چه کسی واقعاً می‌تواند ما را تسلّی دهد؟
چه کسی واقعاً می‌تواند ما را تسلّی دهد؟
«خدا و پدر خداوند ما عیسی مسیح . . . ما را در هر تنگی ما تسلّی می‌دهد.»—۲قُرِنتیان ۱:۳، ۴.
۱. چه موقعیت‌هایی باعث می‌شود انسان نیاز به تسلّی پیدا کند؟
بیماری‌ای توان‌فرسا گاه انسان را از زندگی سیر می‌کند. زمین‌لرزه و توفان و قحطی، هستی و دارایی مردم را به کام نیستی می‌برد. جنگ عزیزانشان را از آنان می‌گیرد، خانه‌شان را ویران می‌کند، و یا آواره‌شان می‌سازد. بی‌عدالتی این تصوّر را در ذهن مردم ایجاد می‌کند که به هیچ کجا نمی‌توانند پناه ببرند. انسان‌ها براستی در برابر چنین مصایبی نیاز به تسلّی و دلگرمی پیدا می‌کنند. اما چه کسی می‌تواند آنان را تسلّی دهد؟
۲. چرا کمکی که یَهُوَه در اختیار ما می‌گذارد بی‌نظیر است؟
۲ افراد و سازمان‌هایی هستند که کمر همّت به تسلّی مصیبت‌زدگان بسته‌اند. همدلی به این شکل واقعاً قابل تقدیر است و کمک‌های نقدی نیز برای مدتی نیاز مصیبت‌زدگان را برآورده می‌کند. با این حال، تنها یَهُوَه، خدای حقیقی قادر است کلّیهٔ خسارات و صدماتی را که انسان‌ها متحمّل می‌شوند جبران کند و حتی ریشهٔ مصایب و مشکلات را بکلّی برکند. کتاب مقدّس در مورد یَهُوَه می‌گوید: «متبارک باد خدا و پدر خداوند ما عیسی مسیح که پدر رحمت‌ها و خدای جمیع تسلّیات است، که ما را در هر تنگی ما تسلّی می‌دهد تا ما بتوانیم دیگران را در هر مصیبتی که باشد تسلّی نماییم، به آن تسلّی که خود از خدا یافته‌ایم.» ( ۲قُرِنتیان ۱:۳، ۴) یَهُوَه چگونه ما را تسلّی می‌دهد؟
باید به ریشهٔ مشکلات پرداخت
۳. خدا چگونه با توجه به ریشهٔ مشکلات به انسان‌ها تسلّی می‌دهد؟
۳ آدم با گناهی که مرتکب شد ناکاملی را به همهٔ انسان‌ها به میراث داد و این ناکاملی ریشهٔ مشکلات عدیده‌ای است که سرانجام منجر به مرگ می‌شود. ( رومیان ۵:۱۲) از سوی دیگر، شیطان ابلیس «رئیس این جهان» گشته و این نیز بر وخامت اوضاع افزوده است. ( یوحنّا ۱۲:۳۱؛ ۱یوحنّا ۵:۱۹) یَهُوَه با دیدن محنت‌های بشر فقط به همدردی قناعت نکرد. او برای نجات انسان‌ها یگانه پسر مولود خود را به عنوان فدیه داد، و همچنین نوید داد که با ایمان ورزیدن به پسرش ما را از اثرات گناه آدم آزاد کند. ( یوحنّا ۳:۱۶؛ ۱یوحنّا ۴:۱۰) خدا همچنین در مورد آینده می‌گوید که عیسی مسیح که تمامی قدرت در آسمان و بر زمین به او داده شده، شیطان و کل سیستمی را که بر جهان حاکم ساخته، نابود خواهد کرد. — متّیٰ ۲۸:۱۸؛ ۱یوحنّا ۳:۸؛ مکاشفه ۶:۲؛ ۲۰:۱۰.
