1. Na cava ena vukei keda meda marautaka noda vulica na parofisai vakaivolatabu?

 E kaya e dua na cauravou o Ben: “Au dau taleitaka na vulica na parofisai vakaivolatabu.” Vakacava o duavata kei koya? Se o nanuma ni sa rui dredre? De dua o na rairai nanuma ni vakavucesa na vulici ni parofisai vakaivolatabu. Ia ni levu na ka o vulica me baleta na vuna e vola kina o Jiova ena nona vosa na parofisai, de dua o na taleitaka.

2. Na cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

² Ena veivosakitaki ena ulutaga qo na vuna meda vulica kina na parofisai vakaivolatabu, eda na vulica tale ga na sala meda cakava kina. Oti eda na dikeva e rua na parofisai ena ivola i Taniela meda raica kina se na vukei keda vakacava nikua noda kila na kena ibalebale.

3. Na cava meda cakava meda kila na ibalebale ni parofisai vakaivolatabu?

³ E vinakati meda kere veivuke meda kila kina na parofisai vakaivolatabu. Dikeva mada na ivakatautauvata qo. O lako tiko ena dua na vanua o sega ni kila, ia e kila vinaka e dua nomu itokani drau lako vata tiko. E kila na vanua drau tu kina kei na sala drau muria tiko! Macala ga ni o na marautaka ni vakadonuya me tomani iko! E va tale ga qori o Jiova, e kila vinaka na gauna eda sa bula tiko kina qo kei na vanua eda na tini kina. Meda kila na ibalebale ni parofisai, ena vinakati meda kerea ena yalomalumalumu na veivuke i Jiova.—Tani. 2:28; 2 Pita 1:19, 20.

4. Na cava e vola kina na parofisai o Jiova ena nona Vosa? (Jeremaia 29:11) (Raica tale ga na iyaloyalo.)

⁴ Me vakataki ira ga na itubutubu vinaka, e vinakata tale ga o Jiova me marautaki na nodra veigauna se bera mai  na luvena. (Wilika Jeremaia 29:11.) Ia o ira na itubutubu era sega ni rawa ni parofisaitaka na veigauna se bera mai me vakataki Jiova, e dau donu vinaka tale ga na nona parofisai. E vola ena nona Vosa na veika bibi meda kila ni se bera ni yaco. (Aisea 46:10) Na parofisai vakaivolatabu e nona iloloma vei keda na Tamada vakalomalagi. Ia o na vakadeitaka vakacava nira na yaco dina na veika e parofisaitaki tu ena iVolatabu?

5. Na cava e rawa nira vulica na luveda ena ivakaraitaki i Max?

⁵ Nikua era veimaliwai na luveda e koronivuli kei ira na doka vakalailai na iVolatabu, se sega sara ga nira doka. Na nodra ivakamacala kei na nodra itovo e rawa ni vakavuna na nona vakatitiqa e dua na iVakadinadina gone. Dikeva mada na nona ivakaraitaki e dua na tacida tagane o Max. E kaya: “Niu se gone au sa tekivu vakatitiqataka ni rau vakavulica tiko vei au na noqu itubutubu na lotu dina, au nanuma tale ga ni sega ni uqeta na Kalou na iVolatabu.” Na cava rau cakava na nona itubutubu? E kaya, “Rau sega ni cudru, ia erau lomaleqa ga.” Rau sauma na itubutubu i Max na nona taro kece mai na iVolatabu. E dua tale ga na ka e cakava o Max. E kaya: “Au vulica sara ga vakataki au na parofisai ena iVolatabu. Oti au qai veivosakitaka na ka au vulica kei ira eso tale na gone.” Na cava e yaco? E kaya o Max: “Oti qori au vakadeitaka ni uqeti vakalou na iVolatabu!”

6. Na cava mo cakava ke o vakatitiqa? Na vuna?

⁶ Ke o tekivu vakatitiqataka na dina ni iVolatabu me vakataki Max, mo kua ni madua. Ia ena vinakati mo cakava e dua na ka. Na vakatitiqa e vaka na veveka. Ke vakawaleni, e rawa ni vakarusa vakamalua e dua na iyaya vakamareqeti. Me kua ni ‘veveka’ va qori nomu vakabauta, e bibi mo taroga, ‘Au vakabauta na ka e tukuni ena iVolatabu me baleta na gauna se bera mai?’ Ke o sega ni vakadeitaka qori, ena vinaka mo vulica sara ga na parofisai vakaivolatabu era sa yaco oti. O na cakava vakacava?

