قربانیهایی که خدا را خشنود میساخت
قربانیهایی که خدا را خشنود میساخت
«هر رئیس کَهَنَه مقرّر میشود تا هدایا و قربانیها بگذراند.»—عبرانیان ۸:۳.
۱. چرا انسانها الزاماً به خدا روی میآورند؟
تاریخدانی به نام آلفرد اِدِرزهایم در زمینهٔ کتاب مقدس مینویسد: «قربانی گذرانیدن ظاهراً به اندازهٔ دعا کردن برای بشر عملی ‹فطری› میباشد؛ اولی نشاندهندهٔ افکار بشر در مورد شخص خودش است و ثانوی نشاندهندهٔ آنچه که دربارهٔ خدا میاندیشد.» بعد از آنکه گناه وارد جهان شد، درد و عذاب ناشی از تقصیرات، بر انسانها طاری گشت. انسانها با خدا بیگانه و نتیجتاً درمانده شدند. معهذا، رهایی از این عذاب امری ضروریست. از این رو، کاملاً روشن است که وقتی ایشان خود را در چنین وضعیت عاجزانهای گرفتار مییابند الزاماً به خدا روی آورده، استعانت و یاری میطلبند.—رومیان ۵:۱۲.
۲. در کتاب مقدس چه گزارشاتی در رابطه با تقدیم قربانی به خدا در روزگار باستان آمده است؟
۲ اولین گزارش در مورد قربانی گذرانیدن به حضور خدا در رابطه با قائِن و برادرش هابیل میباشد. در این گزارش چنین میخوانیم: «بعد از مرور ایام، واقع شد که قائن هدیهای از محصول زمین برای خداوند آورد. و هابیل نیز از نخستزادگان گلهٔ خویش و پیه آنها هدیهای آورد.» (پیدایش ۴:۳، ۴) در گزارشی دیگر میخوانیم که خدا طایفهٔ شریر روزگار نوح را توسط طوفانی عظیم هلاک ساخت لیکن نوح را نجات داد. سپس، نوح در حضور یَهُوَه «قربانیهای سوختنی بر مذبح گذرانید.» (پیدایش ۸:۲۰) همچنین ابراهیم، دوست و خادم وفادار خدا، بدفعات به موجب وعدهها و برکات وی بر آن شد که ‹مذبحی برای خداوند بنا نماید و نام یَهُوَه را بخواند.› (پیدایش ۱۲:۸؛ ۱۳:۳، ۴، ۱۸) لیکن بعدها، ابراهیم با بزرگترین آزمایش ایمان خود روبرو گشت. یَهُوَه به او گفت که پسرش اسحاق را همچون قربانی سوختنی تقدیم کند. (پیدایش ۲۲:۱-۱۴) همانطور که مشاهده خواهیم کرد، این گزارشاتِ مختصر نور زیادی بر مبحث گذرانیدن قربانی میافکنند.
۳. قربانی چه نقشی را در پرستش ایفا میکند؟
۳ از این گزارشات و همچنین گزارشات دیگر کتاب مقدس چنین برمیآید که گذرانیدن انواع قربانیها بخشی عمده و اساسی از پرستش بوده است؛ مدتها پیش از آنکه یَهُوَه شریعت مشخصی راجع به آن وضع کند. در این راستا، یک کتاب مرجع عبارت «قربانی گذرانیدن» را بدین شکل معنی میکند: «مراسمی مذهبی که طی آن، شیئی به منظور برقراری، حفظ و یا ترمیم رابطهای مطلوب و پسندیده میان انسان و نظام مقدس به وجودی الهی تقدیم میگردد.» لذا سؤالات مهمی در این خصوص مطرح میگردند که درخور بررسی دقیق میباشند؛ همچون: چرا گذرانیدن قربانی در پرستش امری ضروریست؟ چه نوع قربانیهایی مقبول خدا واقع میگردند؟ و قربانیهای دوران باستان چه مفهومی برای روزگار ما دارند؟
چرا گذرانیدن قربانی ضروریست؟
۴. نتیجهٔ گناه آدم و حَوّا چه بود؟
۴ آدم از روی عمد مرتکب گناه شد. او با خوردن از میوهٔ درخت معرفت نیک و بد تعمداً عصیان ورزید. مجازات آن نافرمانی مرگ بود. خدا بوضوح اعلان کرده بود: «روزی که از آن خوردی، هر آینه خواهی مرد.» (پیدایش ۲:۱۷) آدم و حَوّا سرانجام مزد گناه را دریافت کرده، هلاک شدند.—پیدایش ۳:۱۹؛ ۵:۳-۵.
