1-2. (a) Za dzam bi ne wôran, éyong bia fas éning ya minkanghle Yésu ? (b) Za dzam bia ye yen ayeghle di été ?

 ÉYONG bia dzimle é môt bia dzing, bia bira wôran évuiñ ! Atarga, bi ne wôrane fave mintèñ éyong bia simane melu me nga sughlane kaa naa a wu, a dang-dang éyong a va bira dzukh kaa naa a wu. Ve ya tam, bia ye sum naa bia wôrane mevakh, éyong bia ye siman dzam ézing ya nga yeghle bia, nge ki é dzam ézing a nga bo nge a dzô, naa a sakh bia nge ki a ve naa bi wéñ.

² Aval té avoo-avoo, da ve bia n’nem mintèñ éyong bia lang é mam ma daghe minzukh ye awu Yésu. É tam Ésesang ôsiman awu dèñ, bia ñong tam naa bi fas ébe ayilgha ye ntang a nga ve (1 Becor. 11:24, 25). Ve, bi bele fe mevakh éyong bia fas, é mam Yésu a nga dzô ye bo, é tam a mbe a si va. Da ve fe bia mevakh éyong bia tem é dzam Yésu a bo éndagha ya é dzam a ye bo melu ma zu akal dèè. A binan ébe mam meté ya édzing dèñ akal dèè, é ne bia tsini a lere édzing dèè ngura aval, ane bia ye de yen ayeghle di été.

3. Za mekalgha ma tsini bia a lere naa bia yem mbeng akal ntang ?

³ Bia yem mbeng Yésu a nga bo bia, éyong bia simane éning ya awu dèñ. Nté sese a nga bo ésèñ minkanghle dèñ asi va, Yésu a nga yeghle bôt nfa biboran bia ye so ya Édjié Nzame. Bia bira dzing é mam Bible a yeghle nfa ntang ya é mbemba be-mam ma so ya ntang. Bia bira ve akiba akal ntang, amu da yoo bia zen naa, bi buane mbemba élat ya Jehôva ba Yésu. É bôt ba lere mebun ébe Yésu, be bele ôyane naa, ba ye ning a si va, ye bera yen é bôt beba be nga  mane wu (Jean 5:28, 29 ; Bero. 6:23). Biaa dzi ki bo dzam ézing naa, bi bele biborane bité ; bii dzi ki yaane Nzame ba Christ amu é dzam be nga bo akal dèè (Bero. 5:8, 20, 21). Ve, bi ne be lere nté mbé bia yem mbeng be nga bo bia. Aval avé ?

4. Aval avé María Magdalena a nga lere naa, a yem mbeng Yésu a nga bo akal dèñ ? (A daghe évaghle).

⁴ Fasghe éfônan minenga Judia ézing a mbe éyôla naa María Magdalena. A nga bira dzukh amu mbimbia minsisim zangbwa mi nga bira ñe ndaghle. Éyong ézing, a nga wôrane naa, môt ézing éé mbe ki fe ñe vole. Éde, tamane simane nté mbé a nga ve Yésu akiba, amu a nga mane ñe vèè mbimbia minsisim mité ! Amu a nga yem mbeng Yésu a nga bo ñe, éde é nga tsini ñe naa, a bo n’yeghe wèñ, éé belane é tam dèñ, é ngu’u dèn ya é biôm bièñ naa, a sukh ésèñ minkanghle dèñ (Luc 8:1-3). Afang bo naa, María a nga bira dzing é dzam Yésu a nga bo akal dèñ, éyong ézing, éé nga yem ki é dzam Yésu a ye bo da lôt dii té melu ma zu. A nga ye ve éning dèñ akal boan be-bôt besese, « naa é bôt besese ba ye lere mebun ébe ñe » be buane éning é ne mbèmbèè (Jean 3:16). Amben éde, María a nga lere naa a bira dzing é dzam Yésu a nga bo ñe, éé tobe sôsôe ya ñe. Nté sese Yésu a nga dzukh nkum minzukh ôyô, María a mbe bebéñ, éé sukh ñe nfa ye ôsiman, éé sukh fe é bôt bevoo be mbe ya ñe (Jean 19:25). Niène Yésu a nga wu, María ya binenga bebéñ befe, be nga ke ya é biôm ba dukh mimbim ô ñuu akal n’dzebane wèñ (Marc 16:1, 2). Jehôva a nga bira borane María, amu a nga tobe sôsôe ya Yésu. A nga bele mevakh naa, a yen Yésu éyong a nga wôme ye kobe ya ñe. A too naa, abuiñ ye beyeghe Yésu béé dzi ki bele maane té—Jean 20:11-18.