7. E ivakaraitaki vinaka vakacava o Taniela ena sala me vulici kina na parofisai? (Taniela 12:10) (Raica tale ga na iyaloyalo)

⁷ E ivakaraitaki vinaka o Taniela ena sala me vulici kina na iVolatabu. E vulica na parofisai ena inaki vinaka, ya me kila na ka dina. E yalomalumalumu tale ga o Taniela, e nuidei ni na vukei koya o Jiova me kila na ibalebale ni parofisai ke talairawarawa ena nona ivakatagedegede savasava. (Tani. 2:27, 28; wilika Taniela 12:10.) E vakaraitaka na yalomalumalumu ni nuitaka na veivuke nei Jiova. (Tani. 2:18) E vulica sara vakavinaka na parofisai. E vakekeli ena so na iVolatabu sa tu ena nona gauna. (Jere. 25:11, 12; Tani. 9:2) O na vakatotomuri Taniela vakacava?

8. Na cava era sega ni vakabauta kina eso ni yaco dina na parofisai vakaivolatabu? Cava meda cakava?

⁸ Vakalewa na inaki ni nomu vuli.  Vakacava e uqeti iko nomu via kila sara ga na ka dina mo vulica kina na parofisai? Ena vukei iko o Jiova. (Joni 4:23, 24; 14:16, 17) Cava tale era via vulica kina eso na parofisai? Eso era via qara na ivakadinadina ni sega ni uqeti vakalou na iVolatabu. Na sala qori e rawa nira vakaiulubaletaka kina mera lewa ga na nodra ivakatagedegede ni ka e donu kei na ka e cala, mera muria tale ga. Ia e bibi me donu na inaki ni noda vuli. Kena ikuri, e tiko e dua na itovo meda vakaraitaka meda kila kina na ibalebale ni parofisai vakaivolatabu.

9. Na itovo cava e vinakati meda kila kina na ibalebale ni parofisai vakaivolatabu? Vakamacalataka.

⁹ Mo yalomalumalumu. E yalataka o Jiova ni na vukei ira na yalomalumalumu. (Jeme. 4:6) Meda kerea gona nona veivuke ena masu meda kila kina na ibalebale ni parofisai vakaivolatabu. Ke da yalomalumalumu e bibi meda kila ni o Jiova e vukei keda ni vakarautaka na ituvatuva meda vakani kina vakayalo ena kena gauna donu. (Luke 12:42) O Jiova e Kalou ni tuvatuvanaki, macala ga ni na vakayagataka e dua na ituvatuva me vukei keda meda kila na ibalebale ni ka era volai tu ena nona Vosa.—1 Kor. 14:33; Efeso 4:4-6.

10. Na cava o vulica vei Esther?

¹⁰ Vulica sara vakavinaka. Mo vulica e dua na parofisai o taleitaka, mo vakekeli kina. Qori na ka e cakava e dua na tacida yalewa o Esther. E dau taleitaka na parofisai e tukuni kina na nona basika na Mesaia. E kaya: “Niu se qai yabaki 15, au tekivu vakelia na ivakadinadina nira volai na parofisai ni bera na gauna i Jisu.” E vakadeitaki koya na veika e wilika ena iVolavivigi ni Waitui Mate. E kaya: “Eso era volai ni se bera na gauna i Karisito, macala gona ni qori na parofisai ni Kalou.” E tukuna o Esther: “Au na wilika vakavica meu kila na kena ibalebale.” E marau ni cakava qori. E kaya ni oti nona vulica vakavinaka e vica na parofisai: “Au vakadeitaka ni ka e tukuni ena iVolatabu e dina!”

