یَهُوَه خدای حِلم
یَهُوَه خدای حِلم
«یَهُوَه، خدای رحیم و رئوف و دیرخشم و کثیر احسان.» — خروج ۳۴:۶.
۱، ۲. الف) در گذشته چه کسانی از حِلم یَهُوَه فایده بردند؟ ب) مفهوم واژه حِلم چیست؟
مردم روزگار نوح، اسرائیلیانی که با موسی از صحرا گذر نمودند و یهودیان زمان عیسی، همه تحت موقعیّتهای مختلفی زندگی میکردند. ولی همهٔ آنها از یک خصوصیّت رئوفانهٔ یَهُوَه فایده بردند و آن حِلم او بود. برای بعضی این خصوصیّت یَهُوَه به مفهوم نجات جان آنان بود. حِلم یَهُوَه میتواند به معنی نجات جان ما نیز باشد.
۲ حِلم یعنی چه؟ در چه مواقعی یَهُوَه از خود حِلم نشان میدهد و چرا؟ واژهٔ حِلم چنین تعریف شده است: «صبر و تحمّلی که شخص هنگام روبرو شدن با کار اشتباه یا تحریکآمیز از خود نشان میدهد، بدون اینکه امید خود را برای بهبود روابط مختل شده از دست بدهد.» این خصوصیّت از مقصودی برخوردار است. خیر و صلاح کسی را در نظر دارد که مسبب موقعیّت نامساعد بوده است. متحمّل شدن اشتباهات دیگران به معنی چشمپوشی کردن از آن نمیباشد. وقتی نیّت حِلم به انجام میرسد و یا دیگر لزومی برای تحمّل موقعیّت وجود ندارد، آنگاه حِلم به پایان میرسد.
۳. مقصود یَهُوَه از صبر و تحمّلی که نشان میدهد چیست و تا چه حد به این کار ادامه میدهد؟
۳ درست است که انسانها نیز میتوانند حلیم باشند، ولی یَهُوَه نمونهٔ عالی این خصوصیّت است. از زمانی که گناه در روابط بین یَهُوَه و مخلوقات بشریاش اختلال به وجود آورده است، خالقمان از خود صبر و تحمّل نشان داده و تدارکی دیده است که انسانهای توبهکار بتوانند روابطشان را با او بهبود بخشند. (۲پِطْرُس ۳:۹؛ ۱یوحنّا ۴:۱۰) ولی وقتی حِلم به نیّت خود میرسد، خدا بر ضدّ کسانی که از روی عمد به کارهای خطا دست میزنند وارد عمل میشود و این سیستم شریر کنونی را به پایان میرساند. — ۲پِطْرُس ۳:۷.
هماهنگی حِلم با خصوصیّات اصلی خدا
۴. الف) در متون مقدّس عبرانی چه تصویر ذهنیای برای واژهٔ حِلم داده شده است؟ (همچنین به پاورقی مراجعه شود.) ب) ناحُوم نبی یَهُوَه را چگونه توصیف میکند و این توصیف چه چیزی را در مورد حِلم یَهُوَه بیان مینماید؟
۴ در متون مقدّس عبرانی، مفهوم واژهٔ حِلم با دو کلمهٔ عبری ابراز شده است که معنی تحتاللفظی آنها «مِنخَرین بلند» است و در «ترجمهٔ دنیای جدید» (انگل.) «دیر غضب» ترجمه شده است. * ناحُوم نبی در بیان حِلم یَهُوَه چنین گفت: «خداوند دیرغضب و عظیمالقوّت است و گناه را هرگز بیسزا نمیگذارد.» (ناحُوم ۱:۳) لذا، حِلم یَهُوَه دال بر ضعف او نمیباشد و بیحد و حصر نیست. دیرغضبی خدای متعال با وجود قدرت عظیم او دال بر خویشتنداری پرمقصود او میباشد. واضح است که او قدرت دارد شخص خطاکار را بلافاصله به کیفر برساند، ولی خود را از این کار باز میدارد تا به او مهلت دهد طریق خود را عوض کند. (حِزْقِیال ۱۸:۳۱، ۳۲) پس میبینیم که حِلم یَهُوَه محبّتش را ابراز میکند و نشاندهندهٔ حکمت او در استفاده از قدرتش است.
