توکّل به کلام یَهُوَه
توکّل به کلام یَهُوَه
«بر کلام تو توکّل دارم.» — مزمور ۱۱۹:۴۲.
۱. در مورد هویت و روحیهٔ سرایندهٔ مزمور ۱۱۹ چه میدانیم؟
سرایندهٔ مزمور ۱۱۹ به کلام یَهُوَه ارج فراوانی مینهاد. به احتمال زیاد حِزْقِیّای پادشاه قبل از سلطنت خود این مزمور را سراییده است. احساسی که در این سرودِ الهامی ابراز شده است با روحیهٔ حِزْقِیّا هماهنگی دارد چرا که طی سلطنت خود در یهودا ‹به خداوند چسبیده بود› یعنی از فرامین او پیروی میکرد. ( ۲پادشاهان ۱۸:۳-۷) نکتهٔ بارز این مزمور واقف بودن سرایندهٔ آن به نیاز روحانیاش است. — متّیٰ ۵:۳.
۲. موضع اصلی مزمور ۱۱۹ چیست و این سرود به چه شکلی تنظیم شده است؟
۲ نکتهٔ اصلی مزمور ۱۱۹ ارزشِ کلام یا پیام * خداست. مزمورنویس برای آنکه این سرود را به خاطر بسپارد قطعات آن را به ترتیب الفبای عبرانی نگاشته که از ۱۷۶ آیه تشکیل شده است. متن عبرانی این مزمور شامل ۲۲ قطعهٔ ۸ مصراعی میباشد. در هر قطعه برای شروع مصراعها فقط از یک حرف الفبا استفاده شده است. در این مزمور به کلام، شریعت، شهادات [یادآوریها]، راهها، وصایا، فرایض، اوامر، داوریها، سخنان و احکام خدا اشاره شده است. در این مقاله و مقالهٔ بعدی مزمور ۱۱۹ را بر طبق ترجمهٔ دقیق عبرانی کتاب مقدّس بررسی خواهیم کرد. تعمّق در تجربهٔ خادمان گذشته و حال یَهُوَه درک ما را نسبت به این سرود الهامی و قدردانیمان را از بابت کلام خدا یعنی کتاب مقدّس میافزاید.
اطاعت از کلام خدا شادیآور است
۳. با ارائهٔ مثالی توضیح دهید کامل بودن به چه معناست.
۳ شادی حقیقی از انجام دادن شریعت خدا حاصل میشود. ( مزمور ۱۱۹:۱-۸) اگر چنین کنیم یَهُوَه ما را همچون «کاملان طریق» در نظر میگیرد. ( مزمور ۱۱۹:۱) البته کامل بودن در طریق به مفهوم بیعیب بودن نیست، بلکه نشانگر آن است که سخت میکوشیم ارادهٔ خدا را انجام دهیم. نوح ثابت کرد که «در عصر خود کامل» است و مردی بود که «با خدا راه میرفت.» آن پَطرِیارْخِ باایمان و خانوادهاش از طوفان نجات یافتند چرا که نوح در طریق زندگیای گام برداشت که یَهُوَه آن را مهیا ساخته بود. ( پیدایش ۶:۹؛ ۱پِطْرُس ۳:۲۰) نجات ما از نابودی نظام دنیا به طور مشابه بستگی به انجام دادن ارادهٔ خدا و ‹نگاه داشتن تمام وصایای او دارد.› — مزمور ۱۱۹:۴.
۴. سعادت و موفقیت ما به چه بستگی دارد؟
۴ اگر ‹به راستی دل یَهُوَه را حمد گوییم و فرایضش را نگاه داریم،› هرگز ما را ترک نخواهد کرد. ( مزمور ۱۱۹:۷، ۸) وی یوشَع رهبر اسرائیلیان را ترک نکرد چرا که ‹روز و شب تورات را میخواند تا برحسب هر آنچه در آن مکتوب است متوجه شده، عمل نماید.› این رازِ موفقیت او بود که سبب میشد عاقلانه رفتار کند. ( یوشَع ۱:۸) یوشَع در پایان عمر خود باز یَهُوَه را حمد گفته، اسرائیلیان را چنین خاطرنشان ساخت: «به تمامی دل و به تمامی جان خود میدانید که یک چیز از تمام چیزهای نیکو که یَهُوَه، خدای شما در بارهٔ شما گفته است به زمین نیفتاده.» ( یوشَع ۲۳:۱۴) ما نیز همچون یوشَع و سرایندهٔ مزمور ۱۱۹ میتوانیم موفقیت و سعادت را با گفتن حمد یَهُوَه و اعتماد به کلامش به دست آوریم.
