1-3. (a) Na ituvaki dredre cava era sotava na itabagone? Vakatauvatana. (Raica na imatai ni iyaloyalo.) (b) Cava mera cakava na itabagone nira sotava na ituvaki qori?

KAYA mada ke o via gole ina dua na soqo bibi qai yawa na tauni e caka kina. Ena vinakati mo vodo basi vakabalavu. Dua na ka na levu ni pasidia kei na basi ena vanua ni wawa qai vakavu veilecayaki. Ia kalougata ni matata vinaka tu na ka mo cakava, mo vodo ena basi ena kauti iko ena vanua o gole kina. Ke o vodo cala, ena cala tale ga na vanua o goleva.

² Nikua, era vaka sara ga na pasidia o ira na itabagone. E ilakolako balavu na bula vakaitabagone. Era na rairai veilecayaki ena so na gauna ni levu na ka ena vinakati mera vakatulewa kina. Ra itabagone, ena yaga vakalevu ke matata tiko vei iko na ka o via cakava ena nomu bula. O na gole i vei?

³ Ena saumi qori ena ulutaga qo, ena uqeti ira na itabagone mera vakabibitaka nodra vakamarautaki Jiova. Kena ibalebale mo nanumi Jiova ena nomu bula kece, me vaka na vuli, cakacaka, itavi ena vuvale kei na so tale. E okati tale ga kina na nomu sauva na isausau vakayalo. O ira na itabagone era vakaliuca na qaravi Jiova, era nuidei nira na vakalougatataki  qai vakainaki nodra bula.—Wilika Vosa Vakaibalebale 16:3.

4. Na cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

⁴ E ka vakayalomatua me tiko nomu isausau vakayalo. Eda na dikeva e tolu na vuna. Na imatai ni rua eda na vulica kina ni na vaqaqacotaka noda veiwekani kei Jiova nida saga meda sauva noda isausau; na kena ikatolu e vakabibitaka na yaga ni noda saga noda isausau nida se itabagone.

5. Na cava na inaki bibi eda tekia kina noda isausau?

⁵ Na vuna bibi eda tekia kina noda isausau, oya meda vakavinavinakataka na loloma i Jiova kei na ka e cakava ena vukuda. E tukuna na daunisame: “Sa vinaka na vakavinavinaka vei Jiova . . . Kemuni Jiova, oni vakavuna meu marau vakalevu ena vuku ni nomuni cakacaka, au kaila ena marau ena vuku ni cakacaka ni ligamuni.” (Same 92:1, 4) Ni o se itabagone, vakasamataka na veika kece o dinautaka vei Jiova. Kena ivakaraitaki, nomu bula, nomu vakabauta, na iVolatabu, na ivavakoso, kei na nomu inuinui totoka se bera mai. Na nomu vakaliuca na veika vakayalo e vakaraitaka na nomu vakavinavinakataka na veivakalougatataki i Jiova, ena vakavolekati iko tale ga vua.

6. (a) E yaga vakacava noda isausau vakayalo ena noda veiwekani kei Jiova? (b) Na isausau cava e rawa nira vakasamataka tiko na gone?

⁶ Na ikarua ni vuna qo: Ni o saga tiko mo sauva nomu isausau vakayalo, o sa na cakava na cakacaka e vinaka vei Jiova, drau na veivolekati kina. E yalataka na yapositolo o Paula: “Ni sega ni tawayalododonu na Kalou me guilecava na nomuni cakacaka kei na loloma oni vakaraitaka ena vuku ni yacana.” (Iper. 6:10) E rawa ni o tekia nomu isausau ni o se gone. Ni se yabaki 10 na goneyalewa o Christine, a nona isausau me wilika wasoma na italanoa ni nodra bula na tacida yalodina. Ni se qai yabaki 12 o Toby, a nona isausau me wilika taucoko na iVolatabu ni bera ni papitaiso. E papitaiso o Maxim ni se qai yabaki 11 kei ganena o Noemi e yabaki 10. Oti qori a nodrau isausau me rau veiqaravi e Peceli. Me rawa ni rau dei tiko ga ena nodrau isausau, rau vakabira ena nodratou lalaga ni vale na fomu ni Peceli. Vakacava mo vakasamataka se isausau cava e bibi vei iko qai saga mo sauva?—Wilika Filipai 1:10, 11.

