شبانانی که ‹برای گلّه نمونهاند›
شبانانی که ‹برای گلّه نمونهاند›
‹گلّهٔ خدا را که در میان شماست بچرانید و نظارت آن را بکنید، به رضامندی و به رغبت؛ و به جهت گلّه نمونه باشید.› — ۱پِطْرُس ۵:۲، ۳.
۱، ۲. الف) عیسی چه افتخار بزرگی به پِطْرُس رسول داد و چرا اعتماد عیسی به او بیجا نبود؟ ب) یَهُوَه آنانی را که به شبانی منصوب کرده است به چه چشمی مینگرد؟
یک روز صبح زود، کمی قبل از عید پَنْطیکاست سال ۳۳ م.، پِطْرُس و شش نفر دیگر از شاگردان عیسی در ساحل دریای جلیل با عیسای رستاخیزیافته صبحانه میخوردند. پیشوایشان عیسی، شاگردان ماهیگیرش را به ساحل خواند تا صبحانهای را که برایشان مهیا کرده بود با او صرف کنند. این اوّلین باری نبود که پِطْرُس عیسای رستاخیزیافته را میدید و مطمئناً بسیار خوشحال بود که او زنده است. اما در پس چهرهٔ خندان پِطْرُس نگرانی خاصّی نهفته بود. چند روز بیشتر از آن شب تاریخی نمیگذشت که پِطْرُس سه بار عیسی را انکار کرده و گفته بود که اصلاً او را نمیشناسد. ( لوقا ۲۲:۵۵-۶۰؛ ۲۴:۳۴؛ یوحنّا ۱۸:۲۵-۲۷؛ ۲۱:۱-۱۴) حال، آیا عیسی او را به دلیل ضعف ایمان توبیخ میکرد؟ خیر. عیسی نه فقط او را توبیخ و تنبیه نکرد بلکه افتخار خوراک دادن و شبانی کردن «برّههای» خویش را هم به دست پِطْرُس سپرد. ( یوحنّا ۲۱:۱۵-۱۷) وقتی به تاریخ رشد و گسترش جماعات مسیحی قرن اوّل نگاهی میاندازیم مشخص میشود که عیسی در انتخاب پِطْرُس و اعتماد به او اشتباه نکرده بود. گزارشات نشان میدهند که پِطْرُس به همراه پیران دیگر شهر اورشلیم، جماعت نوپای مسیحی را در بحبوحهٔ مصایب و سختیهای زیاد و نیز طی رشد خیرهکنندهٔ آن شبانی میکرد. — اَعمال ۱:۱۵-۲۶؛ ۲:۱۴؛ ۱۵:۶-۹.
۲ امروزه یَهُوَه از طریق عیسی مسیح مردانی باصلاحیت را به شبانی روحانی گوسفندانش گماشته است تا آنها را طی بحرانیترین دوران تاریخ بشر هدایت کنند. ( اَفَسُسیان ۴:۱۱، ۱۲؛ ۲تیموتاؤس ۳:۱) آیا چنین اعتمادی به شبانان بجا بوده است؟ صلح و برادری جهانی مسیحیانِ حقیقی گویای آن است که اعتماد یَهُوَه به آنها بیجا نبوده است. البته ناگفته نماند که این شبانان درست مثل پِطْرُس از خطا کردن مصون نیستند. ( غَلاطیان ۲:۱۱-۱۴؛ یعقوب ۳:۲) با این حال یَهُوَه به آنها اعتماد میکند و گوسفندانی را که «به خون [پسر خود] خریده است» به دست آنها میسپارد. ( اَعمال ۲۰:۲۸) یَهُوَه به این شبانان محبتی بسیار عمیق دارد و آنها را «مستحقّ حرمت مضاعف ( دوبرابر)» میداند. — ۱تیموتاؤس ۵:۱۷.
