در آوریل سال ۲۰۰۶،‏ روزنامه‌ها در سراسر جهان مقالاتی تکان‌دهنده را منتشر کردند.‏ در این مقالات آمده بود که گروهی از محققان،‏ با انتشار مقالاتی محتوای یک دست‌نوشتهٔ قدیمی به نام «انجیل یهودا» را که به تازگی کشف شده بود،‏ در اختیار عموم قرار دادند.‏ در این مقالات گفته شده بود که نظرات این محققان در مورد یهودا که به عیسی خیانت کرد،‏ به کلّی دگرگون شده است.‏ مطابق با ادعای این محققان،‏ یهودا در حقیقت یک قهرمان بود و رسولی که افکار عیسی را درک می‌نمود و بنا به درخواست عیسی،‏ او را برای اعدام تسلیم کرد.‏

آیا این دست‌نوشته،‏ نسخه‌ای باستانی و موثق است؟‏ اگر چنین باشد،‏ آیا اطلاعاتی را در مورد نقش تاریخی یهودای اسخریوطی،‏ عیسی مسیح و اولین مسیحیان فاش می‌کند؟‏ آیا این امر باید بر دید ما از مسیح و تعالیم او تأثیر بگذارد؟‏

چگونگی کشف «انجیل یهودا» نامشخص است.‏ باستان‌شناسان عموماً پس از کشف دست‌نوشته‌ای،‏ آن را به ثبت می‌رسانند،‏ اما در مورد این دست‌نوشته چنین نبود.‏ بر خلاف انتظار بسیاری،‏ این دست‌نوشته در اواخر دههٔ ۱۹۷۰ یا اوایل دههٔ ۱۹۸۰ در بازار عتیقه‌جات به فروش گذاشته شد.‏ این دست‌نوشته در سال ۱۹۷۸ به احتمال قوی در یک مقبرهٔ متروکه و احتمالاً در غاری پیدا شد.‏ این نسخه یکی از چهار نسخهٔ خطی‌ای (‏نوعی از کتاب باستانی)‏ بود که به زبان قبطی (‏زبانی گرفته‌شده از مصر باستان)‏ نوشته شده بود.‏

این دست‌نوشته طی قرون متمادی در آب و هوای خشک مصر باقی ماند.‏ ولی پس از خارج کردن آن از مصر،‏ در مدت کوتاهی شروع به آسیب دیدن کرد.‏ در سال ۱۹۸۳ این دست‌نوشته در اختیار چند محقق قرار گرفت،‏ اما از آنجایی که قیمت آن سرسام‌آور بود،‏ به فروش نرفت.‏ در طی سال‌های متمادی،‏ این دست‌نوشته به دلیل عدم نگهداری به سرعت آسیب دید.‏ در سال ۲۰۰۰،‏ عتیقه‌فروشی سوئیسی آن را خرید و عاقبت آن را در اختیار یک گروه بین‌المللی از محققان قرار داد.‏ این گروه با همکاری و کمک مالی بنیاد آثار هنری باستان و انجمن نشنال جئوگرافیک،‏ مسئولیت پیچیدهٔ ترمیم  و بازسازی این دست‌نوشته را بر عهده گرفتند.‏ این دست‌نوشته در اثر آسیب‌دیدگی،‏ به چندین قطعه تقسیم شده بود.‏ این گروه همچنین می‌بایستی قدمت این دست‌نوشته را تخمین می‌زدند و محتوای آن را ترجمه و تفسیر می‌کردند.‏

آزمایش کربن ۱۴ قدمت این دست‌نوشته را که احتمالاً به قرن سوم یا چهارم میلادی برمی‌گردد،‏ تأیید کرد.‏ اما محققان گمان دارند که این دست‌نوشته از زبان یونانی ترجمه شده و قدمت آن طولانی‌تر است.‏ «انجیل یهودا» در چه شرایط و دورانی به نگارش در آمده بود؟‏

