ULUTAGA NI VULI 9
Loloma kei na Lewadodonu e Isireli Makawa
“E taleitaka o koya na ivalavala dodonu kei na lewadodonu. E vakasinaiti vuravura na dei ni loloma i Jiova.”—SAME 33:5.
SERE 3 Neimami Kaukaua, Neimami iNuinui
KA ENA VULICI *
1-2. (a) Na cava eda vinakata kece? (b) Cava eda vakadeitaka?
EDA vinakata kece meda lomani. Eda vinakata tale ga me caka vei keda na ka dodonu. Ke sega ni vakaraitaki wasoma, eda na yalolailai da qai nanuma ni sega na keda yaga.
2 E kila o Jiova nida taleitaka se vinakata na lewadodonu. (Same 33:5) Eda vakadeitaka gona ni lomani keda vakalevu qai vinakata me caka vei keda na ka dodonu. Eda kila qori nida dikeva vinaka na Lawa i Jiova e vola o Mosese me baleti ira na Isireli. Ke o vakila ni o sega ni lomani se o rarawataka na veika tawadodonu, yalovinaka dikeva mada na Lawa e vola o Mosese, * ni vakavotui kina nona kauaitaki ira nona tamata o Jiova.
3. (a) Me vaka e tukuni ena Roma 13:8-10, na cava eda na kila nida vulica na Lawa e vola o Mosese? (b) Na taro cava ena saumi ena ulutaga qo?
3 Nida vulica na Lawa e vola o Mosese, eda kila kina ni dau veikauaitaki na noda Kalou dauloloma o Jiova. (Wilika Roma 13:8-10.) Ena veivosakitaki ena ulutaga qo e vica na lawa e soli vei ira na Isireli da qai sauma na taro qo: Na cava eda kaya kina ni yavutaki na Lawa ena loloma? Eda kila vakacava ni uqeta na Lawa na lewadodonu? Era na muria vakacava na Lawa o ira na veiliutaki? O cei era taqomaki ena Lawa? Na isaunitaro qori ena vakacegui keda, vakanuideitaki keda, eda na veivolekati tale ga kei na Tamada dauloloma.—Caka. 17:27; Roma 15:4.
NA LAWA E YAVUTAKI ENA LOLOMA
4. (a) Eda kila vakacava ni yavutaki ena loloma na Lawa e vola o Mosese? (b) Me vaka e tukuni ena Maciu 22:36-40, na ivakaro cava e vakabibitaka o Jisu?
4 Eda kila vakacava ni yavutaki ena loloma na Lawa e vola o Mosese? E laurai na itovo qori ena ka kece e cakava o Jiova. (1 Joni 4:8) E yavutaka o Jiova na lawa taucoko ena rua ga na ivakaro—mo lomana na Kalou, mo lomana tale ga na kainomu. (Vunau 19:18; Vkru. 6:5; wilika Maciu 22:36-40.) Meda namaka gona ni laurai na loloma i Jiova ena 600 vakacaca na ivakaro e okati me Lawa. Meda raica mada e vica na kena ivakaraitaki.
5-6. Na cava e vinakata o Jiova vei rau na veiwatini, cava e kila vinaka tu? Tukuna e dua na ivakaraitaki.
5 Yalodina vei watimu, lomani luvemu. E vinakata o Jiova me rau veilomani vakalevu na veiwatini. (Vkte. 2:24; Maciu 19:3-6) Ni dua e veibutakoci, e laurai sara ga kina nona sega ni dau loloma. Sa rauta me vakatabui na veibutakoci ena ikavitu ni ivakaro ena iVunau e Tini. (Vkru. 5:18) Qori e ivalavala ca “vua na Kalou,” ena vakararawataka tale ga na kena isa. (Vkte. 39:7-9) Ni dua e veibutakoci, ena rarawa tu o kena isa me dua na gauna balavu ni dabuitaki.
