1. Amu dzé a kôman akal bibubua bi-mam é ne fakh ?

 A KÔMANE da kôre bining. Éfônan, éyong bibubua bi-mam bia boban, é bôt be nga kôman akal bibubua bi-mam bité, é ne ébubu naa be tobe nkôran ye vole é bôt bevoo. Ékôan da dzeng naa é vole bôt y’Europa, da dzô naa : « A yem kôman é ne kôre bining. »

2. Amu dzé bia yiène kôman akal bitsible binen ? (Matthieu 24:44)

² « Bitsible binen » bia ye sum a tem-tem (Mat. 24:21). Ve, bitsible binen bia ye selane y’abuiñ bibubua bivoo, amu bia yem naa bia ye so. É ntoo mimbu 2 000, ave Yésu a bame beyeghe bèñ naa be tobe nkoghan akal môs té (A lang Matthieu 24:44). Nge bi ne nkôman, da ye bo ébubu naa bi zôme metam me ne ndzukh ye vole é bôt bevoo naa be bo aval daa—Luc 21:36.

3. Aval avé ôdzibi, a tebe étéñ é bôt bevoo y’édzing ma ye bia vole naa bi tobe nkoghan akal bitsible binen ?

³ N’yenghane mefulu melal ma ye bia vole naa bi tobe nkoghan akal bitsible binen. Za dzam bia ye bo nge ba dzô bia naa bi kanghle fuèñ nkighane nsang é bôt be tele bia é ngam ayat ? (Mel. 16:21) Bia ye yi ôdzibi nfa ya bo Jehôva mewokh ye bele mebun naa a ye kame bia. Za dzam bia ye bo nge bobedzang ba dzimle abim nge ki é biôm bisese bieba ? (Habac. 3:17, 18) Amu bia tebe étéñ deba éde bia ye be ve avole ba yi. Éyong nsama bidjié wa ye lumane bia, za dzam bia ye bo nge bia yiène ning nsama vôm mboo ye bobedzang ye bekal bèè ? (Ézéch. 38:10-12) Bia ye yi édzing é ne ngu’u akal deba nfa ya vole be a zôme metam me ne minzukh.

4. Aval avé Bible a lere naa bia yiène k’ôsu ye bele fulu ôdzibi, a tebe étéñ é bôt bevoo, y’édzing ?

⁴ Nkobe Nzame wa sakh bia naa, bi k’ôsu ye bele fulu ôdzibi, a tebe étéñ é bôt bevoo, y’édzing. Luc 21:19 a dzô naa :  « Ngalan ôdzibi mina ye kôre bining bienan. » Becolossien 3:12 da dzô naa : « Boarghane fulu ye [. . .] a tebe étéñ é bôt bevoo. » 1 Bethessalonicien 4:9, 10 da da dzô naa : « Amu Nzame a mana mina yeghle naa mina yiène dzinghan. [. . .] Ve, a bobedzang, bia sakh mina naa mi tugha de bera bo. » Bifus bisese bité be nga tsili bio a ke kuè bobedzang be nga lereyang mefulu ôdzibi, a tebe étéñ é bôt bevoo, y’édzing. Ve, be nga yiène k’ôsu ya lere mefulu meté. Bia yiène fe bo aval dèè. Naa bi bo de, bia ye yen aval bekristen ôsua be nga lere kada fulu y’été. Éde bii yen aval bi ne vu beyeghe Christ beté ye lere naa bii ntoo nkoghan akal bitsible binen.