در نوشته‌های ایرنائوس،‏ اُسقفی اهل لیون که در اواخر قرن دوم میلادی می‌زیست،‏ برای اولین بار از اثری به نام «انجیل یهودا» نام برده شده است.‏ ایرنائوس در یکی از اثرهایش به نام «بر علیه بدعت‌ها»‏ * نگرانی خود را از تعالیم بسیاری از گروه‌های مذهبی نشان داد و در مخالفت با آنان گفت:‏ «اینان ادعا می‌کنند که یهودای خیانتکار.‏ .‏ .‏ از میان رسولان تنها و تنها حقیقت را می‌دانست .‏ .‏ .‏ آنان به این شکل داستان‌هایی ساختگی به وجود آوردند و آن را انجیل یهودا نامیدند.‏»‏

ایرنائوس به خصوص قصد داشت که تعالیم گوناگون مسیحیان گنوستیکی را مردود شمارد؛‏ کسانی که ادعا می‌کردند که دانشی ویژه در اختیار دارند.‏ در آن زمان گروه‌های گنوستیکیِ بسیاری،‏ فعال بودند و هر گروه،‏ تفسیری جداگانه از «حقیقت» داشت.‏ آنان تعالیم خود را که بر اساس نوشته‌هایشان بود و در قرن دوم میلادی روزبه‌روز فزونی می‌یافت،‏ ترویج می‌دادند.‏

در این قبیل نوشته‌های گنوستیکی اغلب ادعا می‌شد که رسولانِ صاحب‌نام عیسی،‏ پیام او را به درستی درک نکردند و عیسی رازی را از آنان پنهان کرد و این راز را تنها عده‌ای معدود درک کردند.‏ * برخی از این گروه‌های گنوستیکی بر این باور بودند که جهان مادی،‏ زندانی بیش نیست که بدن ما در آن اسیر است و «آفریدگار عالم» که در نوشته‌های عبرانی کتاب مقدّس به او اشاره شده است،‏ در حقیقت خدای این جهان مادیست.‏ از آنجایی که آنان اعتقاد داشتند که جهان مادی دارای نقص است،‏ پس آفرینندهٔ آن را هم کامل نمی‌دانستند و او را از خدایان خود ضعیف‌تر می‌شمردند.‏ اما آنان معتقد بودند،‏ کسی که از «دانش» حقیقی برخوردار باشد به این «راز» پی می‌برد و می‌داند که باید بدن خود را از این زندان رهایی دهد.‏

‏«انجیل یهودا» که بر اساس این اعتقاد نوشته شده بود،‏ با چنین سخنانی آغاز می‌شود:‏ «این رازی است که عیسی در طی هشت روز و .‏ .‏ .‏ پیش از برگزاری عید فِصَح با یهودای اسخریوطی در میان گذاشت.‏»‏

آیا این همان اولین دست‌نوشته‌ایست که ایرنائوس در مورد آن نوشت که در طی قرن‌ها گمان می‌رفت که از میان رفته است؟‏ مارْوین مایر،‏ یکی از اعضای اولین گروهی که این دست‌نوشته را بررسی و ترجمه کرد،‏ در مورد ایرنائوس می‌گوید:‏ «توضیحات مختصر او کاملاً با نوشته‌های قبطی‌ای که امروزه در دسترس است و ‹انجیل یهودا› نامیده می‌شود،‏ هماهنگ است.‏»‏

در «انجیل یهودا» آمده است که وقتی رسولان عیسی درک درستی از تعالیم او نداشتند،‏ عیسی با تحقیر به آنان می‌خندید.‏ اما از میان ۱۲ رسول عیسی یهودا تنها کسی بود که هویت واقعی او را می‌شناخت.‏ از این رو،‏ عیسی در خلوت «رازهای پادشاهی خدا» را با او در میان گذاشت.‏

اولین گروه از محققان که «انجیل یهودا» را ترجمه کردند،‏ از گفته‌های ایرنائوس بهره گرفتند.‏ در این ترجمه آمده است که عیسی،‏ یهودا را رسولی می‌دید که رازها را درک خواهد کرد و به «پادشاهی خدا دست خواهد یافت.‏» همچنین با این که ۱۱ رسولِ  فریب‌خوردهٔ عیسی،‏ رسولی دیگر را بجای یهودا می‌یابند،‏ اما یهودا پاداشی بهتر از سایر رسولان خواهد یافت و «سیزدهمین روح» خواهد شد،‏ زیرا او به عیسی یاری رساند که از جسم خود بیرون آید.‏