۳. شبانان مسیحی چگونه با رضامندی خاطر و رغبت تمام انجام وظیفه میکنند؟
۳ شبانان مسیحی چگونه با رضامندی خاطر و رغبت تمام انجام وظیفه میکنند و با این کار برای گلّه نمونهاند؟ اینها نیز مانند پِطْرُس و شبانان دیگر قرن اوّل برای انجام وظایف خود به روحالقدس روی میآورند تا نیروی لازم را دریافت کنند. ( ۲قُرِنتیان ۴:۷) در نتیجه، روحالقدس ثمره داده، خصوصیاتی همچون محبت، خوشی، سلامتی ( آرامی)، حلم، مهربانی، نیکویی، ایمان، تواضع و خویشتنداری یا پرهیزکاری را در آنها پدید میآورد. ( غَلاطیان ۵:۲۲، ۲۳) در اینجا به بررسی چند مورد از وظایف شبانان میپردازیم و خواهیم دید که آنها چگونه میتوانند خصوصیات مذکور را به طرز نمونهای در شبانی گلّهٔ خدا به کار گیرند.
هم کل گلّه را دوست داشته باشید هم تکتک گوسفندان آن را
۴، ۵. الف) یَهُوَه و عیسی چگونه محبت و علاقهٔ خود را به گلّه نشان میدهند؟ ب) شبانان روحانی به چه اَشکال گوناگون محبت خود را به گلّه نشان میدهند؟
۴ مهمترین و گیراترین خصوصیتی که از دریافت روح خدا حاصل میشود محبت است. یَهُوَه با فراهم کردن انبوهی از غذای روحانی محبت خود را به تمامی گلّه نشان میدهد. ( اِشَعْیا ۶۵:۱۳، ۱۴؛ متّیٰ ۲۴:۴۵-۴۷) ولی فقط به تغذیهٔ گوسفندانش اکتفا نمیکند. وی به تکتک آنها دلبستگی پیدا کرده است. ( ۱پِطْرُس ۵:۶، ۷) عیسی هم به همین شکل به گلّهٔ خدا محبت دارد، چرا که جان خود را فدای آن کرد. بیدلیل نیست که وی گوسفندان خود را «به نام میخواند» یعنی تکتک آنها را میشناسد. — یوحنّا ۱۰:۳، ۱۴-۱۶.
۵ شبانان نیز از یَهُوَه و عیسی تقلید میکنند. آنها نیز با پرداختن به «نصیحت و تعلیم» گلّهٔ خدا، محبت و علاقهٔ خود را به آن نشان میدهند. گفتارها و سخنرانیهای شبانان به منظور تغذیه، تقویت و همچنین مراقبت از اعضای جماعت ارائه میشود و زحمات ایشان در این راه از هیچ کس پوشیده نیست. ( ۱تیموتاؤس ۴:۱۳، ۱۶) اما پیران در انجام خیلی کارهای دیگر نیز زحمت میکشند که در معرض دید دیگران قرار ندارد از قبیل نگهداری از مدارک و اسناد جماعت، مکاتبات با سازمان و غیره، برنامهریزی جلسات و فعالیتهای دیگر و تنظیم جزئیات بیشمار برنامههای تعلیمی. همهٔ اینها را پیران به رغبت انجام میدهند تا جلسات جماعت «به شایستگی و انتظام» یعنی با نظم و ترتیب اجرا شوند. ( ۱قُرِنتیان ۱۴:۴۰) اکثر این فعالیتها دور از چشم اعضای جماعت صورت میگیرد و معمولاً اندک کسانی به این زحمات پشت پرده واقفند و ابراز قدردانی میکنند. واقعاً که باید گفت انگیزهٔ ایشان چیزی جز محبت به گلّه نیست. — غَلاطیان ۵:۱۳.
۶، ۷. الف) یکی از راههایی که شبانان را با گوسفندان گلّه بهتر آشنا میکند کدام است؟ ب) چرا بعضی اوقات خوب است که احساساتتان را برای پیران جماعت بیان کنید؟
۶ شبانان مسیحی میکوشند شخصاً به تکتک گوسفندان فیلِپّیان ۲:۴) یک راه نزدیک شدن به گلّهٔ خدا این است که سعی کنند با تکتک آنها به خدمت موعظه بروند. شاگردان عیسی اغلب اوقات هنگام موعظههایش با او بودند و او نیز از این فرصتها برای تشویق و تقویت آنان استفاده میکرد. ( لوقا ۸:۱) یک شبان مسیحی باتجربه در این مورد میگوید: «به تجربه برای من ثابت شده است که بهترین راه شناختن و تشویق برادر یا خواهری این است که با او به موعظه بروم.» اگر شما مبشّران تا به حال فرصت نکردهاید با پیران جماعتتان به موعظه بروید، توصیه میکنیم در اسرع وقت با هر یک از آنها قرار گذاشته، با هم در موعظه شرکت کنید.
