1. Na cava e tukuna na parofita o Aisea vei ira na nona itokani Isireli?

 E TUKUNA na parofita o Aisea ni o Jiova e “Kalou dina.” Na vosa e vakadewataki me “dina” e kena ibalebale “emeni.” (Aisea 65:16, vmr.) Na “emeni” e kena ibalebale “me yaco mada ga” se “io.” Ni vakayagataki na vosa “emeni” ena iVolatabu ni tukuni Jiova se o Jisu, e vakadeitaka ni na yaco dina e dua na ka. O koya gona e matata na itukutuku i Aisea vei ira na nona itokani Isireli: Na ka e tukuna o Jiova ena yaco dina. E vakaraitaka qori o Jiova ni vakayacora na nona vosa ni yalayala kece.

2. Na cava eda rawa ni nuitaka kina na vosa ni yalayala i Jiova baleta na gauna se bera mai? Taro cava ena veivosakitaki?

² Vakacava eda rawa ni nuitaka tale ga na vosa ni yalayala i Jiova me baleta na veigauna se bera mai? Ni oti e rauta ni 800 na yabaki mai na gauna i Aisea, e vakamacalataka na yapositolo o Paula na vuna e nuitaki tu ga kina na vosa ni yalayala ni Kalou. E kaya o Paula: “E sega ni lasu rawa . . . na Kalou.” (Iper. 6:18) Me vaka ga na waivure e sega ni vure mai kina na waidroka kei na wai tuituina, e va tale ga qori o Jiova na ivurevure ni ka dina, e sega ni lasu. Eda rawa gona ni nuitaka vakatabakidua na ka e tukuna o Jiova wili kina nona vosa ni yalayala kece me baleta na gauna se bera mai. Eda na veivosakitaka ena ulutaga qo e rua na taro: Na cava e yalataka o Jiova me baleta na veigauna se bera mai? Na veivakadeitaki cava e vakarautaka o Jiova ni na yaco dina na nona vosa ni yalayala?

3. (a) Na vosa ni yalayala cava era taleitaka vakalevu na dauveiqaravi ni Kalou? (Vakatakila 21:3, 4) (b) Cava era kaya eso nida tukuna vei ira na vosa ni yalayala qo?

³ Na vosa ni yalayala eda na veivosakitaka qo era taleitaka vakalevu na dauveiqaravi ni Kalou e veiyasa i vuravura. (Wilika Vakatakila 21:3, 4.) E yalataka o Jiova na gauna “sa na sega tale [kina] na mate, na lolosi, na tagiyaso, kei na mosi.” Nida lai vunau e levu vei keda e dau vakayagataka na tikinivolatabu veivakacegui qo me baleta na bula ena Parataisi. Na cava era kaya eso ni tukuni vei ira na vosa ni yalayala qori? Era na rairai kaya, “E totoka dina, ia au sega ni vakabauta ni na yaco dina.”

4. (a) Ni yalataka o Jiova na Parataisi na cava e kila ni na yaco ena noda gauna? (b) Ni cavuta na vosa ni yalayala qo o Jiova, na cava tale e vakarautaka?

⁴ O Jiova e uqeta na yapositolo o Joni me vola na vosa ni yalayala qo me baleta na bula ena Parataisi, e kila nida na wasea na itukutuku vinaka qo nikua vei ira tale eso nida vunautaka na itukutuku ni Matanitu ni Kalou. E raica tale ga o Jiova ni levu ena dredre mera vakabauta na yalayala me baleta na “ka vovou” qo. (Aisea 42:9; 60:2; 2 Kor. 4:3, 4) Eda na vakadeitaka vakacava vei ira tale eso, vaka kina o keda, ni na yaco dina na veivakalougatataki ena Vakatakila 21:3, 4? E cavuta na yalayala totoka qo o Jiova, e vakarautaka tale ga na yavu meda nuitaka kina. Na yavu cava e vakarautaka?

5. Na cava eda rawa ni nuitaka kina na vosa ni yalayala ni Kalou me baleta na Parataisi? Eda na raica e vei?

⁵ E tiko na vuna meda nuitaka kina na vosa ni yalayala i Jiova me baleta na parataisi ena tikinivolatabu qo. E kaya: “E qai kaya o koya e dabe tiko ena idabedabe vakaturaga: ‘Raica! Au sa vakavoutaka na ka kece.’ E kaya tale ga: ‘Vola, e donu na vosa qo, e dina tale ga.’ E qai kaya vei au: ‘Sa vakayacori! O yau na Alifa kei na Omeka, na itekitekivu kei na itinitini.’”—Vkta. 21:5, 6a.