5. Aval avé bekristen ôsua be nga dzibi minzukh be nga tubane mio ?

⁵ Bekristen be ye metam Paul be nga yi ôdzibi (Behéb. 10:36). Be mbe béé tubane minzukh bôt be ye metam meba be mbe béé tubane mio, ve, be nga tubane fe minzukh mife amu be mbe bekristen. Abuiñ y’ébe be, be nga tubane bitsible, se ki fave ébe beteb’ôsu be ye menda menzame Bejuif ye bijié bi ya Rome, ve, ya fe bitsible bi nga so menda me-bôt meba été (Mat. 10:21). Be nga yiène fe bo nkee naa bivus meyeghle b’apostatas nge ki bapostat be nga kômô kane ékôan me taa be name (Bisè mintôl 20:29, 30). Ve, bekristen beté, be nga dzibi (Mel. 2:3). Aval avé ? Be nga bira fas ébe bifônan bi ya Bible bi y’é bôt be nga zôme, ane éwi Job (Jacq. 5:10, 11). Be nga yaghlane naa be bele ngu’u (Bisè mintôl 4:29-31). Be nga k’ôsu ye simane naa Jehôva a ye boran ôdzibi wôba—Bisè mintôl 5:41.

6. Za dzam wa yeghe y’é dzam Merita a nga bo naa a dzibi éyong é nda bôt dzèñ é nga tebe ñe é ngam ayat ?

⁶ Bia fe bi ne dzibi nge bia k’ôsu ye yeghe bifônan bi ôdzibi bi ne Nkobe Nzame ya mebakh mèè été, ye binane bifônane bité. Kal dzèè ye Albania nge ki Albanie a too éyôla naa Merita, a nga bo de éyong é nda bôt dzèñ é nga tebe ñe é ngam ayat ya nget ése. A dzô naa : « Nlang Job ô ne a Bible été ô nga bira me saghe éyong me nga yeghe wô. A nga bira dzukh, kaa yem é môt a mbe éé tsible ñe, ve, a nga dzô naa : ‘Ya ke kuiñ ma wu, maa ye ki kanane ya é sôsôse dam !’ (Job 27:5) Me nga simane nté mbé minzukh me nga tubane mio mii mbe avitsang éyong ba vaghane mio ya émi Job. Ve, édi da selane ya ñe, ma, ma yem é vôm minzukh miam mia so. »

7. Amben biaa tubane ki bura minzukh ému, za dzam bia yiène yeghe a bo éndagha ?

⁷ Bi ne fe wône ôdzibi wèè éyong bia bira yaghlane Jehôva ye dzô ñe é mam mesese ma daghe bia (Beph. 4:6 ; 1 Beth. 5:17). Éyong ézing, waa tubane ki môra ndzukh éndagha. Amben de, ye wa yaghlane Jehôva ye sili ñe avole dèñ, éyong ésese wa wokh abé, ô ne n’zaman, nge ki naa waa yem ki é dzam ô ne bo ? Nge ô bele fulu ya yaghlane Nzame naa wa sili ñe avole ébe é boan be-mam wa tubane me éndagha, dzam daa ye ki wô biñ naa ô bo de éyong wa ye tubane bura minzukh melu ma zu. Wa ye bele ndzi n’nem naa a yem aval ébién a yiène wô vole ye ôden a yiène de bo—Bya 27:1, 3.

8. Aval avé éfônane Mira da lere bia naa a tubane minzukh ému, é ne bia vole akal minzukh mia zu ? (Jacques 1:2-4) (A daghe fe évaghle).

⁸ Da ye bia bo ébubu a dzibi bitsible binen, nge bi kéñ ôsu ye bo sôsôe ya Jehôva ému éyong bia tubane minzukh (Bero. 5:3). Amu dzé bi ne de dzô ? Abuiñ bobedzang ya bekal bèè ba dzô naa, éyong ésese be nga dzibi ndzukh ézing, dzam té é nga vole be naa, be dzibi ndzukh nfe be nga ye tunane wô. Éyong ba dzibi ndzukh ézing y’avole Jehôva, da vole be a bele mebun me ne  ngu’u naa Jehôva a ne nkoghane ye naa a kômô be vole. Mebun maa ki, me nga vole be a dzibi ndzukh nfe ô nga ye so (A lang Jacques 1:2-4). Mira, mpwaghe mefan y’Albania nge ki Albanie, a nga yen naa, a zôme minzukh a nga tubane mio ô mvus, é nga vole ñe naa a k’ôsu ye dzibi minzukh a tubane mio éndagha. Ve, ôsu vèè, a siman é mam mesese Jehôva a bohang naa a sukh ñe, ébe mimbu 20 mi lôrang, éde a dzô émièn naa : ‘Tobeghe sôsôe. Ô taa sim naa wa sèhane Jehôva éndagha, atoo naa a so a vole wa a dzibi minzukh meval mesese.’ Mina fe, mi ne fas aval Jehôva a so a vole mina a dzibi. Tobeghane ndzi-n’nem naa, a yen éyong ésese mia dzibi ndzukh, a ye fe borane mina (Mat. 5:10-12). Éde, éyong bitsible binen bia ye sum, a ke kué naa, ô yegheyang ôdzibi ye bele nkômane ya tsini ôsu ye dzibi.

