1, 2. Na cava e vakayagataka kina o Jiova ena so na gauna na iyaloyalo me vakamacalataka na ka dina vei ira nona dauveiqaravi e vuravura?

RAITAYALOYALOTAKA mada ni ratou vulica tiko na iVolatabu e dua na vuvale, era tiko tale ga eso na gonelalai. E vukei ratou o tamadratou ena ka dina vakaivolatabu ni vakaraitaka eso na droini. Na nodratou matadredredre kei na bulabula ni nodratou ivakamacala e dusia ni cakava vinaka tiko o tama na nona itavi. Ni vakayagataka na iyaloyalo, e sa vakavulici ratou tiko na gone ena veika me baleti Jiova, e rawarawa kina ni ratou kila na ibalebale ni nona ivakamacala.

² O Jiova tale ga e vakayagataka na ka e laurai meda kila kina na veika eda sega ni taura rawa. Kena ivakaraitaki, ni via vakamacalataka o Jiova na ka dina titobu me baleti koya, e vakayagataka na iyaloyalo veivakurabuitaki ena raivotu i Isikeli. Dua sara ga na kena ivakaraitaki eda vulica ena wase sa oti. Meda dikeva mada qo e dua na tikina mai na raivotu veivakurabuitaki qori. Meda raica tale ga na sala ena vukei keda kina na kena ibalebale meda rawa ni toro volekati Jiova.

3. (a) Na cava e raivotutaka o Isikeli ena Isikeli 1:4, 5? (Raica na imatai ni iyaloyalo.) (b) Cava o dikeva ena nona volatukutukutaka o Isikeli na ka e raica?

³ Wilika Isikeli 1:4, 5. Nona kaya o Isikeli “vaka e va na kabula,” e tukuna ni ratou vaka na irairai ni agilosi, tamata kei na manumanu. Raica mada na nona vakamatatataka o Isikeli na ka e raica ena nona kaya ni “vaka” e va na kabula. Ni o wilika tiko na raivotu i Isikeli ena wase 1, o na raica ni vakayagataki kina vakalevu na matavosa “e vaka” se “ni vaka.” (Isik. 1:13, 24, 26) E macala kina ni raica o Isikeli na iyaloyalo ni veika dina tawarairai era tu mai lomalagi.

4. (a) Ena uqeti Isikeli vakacava na raivotu? (b) Na cava e rairai kila o Isikeli me baleti ira na jerupi?

⁴ Sa na bau qoroya mada ga o Isikeli na raivotu kei na ka e rogoca. Na kedratou irairai na va na kabula e vaka na “qilaiso waqa.” E vaka na “tibi ni liva” na totolo ni nodratou veitosoyaki. E “vaka na rorogo ni tacoka ni wai” na tabadratou, e “vaka na rorogo ni mataivalu” na nodratou toso. (Isik. 1:13, 14, 24-28; raica na kato “[Au] Vakaraici Ratou Tiko na va na Kabula.”) Ena dua tale na gauna, a vakatokai ratou na va na kabula o Isikeli me “jerupi” se agilosi kaukaua. (Isik. 10:2) Ni susu mai o Isikeli ena vuvale vakabete, ena rairai kila ni semati voleka tiko na jerupi ina nona itikotiko na Kalou, era nona Dauveiqaravi.—1 Vei. 28:18; Same 18:10; 80:1.

5. (a) E laurai vakacava ena matadratou na va na jerupi na levu ni kaukaua i Jiova kei na nona lagilagi? (b) Na cava eda lai nanuma kina na ibalebale ni yaca ni Kalou ena raivotu? (Raica na ivakamacala e ra.)

⁵ Wilika Isikeli 1:6, 10. E raica o Isikeli ni dua na jerupi e va na matana—na mata ni tamata, laione, bulumakau kei na ikeli. Sa na bau uqeti Isikeli mada ga na va na matadratou na jerupi me baleta na cecere ni kaukaua kei na lagilagi i Jiova. Na vuna? Na mata yadua e laurai kina na lagilagi, igu, kei na kaukaua e tu vua e dua na kabula. E manumanu kila na laione, e levu tale ga, na bulumakau e manumanu vakaitamera, na ikeli e manumanuvuka kaukaua, na tamata e dua na ibulibuli cecere duadua ni Kalou, e lewai ira na veikabula tale eso. (Same 8:4-6) Ia ena raivotu qo i Isikeli, e raica o koya e va na kabula kaukaua e vakatakarakarataki ena va na matadratou na Jerupi, e ratou toka ena ruku ni idabedabe vakaturaga i Jiova, na iLiuliu Cecere Duadua. Sa bau veiganiti dina qori ni o Jiova e rawa ni vakayagataki ira nona veikabula me vakayacori kina na nona inaki! * Me vaka ga nona seretaka na daunisame me baleti Jiova, “Na nona lagilagi e uasivia na vuravura kei na lomalagi.”—Same 148:13.