۵. از چه طریقی حِلم یَهُوَه با عدالتش هماهنگی دارد؟
۵ حِلم یَهُوَه با عدالت او هماهنگی دارد. او خود را به موسی به عنوان «خدای رحیم و رئوف و دیرخشم [حلیم، «ترجمهٔ کینگ جِیمز» (انگل.)] و کثیراحسان و وفا» آشکار نمود. (خروج ۳۴:۶) سالها بعد، موسی در ستایش یَهُوَه چنین سرود: «همهٔ طریقهای او انصاف است. خدای امین و از ظلم مبرا. عادل و راست است او.» (تثنیه ۳۲:۴) آری، رحمت، حِلم و عدالت یَهُوَه همه با هم در هماهنگی عمل میکنند.
حِلم یَهُوَه قبل از طوفان
۶. چه شواهد چشمگیری وجود دارد که حِلم یَهُوَه را نسبت به فرزندان آدم و حَوّا و نسلهای بعدی نشان میدهد؟
۶ نافرمانی آدم و حَوّا در باغ عَدَن در روابط پرارزش آنان با خالق مهربان، یَهُوَه خدا اختلال به وجود آورد. (پیدایش ۳:۸-۱۳، ۲۳، ۲۴) این اختلال یا بیگانگی بر فرزندانشان نیز که گناه، ناکاملیّت و مرگ را از آنها به ارث برده بودند تأثیر گذاشت. (رومیان ۵:۱۷-۱۹) با اینکه اوّلین زوج بشری عمداً گناه کردند، یَهُوَه به آنان اجازه داد دارای فرزندانی شوند. سپس او با محبّتِ تمام تدارکی دید تا نوادگان آدم و حَوّا بتوانند دوباره مورد قبول وی واقع شوند. (یوحنّا ۳:۱۶، ۳۶) پولُس رسول توضیح داد: «خدا محبّت خود را در ما ثابت میکند از اینکه هنگامی که ما هنوز گناهکار بودیم مسیح در راه ما مرد. پس چقدر بیشتر الآن که به خون او عادل شمرده شدیم، به وسیلهٔ او از غضب نجات خواهیم یافت. زیرا اگر در حالتی که دشمن بودیم، بوساطت مرگ پسرش با خدا صلح داده شدیم، پس چقدر بیشتر بعد از صلح یافتن بوساطت حیات او نجات خواهیم یافت.» — رومیان ۵:۸-۱۰.
۷. یَهُوَه چگونه قبل از طوفان از خود حِلم نشان داد و چرا نابودی نسل قبل از طوفان عادلانه بود؟
۷ حِلم یَهُوَه در روزگار نوح مشاهده شد. بیش از یک قرن قبل از طوفان، «خدا زمین را دید که اینک فاسد شده است، زیرا که تمامی بشر راه خود را بر زمین فاسد کرده بودند.» (پیدایش ۶:۱۲) با وجود این، یَهُوَه برای مدّت زمانی نسبت به بشر از خود حِلم نشان داد. او گفت: «روح من در انسان دائماً داوری نخواهد کرد، زیرا که او نیز بشر است. لیکن ایّام وی صد و بیست سال خواهد بود.» (پیدایش ۶:۳) آن ۱۲۰ سال به نوح مهلت کافی داد تا دارای خانواده شود و وقتی از ارادهٔ خدا مطلع شد شروع به ساختن کشتی نماید و در ضمن به مردم در مورد طوفان قریبالوقوع هشدار دهد. پِطْرُس رسول چنین نوشت: «حِلم خدا در ایّام نوح انتظار میکشید، وقتی که کشتی بنا میشد، که در آن جماعتی قلیل یعنی هشت نفر به آب نجات یافتند.» (۱پِطْرُس ۳:۲۰) البتّه کسانی که اهل خانهٔ نوح نبودند موعظهٔ او را «نفهمیدند.» (متّیٰ ۲۴:۳۸، ۳۹) یَهُوَه از نوح خواست تا کشتیای بسازد. احتمالاً نوح در حین آن کار چندین دهه به عنوان «واعظ عدالت» خدمت نمود. بدین وسیله یَهُوَه به کسانی که در دوران نوح زندگی میکردند مهلت داد تا از طریقهای بیرحمانهٔ خود بازگردند و شروع به خدمت او بنمایند. (۲پِطْرُس ۲:۵؛ عبرانیان ۱۱:۷) نابودی نهایی آن نسل شریر کاملاً عادلانه بود.