7, 8. (a) E vakarawarawataka vakacava na noda vakatulewa nida tekia noda isausau? (b) Na cava e digia kina e dua na itabagone me kua ni vuli ena univesiti?

⁷ Na ikatolu ni vuna e bibi kina mo tekia na isausau ni o se gone, ni na yaga ena nomu vakatulewa. Ena vinakati vei ira na itabagone mera vakatulewataka na ka me baleta na vuli, cakacaka kei na so tale. Na vakatulewa e vaka ga na nomu digia na gaunisala donu ena basoganisala. Ke o kila vinaka na sala mo muria, ena rawarawa tale ga nomu digia na sala dodonu e sega ni veilecayaki. E va tale ga qori ke o kila vinaka nomu isausau, sa na qai rawarawa mo vakatulewa vinaka. E kaya na Vosa Vakaibalebale 21:5: “Na lalawa ni tamata gumatua ena tini vinaka ga.” Na totolo ga ni nomu tekia rawa qo nomu isausau, na kena yaga tale ga vei iko. Qori na ka e cakava o Damaris ena gauna e vinakati kina me vakatulewa bibi ni se itabagone.

⁸ E gone vuku qai vakacavara vinaka tale ga nona vuli. A rawa sara ga ni vuli loya ena dua na univesiti ke ciqoma na sikolasivi, ia e digia e dua na cakacaka e sau lailai. Na vuna? “A noqu isausau niu  se itabagone meu painia. Ena vinakati kina meu cakacaka vagauna. Keu lai vakoroi ena univesiti, de dua ena levu na noqu ilavo, ia au na sega ni cakacaka vagauna.” Sa 20 na yabaki nona painia voli. Vakacava e nanuma ni donu na nona isausau qai donu nona vakatulewa ni se itabagone? “Ena noqu cakacaka, levu na gauna au dau veivosaki kei ira na loya. Keu a loya, au na cakava sara tiko ga na nodra cakacaka. Ia e levu era sega ni marautaka na nodra cakacaka. Niu vakatulewataka meu painia, au sega kina ni rarawa va qori, au marautaka na qaravi Jiova.”

9. Na cava mera vakacaucautaki kina na itabagone ena ivavakoso?

⁹ E dodonu mera vakacaucautaki na vica vata na udolu na itabagone ena ivavakoso ena veiyasa i vuravura. Era soli ira vei Jiova ra qai vakaliuca na isausau vakayalo. Era marautaka vakalevu nodra bula, era vulica tale ga mera muria na veidusimaki i Jiova ena gauna kece. Qo e okati kina na vuli, cakacaka kei na bula vakavuvale. E vola o Solomoni: “Mo nuitaki Jiova ena lomamu taucoko. . . . Mo nanumi koya ena ka kece o cakava, ena vakadodonutaka na nomu ilakolako o koya.” (Vkai. 3:5, 6) Era ka talei vei Jiova na itabagone ena ivavakoso, e lomani ira, e veitaqomaki, veidusimaki qai vakalougatataki ira.

10. (a) Na cava me bibi duadua kina vei keda na cakacaka vakaitalatala? (b) Cava meda cakava meda kenadau ena cakacaka vakaitalatala?

¹⁰ O ira na itabagone era via vakamarautaki Jiova, era na vakaliuca na cakacaka vakaitalatala. A vakabibitaka o Jisu Karisito ni na “vunautaki . . . e liu na itukutuku vinaka.” (Mari. 13:10) Ni bibi duadua na cakacaka vakavunau, dodonu gona me vakaliuci. Vakacava me nomu isausau mo vakaitavi vakalevu ena cakacaka vakaitalatala? O rawa ni painia? Vakacava ke o sega ni dau marautaka na cakacaka vakavunau? Cava o rawa ni cakava mo kenadau ena cakacaka qo? Qo e rua na ka mo cakava: Mo vakavakarau vinaka, kua tale ga ni tu suka ni wasea na ka o kila. O na rairai kurabuitaka na levu ni nomu marau ni o sa vunau.

11, 12. (a) Era na vakavakarau vakacava na itabagone mera vunau? (b) E vakayagataka vinaka vakacava e dua na itabagone na gauna me vunau kina e koronivuli?