6. Na cava e rairai vukei Isikeli me kila eso tale na ka me baleta na ibalebale ni matadratou na jerupi?

⁶ Ni sa oti toka e dua na gauna, ena vakasamataka o Isikeli na ka e raica. Ena rairai nanumi ira na dauveiqaravi i Jiova era bula ni bera nona gauna, nira dau vakayagataka na manumanu mera vakatauvatana kina na ka. Kena ivakaraitaki,  na peteriaki o Jekope e vakatauvatani luvena o Juta ina laione kei Penijamini ina olifa. (Vkte. 49:9, 27) Na vuna? Ni laurai sara ga vei rau na tagane qo na ivakarau ni itovo ni laione kei na olifa. Ena ivakaraitaki gona ni volavola uqeti vakalou qori i Mosese, ena rairai macala kina vei Isikeli ni matadratou na jerupi e vakaibalebaletaka tale ga eso na itovo kilai tani. Ia na itovo cava qori?

7, 8. Na itovo cava e kilai ena matadratou na jerupi?

⁷ Ni bera na gauna i Isikeli, na itovo cava era dau cavuta na dauvola iVolatabu me vakaibalebaletaki ina laione, ikeli kei na bulumakau? Dikeva mada na tikinivolatabu qo: ‘Na tamata yaloqaqa e vaka na yalo ni laione.’ (2 Sam. 17:10; Vkai. 28:1) “E vuka cake na ikeli,” qai “raiyawa mai kea na matana.” (Jope 39:27, 29) “Na igu ni bulumakau tagane e levu kina na ka me tamusuki.” (Vkai. 14:4) Eso na tikinivolatabu va qori na mata ni laione e vakatayaloyalotaka na yaloqaqa kei na lewadodonu; na mata ni ikeli e dusia na raiyawa kei na vuku; na mata ni bulumakau na kaukaua me vaka e dau cavuti vakalevu ena noda ivola.

⁸ Ia vakacava “na mata ni tamata”? (Isik. 10:14) Qo e dusia na itovo ni tamata, sega ni manumanu, ni a buli na tamata me ucuya na Kalou. (Vkte. 1:27) Na itovo qori eda kilai ga kina na tamata, me vaka e dusia na ivakaro ni Kalou e tukuni kina: “Mo lomani Jiova na nomu Kalou ena lomamu taucoko” “mo qai lomana na wekamu me vaka nomu lomani iko.” (Vkru. 6:5; Vunau 19:18) Nida talairawarawa ina ivakaro qori meda dauloloma da qai sega ni nanumi keda ga, eda sa vakatotomuria tiko na loloma i Jiova. Me vaka e vola na yapositolo o Joni, “eda veilomani baleta ni a liu sara ga na nona lomani keda na Kalou.” (1 Joni 4:8, 19) Koya gona, “na mata ni tamata” e dusia na loloma.

9. Na itovo i cei eratou vakatayaloyalotaka na mata ni jerupi?

⁹ O cei e nona na itovo qori? Na matadratou na jerupi e dusi ira kece na vuvale vakalomalagi i Jiova era lewena na ibulibuli vakayalo yalodina. (Vkta. 5:11) O Jiova e ivurevure ni nodratou bula na jerupi, o koya ga e ivurevure ni nodratou itovo. (Same 36:9) Na matadratou gona na jerupi e vakatayaloyalotaka na itovo i Jiova. (Jope 37:23; Same 99:4; Vkai. 2:6; Maika 7:18) Na cava eso na sala e vakaraitaka kina o Jiova na itovo qori?

10, 11. E yaga tiko vakacava vei keda na va na itovo talei i Jiova?

¹⁰ Lewadodonu. E “taleitaka na lewadodonu” na Kalou o Jiova, “e sega ni vakaduiduitaka e dua.” (Same 37:28; Vkru.  10:17) Se mani vanua cava eda gole mai kina se noda isususu, eda rawa kece ni qaravi Jiova ena yalodina da qai vakalougatataki. Vuku. Ni Kalou “lomavuku” o Jiova, e vakarautaka gona e dua na ivola e levu kina na “vuku.” (Jope 9:4; Vkai. 2:7) Nida muria na ivakasala vuku ena iVolatabu eda na vosota kina na dredre ni bula ni veisiga, ena vakainaki tale ga noda bula. Kaukaua. Ni “levu sara nona kaukaua” na Kalou o Jiova, e vakayagataka kina na yalona tabu me solia vei keda na “kaukaua e uasivia na kaukaua ni tamata.” Qori e vakaukauataki keda ni rarawataki qai mosimosi na veivakatovolei.—Neumi 1:3; 2 Kor. 4:7; Same 46:1.

¹¹ Loloma. Na Kalou o Jiova e “vuabale ena loloma e dei,” ena sega vakadua ni vakanadakui ira nona tamata yalodina. (Same 103:8; 2 Sam. 22:26) Ke da yalolailai nida sa sega ni qaravi Jiova vakavinaka me vaka e liu ena vuku ni tauvimate se bula vaqase, ena vakacegui keda noda kila ni sega ni guilecava o Jiova noda qaravi koya ena loloma ena veigauna sa oti. (Iper. 6:10) E macala gona ni yaga vakalevu vei keda na lewadodonu i Jiova, nona vuku, kaukaua kei na loloma. Ena yaga tale ga na itovo talei qori ena gauna se bera mai.

