E vica na tikina meda na vakasamataka. E dodonu meda dau dina na lotu vaKarisito. E noda itavi meda muria na lawa ni matanitu ke sega ni beci kina na lawa i Jiova. (Maciu 22:21; Roma 13:1, 2; Iper. 13:18) Eda saga tale ga meda doka na ivakarau vakavanua kei na ka era kauai kina e levu, meda “lomani” ira tale ga na ‘kainoda me vaka noda lomani keda.’ (Maciu 22:39; Roma 12:17, 18; 1 Ces. 4:11, 12) Nida muria na ivakavuvuli va qori, eda na rawa ni kila na ka me caka me baleta na soli iloloma kei na ilavo.

Ena levu na vanua, e sega ni vinakati vei ira na lewenivanua mera solia e dua na ka vei ira na vakailesilesi vakamatanitu mera rawata kina na ka e donu vakalawa me nodra. E saumi ira na vakailesilesi qori na matanitu ena nodra veiqaravi, e sega ni dodonu mera kerea se namaka e dua na ka me ikuri ni kedra isau. Ena levu na vanua, e tabu vei ira na vakailesilesi vakamatanitu mera qara se taura na iloloma mera qai vakayacora kina na nodra itavi. Qori e rawa ni okati me veivaqumi, dina ke sega mada ga ni dua na ka e caka kina. Ena ituvaki qori, na lotu vaKarisito ena sega tale ni vakasamataka ke donu me soli iloloma se ilavo vei ira na vakailesilesi vakamatanitu. E cala na soli iloloma va qori.

Ia eso na vakailesilesi vakamatanitu ena so na vanua, e sega kina na lawa va qori se sega ni vakaukauataki sara na kena muri. Era raica ni sega ni cala na kena soli na iloloma se ilavo. Ena so tale na vanua, era vakayagataka vakatani na vakailesilesi na nodra itutu mera taura kina vakailoa na ilavo se so tale na veivuke vei ira e dodonu mera qarava, era na sega tale ga ni via qaravi ira ke sega ni soli na iloloma. Era dau lavaka gona na ilavo o ira na vakailesilesi era dau vakalawataka na vakamau kei na kumuni ni ivakacavacava, ira na dau vakadonuya na tara ni vale kei na so tale. Ke berabera na soli ni ilavo, era nakita na vakailesilesi mera vakadredretaka na nodra qaravi na lewenivanua ena ka e donu vakalawa me nodra, so na gauna era sega sara ga ni via qaravi ira. E volatukutukutaki  mada ga ena dua na vanua nira sega ni bokoca na kama na daubokobuka ke sega ni soli e liu na ilavo.

Ni takalevu na ivakarau va qori, era nanuma eso nira na sega ni cakava rawa kina e dua na ka, mera sa soli ilavo ga. Ena ituvaki va qori, ena rawa vua na lotu vaKarisito me okata na ilavo me ikuri ga ni ka e sauma me qaravi kina. Ia me na qaqarauni sara na lotu vaKarisito ena vanua e takalevu kina na cakacaka vakailawaki, oya meda kua ni raica vakamamada noda vakaduiduitaka na ka e donu se sega ena rai ni Kalou. E duatani na soli ilavo meda rawata kina na ka e donu vakalawa kei na kena eda via rawata kina vakailoa e dua na ka. Ena vanua e dau kune kina na cakacaka vakailawaki, eso era dau soli ilavo mera rawata na ka e sega ni nodra se ra soli ilavo vua na ovisa se vakailesilesi vakamatanitu mera kua kina ni sauma e dua na ka e lavaki vakalawa. E cala nida via soli iloloma vua e dua ena inaki ca, e tautauvata tale ga qori kei na noda via ciqoma na iloloma meda rawaka kina vakailoa. E vakatanitaki ruarua kina na lewadodonu.—Lako 23:8; Vkru. 16:19; Vkai. 17:23.

E levu na lotu vaKarisito matua era sega ni dau via soli ilavo vei ira na vakailesilesi nira kerei, era cakava qori ena vuku ni nodra lewaeloma e vakavulici vakaivolatabu. Era nanuma nira sa tokona tiko na cakacaka vakailawaki ke ra cakava qori. Se mani iloloma cava ga e kerei vei ira, era na sega ni via solia.