کلام یَهُوَه ما را پاک نگاه میدارد
۵. الف) توضیح دهید که چگونه میتوان از لحاظ روحانی پاک ماند. ب) برای جوانی که مرتکب گناهی بزرگ شده است چه کمکی وجود دارد؟
۵ اگر موافق کلام خدا عمل کنیم از لحاظ روحانی پاک خواهیم ماند. ( مزمور ۱۱۹:۹-۱۶) انجام این کار حتی اگر والدینمان نمونهٔ خوبی از خود به جای نگذارند میسر است. حِزْقِیّا با اینکه پدرش مردی بتپرست بود ‹راه خود را پاک ساخت› احتمالاً از تأثیرات دین مشرک. حال اگر جوانی که امروزه یَهُوَه را خدمت میکند مرتکب گناهی بزرگ شود چطور؟ توبه، دعا، کمک والدین و مساعدت مهربانانهٔ پیران مسیحی میتواند او را یاری دهد تا همچون حِزْقِیّا ‹راه خود را پاک ساخته، آن را نگاه دارد.› — یعقوب ۵:۱۳-۱۵.
۶. کدام زنان موافق کلام خدا راه خود را پاک ساخته، آن را نگاه داشتند؟
۶ با وجود اینکه راحاب و روت مدتها قبل از سرایندهٔ مزمور ۱۱۹ میزیستند نیز ‹راه خود را پاک ساختند.› راحاب که فاحشهای کنعانی بود ایمانش به عنوان پرستندهٔ یَهُوَه مشهور شد. ( عبرانیان ۱۱:۳۰، ۳۱) روت مُوآبی هم خدایان خویش را رها، یَهُوَه را خدمت و از شریعتش متابعت کرد. ( روت ۱:۱۴-۱۷؛ ۴:۹-۱۳) هر دوی آن زنان غیراسرائیلی ‹موافق کلام خدا خود را نگاه داشتند› و این افتخار نصیبشان شد که جدّهٔ عیسی مسیح گردند. — متّیٰ ۱:۱، ۴-۶.
۷. دانیال و سه جوان عبرانی دیگر چه نمونهای از خود به جا گذاشتند؟
۷ کتاب مقدّس میگوید ‹ دل انسان از کودکی به بدی تمایل دارد.› با وجود این، جوانان میتوانند حتی در این دنیای تحتِ تسلّط شیطان راه پاک را دنبال کنند. ( پیدایش ۸:۲۱؛ ۱یوحنّا ۵:۱۹) دانیال و سه جوان عبری با اینکه در بابل در تبعید به سر میبردند ‹موافق کلام خدا خود را نگاه داشتند.› برای مثال، آنان ‹خویشتن را با طعام پادشاه› آلوده نساختند. ( دانیال ۱:۶-۱۰) بابلیان حیوانات ناپاکی را میخوردند که در شریعت موسی منع شده بود. ( لاویان ۱۱:۱-۳۱؛ ۲۰:۲۴-۲۶) از طرفی همیشه حیوانات را سر نمیبریدند تا خون آن بریزد، بلکه گوشت را با خونش میخوردند؛ چنین کاری به مفهوم زیر پا گذاشتن شریعت خدا بود. ( پیدایش ۹:۳، ۴) جای تعجبی نیست که آن چهار عبرانی از غذایی که بر سر میز پادشاه گذاشته میشد صرف نمیکردند! آن جوانان خداترس خود را پاک نگاه داشته، از خود نمونهٔ خوبی به جا گذاشتند.
کلام خدا حافظ وفاداری
۸. برای درک و به جا آوردن شریعت خدا به چه طرز فکر و فهمی نیازمندیم؟
۸ دلبستگی به کلام خدا عامل اصلی در حفظ وفاداری به یَهُوَه است. ( مزمور ۱۱۹:۱۷-۲۴) اگر دل ما همچون دل این مزمورنویس باشد تمایل خواهیم داشت «چیزهای عجیب» یا حقایق شگفتانگیز شریعت یَهُوَه را ببینیم و همیشه ‹مشتاق داوریها› و علاقهمند به یادآوریهایش خواهیم بود. ( مزمور ۱۱۹:۱۸، ۲۰، ۲۴) اگر خود را مدتها پیش یا اخیراً به یَهُوَه وقف کردهایم، آیا همچنان ‹مشتاق شیر خالص روحانی› هستیم؟ ( ۱پِطْرُس ۲:۱، ۲) برای درک شریعت خدا و به جا آوردن آن ضروری است که اوّل به مفهوم تعالیم اساسی کتاب مقدّس پی ببریم.