6 E kila vinaka tu o Jiova na nodrau ivalavala na veiwatini. E vinakata mera lomani na yalewa vakawati e Isireli. Na tagane vakawati e doka na Lawa ena lomani watina, ena sega tale ga ni sereki koya ena so ga na ka lalai. (Vkru. 24:1-4; Maciu 19:3, 8) Ia ke mani leqa levu qai sereki koya, me solia vua na ivola ni veisere. Na ivola qori ena taqomaki ira na yalewa mera kua ni beitaki ena veiyacovi tawadodonu. Kena ikuri, ni bera ni solia o tagane vei watina na ivola ni veisere, ena rairai taro ivakasala rawa vei ira na qase ni koro. E rawa nira veivuke me vinaka tale na nodrau vakawati. Ni sereki watina e dua na tagane ni Isireli ena nona nanumi koya ga, ena sega ni tarova e veigauna o Jiova. Ia e raica vinaka tu na nodra tagi na yalewa qori, e vakila tale ga na nodra rarawa.—Mala. 2:13-16.
E vinakata o Jiova mera lomani luvedra na itubutubu, mera vakavulici, ra mareqeti tale ga (Raica na parakaravu 7-8) *
7-8. (a) Na cava e vakarota o Jiova vei ira na itubutubu? (Raica na iyaloyalo ena waqana.) (b) Cava eda vulica?
7 E laurai tale ga ena Lawa ni kauaitaka vakabibi o Jiova na nodra bula na gone. E vakaroti ira na itubutubu mera vakarautaka na ka vakayago me baleti ira, vaka tale ga kina na veika vakayalo. Kena ibalebale, mera vakayagataka na itubutubu na gauna kece mera vakavulici luvedra mera kila na ibalebale ni Lawa i Jiova, mera lomani koya tale ga. (Vkru. 6:6-9; 7:13) Dua na vuna e totogitaki ira kina na Isireli o Jiova nira vakalolomataki ira eso na luvedra. (Jere. 7:31, 33) Mera kua sara ni vakawaleni luvedra na itubutubu, se vakalolomataki ira. Ia mera raica nira isolisoli i Jiova, mera mareqeti.—Same 127:3.
8 Ka ni vuli: E kila vinaka tu o Jiova na nodra ivalavala na veiwatini. E vinakata mera lomani luvedra na itubutubu, nira na saumitaro ena ivakarau ni nodra susugi ira.
9-11. Na cava e vakatabui kina ena Lawa na kocokoco?
9 Kua na kocokoco. E vakatabui ena iotioti ni ivakaro ena iVunau e Tini na kocokoco, oya nomu domona se vinakata na ka e nona e dua tale. (Vkru. 5:21; Roma 7:7) E vakarautaka na lawa qo o Jiova me vakavulica kina e dua na tikina bibi vei ira na nona tamata, oya mera qarauna na lomadra, nodra vakanananu, kei na nodra inaki. E kila ni dau tekivu ena vakanananu ca na itovo ca. (Vkai. 4:23) Ke dua na Isireli e bucina na gagadre ca, ena laurai ena nona ivalavala ni sega ni dau loloma. Kena ivakaraitaki o Tui Tevita. E kilai ni turaga vinaka. Ia ena dua na gauna, e kocova na watina e dua tale na tagane. Na nona gagadre e tini ina ivalavala ca. (Jeme. 1:14, 15) E veibutakoci o Tevita, e saga me lawakitaki Uraia, mani tuvanaka me vakamatei.—2 Sam. 11:2-4; 12:7-11.
10 E kila o Jiova ke dua na Isireli e beca na lawa me baleta na kocokoco, ni dikeva na loma ni tamata. (1 Vei. 28:9) Era kila ena lawa qori ni vinakati mera qarauna na vakanananu e rawa ni tini ina itovo ca. Sa dua dina na Tama dauloloma o Jiova, e vuku tale ga!
11 Ka ni vuli: E raibasikata o Jiova na keda irairai, e raica na lomada. (1 Sam. 16:7) Eda na sega ni vunitaka rawa e dua na ka. E raica na noda itovo vinaka, e uqeti keda meda dei kina. Ia e vinakata meda qarauna na vakanananu ca da qai lewa vinaka ni rawa ni tini ena itovo ca.—2 Vei. 16:9; Maciu 5:27-30.