۵. یَهُوَه برای فرزندان آدم به چه عملی اقدام نمود و دلیل آن چه بود؟
۵ چه بر سر فرزندان آدم آمد؟ آنان با به ارث بردن گناه و ناکاملی از آدم، به مانند اولین زوج بشری با خدا بیگانه شده، تحت سلطهٔ یأس و مرگ در آمدند. (رومیان ۵:۱۴) اما یَهُوَه فقط خدای عدالت و قدرت نیست بلکه بیش از هر چیز خدای محبت است. (۱یوحنّا ۴:۸، ۱۶) از این رو، یَهُوَه اقدام نمود تا به اوضاع سامان بخشد. کتاب مقدس به ما خاطرنشان میسازد که «مزد گناه موت است،» لیکن سپس میافزاید و میگوید: «امّا نعمت خدا حیات جاودانی در خداوند ما عیسی مسیح» است.—رومیان ۶:۲۳.
۶. ارادهٔ یَهُوَه در مورد مصیبت حاصل از گناه آدم چیست؟
۶ به منظور تضمین نمودن آن نعمت یا هدیه، سرانجام یَهُوَه تدارکی دید تا مصیبتی را که آدم با عصیانگری خود به بار آورده بود بپوشاند. از قرار معلوم، واژهٔ کَفارْ در زبان عبری در وهلهٔ اول به معنی «پوشاندن» یا «زدودن» است. این واژه به صورت «کفّاره» نیز ترجمه شده است. * به عبارت دیگر، یَهُوَه وسیلهٔ مناسبی را برای پوشانیدن گناه موروثی از آدم و همچنین زدودن یا رفع نمودن ضایعهٔ ناشی از آن تدارک دید تا انسانهایی که برای دریافت چنین نعمت یا هدیهای از جانب خدا واجد شرایط میباشند از محکومیت گناه و مرگ رهایی یابند.—رومیان ۸:۲۱.
۷. الف) حکم خدا در مورد شیطان چه امیدی را برای انسانها به همراه داشت؟ ب) به منظور رهایی انسانها از گناه و مرگ چه بهایی میبایست پرداخت میشد؟
۷ بلافاصله بعد از آنکه اولین زوج بشری مرتکب گناه شد، تلویحاً به امید رهایی از بردگی گناه و مرگ اشاره شد. یَهُوَه در اعلام محکومیت شیطان که خود را به قالب مار درآورده بود گفت: «عداوت در میان تو و زن، و در میان ذریت تو و ذریت وی میگذارم، او سر تو را خواهد کوبید و تو پاشنهٔ وی را خواهی کوبید.» (پیدایش ۳:۱۵) توسط آن اظهار نبوی ناگهان پرتو امیدی نمایان گشت؛ امید برای همهٔ انسانهایی که به آن وعده ایمان خواهند ورزید. لهذا میبایست بهایی برای رهایی انسانها پرداخت میشد. ذریت موعود نمیتوانست براحتی شیطان را نابود کند زیرا که پاشنهٔ ذریت کوبیده میشد؛ به این معنی که او به هلاکت میرسید لیکن نه برای همیشه.
۸. الف) چرا یَهُوَه از قائِن و همینطور از قربانی وی ناراضی بود؟ ب) چرا قربانی هابیل مقبول خدا واقع شد؟
۸ آدم و حَوّا بیتردید در مورد ذریت موعود بسیار فکر میکردند. حَوّا پس از به دنیا آوردن نخستین پسر خود، قائِن، گفت: «مردی از [بابت لطف] یهوه حاصل نمودم.» (پیدایش ۴:۱) آیا او فکر میکرد که پسرش احتمالاً همان ذریت خواهد بود؟ شاید چنین فکر میکرد. در هر حال، یَهُوَه از قائِن ناراضی بود و همینطور از قربانی وی. لیکن برادر قائِن، هابیل، به وعدهٔ خدا ایمان ورزید و بر آن شد که قربانیی از نخستزادگان گلهٔ خویش به یَهُوَه تقدیم کند. در گزارش کتاب مقدس میخوانیم: «به ایمان هابیل قربانی نیکوتر از قائن را به خدا گذرانید و به سبب آن شهادت داده شد که عادل است.»—عبرانیان ۱۱:۴.