۹. هنگامی که میان قوانین انسان و قانون خدا تضاد باشد چه عکسالعملی باید از خود نشان دهیم؟
۹ ممکن است به شهادات یا یادآوریهای یَهُوَه علاقهمند باشیم، حال اگر «سَروَران» یا حاکمان ملل به دلیلی بر ضدّ ما برخیزند رفتارمان چگونه خواهد بود؟ ( مزمور ۱۱۹:۲۳، ۲۴) امروزه، صاحبان قدرت اغلب سعی میکنند قوانین انسانی را فراتر از قانون خدا قرار دهند. اگر میان قانون انسان و خواست خدا تضاد باشد چه عکسالعملی نشان میدهیم؟ دلبستگی به کلام یَهُوَه ما را یاری میدهد پیوسته به او وفادار مانده، همچون شاگردان عیسی مسیح که تحت آزار قرار داشتند بگوییم: «خدا را میباید بیشتر از انسان اطاعت نمود.» — اَعمال ۵:۲۹.
۱۰، ۱۱. توضیح دهید که چگونه میتوان در سختترین شرایط به یَهُوَه وفادار ماند.
۱۰ ما حتی در سختترین شرایط قادر خواهیم بود به یَهُوَه وفادار بمانیم. ( مزمور ۱۱۹:۲۵-۳۲) اما در صورتی که پذیرای تعالیم وی بوده، از صمیم دل برای دریافت آن دعا کنیم. همچنین باید «طریق راستی» یا وفاداری را اختیار کنیم. — مزمور ۱۱۹:۲۶، ۳۰.
۱۱ حِزْقِیّا، که احتمالاً سرایندهٔ مزمور ۱۱۹ است «طریق راستی را اختیار کرد.» با اینکه بتپرستان او را احاطه کرده بودند و حتی شاید اعضای دربار پادشاه وی را مورد تمسخر قرار میدادند همواره وفادار باقی ماند. بحتم در چنین مواقعی ‹جان او از حزن و اندوه میسوخت.› ( مزمور ۱۱۹:۲۸) حِزْقِیّا که پادشاه نیکویی بود کاملاً به خدا اعتماد داشت و ‹به آنچه در نظر یَهُوَه پسند بود عمل میکرد.› ( ۲پادشاهان ۱۸:۱-۵) ما نیز با توکّل به یَهُوَه میتوانیم همچون خادمان وفادارش سختیها را تحمّل کنیم. — یعقوب ۱:۵-۸.
کلام یَهُوَه ما را شجاع میسازد
۱۲. چگونه میتوانیم به مزمور ۱۱۹:۳۶، ۳۷ عمل کنیم؟
۱۲ رهنمودهای کلام خدا شجاعت لازم را به ما میدهد تا با دشواریهای زندگی مقابله کنیم. ( مزمور ۱۱۹:۳۳-۴۰) ما فروتنانه از تعالیم یَهُوَه پیروی میکنیم تا شریعتش را «به تمامی دل» حفظ نموده باشیم. ( مزمور ۱۱۹:۳۳، ۳۴) ما نیز همانند مزمورنویس از خدا درخواست میکنیم: «دل ما را به شهادات خود مایل گرداند و نه به سوی طمع» یا سود کاذب. ( مزمور ۱۱۹:۳۶) و نیز میخواهیم همچون پولُس رسول «در هر امر رفتار نیکو نماییم.» ( عبرانیان ۱۳:۱۸) اگر کارفرمایی از ما تقاضای کاری ناصادقانه کند به رهنمودهای خدا شجاعانه پایبند میمانیم و او ما را به سبب چنین کاری برکت خواهد داد. یَهُوَه به ما کمک میکند تا تمام تمایلات بد را تحت کنترل قرار دهیم. پس باید چنین دعا کنیم: «چشمانم را از دیدن بطالت برگردان.» ( مزمور ۱۱۹:۳۷) ما هرگز نمیخواهیم آنچه را که بطالت یا بیهوده است و خدا از آن تنفر دارد دوست بداریم. ( مزمور ۹۷:۱۰) به علاوه دعا ما را برمیانگیزد تا از هر عمل غیراخلاقی و ارتباط با ارواح اجتناب کنیم. — ۱قُرِنتیان ۶:۹، ۱۰؛ مکاشفه ۲۱:۸.