۴. الف) یَهُوَه برای آنکه ایمان ما را به وعده‌های نجات و رستگاری تقویت کند چه کرده است؟ ب) چگونه یَهُوَه زمان رستگاری را به ما نشان داده است؟
۴ خدا برای آنکه ایمان ما را به وعده‌های خود تقویت کند، شواهد بسیاری دال بر اینکه به تمام وعده‌های خود وفا می‌کند در اختیار ما گذاشته است. ( یوشَع ۲۳:۱۴) او در کتاب مقدّس کارهایی را که برای نجات خادمان خود انجام داده ثبت کرده است؛ کارهایی که تصوّر آن برای ما انسان‌ها بسیار دشوار است. ( خروج ۱۴:۴-۳۱؛ ۲پادشاهان ۱۸:۱۳–۱۹:۳۷) همچنین یَهُوَه از طریق عیسی مسیح مقصود خود را بر ما آشکار ساخته است؛ مقصودی که مشتمل بر شفای تمام ‹امراض و رنج‌های› بشر و حتی رستاخیز مردگان است. ( متّیٰ ۹:۳۵؛ ۱۱:۳-۶) حال این امور چه وقت واقع می‌شوند؟ کتاب مقدّس در جواب این سؤال توضیحاتی راجع به وقایعی که طی روزهای آخر این سیستم و پیش از برقرار شدن آسمان‌ها و زمین جدید به وقوع می‌پیوندند داده است. آنچه عیسی در این خصوص بیان داشت کاملاً با وقایع زمان حاضر وفق می‌کند. — متّیٰ ۲۴:۳-۱۴؛ ۲تیموتاؤس ۳:۱-۵.
تسلّی درماندگان
۵. یَهُوَه برای تسلّی اسرائیلیان باستان توجه آنان را به چه موضوعی جلب کرد؟
۵ از رفتار یَهُوَه با قوم اسرائیل باستان می‌بینیم که آنان را چگونه در سختی‌ها و رنج‌هایشان تسلّی می‌داد. او خصوصیات نیکوی خویش را به یادشان می‌آورد و با این کار ایمان آنان را به وعده‌های خود تقویت می‌کرد. یَهُوَه انبیای خود را بر آن می‌داشت تا برای مردم بروشنی تفاوت او، یعنی خدای حقیقی و زنده را، با بت‌ها که نه می‌توانند خود را نجات دهند و نه پرستندگان خود را، نشان دهند. ( اِشَعْیا ۴۱:۱۰؛ ۴۶:۱؛ اِرْمیا ۱۰:۲-۱۵) پس از آنکه یَهُوَه خطاب به اِشَعْیا گفت، ‹تسلّی بده! قوم مرا تسلّی بده› او را برانگیخت تا اَعمال خلقت را با تشبیه و به تفصیل برای مردم تشریح کند و به این ترتیب عظمت یَهُوَه به عنوان یگانه خدای حقیقی بدیشان یادآوری شود. — اِشَعْیا ۴۰:۱-۳۱.
۶. یَهُوَه چه مطالبی را در خصوص زمان رستگاری به آگاهی قوم خود رساند؟
۶ گاهی نیز یَهُوَه برای تسلّی دادن قوم خود آنان را از زمان رستگاری‌شان آگاه می‌ساخت؛ که گاهی در آیندهٔ نزدیک بود و گاه در آیندهٔ دور. به عنوان مثال، وقتی زمان آزادی اسرائیلیان از مصر نزدیک شد یَهُوَه به قوم رنج‌کشیده خود گفت: «یک بلای دیگر بر فرعون و بر مصر می‌آورم، و بعد از آن شما را از اینجا رهایی خواهد داد.» ( خروج ۱۱:۱) در دوران سلطنت یَهُوشافاط وقتی سه قوم متخاصم بر ضدّ یهودا متحد شدند، یَهُوَه به قوم خود گفت که «فردا» بر ضدّ ایشان اقدام خواهد کرد. ( ۲تواریخ ۲۰:۱-۴، ۱۴-۱۷) اِشَعْیا نیز آزادی قوم خدا از بابل را ۲۰۰ سال پیش از آن به ثبت رسانیده بود، و اِرْمیا جزئیات دیگری را حدود صد سال پیش از وقوع آن مشخص کرده بود. براستی که چقدر آن نبوّت‌ها برای خادمان خدا وقتی زمان آزادی‌شان نزدیک می‌شد مایهٔ تسلّی و آرامش خاطر بوده است! — اِشَعْیا ۴۴:۲۶–۴۵:۳؛ اِرْمیا ۲۵:۱۱-۱۴.