صبر و حِلمی نمونه نسبت به اسرائیل
۸. چگونه یَهُوَه نسبت به امّت اسرائیل حِلم نشان داد؟
۸ صبر و حِلم یَهُوَه نسبت به اسرائیل بسیار بیشتر از ۱۲۰ سال به طول انجامید. در طی ۱۵۰۰ سال تاریخ اسرائیل، امّت برگزیدهٔ خدا، نسبتاً دورههای بسیار کوتاهی وجود داشت که آن قوم صبر یَهُوَه را به سر نیاوردند. فقط چند هفته پس از رهایی معجزهآمیز اسرائیلیان از مصر، آنها به بتپرستی روی آورده، خروج ۳۲:۴؛ مزمور ۱۰۶:۲۱) در طی دهههای بعد، اسرائیلیان از غذایی که خدا به طور معجزهآمیز برای آنها در صحرا مهیّا مینمود ایراد گرفتند، به شِکوه و شکایت از موسی و هارون پرداختند و بر ضدّ یَهُوَه سخن راندند. آنها با کافران مرتکب زنا گشتند و در پرستش بَعْل سهیم شدند. (اعداد ۱۱:۴-۶؛ ۱۴:۲-۴؛ ۲۱:۵؛ ۲۵:۱-۳؛ ۱قُرِنتیان ۱۰:۶-۱۱) یَهُوَه برای نابودی امّت خود دلیل موجّهی داشت، ولی در عوض به آنها حِلم نشان داد. — اعداد ۱۴:۱۱-۲۱.
بیحرمتی بزرگی به نجاتدهندهشان نشان دادند. (۹. در ایّام داوران و طی حکومت سلطنتی در اسرائیل باستان، یَهُوَه چگونه ثابت کرد که خدای حِلم میباشد؟
۹ در ایّام داوران، اسرائیلیان بمراتب به بتپرستی کشیده شدند. وقتی آنها چنین طریقی را پیش میگرفتند یَهُوَه آنان را در مقابل دشمنانشان تنها میگذاشت. ولی وقتی توبه میکردند و از یَهُوَه طلب کمک مینمودند، به آنها حِلم نشان میداد و داورانی به منظور نجات آنان میفرستاد. (داوران ۲:۱۷، ۱۸) در طی دوران طولانی حکومت سلطنتی در اسرائیل، تنها چند پادشاه خود را به پرستش یَهُوَه وقف نمودند. حتّی در طی سلطنت چنین پادشاهانی، مردم اغلب اوقات پرستش حقیقی را با پرستش کاذب ادغام میکردند. وقتی یَهُوَه به منظور هشدار دادن در مورد عدم وفاداری اسرائیلیان انبیایی فرستاد، مردم معمولاً ترجیح میدادند به تعلیمات غلط کاهنان و انبیای کاذب گوش فرا دهند. (اِرْمیا ۵:۳۱؛ ۲۵:۴-۷) اسرائیلیان انبیای وفادار یَهُوَه را مورد اذیّت و آزار قرار میدادند و حتّی برخی از آنان را به قتل رساندند. (۲تواریخ ۲۴:۲۰، ۲۱؛ اَعمال ۷:۵۱، ۵۲) با وجود این، یَهُوَه به نشان دادن صبر و حِلم ادامه داد. — ۲تواریخ ۳۶:۱۵.