NA LAWA E UQETA NA LEWADODONU
12. Na cava e vakabibitaki ena Lawa e vola o Mosese?
12 E vakabibitaki ena Lawa e vola o Mosese ni taleitaka o Jiova na lewadodonu. (Same 37:28; Aisea 61:8) E ivakaraitaki uasivi ni caka dodonu. E vakalougatataki ira na Isireli nira talairawarawa ena nona lawa. Nira beca na nona ivakatagedegede dodonu, era rarawa kina. Meda raica mada e rua tale na lawa mai na iVunau e Tini.
13-14. Na cava e tukuni ena imatai ni rua na ivakaro ena iVunau e Tini? E yaga vakacava vei ira na Isireli nira muria?
13 Qaravi Jiova duadua ga. E tukuni ena imatai ni rua na ivakaro ena iVunau e Tini mera qaravi Jiova duadua ga na Isireli, mera kua tale ga ni qaravi matakau. (Lako 20:3-6) E sega ni vakarautaki na ivakaro qori me baleti Jiova, ia me yaga vei ira na nona tamata. Nira yalodina tiko ga, era na vakalougatataki. Nira qarava na nodra kalou na veimatanitu, era rarawa kina.
14 Vakasamataki ira mada na kai Kenani. Era sokaloutaka na matakau, era sega ni qarava na Kalou bula. Na kena itinitini? Era vakaleqai ira ga. (Same 115:4-8) E okati ena sokalou qori nodra vakatanitaka na veiyacovi qai vakadomobula nira cabori luvedra. Nira beci Jiova tale ga na Isireli nira digia mera qaravi matakau, era vakalolovirataki, era vakararawataki ira tale ga na nodra vuvale. (2 Vei. 28:1-4) Era sega ni muria na veiliutaki na ivakatagedegede ni lewadodonu i Jiova. E kaukaua na nodra lewa, era vakasaurarataki ira tale ga na malumalumu. (Isik. 34:1-4) E vakasalataki ira na Isireli o Jiova ni na lewai ira na vakalolomataki ira na yalewa kei na gone. (Vkru. 10:17, 18; 27:19) Ia nira yalodina vei Jiova na nona tamata ra qai caka dodonu, era vakalougatataki.—1 Tui 10:4-9.
E lomani keda o Jiova, e kila tale ga na noda rarawa ni caka vei keda na ka tawadodonu (Raica na parakaravu 15)
15. Na cava eda vulica vei Jiova?
15 Ka ni vuli: Me kua ni beitaki o Jiova nira beca na nona ivakatagedegede o ira na kaya nira qaravi koya ra qai rarawa kina na nona tamata. Ia e lomani keda o Jiova, e kila tale ga na noda rarawa ni caka vei keda na ka tawadodonu. E vakila vakalevu na noda rarawa, e lailai na ka e vakila e dua na tina ni rarawa o luvena. (Aisea 49:15) Ena rairai sega ni yavala totolo ena gauna qo, ia ena lewai ira na sega ni veivutunitaka na nodra cala ena kena gauna.
ME MURI VAKACAVA NA LAWA?
16-18. E vakacava na rabailevu ni Lawa e vola o Mosese? Na cava eda vulica kina?
16 Na Lawa e vola o Mosese e kovuta e levu nodra ivakarau ni bula na Isireli. Oya na vuna e bibi kina mera lewa vakadodonu na qase era lesi. Na nodra itavi e sega ni vauca ga na veika vakayalo, e okati tale ga kina na veileqaleqati kei na basulawa. Dikeva mada na ivakaraitaki qo.
17 Ke veivakamatei e dua na Isireli, ena sega ni totogimate sara. Era na vaqaqa mada na qase ni nona koro ni bera ni vakatulewataki me vakamatei. (Vkru. 19:2-7, 11-13) E levu tale na ka mera vakatulewa kina na qase e vauca na bula ni veisiga—me vaka na veiletitaki ni ka e taukeni kei na vakameautaki ni bula vakawati. (Lako 21:35; Vkru. 22:13-19) Nira lewa vakadodonu na qase ra qai muria na Lawa na Isireli, e yaga vei ira kece, e rokovi tale ga kina o Jiova.—Vunau 20:7, 8; Aisea 48:17, 18.