جماعت علاقه و دلبستگی نشان دهند. (۷ محبت، عیسی را بر آن داشت تا در غم و شادی پیروانش شریک شود. برای مثال وقتی ۷۰ نفر از شاگردانش با شادی تمام از خدمت موعظه برگشتند، عیسی نیز با آنها «وجد نمود.» ( لوقا ۱۰:۱۷-۲۱) اما وقتی ایلعازَر فوت کرد، عیسی با دیدن غم و اندوه خواهر ایلعازَر مریم و اقوام و اطرافیانش چنان تحت تأثیر قرار گرفت که خود نیز شروع به گریستن کرد. ( یوحنّا ۱۱:۳۳-۳۵) امروزه هم شبانان دلسوز نمیتوانند نسبت به گلّه بیعاطفه باشند. محبت آنها باعث میشود ‹با خوشحالان خوشی کنند و با ماتمیان ماتم نمایند.› ( رومیان ۱۲:۱۵) وقتی شما هم از خوشی زندگی مسرور میشوید یا غم و ماتم شما را در خود فرو میبرد سعی کنید احساساتتان را برای شبانان مسیحی ابراز و توصیف کنید. شبانان نیز با شنیدن خوشیهای شما شاد و تشویق میشوند. ( رومیان ۱:۱۱، ۱۲) و وقتی پی میبرند که با چه مشکلات دردآوری دست و پنجه نرم میکنید بهتر میتوانند شما را تقویت کنند و تسلّی دهند. — ۱تَسّالونیکیان ۱:۶؛ ۳:۱-۳.
۸، ۹. الف) محبتی را که یکی از پیران جماعت به همسرش نشان میداد تعریف کنید. ب) چرا مهم است شبان مسیحی به اعضای خانوادهاش محبت نشان دهد؟
۸ محبت شبان به گلّه، اوّل در رفتار وی با خانوادهاش مشهود میشود. ( ۱تیموتاؤس ۳:۱، ۴) اگر متأهل است، محبت و احترامی که برای همسرش قائل میشود میتواند نمونهٔ خوبی برای شوهران دیگر در جماعت باشد. ( اَفَسُسیان ۵:۲۵؛ ۱پِطْرُس ۳:۷) خواهری به نام لیندا که شوهر او قبل از مرگش بیش از ۲۰ سال پیر جماعت بود، چنین تعریف میکند: «شوهر من دائماً مشغول کارهای جماعت بود. ولی همیشه این احساس را به من میداد که با همدیگر یک تیم بودیم. بارها بابت حمایتها و کمکهایم از من تشکر میکرد و در هر فرصتی که میتوانست وقتش را با من میگذراند. این کارش باعث میشد احساس کنم که نسبت به من عشق و علاقه دارد و هیچ وقت جماعت را به چشم یک رقیب نگاه نکنم.»
۹ شبان مسیحی با تأدیب و تحسین فرزندانش به آنها محبت میکند و برای والدین دیگر در جماعت نمونه میباشد. ( اَفَسُسیان ۶:۴) در واقع همین محبتش است که گواهی میدهد به مسئولیتهایی که روحالقدس بر دوش او گذاشته است به خوبی رسیدگی میکند. — ۱تیموتاؤس ۳:۴، ۵.
تبادل افکار و احساسات خوشی و آرامش راترویج میدهد
۱۰. الف) چه عاملی مانع ترویج خوشی و آرامش میشود؟ ب) چه مسئلهای آرامش و صلح جماعات مسیحی قرن اوّل را تهدید میکرد و چگونه حل و فصل شد؟
۱۰ روحالقدس قادر است خوشی و شادی و همچنین سلامتی یا آرامش را در دل تکتک مسیحیان، در میان هیئت پیران جماعت و کلاً در تمامی جماعت ایجاد کند. ولی وقتی تبادل افکار و مشورت صورت نگیرد خوشی و آرامش به مخاطره میافتد. سلیمان حکیم نوشت: «از عدم مشورت، تدبیرها باطل میشود.» ( امثال ۱۵:۲۲) عکس این گفته نیز صحّت دارد. وقتی افراد با لحنی محترمانه ولی صریح و بیپرده افکار خود را بیان میکنند خوشی و صلح و آرامش حاصل میشود. برای نمونه به دوران باستان برگردیم. وقتی ختنه کردن یا نکردن مسئلهٔ بزرگی شده بود و آرامش و صلح جماعات مسیحی قرن اوّل را تهدید میکرد هیئت ادارهکننده که در اورشلیم بود دست به دعا برده، هدایت روحالقدس را طلبید. هنگام گفتگو و مشورت هر یک از اعضای آن افکار و نظرات خود را آزادانه در بارهٔ موضوع مورد بحث بیان کرد. به دنبال گفتگویی پرشور بالاخره به نتیجه رسیده، تصمیمی قطعی اتخاذ کردند. وقتی هیئت ادارهکننده تصمیم خود را به اطلاع جماعات رساند همهٔ جماعات «از این تسلّی شادخاطر گشتند.» ( اَعمال ۱۵:۶-۲۳، ۲۵، ۳۱؛ ۱۶:۴، ۵) در نتیجه شادی و آرامش در جماعات ترویج داده شد.