Era kila na lotu vaKarisito matua ni rawa ni okati me veivaqumi na soli iloloma me rawati kina vakailoa e dua na ka. Ia ena vuku ni ivakarau vakavanua kei na ka era kauai kina e levu, de dua era na soli iloloma mera vakavinavinakataka kina nodra qaravi vinaka se nodra qaravi ena kena gauna donu. Eso tale na ituvaki, era sega ni sauma e dua na ka na lotu vaKarisito nira sa laurai oti e valenibula, era mani soli iloloma ni vakavinavinaka vei ira na veiqaravi e kea. Era vakatulewataka mera cakava qori nira qaravi oti, me kua ni nanumi kina nira veivaqumi me rawa nira qaravi vakavuniwai.

Eda na sega ni rawa ni vakasamataka kece na ituvaki veiganiti meda soli iloloma kina. Se mani vakacava na ituvaki vakavanua, ni via cakava e dua na ka na lotu vaKarisito, e bibi me vinaka tiko nona lewaeloma. (Roma 14:1-6) Meda cakava ga na ka e donu vakalawa. (Roma 13:1-7) Meda kua ni cakava na ka ena beci kina na yaca i Jiova se veivakatarabetaki. (Maciu 6:9; 1 Kor. 10:32) Me laurai tale ga ena noda vakatulewa nida lomani ira na kainoda.—Mari. 12:31.

Eda wilika ena Luke wase 15 na vosa vakatautauvata momona i Jisu me baleta e dua na turaga e 100 nona sipi. Ni yali e dua, e biuti ira na 99 mai veikau qai vaqara na sipi e yali me “yacova ni kunea.” E tomana o Jisu: “Ni sa kunea, ena vakataqara i tabana ena levu ni nona marau. Ni yaco i vale, e kacivi ira vata mai na nona itokani kei ira na tiko voleka qai kaya vei ira, ‘Meda mai marau vata, niu sa kunea noqu sipi a yali.’” Sa qai tinia o Jisu: “Au tukuna vei kemuni, ena va tale ga qori na levu ni marau mai lomalagi ni veivutuni e dua na ivalavala ca, ni vakatauvatani kei na 99 na yalododonu e sega ni gadrevi mera veivutuni.”—Luke 15:4-7.

E macala mai na veitikina yavolita ni cavuta o Jisu na vosa qori me vakadodonutaka kina nodra rai na vunivola kei ira na Farisi, nira vakalewa nona veimaliwai kei ira na daukumuni ivakacavacava kei ira na ivalavala ca. (Luke 15:1-3) A vakabibitaka o Jisu nira marau vakalevu mai lomalagi ni veivutuni e dua e ivalavala ca. Eda na taroga, ‘Ke ra marau mai lomalagi, vakacava e dodonu tale ga meda marau o keda e vuravura ni veivutuni e dua e ivalavala ca, e saumaki, qai vakadodonutaka nona sala?’—Iper. 12:13.

Eda dau marautaka ni dua e vakalesui mai ena ivavakoso. Me yalodina tiko ga vua na Kalou, ia ena vinakati me veivutuni me rawa ni vakalesui mai. Eda marautaka gona nona veivutuni. Ke ra kacivaka gona na qase ni sa vakalesui mai e dua, e sega ni cala ke ra vakasausau na vakarorogo, ia me caka vakamatau.

Ena gauna i Jisu, eso na lewenivanua e Jerusalemi era nanuma ni rawa ni veivakabulai na tobu mai Peceseita ena gauna e “yavalati” kina na wai. (Joni 5:1-7) Oya na vuna era gole kina e levu ena tobu nira via vakabulai.

E kilai na tobu qo me vanua era dau sili kina na Jiu. E toka ena yasa ni tobu e dua na dugu me dau vakadrodroi tiko kina na wai. E rua tiko na tobu ni sisili qai tiko ena kedrau itadrua e dua na ilatiniwai. E rawa ni dola na ilatiniwai me drodro na wai mai na dugu me yacova ni sa tawa na tobu ni sisili. Ni yaco qori, na kaukaua ni drodro ni wai e rawa sara ga ni yavalata na wai ena tobu.

E tukuni ena Joni 5:4 ni a yavalata na agilosi na wai. Ia na ivakamacala qori e sega ni laurai ena ivolavivigi makawa vaKirisi, me vaka na Codex Sinaiticus ena ikava ni senitiuri. Me nanumi tale ga ni o Jisu e vakabula e dua na turaga ena yasa ni tobu mai Peceseita ni tauvimate tu me 38 na yabaki. A sega mada ga ni sobu i wai na turaga qori, ni vakabulai vakacakamana.