O rairai kila ni na vakavuna nomu tauvimate na kakana e sega ni bulabula. Ke o sega ni bulabula vakayago ni o se itabagone, o na sega tale ga ni bulabula ni o sa uabula, e vinaka gona mo vakatovotovotaka rawa qo na kania na kakana bulabula.

•  Cava e kena ibalebale mo veiraurautaka na ka o kania?

•  O na dei vakacava kina?

•  Ka era kaya nomu icaba

 E kaya na iVolatabu meda ‘lewai keda vinaka,’ okati kina noda ivakarau ni kana. (1 Timoci 3:11) Ni o vakasamataka na ivakavuvuli qori, e vinaka me matata tiko vei iko e vica na ka qo . . .

•   Okati kina na iwasewase taucoko ni kakana. Na lima na iwasewase qo e okati kina na ka era buli mai na sucu, kakana e ivakabulabula ni yago (protein), vuanikau, kakana draudrau kei na kakana e tiko kina na witi. So era na sega ni kania e dua se vica na kakana ena iwasewase qori mera vakalutu yago kina. Ni o cakava qori sa na yali mai yagomu eso na ka e yaga ena nomu bulabula vakayago.

   Tovolea mada qo: Vakekeli se tarogi nomu vuniwai me baleta na yaga ni iwasewase ni kakana yadua e yagomu. Kena ivakaraitaki:

   Na kakana e tiko kina na yabia kei na suka (carbohydrates), ena vakaukauataka na yagomu. Na kena e tiko kina na ivakabulabula ni yago (proteins), e valuta na mate era curuma yani na yagomu, e vakabulabulataka qai vakavinakataka na dui sela ni yagomu. Ke o kania vakarauta na kakana uro, ena vakadredretaka na nomu tauvi mateniuto, o na vakila tale ga ni o bulabula.

   “Au saga meu dau veiraurautaka na noqu kania na iwasewase ni kakana kece. E sega tale ga ni cala keu kania ena so na gauna na ka kamikamica se na kakana e voli mai valenikana. Ia me kua ni laukana tiko ga vakatabakidua na kakana qori. Ena vinaka me veiraurautaki.”— Brenda.

•   Sega ni veiraurautaki na ka o kania. Qori na nomu sega ni kana vinaka, o vakalala kete vakadede oti qai lai tini kana tu vakasivia, se o muduka nomu kania na kakana o dau taleitaka.

   Tovolea mada qo: Vakavola na ivakarau ni nomu kana ena dua na vula. Vakacava na levu ni gauna o dau kania kina na kakana e sega ni bulabula e yagomu? O rawa ni veiraurautaka vakacava na ka o kania?

   “Eso na siga au dau kania sara tu vakalevu na kakana e tiko kina na calorie, so tale na siga ena vakalailai sara. Au mani muduka noqu kauaitaka na levu ni calorie e tiko ena kequ, meu kua ni kanavoro, sa rauta na kana keu sa mamau. E taura na gauna, ia qo au sa rawa ni veiraurautaka na levu ni ka au kania.”—Hailey.

•   Lalawa. E kaya na iVolatabu: “Na lalawa ni tamata gumatua ena tini vinaka ga.” (Vosa Vakaibalebale 21:5) Mo veiraurautaka vinaka na ivakarau ni nomu kana ena vinakati kina na lalawa.

   “E vinakati mo lalawataka mo kania na kakana bulabula, levu na gauna ena vakarautaki sara ga e vale. Ena dredre toka, ia ena yaga sara vakalevu, o na vakabula ilavo tale ga.”—Thomas.

•   Kania ga na kakana bulabula. E kaya na iVolatabu: “Mo taura matua na vuku.” (Vosa Vakaibalebale 3:21) Na vuku ena vukei iko mo vakatovolea e levu tale na sala mo kania kina na kakana bulabula, e veiganiti tale ga vei iko.

   “Au saga ena veisiga meu veisosomitaka na ka au kania. Kena ivakaraitaki, keu via kania e dua na ka e kamikamica, au na vakaisosomitaka qori ena dua na apolo. Sega ni dede au sa kania e veisiga na kakana bulabula!”—Kia.

•   Kua ni namaka vakasivia na ka. E kaya na iVolatabu: “Mo kania na kemu ena marau levu.” (Dauvunau 9:7) Ni o veiraurautaka na ka o kania, sega ni kena ibalebale mo rarawa kina, se kauaitaka tale vakamatailalai na kakana kece o kania. Kevaka mada ga o via vakalutu yago, e kena inaki ga mo bulabula kina. Kua gona ni namaka vakasivia na ka.

   “E lutu na kequ bi ena 14 na kilokaramu, au sega vakadua ni bau vakalala kete, vakalutuka e dua na iwasewase ni kakana, se rarawataka niu sega ni kania e dua na ivakalomavinaka. Au kila ni na sega ni lutu ga vakasauri na kequ bi, ia ena vinakati meu veisautaka eso na ivakarau ni noqu kana.”—Melanie.