۱۳. شاگردان عیسی تحت آزار چگونه شجاعت لازم را برای موعظه دریافت کردند؟
۱۳ شناخت دقیق کلام خدا در ما آنچنان اعتمادی به وجود میآورد که با شجاعت تمام موعظه کنیم. ( مزمور ۱۱۹:۴۱-۴۸) و برای آنکه ‹ملامتکنندهٔ خود را جواب دهیم› به شجاعت نیازمندیم. ( مزمور ۱۱۹:۴۲) برخی اوقات شاید لازم شود همانند شاگردانِ عیسی که تحت آزار بودند دعا کنیم. آنها از یَهُوَه چنین خواستند: «غلامان خود را عطا فرما تا به دلیری تمام به کلام تو سخن گویند.» نتیجهٔ دعای ایشان چه بود؟ «همه به روحالقدس پر شده، کلام خدا را به دلیری میگفتند.» خدای متعال به ما نیز قدرت لازم را میدهد تا کلامش را با دلیری بیان کنیم. — اَعمال ۴:۲۴-۳۱.
۱۴. چه چیز به ما کمک میکند تا همچون پولُس شجاعانه موعظه کنیم؟
۱۴ اگر «کلام راستی را» دوست بداریم و ‹شریعت خدا را دائماً نگاه داریم،› میتوانیم بدون ترس و خجالت موعظه کنیم. ( مزمور ۱۱۹:۴۳، ۴۴) پشتکار داشتن در مطالعهٔ مستمر کلام خدا ما را مجهز میسازد تا ‹ در حضور پادشاهان در مورد شهادات او› صحبت کنیم. ( مزمور ۱۱۹:۴۶) دعا و روحالقدس هم به ما کمک میکند تا آنچه شایسته است به طور صحیح بیان کنیم. ( متّیٰ ۱۰:۱۶-۲۰؛ کُولُسیان ۴:۶) پولُس در قرن اوّل در حضور حکّام شجاعانه شهادات خدا را بیان میکرد. برای مثال، فِلیکْس که حاکمی رومی بود «سخن [پولُس] را در بارهٔ ایمانِ مسیح شنید.» ( اَعمال ۲۴:۲۴، ۲۵) وی همچنین به فَستوسِ حاکم و اَغْرِیپاس پادشاه موعظه کرد. ( اَعمال ۲۵:۲۲–۲۶:۳۲) ما نیز با پشتیبانی یَهُوَه میتوانیم موعظه کنیم و هرگز «از انجیل مسیح عار» نداشته باشیم. — رومیان ۱:۱۶.
کلام خدا ما را تسلّی میدهد
۱۵. هنگامی که دیگران ما را مسخره میکنند کلام خدا چگونه موجب تسلّی میشود؟
۱۵ کلام یَهُوَه فراهمکنندهٔ تسلّیای اطمینانبخش است. ( مزمور ۱۱۹:۴۹-۵۶) در خیلی مواقع ما خود به تسلّی نیاز داریم زیرا هرچند به عنوان شاهدان یَهُوَه شجاعانه سخن میگوییم، «متکبّران» یعنی کسانی که نسبت به خدا رفتاری گستاخانه دارند، ما را به باد تمسخر میگیرند. ( مزمور ۱۱۹:۵۱) شاید طی دعا لازم باشد نکات مثبتی را از کلام خدا به یاد آوریم که «خویشتن را تسلّی» دهیم. ( مزمور ۱۱۹:۵۲) هنگام تضرّع یا التماس ممکن است شریعت یا اصلی را به یاد آوریم که موجب تسلّی ما شود و شجاعت لازم را در آن موقعیت حساس در ما ایجاد کند.