5. Aval avé bi ne lere naa bia yem mbeng ôsese Jehôva ba Yésu be nga bo akal dèè ?

⁵ Bia fe, bi ne lere naa, bia yem mbeng ôsese Jehôva ba Yésu be nga bo akal dèè,  bii belane é tam dèè, é ngu’u dèè ya é mono wèè, naa bia sèhane Jehôva. Éfônan, bi ne vole akal a long menda ba belane mo akal ékang ba ve Jehôva ye yem fe me baghle.

6. Amu dzé bi ne dzô naa, ntang ô ne é das Jehôva a bo kada môt ye ébe bia ?

⁶ Éyong bia fas nté mbé Jehôva ba Yésu ba dzing bia, dzam té da tsini bia naa, bia fe bi dzing be (1 Jean 4:10, 19). Édzing dèè da dang bira vem éyong bia wokh naa, Yésu a nga wu akal dèè. Ntôl Paul a nga yebe dzam té, ye lere naa, a yem mbeng be nga bo ñe, éyong a nga tsili bekristen be ya Galate, éé dzô naa : « É Moan Nzame [. . .] a nga dzing ma éde a nga kee émièn akal dam » (Begal. 2:20). Amu Yésu a nga wu akal dèè, éde Jehôva a nga dure mina ébe ñe naa mi bo memvuiñ mèñ (Jean 6:44). Ye daa ve wa n’nem mbeng éyong wa yem naa, Jehôva a nga yen mbemba dzam ébe wa, ye naa, a nga yaane môra tang nfa ye naa, ô bo amvuiñ dèñ ? Yé dzam té daa wône édzing ô bele akal Jehôva ba Yésu ? Éde bia yiène sili bia bebién naa, ‘Édzing té da tsini me naa me bo za dzam ?’

7. Aval ane bia yen de a fôrô été, aval avé bia besese bi ne lere édzing dèè akal Jehôva ba Yésu ? (2 Becorinthien 5:14, 15 ; 6:1, 2)

⁷ Édzing bi bele akal Jehôva ba Yésu, da tsini bia naa, bi lere fe é bôt bevoo édzing (A lang 2 Becorinthien 5:14, 15 ; 6:1, 2). Ngura aval bi ne lere édzing dèè, é ne a bo ésèñ minkanghle ya ayông. A kobe ya é bôt besese bia tubane bo. Biaa yiène ki bo kaa kobe ye môt amu a so si fe, nge ki ayong afe, ya fe naa, bia yiène kobe bôt besese a bo éba be ne minkukuma, éba be nga bo besikôlô nge ki éba be ne ajèñ kaa bo besikôlô. Éyong bia kobe ya é bôt besese bia tubane bo, bia bo nkômane Jehôva, amu  nkômane wèñ ô ne naa, « bôt meval mesese be tobe nkôrane ya bele ña n’yeman nfa ye bebela »—1 Tim. 2:4.

8. Aval avé bi ne lere naa, bia dzing bobedzang ya bekal bèè ?

⁸ Bia lere fe édzing dèè akal Nzame ba Christ éyong bia lere bobedzang ya bekal bèè édzing dèè (1 Jean 4:21). Bia bis kada môt y’ébe be, ya sukh be asi éyong be tele minzukh été. Bia fong be éyong ba dzimlé é bôt ba dzing, bia fep bo éyong ba koan, ye bo é dzam sese bi ne bo naa, bi sakh be éyong ba wôrane atakh ô ñuu (2 Becor. 1:3-7 ; 1 Beth. 5:11, 14). Bia tsini naa, bia yaghlane akal ébe, bii simane naa, « ndzaane sôsôe môt ô bele abuiñ ngu’u »—Jacq. 5:16.

9. Aval avé afe bi ne lere édzing dèè akal bobedzang ya bekal bèè ?

⁹ Bi ne fe lere édzing dèè akal bobedzang ya bekal bèè, éyong bia sèñ ngu’u naa bi baghle mvoa ya be. Bia ve mengu’u nfa ye naa, bi vu éfônan ndzamane Jehôva. Jehôva a mbe nkoghane naa, a likh é moan wèñ a zu wu akal mimsem miè, éde, bia yiène tobe nkoghane naa, bia dzame bobedzang ya bekal bèè éyong ba bo bikop asu dèè. Biaa kômô ki bo ane mbia ôlo’o ba toat éfônan Yésu a nga belane de. Amben niène é mesa wèñ a nga dzame é môra mvôla ôlo’o té ô mbe ô bele ñe, ñi té éé dzi ki kômô dzame é moan mvôla ôlo’o mboo ô mbe ô bele ñe (Mat. 18:23-35). Nge mia moañong mii dzi ki tugha woghane dzam ézing ékôan été, ye ô ne tebe ôsu nfa ye naa ô dzeng naa wa kôm mvoa ya ñe, kaa naa ô ke Ésesang ôsiman awu Yésu ? (Mat. 5:23, 24). A bo de, da ye lere é môra édzing ô bele akal Jehôva ba Yésu.