۷. اغلب وعده‌های نجات شامل چه واقعیتی بود، و این موضوع چه تأثیری بر افراد وفادار قوم اسرائیل داشت؟
۷ جالب آنکه اغلب وعده‌هایی که به امّت خدا تسلّی می‌داد حاوی مطالبی در مورد مسیح بود. ( اِشَعْیا ۵۳:۱-۱۲) این وعده‌ها نسل به نسل انسان‌های وفادار را در مواجهه با سختی‌ها و مشقّات امید می‌بخشید. در لوقا ۲:۲۵ می‌خوانیم: «اینک شخصی شمعون نام در اورشلیم بود که مرد صالح و متقی و منتظر تسلّی اسرائیل بود [یعنی تسلّی‌ای که اسرائیل با آمدن مسیح می‌گرفت] و روح‌القدس بر وی بود.» شمعون امید به آمدن مسیح را از کلام خدا آموخته بود و زندگی‌اش کلاً بر این محور می‌گشت. او دقیقاً نمی‌دانست آن وعده چگونه تکمیل خواهد شد، و البته عمر او نیز کفایت دیدن آن نجات موعود را نکرد، لیکن وقتی آن کسی را که «نجات» از طریق وی میسر می‌گشت به چشم دید بسیار خوشحال شد. — لوقا ۲:۳۰.
تسلّی از طریق مسیح
۸. کمکی که عیسی در اختیار مردم قرار داد چه تفاوتی با آنچه ایشان انتظار داشتند داشت؟
۸ عیسی در خلال انجام خدمت زمینی خویش، همیشه کارهایی را انجام نمی‌داد که مردم انتظار داشتند. برخی در انتظار مسیحی بودند که آنان را از زیر یوغ رومیان آزاد کند. اما عیسی برای انقلاب کردن نیامده بود و حتی به مردم گفت: «مال قیصر را به قیصر ادا کنید.» ( متّیٰ ۲۲:۲۱) خدا مقصودی بسیار والاتر از آزاد کردن مردم از زیر سلطهٔ نظام‌های سیاسی داشت. مردم می‌خواستند عیسی را پادشاه خود کنند، اما به آنان گفت که آمده است تا «جان خود را در راه بسیاری فدا سازد.» ( متّیٰ ۲۰:۲۸؛ یوحنّا ۶:۱۵) آری، زمان پادشاهی عیسی هنوز نرسیده بود، و به علاوه این مسئولیت را یَهُوَه می‌بایست به او می‌داد، نه توده‌ای انقلابی.
۹. الف) عیسی چه پیام تسلّی‌بخشی را اعلام می‌کرد؟ ب) او چگونه ارتباط این پیام را با اوضاعی که مردم با آن روبرو بودند مشخص کرد؟ پ) خدمت عیسی شالودهٔ چه چیزی را بنا کرد؟
۹ تسلّی‌ای که عیسی به مردم عرضه می‌کرد در قالب ‹بشارت ملکوت خدا› بود و آن را در همه جا اعلام می‌داشت. ( لوقا ۴:۴۳) عیسی ارتباط پیام بشارت را با مشکلات روزمرهٔ مردم بخوبی تشریح کرد و نشان داد که خود در مقام پادشاه آن ملکوت مسیحایی چه کارهایی برای انسان‌ها انجام خواهد داد. او با شفا دادن نابینایان و ناشنوایان امید به زندگی را در ایشان اِحیا می‌کرد ( متّیٰ ۱۲:۲۲؛ مَرقُس ۱۰:۵۱، ۵۲)، مفلوجان را شفا می‌داد ( مَرقُس ۲:۳-۱۲)، برادران اسرائیلی خود را از امراض مشمئزکننده پاک می‌کرد ( لوقا ۵:۱۲، ۱۳)، و از بیماری‌های حادّشان شفا می‌بخشید. ( مَرقُس ۵:۲۵-۲۹) او با رستاخیز دادن دختر کوچک خانواده‌ای داغدیده آرامش را به آن خانواده بازگرداند. ( لوقا ۷:۱۱-۱۵؛ ۸:۴۹-۵۶) عیسی نشان داد که قادر است توفان‌های سهمگین را مهار سازد، همچنین نیاز خوراک جمعیتی کثیر را برآورده کند. ( مَرقُس ۴:۳۷-۴۱؛ ۸:۲-۹) به علاوه، عیسی اصولی به مردم آموخت که بتوانند به نحوی مؤثر بر مشکلات زندگی فائق آیند و بدیشان امید داد که تحت ملکوت مسیحایی عدل و انصاف حاکم خواهد بود. بدین گونه عیسی در طول خدمت خود، نه تنها کسانی را که با ایمان به سخنان او گوش می‌کردند تسلّی می‌داد، بلکه شالوده‌ای را بنا نهاد که انسان‌ها تا چند هزار سال پس از آن نیز از آن دلگرمی و تسلّی پیدا کنند.