۱۶. شاهدان یَهُوَه با وجود اذیت و آزار از چه کاری اجتناب کردهاند؟
۱۶ متکبّرانی که مزمورنویس را به باد تمسخر میگرفتند کسانی جز اعضای قوم وقفشده به خدا یعنی اسرائیلیان نبودند. باشد که ما مانند آنان عمل نکرده، مصمم باشیم تا از شریعت خدا روگردان مشویم. ( مزمور ۱۱۹:۵۱) هزاران خادم یَهُوَه از زمان اذیت و آزار رژیم نازی و رفتار مشابهٔ دیگران تا به حال از رو گرداندن از شریعت و اصول کلام خدا اجتناب کردهاند. ( یوحنّا ) اطاعت از یَهُوَه به هیچ وجه باری گران نیست، چرا که احکامش همچون سرودی تسلّیدهنده میباشد. — ۱۵:۱۸-۲۱مزمور ۱۱۹:۵۴؛ ۱یوحنّا ۵:۳.
ارزش کلام یَهُوَه را بدانیم
۱۷. قدردانی از کلام خدا ما را به چه کاری وا میدارد؟
۱۷ زمانی ارزش کلام یَهُوَه را میدانیم که از آن متابعت کنیم. ( مزمور ۱۱۹:۵۷-۶۴) مزمورنویس ‹گفت که کلام یَهُوَه را نگاه خواهد داشت› و حتی ‹ در نصف شب برخاست تا او را برای داوریهای عدالتش حمد گوید.› اگر ما نیز طی شب از خواب برخیزیم، فرصت خوبی است تا در دعا خدا را سپاس گوییم! ( مزمور ۱۱۹:۵۷، ۶۲) اگر برای کلام یَهُوَه ارزش قائل شویم جویای تعالیم وی بوده، ‹رفیق ترسندگان او خواهیم شد،› یعنی دوستان کسانی که از خدا ترسی خاضعانه دارند. ( مزمور ۱۱۹:۶۳، ۶۴) هرگز نمیتوان معاشرانی بهتر از این ترسندگان روی زمین یافت!
۱۸. وقتی ‹ریسمان شریران ما را احاطه› میکند یَهُوَه چگونه به دعای ما جواب میدهد؟
۱۸ وقتی از ته دل به یَهُوَه دعا میکنیم و فروتنانه از او درخواست تعالیمش را مینماییم، طالب ‹رضامندی› و مقبولیت او میباشیم. خصوصاً زمانی باید به وی دعا کرد که ‹ریسمانهای شریران ما را احاطه› کرده باشند. ( مزمور ۱۱۹:۵۸، ۶۱) یَهُوَه قادر است ریسمان دشمنان را پاره کند تا بتوانیم به فعالیت موعظه و شاگردسازی بپردازیم. ( متّیٰ ۲۴:۱۴؛ ۲۸:۱۹، ۲۰) این موضوع را میتوان در کشورهایی مشاهده کرد که فعالیت ما شاهدان در آنجا ممنوع بوده است.
ایمان به کلام خدا
۱۹، ۲۰. چطور ممکن است مصیبت دیدن نیکو باشد؟
۱۹ ایمان به خدا و کلامش به ما کمک میکند تا سختیها را تحمّل کرده، ارادهٔ او را به جا آوریم. ( مزمور ۱۱۹:۶۵-۷۲) با اینکه متکبّران به مزمورنویس اتهام «دروغ بستند،» او چنین سرایید: «مرا نیکو است که مصیبت را دیدم.» ( مزمور ۱۱۹:۶۶، ۶۹، ۷۱) چطور ممکن است که مصیبت دیدن برای خادمان یَهُوَه نیکو باشد؟
۲۰ مسلّماً هنگامی که به مصیبتی دچار میشویم برای استغاثه به یَهُوَه رو میآوریم. این موضوع ما را به او نزدیکتر میسازد. حتی شاید سبب شود تا وقت بیشتری برای خواندن کلام خدا صرف کرده، در عمل کردن به آن سعی بیشتری به خرج دهیم. در نتیجه در زندگی شادتر خواهیم بود. حال اگر در برابر مصیبت خصوصیات نامطلوبی همچون بیصبری و غرور در ما نمایان گردد چه باید بکنیم؟ با دعای صادقانه و به کمک کلام و روح خدا قادر خواهیم بود بر این عیوب غالب آییم و بیشتر از قبل ‹انسانیت تازه را بپوشیم.› ( کُولُسیان ۳:۹-۱۴) به علاوه، وقتی سختیها را تحمّل میکنیم ایمانمان تقویت میشود. ( ۱پِطْرُس ۱:۶، ۷) فایدهٔ مصیبتها برای پولُس از این جهت بود که توکّلش را به یَهُوَه بیشتر میساخت. ( ۲قُرِنتیان ۱:۸-۱۰) آیا اجازه میدهیم که مصیبتها تأثیر خوبی در ما داشته باشد؟
