Na levu ga ni noda vulica na nona itovo e dua, eda na kilai koya vinaka kina, eda na veitokani voleka tale ga. Ena va sara ga qori noda kila na itovo ni Kalou, na levu ga ni noda vulica na nona itovo, eda na kilai koya vinaka kina, eda na veitokani voleka sara. Ia na itovo kece e kilai kina na Kalou, e vakasakiti duadua na nona kaukaua, vuku, lewadodonu kei na loloma.

“Oilei, kemuni na Turaga Cecere Duadua Jiova! Raica! Oni bulia na lomalagi kei na vuravura ena nomuni kaukaua levu.”—JEREMAIA 32:17.

E vakadinadinataki na kaukaua ni Kalou ena nona ibulibuli. Me kena ivakaraitaki, ni o duri tu e tautuba ena dua na siga katakata, na cava o vakila? Na warumisa ni matanisiga. Ia na kena dina ni o sa vakila sara tiko ga na kaukaua ni ibulibuli i Jiova. E vakacava sara mada na kaukaua ni matanisiga? Na katakata ena uto ni matanisiga e rauta ni 15,000,000 na dikiri celsius. Ena veisekodi, e kaburaka mai na matanisiga na igu e tautauvata na kacabote ni drau vakamilioni na bomu niukilia.

Ia e somidi sara na noda matanisiga ni vakatauvatani kei na levu ni kalokalo e sega ni wiliki rawa ena noda vuravura kei na lomalagi. Era kaya na saenitisi ni dua vei ira na kalokalo levu duadua e vakatokai na UY Scuti, e rauta ni 1,700 na levu ni kena raba ni vakatauvatani kei na matanisiga. Ke sosomitaka na kalokalo levu qori na matanisiga, na kena raba ena kovuta  vakadua na noda vuravura me sivita tale na vuravura e vakatokai me Jupiter. E matata kina na ka e tukuna o Jeremaia, oya ni bulia na Kalou o Jiova na vuravura kei na lomalagi ena nona kaukaua.

E yaga vakacava vei keda na kaukaua ni Kalou? E vakatau vakalevu na noda bula ena ibulibuli ni Kalou, me vaka na matanisiga, kei na levu tale na iyaubula ni noda vuravura. E vakayagataka tale ga na Kalou na nona kaukaua me yaga vei keda yadudua. Ena sala cava? E solia na kaukaua vei Jisu ena imatai ni senitiuri me vakayacora kina eso na cakamana vakatubuqoroqoro. Eda wilika: “Era sa rai na mataboko, era lako na lokiloki, era vakasavasavataki na vukavuka, era rogo na didivara, era vakaturi na mate.” (Maciu 11:5) Vakacava nikua? E kaya tale na iVolatabu: “E solia na kaukaua vei koya e oca . . .  o ira na nuitaki Jiova era na vakaukauataki tale.” (Aisea 40:29, 31) E rawa ni solia na “kaukaua e uasivia na kaukaua ni tamata” meda valuta se vosota kina na veika dredre kei na veivakatovolei. (2 Korinica 4:7) Macala ga nida na volekata na Kalou e dau vakayagataka vakayalololoma na nona kaukaua ena vukuda.

“Sa levu sara ga na nomuni cakacaka i Jiova! Oni sa cakava kece vakavuku.”—SAME 104:24.

Na levu ga ni noda vulica na veika e bulia na Kalou, eda na qoroya vakalevu na nona vuku. E dua na vakadidike era dau cakava na saenitisi mera vakadikeva kina na ibulibuli i Jiova, oti ra qai vakatotomuria ena ka era bulia, e vakatokai ena vosa vakavalagi me biomimetics se biomimicry. Era rawa ni vakatotomuria e dua na ka lailai sara qai totolo se vakaitamera me vaka na waqavuka levu.

E laurai na vuku ni Kalou ena vakatubuqoroqoro ni ibulibuli ni yagoda. Vakasamataka mada ni kunekunetaki e dua na gone. E tekivu sara ga ena gauna e buli kina e dua na sela, ni vakamau na yaloka i yalewa kei na wai i tagane, ena maroroi tiko ena sela qori na itukutuku matailalai kece me baleti gone. Ena qai wasewasei me buli kina e levu tale na sela e tautauvata ga na kedra irairai. Toso na gauna sa duidui na kedra ibulibuli me vica vata tale na drau na sela, era tekivu buli kina na sela ni dra, nave kei na sui. Sa na laurai sara na gacagaca qai tekivu yavavala. Ena loma ga ni ciwa na vula sa na tubu na sela qori me dua na gonedramidrami e buli ena vica vata na bilioni na sela. Na vukutaki ni ibulibuli qori e levu era duavata kina kei na dauvola iVolatabu ni kaya: “Au vakacaucautaki kemuni ni vakatubuqoroqoro qai veivakurabuitaki na noqu buli.”—Same 139:14.

E yaga vakacava vei keda na nona vuku na Kalou? E kila vinaka na Dauveibuli na ka me vakamarautaki keda. Na levu ni nona kilaka kei na nona kilai keda vinaka, e vakarautaka kina na ivakasala vuku ena nona Vosa na iVolatabu. Me kena ivakaraitaki, e uqeti keda: “Ni dau veivosoti tale ga vakarawarawa.” (Kolosa 3:13) Vakacava e ivakasala vuku qori? Io. Era kaya na vuniwai ni veivosoti e rawa ni moce vinaka kina e dua, ena sega ni tubu vakalevu nona dra. Ena rawa ni lailai tale ga kina na lomabibi kei na so tale na tauvimate. Na Kalou e vaka e dua na itokani vuku dau veikauaitaki qai sega ni cegu nona vukei keda ena ivakasala momona, e yaga tale ga. (2 Timoci 3:16, 17) Vakacava o taleitaka na itokani va qori?