۹. الف) هابیل به چه چیزی ایمان میورزید و ایمان خود را چگونه ابراز کرد؟ ب) این عمل هابیل نشاندهندهٔ چه بود؟
۹ قائِن به وجود خدا ایمان داشت لیکن ایمان هابیل بر ایمان قائِن افضل بود، چرا که هابیل به وعدهٔ خدا در مورد ذریّتی که رستگاری انسانهای وفادار را امکانپذیر میساخت ایمان میورزید. گرچه نحوهٔ وقوع این امر بر هابیل آشکار نگردید، او از وعدهٔ خدا آگاهی یافت که پاشنهٔ شخصی کوبیده خواهد شد. بلی، هابیل ظاهراً نتیجهگیری کرد که خونی میبایست ریخته شود—یعنی همان عمل گذرانیدن قربانی. او هدیهای را که شامل زندگی و خون میشد به مبدأ یا سرچشمهٔ زندگی یعنی خدا تقدیم کرد. هابیل با این عمل نشان داد که بشدت علاقهمند است تا تحقق یافتن وعدهٔ یَهُوَه را مشاهده نماید. این طریق ابراز ایمان موجب شد که قربانی هابیل مورد رضایت یَهُوَه قرار گیرد؛ همچنین بدین صورت، ماهیت واقعی قربانی تا حدی معلوم گشت—یعنی وسیلهای که انسانهای گناهکار توسط آن میتوانند به خدا تقرب جویند و الطفات او را تحصیل نمایند.—پیدایش ۴:۴؛ عبرانیان ۱۱:۱، ۶.
۱۰. هنگامی که یَهُوَه از ابراهیم خواست تا اسحاق را قربانی کند چگونه معنی قربانی آشکار گردید؟
یوحنّا ۳:۱۶) یَهُوَه قربانیهایی را در شریعت موسی وضع نمود و بدین وسیله سرمشقهایی نبوی برای قوم منتخب خود قرار داد تا امور واجب به منظور بخشش گناهان و تثبیت امید نجات را به ایشان آموزش دهد. حال، از کل این موضوع چه میتوانیم بیاموزیم؟
۱۰ هنگامی که یَهُوَه به ابراهیم دستور داد تا پسرش اسحاق را به عنوان قربانی سوختنی تقدیم کند، معنی کامل قربانی به نحوی شگفتانگیز آشکار گشت. در حقیقت، آن قربانی گذرانیده نشد لیکن مقصود غایی شخص یَهُوَه را به تصویر درآورد—یعنی تقدیم پسر نخستزادهاش به عنوان بزرگترین قربانی جهت انجام ارادهاش برای بشر. (قربانیهای مورد قبول یَهُوَه
۱۱. کاهن اعظم در اسرائیل چند نوع قربانی میگذرانید و به چه منظور؟
۱۱ پولس رسول میگوید: «هر رئیس کَهَنَه مقرّر میشود تا هدایا و قربانیها بگذراند.» (عبرانیان ۸:۳) توجه کن که پولس رسول قربانیهایی را که کاهن اعظم در اسرائیل باستان میگذرانید به دو نوع تقسیم میکند؛ یعنی «هدایا» و «قربانیها» یا «قربانیها برای گناهان.» (عبرانیان ۵:۱) انسانها معمولاً به منظور ابراز علاقه و قدردانی و نیز جهت ایجاد دوستی، مورد لطف و عنایت قرار گرفتن یا جلب رضایت دیگران، به یکدیگر هدیه میدهند. (پیدایش ۳۲:۲۰؛ امثال ۱۸:۱۶) به همین نحو میتوان به بسیاری از قربانیهای تعیینشده توسط شریعت به عنوان «هدایایی» جهت تحصیل رضایت و التفات الهی نگریست. * عصیانورزی علیه شریعت، جبران عمل و اصلاح را بر شخص واجب میگردانید و «قربانیها برای گناهان» به نیت خشنود ساختن خدا گذرانیده میشد. اَسفار پنجگانه (پِنتاتیوک) بخصوص اَسفار خروج، لاویان و اعداد مطالب فراوانی در مورد انواع مختلف قربانی در اختیار ما قرار میدهند. گرچه احتمالاً فراگیری و یادآوری تمام جزئیات آن قربانیها بسیار دشوار است، بعضی نکات مهم درخور توجه ما میباشند.