همیشه به یَهُوَه توکّل کنیم
۲۱. یَهُوَه چگونه متکبّران را خجل میسازد؟
۲۱ کلام خدا شالودهٔ توکّل به یَهُوَه را در ما به وجود میآورد. ( مزمور ۱۱۹:۷۳-۸۰) اگر حقیقتاً به آفریدگارمان توکّل کنیم هرگز خجل نخواهیم شد. گاهی به سبب اَعمال دیگران به تسلّی نیازمندیم و شاید لازم باشد چنین دعا کنیم: ای خدا بگذار «متکبّران خجل شوند.» ( مزمور ۱۱۹:۷۶-۷۸) یَهُوَه با افشا کردن راه متکبّران آنان را خجل میسازد و بدین ترتیب موجب تقدیس نامش میگردد. مطمئناً کسانی که به قوم خدا ستم میکنند به چیزی دست نخواهند یافت. برای مثال، آنان هرگز نتوانستند و نخواهند توانست شاهدان یَهُوَه را که از ته دل به خدا توکّل میکنند ریشهکن سازند. — امثال ۳:۵، ۶.
۲۲. مزمورنویس به چه مفهوم «مثل مشک در دود» گردیده بود؟
۲۲ کلام خدا هنگام اذیت و آزار ما را تقویت میکند. ( مزمور ۱۱۹:۸۱-۸۸) مزمورنویس به خاطر اذیت و آزار متکبّران احساس میکرد «مثل مشک در دود گردیده است.» ( مزمور ۱۱۹:۸۳، ۸۶) در دوران کتاب مقدّس برای نگاه داشتن آب، شراب و یا دیگر مایعات از مشک استفاده میکردند که از پوست حیوانات ساخته میشد. مَشکی خالی که کنار آتش در اطاقی بدون دودکش قرار میگرفت در خود جمع میشد. آیا تا به حال اذیت و آزار سبب شده است تا خود را ‹مثل مَشکی که در دود› قرار گرفته، حس کنید؟ در این صورت به یَهُوَه توکّل کرده، چنین دعا کنید: «به حسب رحمت خود مرا زنده ساز تا شهادات دهان تو را نگاه دارم.» — مزمور ۱۱۹:۸۸.
۲۳. با مرور مزمور ۱۱۹:۱-۸۸ چه نکتهای بررسی شد، و قبل از مطالعهٔ مزمور ۱۱۹:۸۹-۱۷۶ چه سؤالی را میتوانیم از خود بکنیم؟
۲۳ آنچه که در نیمی از مزمور ۱۱۹ بررسی کردیم رحمت یَهُوَه را به خادمانش نشان میدهد، چرا که ایشان به کلامش توکّل کرده، احکام، شهادات، اوامر و شریعتش را دوست میدارند. ( مزمور ۱۱۹:۱۶، ۴۷، ۶۴، ۷۰، ۷۷، ۸۸) خرسندی یَهُوَه در این است که پرستندگانش موافق کلامش عمل میکنند. ( مزمور ۱۱۹:۹، ۱۷، ۴۱، ۴۲) همه را ترغیب میکنیم قبل از مطالعهٔ بقیهٔ این مزمور زیبا از خود چنین سؤال کنند: ‹آیا حقیقتاً اجازه میدهم کلام یَهُوَه برای راههای من نور باشد؟›
[پاورقی]
^ بند 2 منظور از پیام خدا، پیام کلّ کتاب مقدّس نیست.
چه جوابی میدهید؟
• سعادت حقیقی به چه بستگی دارد؟
• کلام یَهُوَه ما را چگونه از لحاظ روحانی پاک نگاه میدارد؟
• کلام خدا چگونه به ما شجاعت و تسلّی میدهد؟
• چرا باید به یَهُوَه و کلامش ایمان داشته باشیم؟
[سؤالات مقالهٔ مطالعهای]
[تصاویر در صفحهٔ ۹]
روت، راحاب و جوانان عبرانی که در بابل در تبعید بودند ‹موافق کلام خدا خود را نگاه داشتند›
[تصویر در صفحهٔ ۱۰]
پولُس شجاعانه در حضور پادشاهان موعظه کرد