۱۱. پیران چگونه میتوانند شادی و صلح را در جماعت ترویج دهند؟
۱۱ امروزه نیز شبانان میکوشند افکار و احساسات خود را به راحتی با اعضای جماعت در میان بگذارند و بدین صورت راه را برای ایجاد صلح و شادی هموار سازند. اگر مشکلی صلح و امثال ۱۳:۱۰؛ ۱۸:۱۳) پس از گفتگو برای هدایت روحالقدس به خدا دعا میکنند و بر مبنای کتاب مقدّس و راهنماییهایی که «غلام امین و دانا» منتشر کرده است تصمیمگیری میکنند. ( متّیٰ ۲۴:۴۵-۴۷؛ ۱قُرِنتیان ۴:۶) وقتی هیئت پیران بدین صورت تصمیمی اتخاذ میکند، پیر فروتن از آن تصمیم حمایت میکند گرچه اکثریت نظرات شخصی او را تأیید نکرده باشند. این گونه فروتنی، شادی و صلح را ترویج میدهد و برای مابقی گوسفندان جماعت الگویی است تا با خدا راه روند. ( میکاه ۶:۸) آیا شما نیز با فروتنی از تصمیمات شبانان جماعت که با راهنماییهای کتاب مقدّس گرفته شده است حمایت میکنید؟
آرامش جماعت را به خطر اندازد، پیران گرد هم آمده با صراحت و بیپرده افکار و احساسات خود را ابراز میکنند. متقابلاً، با احترام تمام به افکار و احساسات یکدیگر نیز گوش میدهند. (با حلم و مهربانی رفتار کنید
۱۲. چرا عیسی لازم دید با حلم و مهربانی با رسولانش رفتار کند؟
۱۲ عیسی با وجود خطاهای مکرّر شاگردانش با آنها با حلم و مهربانی رفتار میکرد. برای مثال، عیسی بارها اهمیت فروتنی را به آنها گوشزد کرد. ( متّیٰ ۱۸:۱-۴؛ ۲۰:۲۵-۲۷) با همهٔ اینها، در آخرین شب زندگی زمینی عیسی، درست بعد از اینکه با شستن پاهایشان تواضع حقیقی را عملاً به آنها نشان داد، ‹ در میان شاگردان نزاعی نیز افتاد که کدام یک از ایشان بزرگتر میباشد؟› ( لوقا ۲۲:۲۴؛ یوحنّا ۱۳:۱-۵) عکسالعمل عیسی چه بود؟ آیا به آنها تشر و نهیب زد؟ خیر. او با مهربانی سعی کرد با آنها استدلال کند. از این رو از آنها پرسید: «کدام یک بزرگتر است آن که به غذا نشیند یا آن که خدمت کند آیا نیست آن که نشسته است؟ لیکن من در میان شما چون خادم هستم.» ( لوقا ۲۲:۲۷) حلم و بردباری عیسی و همچنین مهربانی او برای شاگردانش نمونهای خوب برای تقلید بود و سرانجام آنها را تحت تأثیر قرار داد.
