“E vakasevaki na veisau e dau yaco ena yagoi keimami na yalewa. E mosimosi, e veilecayaki qai sega ni vinaka!”​—Oksana.

“E dau veisau na kequ ituvaki, au na rawa ni mamarau tu, oti ga e vica na miniti au na rarawa. Au sega ni kila ke ra vakila tale ga qori eso tale na cauravou.”​—Brian.

Na veisau e vakilai e yagoda e vaka ga ni o vodo roller-coaster. Ena so na gauna o na marau, so tale na gauna o na rere! Na cava o rawa ni cakava ke yaco na ituvaki qori?

•  Veisau e vakilai ena yago. Na cava e vakaraitaka?

•  Ka e laurai

•  Ka o vakila

•  Ka o rawa ni cakava

Na veisau e vakilai e yagomu e vakarautaki iko ni o sa uabula, so na gauna ena vakavotukana na veisau qori e yagomu se na ka o vakila. Qori na gauna ena vakilai kina e yagomu e levu na veisau, e bulia tale ga na wai ni yago me veivuke ena kunekunetaki ni gone kei na gauna ni vakasucu.

Sega ni kena ibalebale qori me o dua sara na itubutubu. Ia na veisau qori e vakaraitaka ga ni o sa dua na uabula, e kauta tale ga mai na yalo ni nanamaki kei na rarawa ena so na gauna.

Taro: Na yabaki ni bula cava e tekivu vakilai kina ena yago na veisau?

• 8

• 9

• 10

• 11

• 12

• 13

• 14

• 15

• 16

Kena isau: Na yabaki ni bula kece qori e dau vakilai kina na veisau ena yago.

Mo kua gona ni leqataka vakasivia ke o sa volekata yani na yabaki qori, se o sega tiko ga ni vakila e dua na veisau ena yabaki ni bula qori. De dua o sa yabaki tini, ia e levu sara na veisau o vakila. Na veisau e vakilai ena yago ena rawa ni yaco vakasauri, ia o na sega ni lewa rawa na gauna e basika kina.

Na veisau ena vakila e dua na itabagone ena laurai levu ena kena ibulibuli. Ia ena sega ni tubu kece na tikiniyago ena dua ga na gauna. Kua ni o kurabui ke laurai ena nomu ivukivuki na veisau o sa vakila tiko e yagomu. Mo nuidei ga ni toso na gauna ena qai matau vei iko.

Eso tale na veisau e vakilai ena yago qo.

Vei ira na tagane:

• Tubu na yagodra tabu

• Tubu na drauniulu ena kiriwana, yago tabu, kei na kumi

• Veisau na rorogo ni domo

• Kena bura na wainitagane

Vei ira na yalewa:

• Tubu na sucudra

• Tubu na drauniulu ena kiriwana kei na yago tabu

• iTekitekivu ni matenivula

Veisau e yaco vei ira na tagane kei na yalewa:

• Boi na yago, dau yaco qori ni o buno se na cakacaka ni manumanu somidi na bacteria.

  iVakasala: Me kua ni boi na yago ena vinakati mo sili wasoma qai vakayagataka na ivakaboivinaka ni yago.

• Tutubu na mata, qori e vu mai na manumanu lalai era dau tao ena waiwai o vakayagataka e matamu.

  iVakasala: Ni o savata wasoma na matamu qai vakayagataka na kena kirimu, ena veivuke vakalevu qori.

Na veisau e vakilai e yagomu e rawa ni vakavuna me veisau tale ga na ka o vakila. Ena so na gauna ena rawa ni lai veisau sara kina na ivakarau ni nomu vakasama.

“Dua na gauna o se tagi, dua tale na gauna o marau sara tu. Dua na miniti o se cudru, dua tale na miniti o sa lomaocaoca.”​—Oksana.

Levu na itabagone era dau qaqarauni ena gauna e vakilai kina na veisau e yagodra e vaka ga e dua e vakaraici ira se vakalewai ira voli. Ia ena sega ni yaga qori ke sa laurai levu na veisau e yagomu!

“Niu se qai tubu cake tiko au dau vakalairoro qai dara tu na siqeleti lelevu. Au kila ni sa veisau tiko na yagoqu. Au sevaka sara ga qori qai dua na ka noqu maduataka. E sega ni matau vei au.”​—Janice.

Na veisau levu o na vakila oya na nomu rai me baleti ira na yalewa ke o tagane se tagane ke o yalewa.

“E oti vakadua na noqu nanuma tu nira dau vakaninivaki na tagane. Eso mada ga vei ira qori era rairai vinaka. E sega ni cala ke o domona e dua, ia e ka ni veitalanoa vakalevu na nodrau veitaleitaki e rua.”​—Alexis.

Eso na itabagone na gauna era vakila kina na veisau e yagodra e kaukaua sara nodra domona eso tale era mataqali vata. Ke yaco qori vei iko, kua ni nanuma ni o vakasalewalewa. So na gauna e dau seavu yani vakamalua na kaukaua ni ivakarau ni yalo qori.

“Noqu dau vakatauvatani au kei ira na vo ni tagane, e tekivu meu taleitaki ira. Ia na gauna au sa cauravou kina e veisau sara ga qori. Au sa qai taleitaki ira na yalewa. E dau noqu ivakarau tu e liu meu dau taleitaki ira keimami mataqali vata.”​—Alan.

•  Saga me donu nomu rai. E yaga ena nomu bula na veisau o vakila e yagomu. E rawa ni o nuitaka kina nona vosa na daunisame o Tevita ni kaya: “Ni vakatubuqoroqoro qai veivakurabuitaki na noqu buli.”​—Same 139:⁠14.

• Kua ni vakatauvatani iko kei ira eso tale, kua tale ga ni kauaitaka vakasivia na irairai ni yagomu. E kaya na iVolatabu: “Ni raica ga na tamata na ka e sau, ia o Jiova e raica na loma ni tamata.”​—1 Samuela 16:⁠7.

• Mo dau vakaukaua yago qai vakacegu vinaka. Ni levu na gauna ni nomu moce ena lailai kina nomu lomabibi se lomaocaocataka kina na veisau o vakila e yagomu.

• Kua ni vakasamataka tu ga na vakalelewa e tukuni me baleti iko. Era vakaraici iko dina tiko e levu? Ke ra vakalewa e levu na kemu ibulibuli, saga mo raica na vakalelewa qori ena dua tale na sala. E kaya na iVolatabu: “Mo kua. . . ni tugana e lomamu na ka kece era tukuna na tamata.”​—Dauvunau 7:​21.

• Vulica mo dau lewa vinaka na nomu gagadre ni veiyacovi mo kua kina ni coko ena kena dai. E kaya na iVolatabu: “Dro tani mai na veiyacovi tawadodonu! . . . O koya e veiyacovi tawadodonu sa valavala ca sara tiko ga e yagona.”​—1 Korinica 6:⁠18.

• Veitalanoataka kei na dua vei rau na nomu itubutubu se dua e qase cake e nuitaki tale ga. Ena rairai sakasaka toka mo cakava qori. Ia ena yaga sara ke o saga mo cakava qori.​—Vosa Vakaibalebale 17:17.

Kena ilutua: E sega ni rawarawa na nomu vakila na veisau e yagomu. Ia e vukei iko mo tubu. Sega wale ga ena kemu irairai, ena vukei iko tale ga ena nomu ivakarau ni rai, ka o vakila kei na nomu bula vakayalo.​—1 Samuela 2:⁠26.