9. Aval avé ékôan ye Antioquía nge ki Antioche ya Sirie é nga lere naa da tebe étéñ é bôt bevoo ?

⁹ Yeneghe é dzam é nga boban éyong bekristen be ya Judea be nga tubane môra zèñ. Niène ékôan y’Antioquía nge ki Antioche ya Siria nge ki Sirie é nga wokh adzô môra zèñ, kaa bisô be nga tebe étéñ bobeñang be ya Judea. Béé dzi ki sughu fave a tebe étéñ deba, be nga lere fe de ya mimboan. Be nga « kikh naa ba lôm avole ébe bobeñang be ya Judea » (Bisè mintôl 11:27-30). Amben é bobeñang beba be mbe béé tubane zèñ be mbe be too ôyap, bekristen be y’Antioquía nge ki Antioche be mbe be bele nkôman ô ne ngu’u naa ba vole be—1 Jean 3:17, 18.

10. Aval avé bi ne lere naa bia tebe étéñ é bôt bevoo éyong bia wokh naa ba tubane bibubua bi-mam ? (A daghe fe évaghle).

¹⁰ Bia fe, bi ne lere naa bia tebe étéñ é bôt bevoo ému, éyong bia wokh naa ba tubane bibubua bi-mam nge ki minzukh mife. Bi ne dzigha ve avole dèè, éyong ézing bii sili bemvene nge bi ne vole nfa dzam ézing, éyong bia ve bivevee akal ésèñ minkanghle da boban si ése ngura, nge ki éyong bia yaghlan akal é bôt ba tubane bibubua bi-mam b (Mink. 17:17). Éfônan, mbu 2020, be nga tele be mbu-fekh akal ésèñ avole a lôt 950, naa be zu vole é bôt ôkoan COVID-19 ô nga name si sese ngura. Bia ve abuiñ akiba akal é bobebdzang ye bekal bèè ba sukh be mbu-fekh akal ésèñ avole. Akal ba tebe étéñ bobeñang ya bekal beba, éde be nga ve be biôm bi ya nsôn, ye vole be a ke ôsu ye sèhane Jehôva. Biyong bizing be nga kôm nge ki a bera long menda mézing ye menda m’ékôan—A vaghane ya 2 Becorinthien 8:1-4.

11. Aval avé bia lere naa bia ve Ésaa wèè a ne a dzôp été ôlughu, éyong bia tebe étéñ é bôt bevoo ?

¹¹ Éyong bia lere naa bia tebe étéñ é bôt bevoo niène ébubua dzam é lôrang, bôt befe ba baghle é mam mesese bia bo nfa ya vole bobedzang. Éfônan, mbu 2019, huracán nge ki ouragan Dorian ô nga mane tsam Nda ékôan ézing ye Bahamas. Nté bobedzang be mbe béé bera long Nda ékôan, be nga sili ndjié ye mbanegha ézing éé se ki moan Bengaa, abim be ne yaane ñe akal bisèñ bizing ba yi. A nga dzô be naa : « Ma kômô ve ane das [. . .] bivole, é bôt ba ye sèñ ye biôm bife. [. . .] Ma kômô de bo fave akal ékôan denan. É dzam [mia] wôrane ye bo akal memvuiñ menan da bira me name. » Abuiñ bôt y’émo baa yem ki Jehôva. Ve, abuiñ y’ébe be, ba daghe é mam Bengaa Jehôva ba bo. Bi ne édedèè  mevakh éyong bia yen naa, éyong bia lere é bôt bevoo naa bia tebe étéñ deba, é ne tsini bôt naa be kômô tugha yem é Môt a ne « édedèè mvam » !—Beéph. 2:4.