۱۳، ۱۴. شبانان مخصوصاً در چه مواردی باید از خود مهربانی نشان دهند؟
۱۳ یک شبان مسیحی نیز ممکن است لازم ببیند بارها به کسی در مورد ضعفش نصیحت دهد. پس از مدتی احتمال دارد شبان کمطاقت شده، عصبانی شود. ولی اگر این شبان هنگام ‹تنبیه شخصی سرکش› به یاد داشته باشد که خود نیز ضعفهایی دارد، برآن میشود با برادرش با حلم و مهربانی برخورد کند، درست همان طور که یَهُوَه و عیسی با همهٔ مسیحیان، از جمله خود شبانان، رفتار میکنند. — ۱تَسّالونیکیان ۵:۱۴؛ یعقوب ۲:۱۳.
۱۴ در بعضی موارد ضروری است که شبانان شخصی مسیحی را که مرتکب گناهی جدّی شده است تأدیب و توبیخ کنند. اگر آن شخص نخواهد از عملش توبه کند شبانان ناگزیر او را از جماعت اخراج میکنند. ( ۱قُرِنتیان ۵:۱۱-۱۳) با این حال با رفتارشان و طرز برخورد خویش نشان میدهند که نفرت آنها از عمل و گناه خطاکار است نه از خود وی. ( یهودا ۲۳) اگر شبانان با شخص خطاکار با مهربانی برخورد کنند بعدها توبه و بازگشتش به گلّه آسانتر میشود. — لوقا ۱۵:۱۱-۲۴.
نیکوییهایی که از ایمان منشأ میشود
۱۵. یکی از راههایی که شبانان میتوانند مثل یَهُوَه به دیگران نیکویی کنند کدام است و چه عامل محرکی آنها را به این کار واداشته است؟
۱۵ ‹یَهُوَه با همه نیکو است› حتی با کسانی که قدر برکات او را نمیدانند. ( مزمور ۱۴۵:۹؛ متّیٰ ۵:۴۵) نیکویی او را میتوان مخصوصاً در فعالیت موعظه دید زیرا اوست که قوم خود را میفرستد تا به مردم «به این بشارتِ ملکوت» شهادت دهند. ( متّیٰ ۲۴:۱۴) بدین دلیل شبانان پیشاپیش جماعت در خدمت موعظه فعالند و با این کار مثل خدا به دیگران نیکویی میکنند. چه عامل محرکی ممکن است در پس فعالیتهای خستگیناپذیر آنها نهفته باشد؟ ایمانی قوی به یَهُوَه و وعدههایش. — رومیان ۱۰:۱۰، ۱۳، ۱۴.
۱۶. شبانان چگونه میتوانند به گوسفندان ‹احسان نمایند›؟
غَلاطیان ۶:۱۰) یک راه احسان کردن به همایمانانشان شبانی کردن آنها است، یعنی به ملاقات آنها رفتن. یک پیر جماعت در این باره میگوید: «من از شبانی و دیدن کردن از خواهران و برادران لذّت میبرم چون که به من فرصتی میدهند آنها را بابت زحماتی که میکشند تشویق و تحسین کنم. در ضمن فرصتی هم پیش میآید که بتوانم به آنها کمک کنم ببینند دیگران قدر زحمات آنها را میدانند.» بعضی اوقات شبانان ممکن است لازم بینند به مبشّری توصیههایی دهند تا خدمت خود را به یَهُوَه بهبود بخشد. شبانان عاقل حتی در چنین مواردی نیز میکوشند از پولُس رسول تقلید کنند. توجه کنید که پولُس چگونه با درایت از برادران جماعت تَسّالونیکی خواهش کرد: «بر شما در خداوند اعتماد داریم که آنچه به شما امر کنیم، به عمل میآورید و نیز خواهید آورد.» ( ۲تَسّالونیکیان ۳:۴) وقتی که در مورد گوسفندی این طور ابراز اطمینان میشود، رغبت زیادی در دل او به وجود میآید که باعث میشود وی راحتتر ‹مرشدان خود را اطاعت و انقیاد نماید.› ( عبرانیان ۱۳:۱۷) اگر شما مبشّران هم از ملاقات شبانان تشویق شدهاید، سعی کنید قدردانی و سپاس خود را ابراز کنید.