6. Na veivakadeitaki cava e volai ena Vakatakila 21:5, 6 eda nuitaka kina vakalevu na vosa ni yalayala ni Kalou?

⁶ E uqeti keda vakacava na tikinivolatabu qo meda nuitaka vakalevu na vosa ni yalayala ni Kalou? E kaya na ivola Revelation Climax me baleta na tikinivolatabu qo: “E vaka ga e sainitaka o Jiova e dua na ivola ni na vakayacori dina na veivakalougatataki se bera mai vua na kawatamata.” b Na vosa ni yalayala qori ni Kalou e volai ena Vakatakila 21:3, 4. Ia ena tikina e 5 kei na 6, eda raica kina na nona vakadeitaka o Jiova ni na yaco dina na nona vosa ni yalayala. Meda dikeva mada na ka e tukuna o Jiova ena tikinivolatabu qori.

7. O cei e vosa ena tikina e 5? Na cava e vakasakiti kina qo?

⁷ E tekivu ena tikina e 5 ni kaya: “E qai kaya o koya e dabe tiko ena idabedabe vakaturaga.” (Vkta. 21:5a) E volai ga vakatolu ena ivola na Vakatakila nona vosa o Jiova ena raivotu. Qo e dua na kena ivakaraitaki. E sega ni cavuta na vosa qo e dua na agilosi kaukaua se o Jisu mada ga sa vakaturi oti, ia e cavuta sara ga o Jiova! E vakaraitaka qo na kena nuitaki na ka e qai tukuni tarava. Na vuna? Ni “sega ni lasu rawa” o Jiova. (Taito 1:2) O koya gona ena yaco dina na yalayala eda wilika ena Vakatakila 21:5, 6.

8. Na cava e tukuna o Jiova e vakaraitaka ni na vakayacora na nona vosa ni yalayala? (Aisea 46:10)

⁸ E qai kaya o Jiova “Raica!” (Vkta. 21:5) Na vosa vaKirisi e vakadewataki me “raica!” e vakayagataki vakalevu ena ivola na Vakatakila. E kaya e dua na ivola ni ivakamacala ni iVolatabu ni kena vakayagataki na veivakadreti qori e dua na “sala me dreta kina na nodra vakasama na dauwiliwili” ena ka e tukuni tarava. Na cava e tukuna tarava na Kalou? E kaya: “Au sa vakavoutaka na ka kece.” E cavuta o Jiova na veisau e se bera ni yaco, ia e nuidei ni na vakayacora nona vosa ni yalayala, e tukuna kina me vaka ga ni sa yaco oti na veisau qori.—Wilika Aisea 46:10.

9. (a) Na cava e dusia na matavosa “vakavoutaka na ka kece?” (b) Na cava ena yaco ena “lomalagi” kei na “vuravura” e tu ena gauna qo?

⁹ Meda raica mada na matavosa tarava ena Vakatakila 21:5: “Vakavoutaka na ka kece.” Ena wase ni iVolatabu qo, na matavosa qori e dusia e rua na ka ena cakava o Jiova: ena sosomitaka, ena vakavoutaka. Kena imatai, na cava ena sosomitaka o Jiova? Eda wilika ena Vakatakila 21:1: “Sa takali na lomalagi kei na vuravura a tu e liu.” Na ‘lomalagi a tu e liu’ e dusia na veiliutaki vakamatanitu e uqeta o Setani kei ira na nona timoni. (Maciu 4:8, 9; 1 Joni 5:19) Ena iVolatabu na “vuravura” e dusi ira na lewenivanua. (Vkte. 11:1; Same 96:1) Koya gona na “vuravura a tu e liu” e dusia na ilawalawa tamata ivakarau ca ena gauna qo. O Jiova ena sega ni vakavinakataka na “lomalagi” kei na “vuravura” e tu ena gauna qo, ia ena vakarusa laivi. Ena sosomitaka na lomalagi kei na vuravura e tu ena gauna qo ina “lomalagi vou kei na vuravura vou,” ya na matanitu vou kei na ilawalawa tamata vou.

10. Na cava ena vakavoutaka o Jiova?

¹⁰ Eda wilika tarava ena Vakatakila 21:5, na ka e tukuna o Jiova me baleta na ka ena vakavoutaka. E sega ni tukuna o Jiova: “Au na cakava e levu na ka vou.” E tukuna ga: “Au sa vakavoutaka na ka kece.” Ena veisautaka o Jiova na ituvaki ni vuravura kei keda na tamata me uasivi. E tukuna o Aisea ni na veisautaki na vuravura taucoko me vaka na were o Iteni. Ena vakavoutaka tale ga na noda bula yadua, era na vakabulai na lokiloki, na mataboko, kei ira na didivara, era na vakaturi mada ga na mate.—Aisea 25:8; 35:1-7.