۱۰. قربانی عیسی چه چیزهایی را برای ما میسر ساخته است؟
۱۰ بیش از ۶۰ سال پس از آنکه عیسی زندگی زمینی خود را ترک کرد و به زندگی آسمانی رستاخیز یافت، یوحنّای رسول به الهام الٰهی چنین نوشت: «ای فرزندانِ من، این را به شما می‌نویسم تا گناه نکنید؛ و اگر کسی گناهی کند، شفیعی داریم نزد پدر یعنی عیسی مسیح عادل. و اوست کفّاره به جهت گناهان ما و نه گناهان ما فقط بلکه به جهت تمام جهان نیز.» ( ۱یوحنّا ۲:۱، ۲) امروزه نیز ما از فدیهٔ انسانی و کامل عیسی تسلّی فراوان می‌یابیم. می‌دانیم که می‌توانیم از گناهان خود پاک شویم، از وجدانی آسوده برخوردار گردیم، رابطه‌ای خوب و مقبول با خدا برقرار کنیم، و امید زندگی ابدی داشته باشیم. — یوحنّا ۱۴:۶؛ رومیان ۶:۲۳؛ عبرانیان ۹:۲۴-۲۸؛ ۱پِطْرُس ۳:۲۱.
روح‌القدس تسلّی‌دهنده
۱۱. عیسی پیش از مرگ خویش به کدام عامل تسلّی‌بخش دیگر اشاره کرد؟
۱۱ عیسی در شب پیش از مرگ قربانی‌گونهٔ خویش، در حضور رسولانش به عامل دیگری که پدر آسمانی از طریق آن، امّت خود را تسلّی خواهد داد اشاره کرد. او گفت: «من از پدر سؤال می‌کنم و تسلّی‌دهنده‌ای [یونانی، پاراکلِتوس ] دیگر به شما عطا خواهد کرد تا همیشه با شما بماند، یعنی روح راستی.» بعد به آنان چنین اطمینان خاطر داد: «تسلّی‌دهنده یعنی روح‌القدس. . . همه چیز را به شما تعلیم خواهد داد و آنچه به شما گفتم به یاد شما خواهد آورد.» ( یوحنّا ۱۴:۱۶، ۱۷، ۲۶) روح‌القدس چگونه به آنان تسلّی می‌داد؟
۱۲. چگونه روح‌القدس با کمک کردن به حافظهٔ شاگردان عیسی مایهٔ تسلّی ایشان شد؟
۱۲ رسولان آموزش‌های بسیاری از عیسی گرفتند. مسلّماً برای آنان دشوار نبود که آنچه را از عیسی می‌دیدند به خاطر بسپارند، ولی آیا می‌توانستند سخنان او را نیز در خاطر حفظ کنند؟ آیا تعالیم پرارزش عیسی به دلیل حافظهٔ ضعیف ایشان محکوم به فراموشی بود؟ عیسی آنان را اطمینان خاطر داد که روح‌القدس ‹همه چیز را به یاد ایشان خواهد آورد.› بدین طریق بود که متّیٰ هشت سال بعد توانست نخستین انجیل را به تحریر درآورد، و در آن به سخنان دلگرم‌کنندهٔ عیسی در موعظهٔ بالای کوه، تشبیهات متعدد وی در خصوص ملکوت، و جزئیاتی که عیسی در مورد نشان حضور خویش به زبان آورد اشاره کرد. بیش از ۵۰ سال بعد، یوحنّای رسول قادر بود گزارش موثقی با جزئیات ضروری در مورد روزهای آخر زندگی زمینی عیسی تهیه نماید. بی‌شک این گزارشات الهامی تا به امروز مایهٔ تشویق و دلگرمی مسیحیان بوده است!
۱۳. روح‌القدس چگونه برای مسیحیان اوّلیه در حکم تعلیم‌دهنده عمل می‌کرد؟
۱۳ روح‌القدس فقط کلماتی را که عیسی به کار می‌برد به یاد شاگردان نمی‌آورد، بلکه آنان را برای درک بهتر مقصود خدا تدریس و راهنمایی می‌کرد. وقتی عیسی هنوز همراه شاگردانش بود چیزهایی بدیشان گفت که در آن زمان بخوبی درک نمی‌کردند. اما بعدها یوحنّا، پِطْرُس، یعقوب، یهودا، و پولُس با کمک روح‌القدس توضیحاتی در مورد تحوّلات آتی مقصود الٰهی به تحریر درآوردند. در واقع، روح‌القدس در حکم تعلیم‌دهنده به نحوی مؤثر ضامن ارائهٔ رهنمودهای الٰهی بود.