یَهُوَه حِلم خود را از دست نداده است
۱۰. صبر و حِلم یَهُوَه چه وقت به سر رسید؟
۱۰ تاریخ نشان میدهد که صبر و حِلم خدا حدّ و حصری دارد. او در سال ۷۴۰ ق.د.م. به آشوریان اجازه داد تا پادشاهی اَسباط دهگانهٔ اسرائیل را سرنگون سازند و ساکنانش را به تبعید ببرند. (۲پادشاهان ۱۷:۵، ۶) و در آخر قرن بعدی، خدا اجازه داد تا بابلیان پادشاهی اَسباط دوگانهٔ یهودا را به تصرّف در آورند و اورشلیم را همراه با معبدی که در آنجا بود به نابودی بکشند. — ۲تواریخ ۳۶:۱۶-۱۹.
۱۱. یَهُوَه چگونه حتّی وقت داوری نیز حِلم خود را فراموش نکرد؟
۱۱ با این همه، یَهُوَه حتّی وقتی اسرائیل و یهودا را داوری مینمود حِلم خود را فراموش نکرد. یَهُوَه توسط نبی خود اِرْمیا، بازگشت مردم برگزیده خویش را نبوّت نمود. او گفت: «چون هنگام هفتاد سال بابل سپری شود من از شما تفقّد خواهم نمود و سخنان نیکو را که برای شما گفتم انجام خواهم داد؛ به اینکه شما را به این مکان باز خواهم آورد. . . . مرا خواهید یافت و اسیران شما را باز خواهم آورد و . . . شما را از جمیع امّتها و از همهٔ مکانهایی که شما را در آنها راندهام، جمع خواهم نمود. — اِرْمیا ۲۹:۱۰، ۱۴.
۱۲. در رابطه با ظهور مسیح چگونه میتوان گفت که بازگشت باقیماندگان یهودی خواست الٰهی بوده است؟
۱۲ باقیماندگان اسرائیلیان تبعیدی به یهودا بازگشتند و پرستش یَهُوَه با بازسازی معبد اورشلیم جانی تازه گرفت. در به انجام رسیدن مقصود یَهُوَه، این باقیماندگان مانند «شبنم از جانب» یَهُوَه، نشاط، رفاه و سعادت با خود آوردند. آنها با شجاعت و قدرت تمام «مثل شیر در میان جانوران جنگل» میگشتند. (میکاه ۵:۷، ۸) شاید قسمت دوّم این نبوّت در زمان مکابیان به انجام رسیده باشد یعنی زمانی که یهودیان تحت رهبری خاندان مکابی دشمنان را از سرزمین موعود راندند و معبد را که بیحرمت شده بود دوباره وقف نمودند. بدین ترتیب، سرزمین و معبد حفظ شدند تا فرد وفاداری که از این باقیماندگان بود بتواند پسر انسان را هنگام ظهورش به عنوان مسیح بپذیرد. — دانیال ۹:۲۵؛ لوقا ۱:۱۳-۱۷، ۶۷-۷۹؛ ۳:۱۵، ۲۱، ۲۲.
۱۳. یَهُوَه چگونه حتّی وقتی یهودیان پسرش را به قتل رساندند همواره به آنان صبر و حِلم نشان داد؟
۱۳ یَهُوَه حتّی پس از اینکه یهودیان پسرش را به قتل رسانیده بودند به مدّت سه سال و نیم به آنان صبر و حِلم نشان داده و این فرصت استثنایی را منحصراً به آنان داد تا بخشی از ذریّت روحانی ابراهیم شوند. (دانیال ۹:۲۷) * قبل و بعد از سال ۳۶ د.م.، برخی از یهودیان این دعوت را قبول کردند. مدّتها بعد پولُس در این مورد گفت: «تعداد کمی که خدا بر اثر فیض خود برگزیده است وجود دارند.» — رومیان ۱۱:۵، انجیل شریف.