¹¹ O rawa tale ga ni vakasamataka na isau ni taro era dau taroga nomu icaba e koronivuli, me vaka na “Cava o vakabauta kina na Kalou?” E tiko ena noda website na jw.org e levu na ulutaga e baleti ira na itabagone mera vaqara kina vakataki ira na isaunitaro qori. Rai ena IVAKAVUVULI VAKAIVOLATABU > ITABAGONE. E tiko na vanua mera vakalewena na itabagone e kena ulutaga, “Na Cava Au Vakabauta Kina na Kalou?” Ena yaga vakalevu ena nomu vakarautaka nomu isaunitaro. E tiko tale ga e tolu na tikinivolatabu o rawa ni vakayagataka mo vakamacalataka kina nomu vakabauta: Iperiu 3:4, Roma 1:20, kei na Same 139:14. Ni o cakava qori, sa rawa ni o vakarautaka na isaunitaro yadua.—Wilika 1 Pita 3:15.

¹² Ena gauna veiganiti, mo uqeti ira na nomu icaba e koronivuli mera rai ena jw.org. Qori na ka e cakava e dua na gonetagane o Luca. E veivosakitaki tiko ena nona kalasi na duidui lotu, e raica sara ni ivola era vakayagataka tiko e sega ni donu na kena itukutuku me baleti keda na iVakadinadina i Jiova. A lomalomarua o Luca, ia e kerei qasenivuli me vakadodonutaka na itukutuku lasu qori, e  mani vakadonuya. A vakamacalataka o Luca na nona vakabauta, e vakaraitaka tale ga na noda website vei ira kece na lewenikalasi. Sa qai tukuna o qasenivuli mera lai sarava e vale na droini yavala e kena ulutaga iWali ni Veisagai. Dua na ka nona marau o Luca ni rawa ni vunau vakavinaka.

13. Na cava meda kua kina ni soro ni basika na ituvaki dredre?

¹³ Kua ni yalolailai ke sukusukura na gaunisala o muria tiko. (2 Tim. 4:2) Ni basika na ituvaki dredre, mo dei tiko ga ena nomu isausau. Ni se qai yabaki 17 o Katharina, a nona isausau me vunau vei ira na cakacaka vata. E dau vakalewai koya vakalevu e dua na turaga, ia e sega ni soro o Katharina. Na nona itovo vinaka ena gauna kece qori e uqeti Hans e dua tale ga na turaga rau cakacaka vata. E tekivu wilika o Hans na noda ivola, e vulica na iVolatabu qai papitaiso. Sa toki o Katharina, e sega gona ni kila na ka e yaco qori. Ni oti e 13 na yabaki, a dabe tiko ena Vale ni Soqoni o Katharina kei ratou nona vuvale, dua na ka nona kidroa kei na nona marau ni mai vunau ena nodratou ivavakoso o Hans! Io, e yaga vakalevu nona dei tiko ga ena nona isausau me vunau vei ira na cakacaka vata!

14, 15. (a) Na cava mera nanuma tiko na itabagone nira temaki? (b) Era na valuta vakacava na veimurimuri?

¹⁴ Ra itabagone, na ulutaga qo e uqeti iko me bibi duadua na nomu qaravi Jiova. Kena ibalebale, o na vakaliuca na isausau vakayalo. Levu na nomu icaba era na rairai kauaitaka ga vakalevu na marau, de dua era na sureti iko mo tomani ira. Toso na gauna se wale tiko ga qo, ena vinakati mo vakaraitaka ni bibi vei iko na ka o sa vakatulewataka. Me kua ni vagolei iko na veimurimuri. Mo vakasamataka tale na ivakatautauvata ni basi, o na sega ni vodo wale tu ga ena dua na basi baleta nira mamarau o ira na kena pasidia.

¹⁵ E levu na sala me valuti kina na veimurimuri. Kena ivakaraitaki, qarauna na ituvaki o kila o na temaki  kina. (Vkai. 22:3) Mo dau vakasamataka tale ga na mosimosi ni ka o na sotava ni o tomani ira eso tale ena caka cala. (Kala. 6:7) Dua tale oya mo dau taro ivakasala. Na yalomalumalumu ena uqeti iko mo ciqoma na nodrau ivakasala na nomu itubutubu, kei ira na tacida matua ena ivavakoso.—Wilika 1 Pita 5:5, 6.