12. Na cava meda nanuma tiko me baleta na itovo i Jiova?

¹² Meda nanuma tiko ni itovo eda sa bau kila me baleti Jiova e “tiki lailai ga ni nona ivalavala.” (Jope 26:14) “Eda sega ni kilai koya rawa e Kaukaua Duadua,” ni ‘sega ni tukuni rawa na nona cecere.’ (Jope 37:23; Same 145:3) Eda raica gona ni sega ni wiliki rawa na itovo i Jiova se me vakaiwasewase. (Wilika Roma 11:33, 34.) E kilai mada ga mai na raivotu i Isikeli ni sega ni vakaiyalayala na nona itovo na Kalou. (Same 139:17, 18) Na tikina cava ena raivotu e laurai kina na ka dina qori?

13, 14. Na cava e vakaibalebaletaka na matadratou na Jerupi, o na vakamacalataka vakacava?

¹³ E raica o Isikeli ena raivotu ni dua na jerupi, e tiko kina e va na mata ni ka bula. Na cava e dusia qori? Nanuma tiko ni dau vakayagataki vakalevu ena Vosa ni Kalou na naba va me dusia na ka e taucoko. (Aisea 11:12; Maciu 24:31; Vkta. 7:1) Ena raivotu qo e cavuta vakatini o Isikeli na naba va! (Isik. 1:5-18) Na cava e macala kina? Me vaka ga na nodratou matataki ira kece na kabula vakayalo yalodina na va na jerupi, ni laurai vata kece na va na matadratou na ka bula, e vakaibalebaletaka na itovo kece i Jiova. *

¹⁴ Me kilai na levu ni itovo e vakaibalebaletaki ina  matadratou vava na jerupi, vakatauvatana mada na ka e yaco ena va na yavaniqiqi ena raivotu qo. Na yavaniqiqi yadua e ka levu, ia ni laurai vata kece, e lai dua kina na yavaniqiqi vakaitamera, qo e vakavuna na kena toso na qiqi. Ni laurai vata tale ga na va na matadratou na ka bula qo, e kilai kina e levu tale na itovo talei, qo na yavu ni itovo vakatubuqoroqoro i Jiova.

15. Na ka dina cava e vulica o Isikeli ena imatai ni nona raivotu?

¹⁵ Ena imatai ni raivotu, e vulica kina o Isikeli e dua na ka bibi qai dina me baleta nona veiwekani kei Jiova. E kilai qori ena itekitekivu ni nona ivola. Ni cavuta oti o Isikeli nona tiko “ena nodra vanua na Kalitia,” e qai tukuna tarava na ka e sotava: “E tiko vua mai kea na liga i Jiova.” (Isik. 1:3) Dikeva ni tukuna o Isikeli ni raivotu mai kea, oya mai Papiloni, sega ni Jerusalemi. * Na cava gona e vulica o Isikeli? Qo na ka e vulica: E kau vakavesu ni yawaki Jerusalemi kei na kena valenisoro, ia e sega ni yawaki Jiova kei na sokalou dina. Na nona vakaraitaka vei Isikeli o Jiova na raivotu mai Papiloni,  e dusia ni sega ni vakatau ena vanua se itutu na nona sokalou savasava vua na Kalou. E vakatau ga ena ivakarau ni lomana kei na nona vinakata me qaravi Jiova.

16. (a) Na cava e veivakacegui qai veivakadeitaki kina na raivotu i Isikeli? (b) Na cava e uqeti iko mo qaravi Jiova kina mai vu ni lomamu?

¹⁶ Na cava e veivakacegui kina nikua na ka dina e vulica qo o Isikeli? E vakadeitaka ke da qaravi Jiova mai vu ni lomada, ena volekati keda tu ga o koya se mani vanua cava eda tu kina, rarawa eda vakila, se ituvaki eda sotava. (Same 25:14; Caka. 17:27) Na levu ni dei ni nona loloma o Jiova ena sega ni biuti ira totolo kina na nona dauveiqaravi. (Lako 34:6) Koya gona ena dei tu ga na nona lomani keda o Jiova. (Same 100:5; Roma 8:35-39) Kena ikuri, na raivotu vakatubuqoroqoro qo me baleta na savasava i Jiova kei na levu ni nona kaukaua eda na rawa ni kila kina ni ganiti Jiova ga me sokaloutaki. (Vkta. 4:9-11) Eda vakavinavinaka dina ni vakayagataka o Jiova na raivotu va qori meda kila kina eso na ka dina me baleti koya kei na nona itovo! Nida vulica vakatitobu na itovo talei i Jiova, eda na volekati koya, vakacaucautaki koya, qaravi koya mai vu ni lomada kei na noda kaukaua.—Luke 10:27.

17. Na taro cava ena veivosakitaki ena wase tarava?

¹⁷ E ka ni rarawa ni a beci na sokalou savasava ena gauna i Isikeli. E yaco vakacava qori? E raica vakacava qo o Jiova? Na cava e bibi kina nikua na ka era yaco ena gauna makawa? Ena veivosakitaki qori ena wase tarava.