۱۴. الف) در سال ۳۶ د.م.، افتخار شراکت در ذریّت روحانی ابراهیم به چه کسانی داده شد؟ ب) پولُس در مورد طریقی که یَهُوَه اعضای اسرائیل روحانی را انتخاب میکند چگونه اظهار نظر نمود؟
۱۴ در سال ۳۶ د.م.، برای اوّلین مرتبه افتخار شراکت در ذریّت روحانی ابراهیم نصیب کسانی شد که نه یهودی بودند و نه نوکیش. همهٔ کسانی که عکسالعمل مثبت نشان میدادند از فیض و حِلم خدا برخوردار میگشتند. (غَلاطیان ۳:۲۶-۲۹؛ اَفَسُسیان ۲:۴-۷) پولُس برای ابراز قدردانی عمیق خود از حکمت و مقصودی که در پشت حِلم رئوفانهٔ یَهُوَه نهفته است که از طریق آن همهٔ کسانی را که برای تکمیل اسرائیل روحانی خوانده است چنین گفت: «دولتمندی خدا چقدر عظیم و حکمت و معرفت او چقدر عمیق است! هدفهای او غیر قابل درک و راههای او غیر قابل فهمند!» — رومیان ۱۱:۲۵، ۲۶، ۳۳، ا ش؛ غَلاطیان ۶:۱۵، ۱۶.
حِلم خدا به خاطر نامش
۱۵. در درجهٔ اوّل خدا به چه دلیل از خود حِلم نشان میدهد و چه مسئلهای برای حل و فصل شدن نیاز به وقت دارد؟
۱۵ چرا خدا حلیم است؟ در درجهٔ اوّل برای ستودن نام مقدّسش و اثبات حق حاکمیّت خود. (۱سموئیل ۱۲:۲۰-۲۲) تهمتی که شیطان بر یَهُوَه در خصوص اِعمال حاکمیّت او وارد کرد مستلزم مدّت زمان بود تا به طور مطلوبی در مقابل همهٔ خلقت حل و فصل شود. (ایّوب ۱:۹-۱۱؛ ۴۲:۲، ۵، ۶) از این رو، وقتی امّت خدا در مصر تحت فشار قرار داشت، یَهُوَه به فرعون گفت: «لکن برای همین تو را بر پا داشتهام تا قدرت خود را به تو نشان دهم، و نام من در تمامی جهان شایع شود.» — خروج ۹:۱۶.
۱۶. الف) حِلم یَهُوَه چگونه ممکن ساخت امّتی برای نام او آماده شود؟ ب) نام یَهُوَه چگونه تقدیس خواهد شد و حقانیّت سلطنت او چگونه به اثبات خواهد رسید؟
۱۶ وقتی پولُس میخواست نقش حِلم خدا را در تمجید نام مقدّسش توضیح دهد، سخنانی را که یَهُوَه به فرعون گفت، تکرار نمود. سپس پولُس نوشت: «اگر خدا چون اراده نمود که غضب خود را ظاهر سازد و قدرت خویش را بشناساند، ظروف غضب را که برای هلاکت آماده شده بود، به حِلم بسیار متحمّل گردید، و تا دولت جلال خود را بشناساند بر ظروف رحمتی که آنها را از قبل برای جلال مستعّد نمود، و آنها را نیز دعوت فرمود یعنی ما نه از یهود فقط بلکه از امّتها نیز. چنانکه در هوشَع هم میگوید: ‹آنانی را که قوم من نبودند، قوم رومیان ۹:۱۷، ۲۲-۲۵) از آنجا که یَهُوَه از خود حِلم نشان داد توانست از میان امّتها «قومی از ایشان به نام خود بگیرد.» (اَعمال ۱۵:۱۴) تحت سَروَری عیسی مسیح، این «مقدّسان» وارث ملکوتی هستند که یَهُوَه برای تقدیس نام عظیم خود و اثبات حقانیّت سلطنتش از آن استفاده خواهد کرد. — دانیال ۲:۴۴؛ ۷:۱۳، ۱۴، ۲۷؛ مکاشفه ۴:۹-۱۱؛ ۵:۹، ۱۰.