16. Tukuna e dua na ivakaraitaki e dusia na yaga ni yalomalumalumu.

¹⁶ Na yalomalumalumu e uqeti Christoph me rogoca na ivakasala. Ni oti ga nona papitaiso, e dau lai tereni ena vanua ni vakaukauayago. Era uqeti koya na itabagone ena vanua qori me tomani ira ena nodra kalavo ni qito. E mani taro ivakasala vua e dua na qase ni ivavakoso. A kaya na tacida qase, ni bera ni vakatulewa me vakasamataka vinaka o Christoph na leqa e rawa ni yaco. Kena ivakaraitaki, na kena rawa ni curumi koya na yalo ni veisisivi. Ia e sega ni kauai kina o Christoph. Ni toso na gauna, sa qai liaca ni voravora na qito ya qai vakarerevaki. E raici ratou sara e vica na qase, ratou vakasalataki koya vakaivolatabu. E kaya: “O Jiova e talai ira mai na daunivakasala vinaka, au qai rogoca, dina ni taura toka na gauna.” Vakacava o dau yalomalumalumu mo rogoca na ivakasala?

17, 18. (a) Na cava e vinakata o Jiova vei ira na itabagone nikua? (b) Cava era dau rarawataka e levu na uabula, ena wali vakacava na ituvaki qori? Vakatauvatana.

¹⁷ “Mo marau o iko na cauravou ni o se cauravou tiko, me marau na lomamu ni o se cauravou.” (Dauv. 11:9) Io, e vinakata o Jiova mo marautaka nomu bula vakaitabagone. E vakamacalataki ena ulutaga qo e dua na sala me rawati kina qori. Mo vakaliuca tiko ga na isausau vakayalo, mo okati Jiova ena ka kece o vakatulewataka. Ni o tekivu cakava rawa qo, na totolo tale ga ni nomu vakila na veidusimaki i Jiova, nona veitaqomaki kei na nona veivakalougatataki. Vakasamataka na ivakasala yaga kece ena Vosa ni Kalou qai muria qo: “Mo nanuma na Dauveibuli Cecere ena nomu gauna vakaitabagone.”—Dauv. 12:1.

¹⁸ O na sega ni gone tu ga. Toso na gauna era na uabula na itabagone. E ka ni rarawa ni levu na uabula era veivutunitaka na isausau era sauva nira se gone, se vakamosi yalo ni sega sara ga nodra isausau. Ra itabagone, ke o kauaitaka tiko ga nikua na isausau vakayalo me yacova ni o sa uabula, o na marautaka vakalevu na nomu vakatulewa. Qori na ka e cakava o Mirjana e dua na tacida yalewa. E dauqito ni se itabagone. E kerei me vakaitavi ena qito na Winter Olympic, ia e digia me veiqaravi vakaitalatala vakatabakidua. Ni oti e 30 na yabaki, e se veiqaravi vakatabakidua tiko ga o Mirjana kei watina. E vakamacalataka: “Na rogo, dokai, itutu, kei na iyau, e isausau lolovira qai vakaiyalayala ga. E ka talei qai tawamudu na isausau meda qarava na Kalou, kei na noda rawa ni bau veivuke ena nodra tuberi vakayalo na lewenivanua.”

19. Tukuna vakalekaleka na yaga ni kena tiko na isausau vakayalo nida se itabagone.

¹⁹ E dodonu mera vakavinavinakataki na itabagone ena ivavakoso ena nodra dei ni dredre na ituvaki, kei na nodra kauaitaka tiko ga mera qaravi Jiova. E rawa ga qori ena nodra sauva na nodra isausau vakayalo, kei na nodra vakaliuca na cakacaka vakavunau. Era vakadeitaka tale ga me kua ni vagolei ira tani na vuravura qo. Mera nuidei na itabagone ni na sega ni matewale na nodra sasaga. Era tu vakarau tale ga na mataveitacini mera tokoni ira. Io, ena marautaki na nodra bula na itabagone nira soli ira vei Jiova.