۱۲. در کدام قسمتهای کتاب مقدس تصویری کلی از انواع قربانیهای قید شده شریعت به ما داده شده است؟
۱۲ سِفْرِ لاویان بابهای ۱ تا ۷ به شرح پنج نوع اصلی قربانی به طور مجزا میپردازد یعنی قربانی سوختنی، هدیهٔ آردی، ذبیحهٔ سلامتی [صلح]، قربانی گناه و قربانی جرم، گرچه بعضی از آنها در واقع با یکدیگر گذرانیده میشدند. همچنین میتوان مشاهده نمود که دو بار در این بابها به منظورهای مختلف به این قربانیها اشاره شده است: نخست، در ۱:۲ تا ۶:۷ آنچه که میبایست بر روی مذبح گذرانیده میشد بتفصیل ذکر گردیده و متعاقباً، در ۶:۸ تا ۷:۳۶ به سهم کاهنان و نیز سهمی که برای گذرانندهٔ قربانی محفوظ نگاه داشته میشد اشاره شده است. سپس، سِفْرِ اعداد بابهای ۲۸ و ۲۹ به شرح برنامهای میپردازد که میتوان آن را یک برنامهٔ زمانی با جزئیات کامل خواند. این برنامه به طور کلی نشان میدهد که چه قربانیهایی میبایست به طور روزانه، هفتگی، ماهانه و در جشنهای سالانه گذرانیده میشد.
۱۳. قربانیهایی را که به عنوان هدیه به طور داوطلبانه برای خدا گذرانیده میشد توصیف کن.
۱۳ قربانی سوختنی، هدیهٔ آردی و ذبیحهٔ سلامتی در شمار قربانیهایی بودند که داوطلبانه به عنوان هدیه و برای تقرب جستن به خدا و خشنود نمودن او گذرانیده میشدند. برخی از محققین بر این باورند که واژهٔ عبرانیی که «قربانی سوختنی» ترجمه شده است به معنی «قربانی صعودی» یا «قربانی بالارونده» میباشد و این با نوع قربانی مناسبت دارد، چرا که در مراسم گذرانیدن این نوع قربانی، حیوان ذبحشده بر روی مذبح سوزانیده میشد و رایحهای شیرین یا عطری خوشبو به آسمان به سوی خدا برمیخاست. وجههٔ شاخص قربانی سوختنی آن بود که بعد از پاشیده شدن خون حیوان به اطراف لاویان ۱:۳، ۴، ۹؛ پیدایش ۸:۲۱.
مذبح، کل حیوان به خدا تقدیم میگشت. کاهنان ‹همه را بر مذبح میسوزاندند، برای قربانی سوختنی و هدیهٔ آتشین و عطر خوشبو به جهت خداوند.›—۱۴. هدیهٔ آردی به چه شکل گذرانیده میشد؟
۱۴ سِفْرِ لاویان باب ۲ به توصیف هدیهٔ آردی میپردازد. آن هدیهای بود که به طور داوطلبانه گذرانیده میشد، شامل آرد نرم و مرغوب که معمولاً روغن و کُندر به آن افزوده میشد. کاهن موظف بود که «یک مشت از آن بگیرد یعنی از آرد نرمش و روغنش با تمامی کندرش و . . . آن را برای یادگاری بسوزاند، تا هدیهٔ آتشین و عطر خوشبو بجهت خداوند باشد.» (لاویان ۲:۲) کندر یکی از مواد تشکیلدهندهٔ بخور مقدس بود که بر مذبح بخور در خیمه و معبد سوزانده میشد. (خروج ۳۰:۳۴-۳۶) پادشاه داود ظاهراً با در نظر داشتن این نوع هدیه گفت: «دعای من به حضور تو مثل بخور آراسته شود، و برافراشتن دستهایم، مثل [هدیهٔ آردی د ج].»—مزمور ۱۴۱:۲.