E “taleitaka na lewadodonu o Jiova.”—SAME 37:28.

E dau dodonu tu ga na ka e cakava na Kalou. E “sega ni rawa vua na Kalou dina me caka ca, me cala o koya e Kaukaua Duadua!” (Jope 34:10) E dau vakataulewa dodonu o Jiova, e cavuta sara ga qori na daunisame ni vakamacalataki koya tiko: “Oni na lewai ira vakadodonu na veimatatamata.” (Same 67:4) O “Jiova e raica na loma ni tamata,” e sega gona ni dua e rawa ni vakaisini koya, ni dau kila na dina ni ka kece me vakatulewa dodonu kina. (1 Samuela 16:7) E kila vinaka tale ga na Kalou na lewa ca kei na veivakaisini e vakayacori tiko e vuravura, e yalataka gona nira sa vakarau ‘muduki tani e vuravura na tamata ca.’—Vosa Vakaibalebale 2:22.

Na Kalou e sega ni turaganilewa voravora, me vaqara cala tiko ga me vakatauitotogi kina. E dauyalololoma ena gauna veiganiti. E kaya na iVolatabu: “O Jiova sa yalololoma qai dauveinanumi,” vei ira mada ga na tamata ca ke ra veivutuni mai vu ni lomadra. Dua dina na ivakaraitaki vinaka ni lewadodonu qori.—Same 103:8; 2 Pita 3:9.

E yaga vakacava vei keda na lewadodonu ni Kalou? E tukuna na yapositolo o Pita: “[E] sega ni dau veivakaduiduitaki na Kalou, ia e vakadonui ira era dokai koya ra qai cakava na ka e vinakata mai na veivanua kece.” (Cakacaka 10:34, 35) E yaga vei keda na nona lewadodonu na Kalou ni sega ni dau veivakaduiduitaki se dau veitovaki. Se mani matatamata cava eda cavutu mai kina, vanua, ivakatagedegede ni vuli, se itutu, e se rawa tiko ga ni vakadonui keda o koya meda sokaloutaki koya tale ga.

E vinakata na Kalou meda kila na nona lewadodonu me rawa ni yaga tale ga vei keda, qori na vuna e tiko kina na noda lewaeloma ena gauna e buli keda kina. E vakamacalataka na iVolatabu ni ‘volai tu e lomada’ na lewaeloma, me “ivakadinadina” ni vinaka se ca na noda itovo. (Roma 2:15) E yaga vakacava vei keda? Ke vakavulici vinaka noda lewaeloma ena uqeti keda meda cata na ivalavala e veivakaleqai se tawadodonu.  Nida ivalavala ca tale ga ena uqeti keda meda veivutuni, oti da qai vakadodonutaka noda sala. Na noda kila vinaka gona na ivakarau ni nona lewadodonu na Kalou ena vukei keda meda toro volekati koya!

“Kalou ga na loloma.”—1 JONI 4:8.

E dau vakaraitaka na Kalou na kaukaua, vuku kei na lewadodonu, ia e sega ni tukuni ena iVolatabu ni o koya na kaukaua, vuku kei na lewadodonu. E tukuni ni Kalou ga na loloma. Na vuna? Na nona kaukaua e rawa ni laurai ena ka e cakava, na nona lewadodonu kei na vuku e dusimaki koya ena ka e cakava. Ia na nona loloma e dau uqeti koya ena ka me cakava. Na ka kece gona e cakava ena yavutaka sara tiko ga ena nona loloma.

E sega ni dua na ka e dredre vei Jiova, na nona loloma ga e uqeti koya me bulia na ibulibuli era vuku e lomalagi vaka kina e vuravura, ra qai marautaka na nona loloma kei na noda dau veikauaitaki. Ni vakarautaka na vuravura meda bula kina, e cakava me veiganiti kei na noda bula. E lomani keda kece “ni dau vakacabea na matanisiga vei ira na daucaka ca kei na daucaka vinaka.”—Maciu 5:45.

Kena ikuri, o “Jiova” e “dau veikauaitaki qai dau yalololoma.” (Jemesa 5:11) E lomani ira na saga tiko mai vu ni lomadra mera kilai koya, ra volekati koya tale ga. E kauaitaki ira yadudua. Io, e ‘kauaitaki ira dina o koya.’—1 Pita 5:7

E yaga vakacava vei keda na loloma ni Kalou? Eda dau marautaka na totoka ni dromu ni matanisiga. Eda marautaka tale ga na rogoca nodra dau dredre na gone. E taleitaki sara nona lomani keda e dua na wekada. De dua eda sega ni gadreva na veika qori, ia e vakalougatataki kina noda bula.

E yaga tale ga vei keda e dua na ivakaraitaki ni nona loloma na Kalou, oya na masu. E uqeti keda na iVolatabu: “Moni kua ni lomaocaocataka e dua na ka, ia na ka kece me vakaraitaki vua na Kalou ena masu kei na kerekere salavata kei na vakavinavinaka.” Me vaka ga e dua na tama dauloloma, e vinakata meda torovi koya me vukei keda ena ka eda kauai kina vakalevu. Ena nona loloma tawayalani e yalataka kina o Jiova ni na ‘taqomaka na lomada kei na noda vakasama na vakacegu ni Kalou.’—Filipai 4:6, 7.

Vakacava o sa qai kila vinaka na Kalou ena ivakamacala lekaleka qori me baleta nona itovo me vaka nona kaukaua, vuku, lewadodonu, kei na loloma? Ke o via kila e levu tale na ka vinaka me baleti koya, o sureti mo vulica na ka sa cakava oti, kei na ka ena qai cakava me yaga vei iko.