۱۴. روح‌القدس به چه طرقی به امّت یَهُوَه کمک می‌کرد؟
۱۴ همچنین عطایای معجزه‌آسای روح‌القدس بخوبی نشان می‌دادند که خدا نظر لطف و عنایت خویش را از اسرائیل جسمانی برگرفته و بر جماعت مسیحی معطوف داشته است. ( عبرانیان ۲:۴) به علاوه، ثمرهٔ روح‌القدس در زندگی افراد عامل مؤثری در تشخیص شاگردان واقعی عیسی بود. ( یوحنّا ۱۳:۳۵؛ غَلاطیان ۵:۲۲-۲۴) روح‌القدس همچنین اعضای جماعت مسیحی را قوّت می‌داد تا با شهامت بشارت دهند. — اَعمال ۴:۳۱.
مساعدت آنانی که سخت تحت آزار و شکنجه هستند
۱۵. الف) مسیحیان دوران باستان و زمان حاضر با چه مشکلاتی روبرو بوده و هستند؟ ب) چرا حتی کسانی که خود مایهٔ تسلّی و آرامش برادران خود هستند گاه نیاز به تسلّی پیدا می‌کنند؟
۱۵ همهٔ کسانی که زندگی خود را به یَهُوَه وقف کرده، وفادارانه او را خدمت می‌کنند به نحوی رنج و آزار خواهند دید. ( ۲تیموتاؤس ۳:۱۲) بسیاری از مسیحیان حتی در شرایطی بسیار طاقت‌فرسا قرار گرفتند. در دوران کنونی، برخی مورد حملهٔ افراد مسلّح قرار گرفتند و یا به بازداشتگاه‌ها و اردوگاه‌های کار اجباری و زندان‌ها افکنده شدند. دولت‌هایی نیز یا خود به آزار و اذیت امّت خدا پرداختند و یا با توبیخ نکردن عوامل اخلالگر آنان را برای اِعمال خشونت آزاد گذاشتند. بیماری‌های وخیم و یا مشکلات بزرگ خانوادگی نیز گاه مزید بر علّت می‌شوند. مسیحیان مجرّبی هستند که آنقدر برای تسلّی دادن برادران و خواهران خود زحمت می‌کشند که خود نیاز به تسلّی و دلگرمی پیدا می‌کنند. آری، در این گونه موارد تشویق‌کننده خود نیاز به تشویق و دلگرمی خواهد داشت.
۱۶. وقتی داود در شرایطی سخت قرار گرفته بود یَهُوَه چگونه به فریاد او رسید؟
۱۶ زمانی که شاؤل پادشاه برای کشتن داود او را تعاقب می‌کرد، داود به خدا توکّل کرد و در دعایی چنین استدعا نمود: «ای خدا دعای مرا بشنو . . . . در سایهٔ بال‌های تو پناه می‌برم.» ( مزمور ۵۴:۲، ۴؛ ۵۷:۱) آیا خدا به فریاد داود رسید؟ بله. یَهُوَه از طریق جاد نبی و اَبیاتار کاهن راهنمایی‌های لازم را به داود داد و همچنین از طریق یوناتان پسر شاؤل داود جوان را قوّت‌قلب بخشید. ( ۱سموئیل ۲۲:۱، ۵؛ ۲۳:۹-۱۳، ۱۶-۱۸) یَهُوَه همچنین اجازه داد تا فلسطی‌ها بر آن سرزمین هجوم آوردند، تا شاؤل مجبور شود دست از تعاقب داود بردارد. — ۱سموئیل ۲۳:۲۷، ۲۸.
۱۷. هنگامی که عیسی تحت فشار روحی شدیدی قرار گرفت به چه کسی پناه آورد؟
۱۷ حتی عیسی نیز در پایان زندگی زمینی‌اش تحت فشار روحی شدیدی قرار گرفت. او خوب می‌دانست که اَعمال و رفتارش تا چه حد بر نام پدر آسمانی‌اش و همچنین آیندهٔ بشر تأثیر خواهد داشت. لذا با تمام وجود به دعا و تضرّع پرداخت، و حتی حالت «مجاهده» و اضطراب به او دست داد. یَهُوَه خدا ترتیبی داد تا عیسی در آن شرایط دشوار از کمک و حمایت لازم برخوردار گردد. — لوقا ۲۲:۴۱-۴۴.