۱۵. مقصود از گذرانیدن ذبیحهٔ سلامتی چه بود؟
۱۵ ذبیحهٔ سلامتی که آن را میتوان همچنین «قربانی سلامتی [صلح]» ترجمه کرد، قربانی داوطلبانهٔ دیگری بود که شرح گذرانیدن آن در سِفْرِ لاویان باب ۳ آمده است. واژهٔ «سلامتی» در زبان عبری معنایی بیش از صرفاً فراغت از مزاحمت، آزار یا نزاع را در بر میگیرد. کتاب «تحقیق در زمینهٔ معارف موسوی» (انگل.) میگوید: «این واژه در کتاب مقدس علاوه بر این معنی، دلالت بر وضعیت یا رابطهای صلحآمیز با خدا و همچنین دلالت بر رفاه، مسرّت و سعادت دارد.» بنابراین، ذبایح سلامتی نه مختص حفظ رابطهای صلحآمیز با خدا—چنانکه گویی جهت خشنود نمودن وی—بلکه به منظور ابراز قدردانی و به عمل آوردن تجلیل از چنین سلامتیِ متبارکی که صرفاً مقبولین خدا از آن بر خوردار میبودند گذرانده میشدند. بعد از آنکه خون و پیه قربانی به حضور یَهُوَه گذرانیده میشد، کاهنان و شخص قربانیدهنده از آن میخوردند. (لاویان ۳:۱۷؛ ۷:۱۶-۲۱؛ ۱۹:۵-۸) به این طرز زیبا و سمبولیک، شخص قربانیدهنده، کاهنان و یَهُوَه خدا در صرف غذا سهیم میگشتند و این نمایانگر رابطهٔ صلحآمیز بین آنان بود.
۱۶. الف) مقصود از گذرانیدن قربانی گناه و قربانی جرم چه بود؟ ب) تفاوت این دو نوع قربانی با قربانی سوختنی چه بود؟
۱۶ قربانیهایی که به جهت طلب آمرزش گناهان یا به منظور کفّاره نمودن خطایای مرتکبشده علیه شریعت لاویان ۸:۱۴، ۱۸؛ ۹:۲، ۳؛ ۱۶:۳، ۵.
گذرانیده میشدند، شامل قربانی گناه و قربانی جرم میگشتند. گرچه این دو نوع قربانی را نیز بر روی مذبح میسوزاندند، تفاوتشان با قربانی سوختنی آن بود که کل حیوان به حضور خدا گذرانیده نمیشد، بلکه صرفاً پیه و قسمتهای خاصی از آن. باقیماندهٔ حیوان ذبحشده را بیرون اردوگاه دفع مینمودند و یا در بعضی موارد به مصرف غذایی کاهنان میرسید. این تفاوت دارای علت بود. قربانی سوختنی همچون هدیهای به خدا تقدیم میگردید تا تقرب شخص را به خدا امکانپذیر سازد. بنابراین، قربانی سوختنی تماماً و منحصراً به حضور خدا گذرانیده میشد. موضوع قابل توجه آن است که معمولاً پیش از گذرانیدن قربانی سوختنی، یک قربانی گناه یا یک قربانی جرم میگذراندند. این عمل نشان میداد که برای آنکه هدیهٔ شخص گناهکار مقبول خدا واقع گردد، آمرزش گناه امری ضروری بود.—۱۷، ۱۸. قربانی گناه به چه منظور تدارک دیده شده بود و منظور از گذرانیدن قربانی جرم چه بود؟
۱۷ قربانی گناه فقط در صورت ارتکاب گناه سهوی یا غیرتعمدی علیه شریعت مقبول خدا واقع میگشت؛ یعنی در صورت ارتکاب گناهی که به دلیل ضعف جسمانی انجام میگرفت. ‹اگر کسی سهواً گناه میکرد، در هر کدام از نواهی [امور نهیشدهٔ] خداوند که نمیبایست میکرد،› سپس بر گناهکار واجب بود که یک قربانی گناه مطابق شأن یا مقام خود در جامعه بگذراند. (لاویان ۴:۲، ۳، ۲۲، ۲۷) از سوی دیگر، گناهکارانی را که از توبه سر باز میزدند به قتل میرسانیدند؛ هیچ قربانیی برای ایشان مهیا نبود.—خروج ۲۱:۱۲-۱۵؛ لاویان ۱۷:۱۰؛ ۲۰:۲، ۶، ۱۰؛ اعداد ۱۵:۳۰؛ عبرانیان ۲:۲.
۱۸ معنای قربانی جرم و مقصود از گذرانیدن آن در سِفْرِ لاویان بابهای ۵ و ۶ توضیح داده شده است. شخصی ممکن بود سهواً یا غفلتاً مرتکب گناهی شود. لذا، خطای وی شاید حالت نوعی جرم یا قصورورزی در حق همنوعش یا در حق یَهُوَه خدا میداشت. آن عمل خطا میبایست جبران یا اصلاح میگشت. در این بابها به انواع گناهان اشاره شده است. بعضی از آنها شامل گناهانی میشدند که بر شخص مخفی بودند (۵:۲-۶)، بعضی، گناه نسبت به «چیزهای مقدس خداوند» محسوب میشدند (۵:۱۴-۱۶) و بعضی دیگر، گرچه کاملاً به طور آگاهانه انجام نمیگرفتند، در شمار گناهان ناشی از تمایلات اشتباه و یا ضعفهای جسمانی بودند (۶:۱-۳). بر شخصِ مقصر واجب بود که علاوه بر اعتراف به چنین گناهانی، تاوان عمل خلاف خود را چنانچه مناسب میبود بپردازد و سپس یک قربانی جرم به حضور یَهُوَه تقدیم کند.—لاویان ۶:۴-۷.