10-11. Aval avé bemvene be ne lere naa ba dzing Jehôva ba Yésu ? (1 Pierre 5:1, 2)

¹⁰ Aval avé bemvene be ne lere naa, ba dzing Jehôva ba Yésu ? Aval da dang éban bemvene be ne lere naa, ba dzing Jehôva ba Yésu, é ne a tugha yem baghle mintôma Yésu (A lang 1 Pierre 5:1, 2). Yésu a nga tugha ve naa, ntôl Pedro a yem wokh dzam té. Niène a nga tep Yésu biyong bilal, Pedro a mbe a bele nkômane ô ne ngu’u naa, a lere édzing dèñ akal Yésu. Niène a nga wôme, Yésu a nga sili Pedro naa : « A Simón é moan Jean, ye wa dzing ma ? » Bi ne bele ndzi n’nem naa, Pedro a mbe bo é dzam sese a mbe bo, nfa ya lere édzing déñ akal é masa wèñ. Yésu a nga dzô Pedro naa : « Kalghe é boan mintôma miam » (Jean 21:15-17). Éde, éning dèñ sese, Pedro a nga tugha yem kale é boan mintôma Nti wèñ, éé lere vèè édzing dèñ akal Yésu.

¹¹ A bemvene, é tam Ésesang ôsiman Yésu, aval avé mi ne lere naa, bifié Yésu a nga dzô Pedro bi ne éban akal denan ? Mi ne lere nté mbé mia dzing Jehôva ba Yésu, éyong mia lôt abuiñ tam mii sakh bobeñong ya bekal benan. Mi ne fe ve vole é bôt baa sèhane ki fe Jehôva naa be bulane ébe ñe (Ézéch. 34:11, 12). É dzam afe mi ne bo, é ne a bis beyeghe Bible ya minféféñ mi-bôt mia tare tobe Ésesang ôsiman awu Yésu. Mia yiène bo é dzam sese mi ne bo naa, é bôt be ne bo beyeghe Yésu ôkiri, be wôrane naa, be ne mbemba nsoan.

12. Amu dzé a binane ébe bifiè Yésu a nga kulu alu kaa naa a wu, da ve bia ayokh ? (Jean 16:32, 33)

¹² Alu kaa naa a wu, Yésu a nga dzô beyeghe bèñ naa : « Émo di été, mia ye bele abuiñ bitsible ve, boghane ayokh! Me wun-hang émo » (A lang Jean 16:32, 33). Dzé é nga vole Yésu naa, a bo ayokh éyong minzizing mièñ mi nga tsible ñe, ye tobe sôsôe yakekuiñ awu ? A nga ve mebun mèñ  ébe Jehôva. Éé yem naa betông bèñ ba ye tubane aval bitsible bité, Yésu a nga dzaa Jehôva naa, a kale be (Jean 17:11). Amu dzé dzam té da ve bia ayokh ? Amu naa, Jehôva a dang ngu’u a lôt minzizing misese bi ne bele (1 Jean 4:4). Jehôva a yen mam mesese. Bi ne bele ndzi n’nem naa, nge bia bunu ébe Jehôva, a ne bia vole a dang é mam ma ve bia wong, ye bo ayokh.

13. Aval avé José ye Arimatea nge ki Joseph y’Arimathie a nga lere naa a ne ayokh ?

¹³ N’fasghan éfônan José ye Arimatea. A mbe moan Judio bôt be nga bira kang. A mbe môt mboo ya Sanedrin, é nda ba kikh minsang da dang ôyap ôyô be Judíos nge ki Bejuif. Ve, nté sese Yésu a nga bo minkanghle a si va, José éé mbe ki ayokh. Juan a nga luè ñe naa, « n’yeghe Yésu, ve a suale, amu a ko be Judíos wong » (Jean 19:38). Amben José a nga dzing fuèñ ye Édjié, a nga suale é bôt bevoo naa, a mbe a bele mebun ébe Yésu. Kaa bisô, éé nga kômô ki dzimle é môra éto a mbe a bele ayong bôt été. A bo é dzam sese é mbe bo, Bible a dzô bia naa, niène Yésu a nga wu, José a nga « sughlane bo ayokh ye ñii ébe Pilat ye dzaa ñe mbim Yésu » (Marc 15:42, 43). José éé dzi ki fe dzeng naa, a suale naa, a mbe n’yeghe Yésu.