11. Na cava e vakarota o Jiova vei Joni? Na vuna?

¹¹ Na cava tale e tukuna na Kalou me vakadeitaki keda kina? E tukuna o Jiova vei Joni: “Vola, e donu na vosa qo, e dina tale ga.” (Vkta. 21:5) E vakarota o Jiova vei Joni me “vola.” E tukuna tale ga na vuna. E kaya: “E donu na vosa qo, e dina tale ga,” kena ibalebale ni nuitaki qai donu na vosa ni Kalou. Eda vakavinavinakataka ni talairawarawa o Joni ina ivakaro me “vola.” E rawa kina meda wilika na vosa ni yalayala ni Kalou me baleta na Parataisi da qai vakasamataka vakatitobu na veivakalougatataki totoka sa waraki keda tu.

12. Na cava e kaya kina o Jiova: “Sa vakayacori!”?

¹² Na cava e tukuna tarava na Kalou? “Sa vakayacori!” (Vkta. 21:6) E cavuta  qori o Jiova me vaka ga sa vakayacori oti na ka kece e yalataka me baleta na Parataisi. E rawa tale ga ni cavuta qori ni sega ni dua e tarova na vakayacori ni nona inaki. E tukuna tale o Jiova e dua na ka eda vakadeitaka kina ni na yaco dina na nona yalayala. Na cava ya?

13. Na cava e tukuna kina o Jiova: “O yau na Alifa kei na Omeka”?

¹³ Me vaka sa tukuni oti mai, e vosa vakatolu ena raivotu o Jiova vei Joni. (Vkta. 1:8; 21:5, 6; 22:13) Ena gauna kece qori e tautauvata na ka e tukuna o Jiova: “O yau na Alifa kei na Omeka.” Na matanivola vaKirisi e tekivu ena alifa, lai cava ena omeka. Ni vakayagataka na matavosa “Alifa kei na Omeka” e vakaraitaka o Jiova ni gauna e tekivuna kina e dua na ka, ena raica me vakacavari vinaka sara.

14. (a) Tukuna e dua na ivakaraitaki ni vaka e tukuna tiko o Jiova “Alifa” kei na “Omeka.” (b) Na cava e vakadeitaka vei keda na Vakatekivu 2:1-3?

¹⁴ Ni buli Atama kei Ivi oti o Jiova, e vakaraitaka na nona inaki me baleta na kawatamata kei na vuravura. E kaya na iVolatabu: “E qai vosa vakalougatataki rau na Kalou, e kaya vei rau: ‘Drau vakawa, mera le levu mai, drau vakasinaiti vuravura, drau vakamalumalumutaka.’” (Vkte. 1:28) Ena gauna qori, e vaka ga e tukuna tiko o Jiova “Alifa.” E tukuna vakamatata na nona inaki: Ena yaco na gauna era na tawani vuravura kina na luvedrau o Atama kei Ivi, era tamata uasivi, era talairawarawa, mera qai veisautaka na vuravura me parataisi. Qori ena yaco ena dua na gauna se bera mai, ena gauna ya e vaka ga e tukuna tiko o Jiova “Omeka.” Ni bulia oti na “lomalagi kei na vuravura, kei na ka kece e  tu kina,” e tukuna e dua na ka o Jiova me vakaraitaka na nona inaki. E laurai qori ena Vakatekivu 2:1-3. (Wilika.) E vakatabuya o Jiova na ikavitu ni siga. Na cava na kena ibalebale ya? E vakadeitaka o Jiova ni na vakayacora na nona inaki me baleta na kawatamata kei na vuravura. Ena vakacavari vinaka sara ena ikavitu ni siga.

15. Na cava ena rairai vakasamataka kina o Setani me tarovi Jiova me vakayacora na nona inaki?

¹⁵ Ni rau talaidredre oti o Atama kei Ivi, rau sa valavala ca, rau qai vakadewa qori vua na nodrau kawa, vaka kina na mate. (Roma 5:12) Kena irairai ni sa vakaseva o Setani na inaki ni Kalou me tawani vuravura na tamata uasivi era talairawarawa. E rairai vakasamataka o Setani ni sa sega ni rawa vei Jiova me vakayacora na nona vosa ni yalayala, me vaka e tukuna “Omeka.” De nanuma o Setani ni na sega ni vakayacora o Jiova na nona vosa ni yalayala. E nanuma ni na vakamatei Atama kei Ivi qai bulia e dua tale na veiwatini uasivi me vakayacora na nona inaki me baleta na kawatamata. Ia ke cakava qori na Kalou, ena beitaki koya na Tevoro ni lasu. Na vuna? Ni volai ena Vakatekivu 1:28, ni tukuna o Jiova vei Atama kei Ivi ni na tawani vuravura na nodrau kawa.