12. Aval avé a sèñ fulu ya tebe étéñ é bôt bevoo ému, da kômane bia akal bitsible binen ? (Melere 13:16, 17)

¹² Amu dzé da ye bo éban naa bi tebe étéñ é bôt bevoo éyong bitsible binen bia ye bo ? Bible a lere naa, é bôt besese ba ye tebe bidjié bi politik é ngam ayat ba ye tubane minzukh ému, y’éyong bitsible binen bia ye bo (A lang Melere 13:16, 17). Bobedzang ye bekal bèè be ne yi avole nfa ya bele é mam be ne me achèñ naa be ning. Éyong Yésu Christ é Kéza wèè a ye zu kikh bôt minsang, bia kômô naa, a kuane bia bii tebe étéñ é bôt bevoo ye bane bia « nfa ya bo bôt be ye Édjié dèñ »—Mat. 25:34-40.

13. Aval bia yen de Beromain 15:7, aval avé bekristen ôsua be nga wône édzing deba bevoo y’éba bevoo ?

¹³ Bôt besese be mbe béé yem naa bekristen ôsua ba dzinghane bevoo y’éba bevoo. Ve, ye dé mbe be ébubu naa be leran édzing ? N’yenghan éfônan ékôan ya Rome é mbe é bele bôt meval mese. Ékôan té déé mbe ki é bele fave Bejuif be nga yale naa ba yiène kang Atsing Moisés, ve, é mbe fe é bele be Gentiles, é bôt ba so meyong mefe ye bele metum mefe. A ne bo naa, bekristen bézing be mbe minkôm atoo naa éba bevoo be mbe fili, é ne fe bo naa bevoo bézing be mbe be bele minkôm mieba. Aval avé bekristen beté be nga ye dang é mam ma selane be ye wône édzing deba ? Ntôl Paul a nga saghe be, éé dzô be naa, « yemghane ñong bevoo y’éba bevoo » (A lang Beromain 15:7). Za dzam a nga kômô dzô vèè ? Éfiè ba konghle a Fang naa, « a yem ñong » da yili, a ñong môt ye mbemba n’nem nge ki añep, ane môt y’é nda-bôt dzèè nge ki mvuiñ dèè. Éfônan, ntôl Paul a nga dzô Philémon aval a ne yem ñong Onésimo nge ki Onésime, nkôm ô nga tup : « Ñonghe ñe ya mbemba n’nem » (Philm. 17). Áquila ba Priscila nge ki Prisca be nga yem ñong Apollos, éñi éé mbe ki éé tugha yem ékôan bekristen, béé ñong « ñe naa, a tobe ya be » (Bisè mintôl 18:26). Ndaane naa ba likh é mam ma selane be me kane be, bekristen beté be nga dang é mam ma selane be ye yem ñong bevoo y’éba bevoo.

14. Aval avé Anna ba n’nôm be nga lere ézing ?

¹⁴ Bia fe, bi ne lere bobedzang ye bekal bèè édzing bii yem be ñong ane memvuiñ. Dzam té da ye be tsini naa baa fe be lere bia édzing (2 Becor. 6:11-13). N’yenghan éfônan Anna ya n’nôm. Ôyôm tam niène be nga lôm be ane minlôman nfa oeste nge ki ouest y’Africa, ane ôkoan COVID-19 ô nga sum. Amu môra ôkoan té, béé mbe ki tubane bobeñang ye bekal beba be y’ékôan, dzam té é nga ve naa é bo ndzukh naa be yem bobeñang ye bekal beba beté. Aval avé minlughane mité mii mbe be lere édzing deba ? Be nga belane be videoconferencia naa be kobe bobeñang ye bekal beba be ye wéñ, ye dzô be nté mbé ba kômô be tugha yem. Menda me-bôt me nga bira yem mbeng akal édzing minlughane mité mi nga lere be, éde be nga sum naa ba luè be ye lôm be mimbana. Amu dzé minlughane mité mi nga dzeng naa ba tugha yem bobeñang ye bekal be ye nféféñ ékôan deba ? Anna a dzô naa : « Mimboane mi édzing be nga lere ma y’é nda bôt dzam metam me ne abé y’éma me ne mbeng, me ne m’a n’nem y’ôsiman été, ye tsini me naa me lere é bôt bevoo édzing. »