۱۸. خدا به مسیحیانی که سخت تحت آزار و شکنجه قرار داشتند چه تسلّی‌ای داد؟
۱۸ در قرن اوّل، پس از پا گرفتن جماعت مسیحی مسیحیان تحت چنان آزار و شکنجه‌ای قرار گرفتند که غیر از رسولان همگی مجبور به ترک اورشلیم شدند. چه بسیار مردان و زنان بدین شکل از خانه‌هایشان رانده شدند. خدا چگونه ایشان را تسلّی داد؟ خدا از طریق کلام خود بدیشان اطمینان خاطر داد که همراه با مسیح «مال نیکوتر و باقی» را در آسمان به میراث خواهند برد. ( عبرانیان ۱۰:۳۴؛ اَفَسُسیان ۱:۱۸-۲۰) آنان در خدمت موعظه بخوبی حمایت روح خدا را حس می‌کردند و این موضوع شوق ایشان را دوچندان می‌کرد. — متّیٰ ۵:۱۱، ۱۲؛ اَعمال ۸:۱-۴۰.
۱۹. پولُس با وجود آزار و شکنجه‌هایی که متحمّل شد در مورد تسلّی الٰهی چه نوشت؟
۱۹ بعدها، سَولُس ( پولُس) که در زمرهٔ آزاردهندگان مسیحیان بود، وقتی مسیحی شد خود مورد آزار و شکنجهٔ فراوان قرار گرفت. در جزیرهٔ قبرس، جادوگری می‌خواست با فریبکاری و تحریف سخنان پولُس جلوی فعالیت موعظهٔ او را بگیرد. در غَلاطیه پولُس را سنگسار کردند و پنداشتند که مرده است. ( اَعمال ۱۳:۸-۱۰؛ ۱۴:۱۹) در مَکادونیه او را با چوب زدند. ( اَعمال ۱۶:۲۲، ۲۳) در اَفَسُس مورد خشونت مردم قرار گرفت و در چنین شرایطی بود که نوشت: «بی‌نهایت و فوق از طاقت بار کشیدیم، به حدّی که از جان هم مأیوس شدیم. لٰکن در خود فتوای موت داشتیم.» ( ۲قُرِنتیان ۱:۸، ۹) با این حال، در همان رساله بود که پولُس سخنان دلگرم‌کننده و تسلّی‌بخشی را که در بند ۲ اشاره کردیم به تحریر درآورد. — ۲قُرِنتیان ۱:۳، ۴.
۲۰. در مقالهٔ بعدی چه موضوعی مورد بحث قرار خواهد گرفت؟
۲۰ آیا ما هم می‌توانیم دیگران را تسلّی دهیم؟ در روزگار ما بسیاری اشخاص یا به دلیل مصایبی که یکباره گریبانگیر هزاران نفر می‌شود و یا مشکلاتی که شخصاً با آن روبرو شده‌اند غصه‌دار و غم‌زده‌اند. در مقالهٔ بعدی خواهیم دید چگونه می‌توانیم در هر دو مورد دیگران را تسلّی دهیم.
آیا به خاطر می‌آوری؟
• چرا تسلّی‌ای که از خدا می‌گیریم بی‌نظیر است؟
• عیسی چگونه انسان‌ها را تسلّی می‌داد؟
• روح‌القدس چگونه به عنوان تسلّی‌دهنده عمل می‌کند؟
• نمونه‌هایی را ذکر کن که خدا خادمان خود را وقتی در شرایط بسیار دشوار بودند تسلّی بخشید.
[سؤالات مقالهٔ مطالعه‌ای]
[تصاویر در صفحهٔ ۲۳]
در کتاب مقدّس می‌خوانیم که یَهُوَه با رستگار ساختن امّت خود بدیشان تسلّی می‌دهد
[تصاویر در صفحهٔ ۲۴]
عیسی مردم را با تعالیم خود، با شفای بیماری‌هایشان، و با رستاخیز عزیزانشان دلگرمی و تسلّی می‌داد
[تصویر در صفحهٔ ۲۶]
عیسی از آسمان کمک دریافت کرد