نویسندگان پرطرفداری همچون بارت ارمن و اِلین پاگِلز به سرعت نتیجهٔ تحقیقات و توضیحات خود را از «انجیل یهودا» منتشر کردند.‏ این نویسندگان همچنین محققان برجسته‌ای در زمینهٔ مسیحیت اولیه و فلسفهٔ گنوستیک بودند و از «انجیل یهودا» ترجمه‌ای کردند که مشابه ترجمهٔ گروه اول بود.‏ اما پس از مدتی کوتاه،‏ محققان دیگری همچون آوریل دکونیک و بیرگر پیرزون با نگرانی ابراز داشتند که انجمن نشنال جئوگرافیک چاپ این دست‌نوشتهٔ باستانی را سرعت بخشید تا توجه رسانه‌های گروهی را به آن جلب کند.‏ این محققان همچنین بر این عقیده بودند که روال عادی برای مرور و بررسی این دست‌نوشته دنبال نشده بود.‏

پس از تحقیقات جداگانهٔ دکونیک و پیرزون،‏ آنان به این نتیجه رسیدند که مترجمان پیشین،‏ برخی از قسمت‌های کلیدی این دست‌نوشته را به درستی ترجمه نکرده‌اند.‏ مطابق با تحقیقات دکونیک،‏ عیسی،‏ یهودا را نه «سیزدهمین روح»،‏ بلکه «سیزدهمین دیو» خواند.‏ * بر اساس تحقیقات او،‏ عیسی صریحاً به یهودا گفت که او به «پادشاهی خدا» وارد نخواهد شد،‏ اما بجای گرفتن پاداشی بهتر از سایر رسولان،‏ او برای کشتن عیسی به شدّت مجازات خواهد شد.‏ به نظر دکونیک نویسندگان «انجیل یهودا» همهٔ رسولان را مورد تمسخر قرار داده‌اند.‏ نتیجهٔ نهایی تحقیقات دکونیک و پیرزون آن بود که در «انجیل یهودا»،‏ یهودا یک قهرمان نیست.‏

این محققان که انجیل یهودا را بررسی کردند و یهودا را قهرمان یا دیو می‌شمارند،‏ اطلاعات تاریخی آن را موثق نمی‌دانند.‏ بارت ارمن چنین توضیح می‌دهد:‏ «این نوشته،‏ انجیلی نیست که به دست یهودا نگاشته شده باشد یا کتابی نیست که در آن آمده باشد که به دست یهودا نوشته شده است .‏ .‏ .‏ این نوشته،‏ انجیلی نیست که در آن زمان به دست شخصی که یهودا را به خوبی می‌شناخت،‏ نوشته شده باشد .‏ .‏ .‏ بنابراین این کتاب،‏ کتابی نیست که به ما در مورد اتفاقات دوران زندگی عیسی اطلاعاتی بیشتر دهد.‏»‏

‏«انجیل یهودا» یک نوشتهٔ گنوستیکی از قرن دوم میلادی است که به زبان یونانی نوشته شده است.‏ محققان هنوز اطمینان ندارند که آیا «انجیل یهودا» که به تازگی کشف شده است،‏ همان نسخه‌ایست که ایرنائوس به آن اشاره کرد یا خیر.‏ اما این دست‌نوشته به روشنی نشان می‌دهد که پس از قرن اول میلادی،‏ مسیحیان دروغین با ترویج تعالیم خود،‏ سبب دسته‌بندی و جدایی شدند.‏ آنان نتوانستند ثابت کنند که تعالیم کتاب مقدّس نادرست است.‏ «انجیل یهودا» در حقیقت مُهر تأییدی بر هشدارهای رسولان است.‏ برای نمونه به یکی از هشدارهای پولُس رسول در اعمال ۲۰:‏۲۹،‏ ۳۰ توجه کنید.‏ در آنجا می‌خوانیم:‏ «می‌دانم بعد از رفتنم .‏ .‏ .‏ از میان خود شما کسانی برخواهند خاست و حقیقت را دیگرگون خواهند کرد تا شاگردان را به پیروی خود از راه به‌در کنند.‏»‏