16. Na cava e rairai vakasamataka o Setani me beitaki Jiova kina ni sega ni vakayacora na nona inaki?

¹⁶ Na cava e dua tale na ka e vakasamataka o Setani ni na rairai cakava na Kalou? De dua e vakasamataka ni na vakatara o Jiova me rau vakaluveni o Atama kei Ivi, ia era na sega tu ga ni uasivi na nodrau kawa. (Dauv. 7:20; Roma 3:23) Ke va qori, macala ga ni na beitaka na Kalou na Tevoro ni sa sega ni yaco na nona inaki. Na vuna? Ena sala qo e sega ni vakayacori kina na inaki ni Kalou ya mera tawana na parataisi e vuravura na nodrau kawa o Atama kei Ivi, era uasivi qai talairawarawa.

17. E walia vakacava o Jiova na talaidredre i Setani kei rau na imatai ni tamata? Na cava na kena itinitini? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹⁷ E walia o Jiova na talaidredre nei Setani kei rau na imatai ni tamata ena sala e rairai kidroataka sara ga o Setani. (Same 92:5) E sega ni lasu o Jiova, e vakaraitaka ga ni dau dina ni vakatara me rau vakaluveni o Atama kei Ivi. E vakaraitaka o Jiova ni sega ni dua na ka e tarova  na vakayacori ni nona inaki. E raica me yaco na nona inaki ni vakarautaka na “kawa” ena mai vakabulai ira na kawa talairawarawa nei Atama kei Ivi. (Vkte. 3:15; 22:18) E rairai kidroataka sara ga o Setani na ituvatuva i Jiova me baleta na isoro ni veivoli! Na vuna? Ni yavutaki na ituvatuva qori ena loloma. (Maciu 20:28; Joni 3:16) Na itovo qori e sega vei Setani ni dau nanumi koya ga. Na cava gona ena yaco ena vuku ni isoro ni veivoli? Ni cava na Duanaudolu na Yabaki ni veiliutaki i Karisito, era na tawana na parataisi e vuravura na kawa uasivi nei Atama kei Ivi era talairawarawa, me vaka na nona inaki taumada o Jiova. Ena gauna qori e vaka ga e tukuna o Jiova “Omeka.”

18. Na cava na tolu na yavu e vakarautaka vei keda na Kalou? (Raica tale ga na kato “ Tolu na Vuna Meda Nuitaka Kina na Vosa ni Yalayala i Jiova.”)

¹⁸ Nida raica na ka eda veivosakitaka mai, eda na vukea vakacava e dua e lomatarotarotaka ni na vakayacora na Kalou na nona yalayala me baleta na Parataisi? Kena imatai, o Jiova sara ga e yalataka. E kaya na ivola na Vakatakila: “E qai kaya o koya e dabe tiko ena idabedabe vakaturaga: ‘Raica! Au sa vakavoutaka na ka kece.’” E tu vua na vuku, na kaukaua, e vinakata tale ga me vakayacori na nona vosa ni yalayala. Kena ikarua, e kila o Jiova ni na yaco dina na ka e tukuna. E kaya: “E donu na vosa qo, e dina tale ga. . . . Sa vakayacori!” Kena ikatolu, ni tekivuna e dua na ka o Jiova, e raica me na vakacavari vinaka me vaka e vakadeitaki ena matavosa qo: “O yau na Alifa kei na Omeka.” E vakaraitaka o Jiova ni lasulasu o Setani, e sega tale ga ni rawa ni tarovi koya me vakayacora na nona inaki.

19. Nira sega ni vakabauta eso na vosa ni yalayala na Kalou me baleta na Parataisi, na cava o rawa ni cakava?

¹⁹ Nanuma tiko ni gauna kece o tukuna kina na veivakadeitaki ni Kalou vei ira o sotava ena cakacaka vakaitalatala, o na vakaraitaka nomu nuitaka vakalevu na vosa ni yalayala i Jiova. Na gauna tarava o wilika kina na vosa ni yalayala me baleta na Parataisi e tukuni ena Vakatakila 21:4 qai tukuna e dua, “Au sega ni vakabauta ni na yaco,” na cava o rawa ni cakava? Vakacava mo wilika qai vakamacalataka na tikina e 5 kei na 6? Vakaraitaka vua na sala ena vakayacora kina o Jiova na nona vosa ni yalayala.—Aisea 65:16.