11. E yaga vakacava noda vakadeitaka ni dina na iVolatabu?

¹¹ Nida raica na sala e vakayacori kina eso na parofisai ena Vosa ni Kalou, eda nuitaki Jiova kina vakalevu kei na nona veidusimaki. Kena ikuri, e yaga na parofisai vakaivolatabu me dei na noda inuinui se ituvaki dredre cava eda sotava. Meda dikeva mada qo e rua na parofisai e vola o Taniela sa vakayacori tiko nikua. Nida kila na kena ibalebale ena uqeti keda meda vakatulewa vakayalomatua.

12. Na cava e dusia na yava e “waki vata na kaukamea kei na qele malumu?” (Taniela 2:41-43)

¹² Wilika Taniela 2:41-43. Na tadra e tukuna o Taniela vei Tui Nepukanesa, na yava ni matakau e raica na tui e “waki vata [tu] na kaukamea kei na qele malumu.” Ni vakatauvatani na parofisai e vola o Taniela kei na so tale na parofisai ena Vakatakila, eda kila kina ni yava qori e  vakaibalebaletaki tiko ena matanitu cokovata o Peritania kei Merika, rau matanitu qaqa tiko kei vuravura nikua. E tukuna o Taniela me baleta nodrau veiliutaki ni na “kaukaua e dua na iwase ni matanitu, ena malumalumu e dua tale na iwase.” Cava e malumalumu kina e dua na kena iwase? Ni o ira na tauvanua se lewenivanua, o ira na qele malumu, e dredre mera vakaraitaka na kaukaua ni aironi. b O ira na lewe ni matanitu qori “era na sega ni veikabiti.”

13. Na ka dina cava eda vulica nida kila na parofisai qo?

¹³ Eda vulica e vica na ka bibi ena ivakamacala nei Taniela me baleta na matakau, vakauasivi na yavana. Kena imatai, erau vakaraitaka na Matanitu Qaqa kei Vuravura o Peritania kei Merika na nodrau kaukaua ena so na sala. Me kena ivakaraitaki, rau qaqa ena iMatai kei na iKarua ni iValu Levu. Ia sa malumalumu tiko na matanitu qaqa qo nira veileti tiko ga vakataki ira na lewena, era saqata tale ga na matanitu. Kena ikarua, e iotioti ni matanitu qaqa na matanitu cokovata qo ni bera ni veiliutaki na Matanitu ni Kalou me vakarusa kece na matanitu vakatamata. Eso na gauna era na saqata na matanitu qaqa kei vuravura eso na matanitu, ia ena sega ni sosomitaki tale. Eda kila qori baleta na “vatu” e vakaibalebaletaki ena Matanitu ni Kalou, ena vurumemeataka na yava ni matakau. Qori na matanitu cokovata o Merika kei Peritania.—Tani. 2:34, 35, 44, 45.

14. Ena vukei iko vakacava nomu kila na parofisai me baleta na yava kaukamea kei na qele malumu mo vakatulewa vakayalomatua?

¹⁴ Vakacava o vakadeitaka ni dina na parofisai i Taniela me baleta na yava e waki vata kina na kaukamea kei na qele malumu? Ke vaka kina, na cava o na cakava? O na sega ni qara na ilavo kei na iyau e tu ena vuravura qo ni o kila ni na vakarau vakarusai kece. (Luke 12:16-21; 1 Joni 2:15-17) Nomu kila na ibalebale ni parofisai qo, o na raica na bibi ni cakacaka vakavunau kei na veivakavulici. (Maciu 6:33; 28:18-20) Ni o vulica oti tale ga na parofisai qo, mo taroga, ‘E laurai ena noqu vakatulewa niu vakadeitaka ni na vakarusa na matanitu kece vakatamata na Matanitu ni Kalou?

15. O cei “na tui ni vualiku” kei na “tui ni ceva” nikua? (Taniela 11:40)

¹⁵ Wilika Taniela 11:40. E tukuni ena Taniela wase 11 e rua na tui, se matanitu vakapolitiki, rau veiqatitaka tiko na veiliutaki e vuravura. Ni vakatauvatani na parofisai qo kei na so tale ena iVolatabu, eda kila kina ni “tui ni vualiku” qori, o Rusia kei na nona ito, na “tui ni ceva,” na Matanitu Qaqa kei Vuravura o Peritania kei Merika. c

16. Na ituvaki dredre cava era sotava o ira era vakarurugi ena veiliutaki ni “tui ni vualiku?”

¹⁶ Era vosota tiko na tamata ni Kalou na nona veivorati na “tui ni vualiku.” Eso na tacida era mokulaki, era curu tale ga e valeniveivesu ena vuku ni nodra vakabauta. Na ka e cakava na “tui ni vualiku” era sega ni rere kina na tacida ia e vaqaqacotaka ga na nodra vakabauta. Na vuna? Era kila na tacida ni nodra tusaqati na tamata ni Kalou e vakayacori tiko kina na parofisai a vola o Taniela. d (Tani.  11:41) Noda kila qori e rawa ni vukei keda me dei na noda inuinui, meda yalodina tiko ga.