18 Ka ni vuli: E bibi vei Jiova na ka kece eda cakava ena noda bula. E vinakata meda caka dodonu, meda veilomani tale ga. E kauaitaka na ka eda cavuta se cakava, nida tiko taudua mada ga e vale.—Iper. 4:13.
19-21. (a) Me vakacava na nodra ivalavala na qase kei ira na turaganilewa? (b) Na itataqomaki cava e vakarautaka o Jiova? Cava eda vulica kina?
19 E vinakata o Jiova me taqomaki ira na nona tamata mai na nodra veivakamuai na veimatanitu voleka. E vinakata gona mera muria vakadodonu na qase kei na turaganilewa na Lawa. Mera kua ni voravora se yalodredre na turaganilewa, mera lewa ga vakadodonu.—Vkru. 1:13-17; 16:18-20.
20 O Jiova e lomani ira na nona tamata, oya na vuna e vakarautaka kina na lawa mera lewai kina vakadodonu. Kena ivakaraitaki, na Lawa e taqomaka e dua me kua ni beitaki vakailasu. E tu vua na dodonu me kila o cei e beitaki koya. (Vkru. 19:16-19; 25:1) Ni bera ni tau na lewa, e vinakati me rua na ivakadinadina. (Vkru. 17:6; 19:15) Ia vakacava ke dua ga na ivakadinadina? Me kua ni nanuma o koya e cala ni na sega ni totogitaki. E kila tu o Jiova na ka e cakava. Vakacava ena vuvale? E veiliutaki o tama, ia e vakaiyalayala. Eso gona na veileqaleqati ena vuvale, e nodra itavi na qase mera vaqaqa ra qai vakatulewa kina.—Vkru. 21:18-21.
21 Ka ni vuli: E ivakaraitaki uasivi o Jiova, ni dodonu tu ga na nona lewa. (Same 9:7) Ena vakalougatataki ira era muria ena yalodina na nona ivakatagedegede, ia ena totogitaki ira era vakatanitaka na nodra lewa. (2 Sam. 22:21-23; Isik. 9:9, 10) Era na rairai caka ca eso ra qai sega ni totogitaki, ia o Jiova e kila na gauna donu me lewai ira kina. (Vkai. 28:13) Ke ra sega ni veivutuni, era na qai kila ni “rerevaki sara ga meda lutu ena liga ni Kalou bula.”—Iper. 10:30, 31.
O CEI ERA TAQOMAKI ENA LAWA?
Ni wali na leqa, mera muria na qase na loloma kei na lewadodonu i Jiova (Raica na parakaravu 22) *
22-24. (a) O cei era taqomaki ena Lawa, na cava eda vulica vei Jiova? (b) Na ivakasala cava e tukuni ena Lako Yani 22:22-24?
22 Na Lawa e taqomaki ira na rawa ni vakalolomataki, me vakataki ira na luveniyali, yada, kei ira na vulagi. E tukuni vei ira na turaganilewa e Isireli: “Mo kua ni vakatanitaka na lewa vua e tiko vulagi se na gone e sega ni vakatamani, mo kua tale ga ni kovea na nona isulu na yada me ivakadei ni dinau.” (Vkru. 24:17) O Jiova e kauaitaki ira dina ni rawarawa nodra vakalolomataki ena vanua era tiko kina. Ena totogitaki ira na dau veivakalolomataki.—Wilika Lako Yani 22:22-24.
23 Na Lawa e taqomaki ira tale ga na lewenivuvale mai na veimataqali veiyacovi vakaveiwekani. (Vunau 18:6-30) Era muria na ivalavala qori na veimatanitu era volekati Isireli. Ia vei ira na tamata i Jiova, me tiko vei ira na nona rai, oya ni vakasevaki vua na ivalavala qori.