15. Za ayeghle bia ñong ya éfônane Vanessa nfa ya dzing bobedzang ya bekal bèè besese ? (A daghe fe évaghle).

¹⁵ Abuiñ y’ébe bia, bi ne bikôan bobedzang  ye bekal bèè ba so mevôm-mevôm ye bele mefulu ma selane y’émèè. Bi ne wône édzing bi bele akal besese éyong bia bembe ébe é mbemba mefulu meba. Kal dzèè a too éyôla naa Vanessa a sèñ a Nueva Zelanda nge ki Nouvelle Zélande, éé mbe ñe ndzukh naa a tugha woghane ye bobeñang bézing be y’ékôan dèñ. Ve, a nga kikh naa, ndaane naa a bembe ébe mefulu meba a vini a yen, a ye lôt abuiñ tam ya be. A bo de, é nga vole ñe a yen é dzam Jehôva a dzing ébe be. A dzô naa : « Ave n’nôm wom a bo ndeghe bikôan, bi nga lôt abuiñ tam ya é bobedzang be bele mefulu ma selan, éde ma yen naa, é ne m’ébubu a woghane ya be. Éndagha, ma dzing é mam méé se ki aval dèè. Jehôva ñ’a fe a dzing de, amu naa é bôt a likh naa be kang ñe be ne mendzang-mendzang. » Éyong bia yeghe a yen é bôt bevoo aval Jehôva a yen be, bia lere naa bia dzing be—2 Becor. 8:24.

16. Amu dzé édzing da ye bo édedèè éban é tam bitsible binen ? (A daghe fe évaghle).

¹⁶ Édzing da ye bo édedèè éban é tam bitsible binen. Éyong bitsible binen bia ye sum, aval avé Jehôva a ye kame bia ? Tamane fas é dzam Jehôva a nga dzô ayong dèñ naa é bo éyong Babylone n’nen a nga zu lumane be : « Keng, a ayong dam, ñiighe bidzina buè, niène wa ñii, ô fer mbéñ a mvus. Sobeghe ôyôm tam, yakekuiñ ôlun wom wa lôt » (Esaïe 26:20). A ne bo naa, bia fe bia ye béé melepgha meté é tam bitsible binen. Éyong ézing, « bidzina » bité, a ne bikôan biè. Nté bitsible binen bia ye boban, Jehôva a ye bia ve nkamane a nga kiagh bia, nge bi tsini naa bia tobe élat ya bobedzang ya bekal bèè. Éde, bia yiène sèñ ngu’u éndagha, nfa ye naa bi wône édzing dèè akal bobedzang ya bekal bèè. Bii se ki tobe n’kôrane nge biaa bo ki de !

17. Nge bi kôman éndagha, za dzam bi ne bo nté bitsible binen bia ye lôt ?

¹⁷ « É môs n’nen Jehôva » wa ye bo é tam é ne édeèè ndzukh akal boan be-bôt besese (Soph. 1:14, 15). Ayong Jehôva, daa fe da ye tubane abuiñ minzukh. Ve, nge bi kôman éndagha, bia ye tobe mvoa ye vole é bôt bevoo. Bia ye zôme minzukh misese bi ne tubane mio. Éyong bobedzang bèè ba ye dzukh, bia ye bo abim sese bi ne bo naa bi vole, bii tebe étéñ deba ye dzale mekômgha meba. Éde, nge bi yeghe a dzing bobedzang ya bekal bèè éndagha, bia ye fe be lere édzing melu ma zu. Édeeng, Jehôva a ye borane bia y’éning é ne mbèmbèè, é si bibubua ye minzukh miaa ye ki bera bo—Esaïe 65:17.