خود خواهم خواند.› » (حِلم یَهُوَه به نجات میانجامد
۱۷، ۱۸. الف) چگونه میتوانیم نادانسته از یَهُوَه برای صبر و حِلمی که نشان میدهد انتقاد کنیم؟ ب) کتاب مقدّس ما را تشویق میکند که چه دیدگاهی نسبت به صبر و حِلم یَهُوَه داشته باشیم؟
۱۷ یَهُوَه از وقتی که بشر برای اوّلین مرتبه گرفتار گناه شد تا کنون نشان داده است که خدای حلیمی است. حِلم او قبل از طوفان وقت کافی برای هشدار دادن به مردم و ساختن وسیلهٔ نجات را در اختیار انسانها گذاشت. ولی صبر او به سر آمد و سرانجام طوفان شد. به همین شکل امروزه، یَهُوَه حِلم و بردباری بسیاری از خود نشان میدهد و صبر او بیش از مقداری است که عدهای انتظارش را داشتند. ولی نیازی به ناامید شدن نیست. این کار در حکم ایراد گرفتن از خدا به دلیل حلیم بودن وی میباشد. پولُس چنین سؤال نمود: «یا آنکه دولت مهربانی و صبر و حِلم او را ناچیز میشماری و نمیدانی که مهربانی خدا تو را به توبه میکشد؟» — رومیان ۲:۴.
۱۸ هیچ یک از ما نمیتواند به میزان حِلم خدا که برای نجات به آن نیازمندیم کاملاً پی ببرد. پولُس در نصیحت خود به ما میگوید: «نجات خود را به ترس و لرز بعمل آورید.» (فیلپّیان ۲:۱۲) پِطْرُس رسول به همایمانان مسیحی خود نوشت: «خداوند در وعدهٔ خود تأخیر نمینماید چنانکه بعضی تأخیر میپندارند بلکه بر شما تحمّل مینماید چون نمیخواهد که کسی هلاک گردد بلکه همه به توبه گرایند.» — ۲پِطْرُس ۳:۹.
۱۹. به چه نحو میتوانیم از صبر و حِلم یَهُوَه فایده ببریم؟
۱۹ از این رو، نمیخواهیم در مقابل روشی که یَهُوَه برای حل مسائل پیش میگیرد از خودمان بیصبری نشان دهیم. بلکه، میخواهیم پند پولُس را دنبال کنیم که میگوید: «تحمّلِ خداوندِ ما را نجات بدانید.» نجات چه کسی؟ نجات ما و عدهٔ بیشماری که نیازمند شنیدن «بشارت ملکوت» میباشند. (۲پِطْرُس ۳:۱۵؛ متّیٰ ۲۴:۱۴) بدین وسیله به سخاوت یَهُوَه در نشان دادن صبر و حِلم پی میبریم و همین است که ما را بر آن میدارد تا در رفتارمان با دیگران حلیم باشیم.
[پاورقیها]
^ بند 4 در زبان عبرانی کلمهٔ «بینی» یا «مِنخَر» (آف) اغلب به صورت مجازی برای توصیف خشم به کار میرود. زیرا وقتی کسی خشمگین است نَفَس کشیدن او شدید میشود.
^ بند 13 برای توضیحات بیشتر در زمینهٔ این نبوّت، کتابِ به نبوت دانیال توجه کنید! صفحات ۱۹۱-۱۹۴ را که توسط شاهدان یَهُوَه به چاپ رسیده است، ملاحظه کنید.
آیا میتوانی توضیح دهی؟
• مفهوم واژهٔ «حِلم» در کتاب مقدّس چیست؟
• یَهُوَه چگونه قبل از طوفان، پس از اسارت در بابل و در قرن اوّل د.م.، از خود صبر و حِلم نشان داد؟
• یَهُوَه چه دلایل مهمی برای حِلم خود دارد؟
• دیدگاه ما نسبت به حِلم یَهُوَه باید چگونه باشد؟
[سؤالات مقالهٔ مطالعهای]
[تصویر در صفحهٔ ۲۳]
یَهُوَه با حِلمی که قبل از طوفان از خود نشان داد به مردم مهلت کافی برای توبه داد
[تصویر در صفحهٔ ۲۴]
پس از سرنگونی بابل، یهودیان از حِلم یَهُوَه فایده بردند
[تصویر در صفحهٔ ۲۵]
در قرن اوّل، هم یهودیان و هم غیریهودیان از حِلم یَهُوَه فایده بردند
[تصاویر در صفحهٔ ۲۶]
امروزه مسیحیان از صبر و حِلم یَهُوَه کمال استفاده را میبرند