چیزی بهتر در پیش بود
۱۹. چرا اسرائیلیان علیرغم برخورداری از شریعت و قربانیهای ذکرشده در آن نتوانستند لطف و عنایات خدا را متوجه خویش سازند؟
۱۹ شریعت موسوی با تمام قربانیها و هدایای ذکرشده در آن به اسرائیلیان داده شده بود تا ایشان را در امر نزدیک شدن به خدا و همچنین تحصیل و حفظ عنایات و برکات او تا زمان آمدن ذریت موعود یاری نماید. پولس رسول که از نسل یهود بود، آن را بدین شکل توصیف کرد: «پس شریعت لالای ما شد تا به مسیح برساند تا از ایمان عادل شمرده شویم.» (غَلاطیان ۳:۲۴) متأسفانه، ملت اسرائیل در مقابل آن قیمومت واکنش مساعد نشان ندادند و از آن امتیاز سوء استفاده کردند. نتیجتاً قربانیهای کثیر آنان در نظر یَهُوَه حالتی مشمئزکننده یافت. او گفت: «از قربانیهای سوختنی قوچها و پیه پرواریها سیر شدهام و به خون گاوان و برهها و بزها رغبت ندارم.»—اِشَعْیا ۱:۱۱.
۲۰. در سال ۷۰ د.م. چه واقعهای در رابطه با شریعت و قربانیهای قیدشده در آن رخ داد؟
۲۰ در سال ۷۰ د.م.، بنیاد سیستم یهودی به همراه معبد و کهانتش برچیده شد. بعد از آن واقعه، گذرانیدن قربانی به روشهای قیدشده در شریعت دیگر امکانپذیر نبود. اما آیا این بدان معناست که قربانیها که جزو ضروریات شریعت بودند، مفهوم خود را برای پرستندگان امروزی خدا کلاً از دست دادهاند؟ در مقالهٔ بعدی به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.
[پاورقیها]
^ بند 6 کتاب «بینش بر نوشتههای مقدس» (انگل.) چاپ انجمن بینالمللی شاگردان کتاب مقدس در لندن، توضیح میدهد: «واژهٔ ‹کفّاره› در کتاب مقدس به معنی ‹پوشاندن› یا ‹در عوض دادن› استعمال گشته است. همچنین، آنچه که در عوض یا برای ‹پوشاندن› چیزی دیگر داده میشود، باید مشابه آن باشد. . . . به منظور پرداخت تاوان خطای آدم، میبایست یک قربانی گناه، دقیقاً معادل ارزش زندگی انسانی کامل تهیه میگشت.»
^ بند 11 واژهای که در کتاب مقدس بکرّات «قربانی» ترجمه شده است واژهٔ عبری قربان میباشد. مَرقُس در گزارش واقعهای که طی آن عیسی رفتار کریه و نکوهیدهٔ کاتبان و فریسیان را محکوم میکند توضیح میدهد که واژهٔ «قربان» به معنی «هدیه برای خداست.»—مَرقُس ۷:۱۱.
آیا میتوانی توضیح دهی؟
• چه عاملی مردان وفادار زمان باستان را بر آن میداشت قربانی به حضور یَهُوَه بگذرانند؟
• چرا گذرانیدن انواع قربانی امری ضروری بود؟
• عمدتاً چه نوع قربانیهایی تحت شریعت گذرانیده میشدند و به چه منظور؟
• طبق گفتهٔ پولس، مقصود اصلی شریعت و قربانیهای قیدشده در آن چه بود؟
[سؤالات مقالهٔ مطالعهای]
[تصویر در صفحهٔ ۱۰]
قربانیِ هابیل مقبول یَهُوَه واقع گشت زیرا نشانگر ایمان وی به وعدهٔ یَهُوَه بود
[تصویر در صفحهٔ ۱۱]
آیا بر اهمیت این رویداد واقفی؟