14. Za dzam wa yiène bo nge wa lumane wong akal moan môt ?

¹⁴ Ye mi tareya ko moan môt wong, ane José nge ki Joseph a nga bo de ? A sikôlô nge ki ésèñ, ye biyong bizing ô wôraneyang ôsoan a dzô naa, ô ne moan Bengaa Jehôva ? Ye wa ko wong naa, ô sum minkanghle nge ki a ñong bautismo nge ki baptême, amu n’nem wa yep wa akal é dzam bôt befe be ne tem ébe wa ? Ô taa likh naa awôrane té é ve naa, ô taa bo é dzam wa yem naa é ne sôsôe. Yaghlane Jehôva ya n’nem ôse. Dzaaghe ñe naa, a ve wa ayokh nfa ye naa ô bo nkômane wèñ. Ntésese wa ye yen aval Jehôva a ke a yalane meyaghlane muè, wa ye bo édedèè ngu’u ya ayokh—Esaïe 41:10, 13.

15. Niène Yésu a nga lereban ébe beyeghe bèñ, mevakh meba me nga tsini be naa be bo za dzam ? (Luc 24:52, 53)

¹⁵ Beyeghe bèñ be mbe édedèè éwiñ éyong Yésu a nga wu. Tame bo ane ô mbe étéñ deba. Béé dzi ki bo ve a dzimle é mvuiñ be nga bira dzing, ve be nga wôrane fe naa, ba dzimle ôyane wôba (Luc 24:17-21). Ve, éyong Yésu a nga lereban ébe be, a nga ñong tam naa a vole be a tugha wokh étéñ dèñ ébe ndzalane ye nkulane adzô ya  Bible. A nga kee fe be môra ésèñ ya bo (Luc 24:26, 27, 45-48). Melu 40 ôsu vèè, éyong Yésu a nga bet a dzôp, éwiñ beyeghe bèñ é nga venghane bôra mevakh. Be mbe édedèè mevakh amu be nga yem naa, é masa wôba a ne ntitèè, ye naa, a ye be vole a dzale nféféñ ésèñ a nga kee be. Mevakh meba, me nga vole be a sèhane Jehôva kaa sim—A lang Luc 24:52, 53 ; Bisè mintôl 5:42.

16. Aval avé bi ne vu beyeghe Yésu ?

¹⁶ Aval avé bi ne vu beyeghe Yésu ? Bi ne bele mevakh ékang bia ve Jehôva se ki fave é tam Ésesang ôsiman awu Yésu, ve, ébe mbu ngura. Dzam té da sili naa bi tele Édjié Nzame ôsu bining biè. Éfônan, abuiñ bôt be mana bo minkômane nfa ye naa, be bira ke minkanghle, a ke bisulan, ya bo ayeghe ye nda bôt tam ésese. Bevoo b’ézing, be nga ñong nkighane naa, baa dzeng ki é biôm bôt befe ba yen naa bi ne éban, ane akum ya si. Be nga bo de amu ba kômô naa ékôan é belane be, nge ki naa, be ke ve avole é vôm bekarfuèñ be ye Édjié ba yi. Amben bia yiène sèhane Jehôva ya mban, a kiagh bia naa, a ye bira borane bia, nge bi tele é mam ma daghe Édjié dèñ ôsu éning dèè—Mink. 10:22 ; Mat. 6:32, 33.

17. Za dzam wa ñong nkighane naa wa ye bo é tam Ésesang ôsiman awu Yésu ? (Daghe fe évaghle).

¹⁷ Bia fep a n’nem naa, bi bo Ésesang ôsiman awu Yésu é sono melu mebèñ, ye Ngoan nii, é too melu 4. Ve, ô taa yane fave tam té, naa ô binane ébe éning ya awu Yésu, ya édzing éñe ya Jehôva be nga lere akal dèè. Ñonghe éyong naa, wa simane mam meté éyong sese ô ne de bo, é sono kaa naa é môs Ésesang ôsiman awu Yésu é kuiñ, ya é sono a berane môs té. Éfônan, ñonghe tam naa, wa lang ya binane é mam me nga boban é mapa a ne nlô-adzô naa, « La última semana de Jesús en la tierra » nge ki « La dernière semaine de Jésus sur la terre », bia yen Apéndice B12 ya Traduccíon del Nuevo Mundo. Nté wa bo de, dzenghe bifus bi ya Bible bia wône n’yemane mbeng wiè, édzing duè, ayokh duè, ya mevakh muè. Ôsu vèè, dzenghe fe meval ô ne lere é môra édzing duè. Ô ne tobe ndzi n’nem naa, Yésu a ye bira dzing é dzam sese wa bo naa, ô simane ñe é tam Ésesang ôsiman awu dèñ—Mel. 2:19.