۱۶ در کنار موعظه و ‹احسان نمودن› به دیگران، شبانان موظفند احسان خود را بخصوص شامل «اهل بیت ایمان» نیز نمایند. (تواضع مستلزم خویشتنداری است
۱۷. پِطْرُس چه درس بزرگی از عیسی آموخت؟
۱۷ عیسی شخصی بود که حتی موقعی که مخالفانش او را تحریک میکردند حلم و آرامی خود را از دست نمیداد. ( متّیٰ ۱۱:۲۹) وقتی به او خیانت شد و سپس دستگیرش کردند همچنان از خود ملایمت و خویشتنداری نشان داد. ولی برعکس، پِطْرُس بیدرنگ و بدون فکر شمشیر خود را از غلاف کشیده، به آنهایی که برای بردن عیسی آمده بودند حملهور شد. عیسی به او گوشزد کرد: «آیا گمان میبری که نمیتوانم الحال از پدر خود درخواست کنم که زیاده از دوازده فوج از ملائکه برای من حاضر سازد؟» ( متّیٰ ۲۶:۵۱-۵۳؛ یوحنّا ۱۸:۱۰) پِطْرُس از این واقعه درس بزرگی آموخت چون که بعدها به مسیحیان دیگر چنین نوشت: «مسیح نیز برای ما عذاب کشید و شما را نمونهای گذاشت تا در اثر قدمهای وی رفتار نمایید. . . . چون او را دشنام میدادند، دشنام پس نمیداد و چون عذاب میکشید تهدید نمینمود.» — ۱پِطْرُس ۲:۲۱-۲۳.
۱۸، ۱۹. الف) شبانان مخصوصاً در چه مواقعی باید ملایمت و خویشتنداری از خود نشان دهند؟ ب) در مقالهٔ بعدی پاسخ کدام دو سؤال را بررسی خواهیم کرد؟
۱۸ شبان موفق آن است که حتی وقتی با او بیانصافی میشود از کوره در نمیرود و آرامش و ملایمت خود را حفظ میکند. مثلاً بعضی در جماعت ممکن است در مقابل تذکر پیران عکسالعملی مساعد از خود نشان ندهند. کسی که در ایمان ضعیف و جریحهدار شده است احتمالاً در پاسخ به تذکرات پیران ‹حرفهای باطل خواهد زد که مثل ضرب شمشیر› دردآور است. ( امثال ۱۲:۱۸) اما شبانان به تقلید از عیسی با سخنان نیشدار به او پاسخ نمیدهند و در صدد تلافی و انتقام برنمیآیند. در عوض آنها با تسلّط بر احساسات خود با او همدردی و دلسوزی میکنند که چه بسا این نوع طرز برخورد همان رفتاری باشد که شخص خطاکار بدان نیازمند است. ( ۱پِطْرُس ۳:۸، ۹) آیا شما نیز از عکسالعمل نمونهٔ پیران درس میگیرید و میکوشید در مقابل نصیحت و تذکر از خود ملایمت و خویشتنداری نشان دهید؟
۱۹ شکی نیست که یَهُوَه و عیسی از زحمات هزاران پیری که با رغبت و رضایت تمام گلّهٔ خدا را در جماعات سراسر دنیا شبانی میکنند بسیار سپاسگزارند. یَهُوَه و پسرش به هزاران خادم کمکی که با حمایت از پیران جماعت ‹به خدمت مقدّسین مشغول هستند› محبت دارند. ( عبرانیان ۶:۱۰) پس چرا بعضی از برادران از بر عهده گرفتن مسئولیتهای این «کار نیکو» خودداری میکنند؟ ( ۱تیموتاؤس ۳:۱) و یَهُوَه آنانی را که به این کار منصوب میکند چگونه آموزش میدهد؟ در مقالهٔ بعدی پاسخ این دو سؤال داده خواهد شد.
آیا به یاد دارید؟
• شبانان با چه کارهایی میتوانند محبت خود را به گلّه نشان دهند؟
• اعضای جماعت چگونه میتوانند سهم خود را در ترویج شادی و آرامش جماعت به جا آورند؟
• چرا شبانان با بردباری و مهربانی به دیگران تذکر میدهند؟
• پیران جماعت چگونه از خود نیکویی و ایمان نشان میدهند؟
[سؤالات مقالهٔ مطالعهای]
[تصویر در صفحهٔ ۱۹]
خدمت پیران به جماعت از روی محبت است
[تصاویر در صفحهٔ ۱۹]
در ضمن میکوشند هم در خدمت موعظه با خانوادهشان باشند . . .
. . . هم در اوقات فراغت
[تصویر در صفحهٔ ۲۱]
تبادل افکار صریح و آزاد و همچنین رابطهای دوستانه میان پیران باعث شادی و آرامش جماعت میشود