17. Na ituvaki cava era vakatovolei kina na tamata ni Kalou era vakarurugi ena veiliutaki ni “tui ni ceva”?

¹⁷ Ena veigauna sa sivi, e saqati ira vakaukaua na tamata ni Kalou o “tui ni ceva.” Me kena ivakaraitaki ena imatai ni veimama ni ika20 ni senitiuri, e levu na tacida era curu e valeniveivesu nira tawaveitovaki. Eso na luve ni iVakadinadina i Jiova era vakatalai mai koronivuli ena vuku tale ga ni veika qori. Ena dua na gauna wale tiko ga qo, e vakatovolei tale ga ena so na sala na nodra yalodina na tamata ni Kalou era vakarurugi ena veiliutaki ni tui ni ceva. Me kena ivakaraitaki, ena gauna ni veidigidigi, ena rairai temaki e dua na lotu vaKarisito me tokona e dua na isoqosoqo vakapolitiki, de dua ena sega sara ni lai vei digidigi ia e veitovaki tiko ena nona vakasama kei na lomana. E bibi gona meda tawaveitovaki ena ka eda cakava, noda vakasama kei na lomada!—Joni 15:18, 19; 18:36.

18. Na cava eda na cakava ena nodra veiqati tiko na “tui ni ceva” kei na kena meca? (Raica tale ga na iyaloyalo)

 ¹⁸ Era na rairai nuiqawaqawa o ira na sega ni vakabauta na parofisai vakaivolatabu, nira raica nodrau veicumu tiko “na tui ni ceva” kei na “na tui ni vualiku.” (Tani. 11:40.) E tiko vei rau na tui ruarua qori na bomu vakaniukilia e rawa ni vakarusa na kabula kece e vuravura. Ia eda kila vinaka ni sega ni vakatara qori o Jiova. (Aisea 45:18) Eda na sega gona ni lomaleqataka nodrau veimecaki tiko na “na tui ni vualiku” kei “na tui ni ceva.” Ena vaqaqacotaka ga noda vakabauta, e vakadeitaka tale ga vei keda ni sa vakarau cava na vuravura ca qo.

19. Na cava meda kila me baleta na parofisai vakaivolatabu?

¹⁹ Eda sega ni kila kece na sala era vakayacori kina eso na parofisai vakaivolatabu. Na parofita mada ga o Taniela e sega kila na ibalebale ni veika kece e vola. (Tani. 12:8, 9) Ia ena yaco dina na parofisai kece, ke da sega mada ga ni kila vinaka na sala ena vakayacori kina. Eda rawa sara ga ni nuitaki Jiova me vakaraitaka na ka meda kila ena kena gauna donu, me vaka ga e cakava ena veigauna sa sivi.—Emosi 3:7.

20. Na parofisai vakaivolatabu cava eda namaka me vakarau vakayacori? Cava meda cakava tiko ga?

²⁰ Ena kacivaki mada “na vakacegu kei na sautu.” (1 Ces. 5:3) Era na qai ravuti lotu lasu na veimatanitu e vuravura, era vakarusa tale ga. (Vkta. 17:16, 17) Oti, era na valuti keda na tamata ni Kalou. (Isik. 38:18, 19) Na veika qori ena tini sara ena iotioti ni ivalu na Amaketoni. (Vkta. 16:14, 16) Eda vakadeitaka ni sa vakarau yaco kece qori. Me yacova na gauna ya meda vakavinavinaka tiko ga vua na Tamada vakalomalagi dauloloma nida kauaitaka tiko ga na parofisai vakaivolatabu qai vukea eso tale mera cakava tale ga.