μια οικογένεια».

 Σήμερα, πολλοί υπηρέτες του Ιεχωβά υπομένουν τις δυσκολίες που προκαλούν οι φυσικές καταστροφές, οι αρρώστιες, ο πόλεμος, ο διωγμός και το ανερχόμενο κόστος ζωής. (2 Τιμόθεο 3:1) Ωστόσο, δεν χρειάζεται να ανησυχούμε υπερβολικά. Γιατί; Το παράδειγμα των πιστών αδελφών μας στη Γερμανία στη διάρκεια της ναζιστικής περιόδου μάς διαβεβαιώνει ότι ο Θεός μας θα συνεχίσει να μας υποστηρίζει σε αυτές τις δύσκολες τελευταίες ημέρες. Έτσι λοιπόν, ας έχουμε τη στάση του αποστόλου Παύλου, ο οποίος έγραψε: «Μπορούμε να έχουμε μεγάλο θάρρος και να λέμε: “Ο Ιεχωβά είναι βοηθός μου· δεν θα φοβηθώ. Τι μπορεί να μου κάνει άνθρωπος;”»—Εβραίους 13:6.