24 Ka ni vuli: E vinakata o Jiova vei ira na veiliutaki mera lomani ira na vakarurugi ena nodra lewa qai kauaitaki ira. E cata na veimataqali veiyacovi vakaveiwekani, e vinakata me caka na ka dodonu vei ira na rawa ni vakalolomataki, mera taqomaki tale ga.
NA LAWA, “E IYALOYALO GA NI KA VINAKA ENA YACO MAI”
25-26. (a) Na cava eda kaya kina ni salavata tu ga na loloma kei na lewadodonu? (b) Cava ena veivosakitaki ena iwasewase ni ulutaga tarava?
25 E dau salavata tu ga na loloma kei na lewadodonu. Nida vakadeitaka ni dau lewai keda vakadodonu o Jiova, eda na lomani koya vakalevu. Nida lomana na Kalou kei na nona ivakatagedegede dodonu, ena uqeti keda meda veilomani, meda caka dodonu tale ga.
26 E yaga na Lawa e vola o Mosese mera veivolekati kina na Isireli kei Jiova. Ni vakayacora na Lawa o Jisu, sa ra sega ni muria qori na tamata ni Kalou ni sa sosomitaka e dua tale na ka vinaka. (Roma 10:4) E vakamacalataka na yapositolo o Paula ni Lawa, e “iyaloyalo ga ni ka vinaka ena yaco mai.” (Iper. 10:1) Ena tolu na ulutaga ni iwasewase tarava, ena veivosakitaki kina eso na ka vinaka qori kei na bibi ni loloma kei na lewadodonu ena loma ni ivavakoso.
SERE 109 Loloma Mai vu ni Lomada
^ para. 5 E vakarautaki e va na ulutaga meda vakadeitaka kina ni kauaitaki keda o Jiova, qo na kena imatai. Na vo ni tolu ena tabaki ena Vale ni Vakatawa ni Me 2019. Na kena ulutaga, “Loloma kei na Lewadodonu ena iVavakoso vaKarisito,” “Loloma kei na Lewadodonu ni Basika na iVakarau Ca,” kei na “Nodra Vakacegui na Vakasagai.”
^ para. 2 IVAKAMACALA NI VOSA: E 600 vakacaca na lawa e vakarautaka vei ira na Isireli o Jiova e vola o Mosese, e kilai me “Lawa,” “na Lawa e soli vei Mosese,” “na Lawa e vola o Mosese,” kei “na ivakaro.” E dau kilai tale ga me Lawa na imatai ni lima na ivola ena iVolatabu (Vakatekivu ina Vakarua). Ena so na gauna e dusia na iVolatabu taucoko vakaIperiu.
^ para. 60 IVAKAMACALA NI IYALOYALO: E vakarau kakana tiko e dua na yalewa ni Isireli, e veitalanoa tale tiko ga kei luvena yalewa. E dakudrau, e vakavulici luvena tagane o Tama ena vakatawa sipi.
^ para. 64 IVAKAMACALA NI IYALOYALO: E dabuitaki na yada qo kei luvena vua na dauveivoli, rau vukei tiko vakayalololoma vei ratou na qase ena matamatanikoro.
Rawa ni o Wilika Tale ga
NA VALE NI VAKATAWA (ITABATABA E VULICI)
Loloma kei na Lewadodonu ena iVavakoso vaKarisito
Na cava na lawa i Karisito, e uqeta vakacava na lewadodonu?
NA VALE NI VAKATAWA (ITABATABA E VULICI)
Loloma kei na Lewadodonu ni Basika na iVakarau Ca
Era na taqomaki luvedra vakacava na itubutubu vei ira na dau veivakasagai, era na taqomaka vakacava na ivavakoso na qase?
NA VALE NI VAKATAWA (ITABATABA E VULICI)
Nodra Vakacegui na Vakasagai
E rawa ni vu ni veivakacegui vakacava vei ira na vakasagai na Vosa ni Kalou, o ira na qase kei ira na tacida yalewa matua?
