Taro na Dauwiliwili

E sega ni dua na ka e kaya na iVolatabu me baleta na lave bilo ni vakanuinui vinaka (toasting), ia na cava era sega dau cakava kina na iVakadinadina i Jiova?

Na vosa ni vakanuinui vinaka e lako vata kei na kena laveti na bilo waini (se dua tale na alakaolo) e sa dede na kena dau vakayacori tu mai ena levu na vanua, e dina ga ni duidui beka vakalalai na kena icakacaka. So na gauna e dau caka kina na veidiri bilo. O koya e vosa ena laveta i cake nona bilo qai cavuta na yaca i koya e vakamuai vua na vakanuinui vinaka, ni nuitaki ni na bula vinaka, bula balavu, se so tale na vosa vaka oqo. O ira na kena vo era sa na qai vakadonuya vata na vosa ni vakanuinui vinaka oya, se ra laveta nodra bilo ra qai gunuva na waini. E levu era sega ni okata me cala ena vakasama ni itovo ga ni noda veinanumi na tamata, ia e tiko na vuna vinaka era sega ni vakaitavi kina na iVakadinadina i Jiova.

E sega ni kena ibalebale oqo nira sega ni kauai na lotu Vakarisito me baleta na nodra marau kei na nodra bula vinaka na tani. Ena imatai ni senitiuri a vola na ilawalawa dauvakatulewa e dua na ivola vei ira na ivavakoso lotu Vakarisito, na vosa e tinia na tikinivolatabu oqo e rawa ni vakadewataki me “dou bula vinaka,” “dou bulabula tiko,” se “me daumaka na nomudou bula.” (Cakacaka 15:29, NW) So mada ga na tamata ni Kalou era a kaya vei ira na tui: “Me bula ga ka tawa mudu na noqu turaga” se “Me bula na tui ka tawa mudu.”​—1 Tui 1:31; Niemaia 2:3.

Ia, e tekivu vakacava na ivakarau ni lave bilo me qai cavuti na kena vosa ni vakanuinui vinaka? Na Watchtower, 1 Janueri, 1968, e lavetaka na ka e kaya na Encyclopædia Britannica (1910), Volume 13, tabana e 121: “E vakabauti ni itovo oqo ni kena dau laveti na bilo me salavata kei na vosa ni ‘vakanuinui’ vinaka, e vu mai na dua na ivalavala makawa ni lotu butobuto, oya na kena dau vakayacori na gunu me isoro vei ira na kalou kei ira na tamata mate. Vei ira na kai Kirisi kei ira na kai Roma ena gauna makawa, era dau livia na waini ena gauna ni nodra kana me nodra isevu vei ira na nodra kalou, ia ena nodra soqo lelevu ni kanavata era dau lave bilo ni vakanuinui vinaka vei ira na nodra kalou kei ira na tamata era sa mate.” Sa qai tomana tale na encyclopedia: “E sega ni vakabekataki ni nodra dau gunu vaka oya me nodra isoro, e dau lako vata tale ga kei na nodra gunu ni vakanuinui vinaka me baleti ira na bula.”

E se dina tiko beka ga na vakabauta oqori nikua? E kaya na ivola na International Handbook on Alcohol and Culture, a tabaki ena 1995: “[Na lave bilo ni vakanuinui vinaka] vei ira na bula, e rairai ivovo ni ivalavala e dau caka vata kei na livi ni dra se waini tabu me isevu vei ira na kalou: e cabo na dra se waini me ivakadei ni vakanuinui vinaka, na vakamamasu e umani koto ena vosa, ‘bula balavu!’ se ‘mo bulabula vinaka mada ga!’”

Ia, ena yasana kadua, e sega ni kena ibalebale ni iyaya kece, droini, se ivalavala e vu mai na lotu butobuto se tautauvata kei na kena e kune kina, mera sa kua sara ga ni vakayagataka se taukena na lotu Vakarisito dina. Dikeva mada na pomekaraneti. E kaya e dua na ivola kilai levu ni iVolatabu: “Kena irairai ni o ira na lotu butobuto era a vakayagataka tale ga na pomekaraneti me nodra ivakatakilakila tabu.” Ia, a dusimaka na Kalou me cula na ivakatakarakara ni pomekaraneti ena bele ni nodra isulu na bete levu, qai vakayagataki tale ga na ivakatakarakara ni pomekaraneti me ukutaki kina na duru parasa ena valenisoro i Solomoni. (Lako Yani 28:33; 2 Tui 25:17) Kena ikuri, ena dua na gauna na mama ni vakamau a semati tu kei na lotu makawa. Ia, e levu nikua era sega ni kila oya, era raica na mama ni vakamau me ivakadinadina ga ni dua e sa vakawati.

Vakacava na kena vakayagataki na waini ena sokalou? Me kena ivakaraitaki, ena dua na gauna o ira na tagane ni Sikemi ra qaravi Peali era “curu ki na bure ni nodra kalou, ka kana ka gunu, ka vatonaki Apimeleki [na luve i Kitioni] me ca.” (Dauveilewai 9:22-28) O nanuma ni dua e yalodina vei Jiova ena tiko tale ga ena gunu oya, me na kerea na veivuke ni dua na kalou lasu me vatonaki Apimeleki? Ni vakamacalataka tiko na gauna era vorati Jiova kina e levu na Isireli, e kaya o  Emosi: “Era sa la’ki davo talega . . . voleka ki nai cabocabo-ni-soro kecega, ia na waini ni tamata era sa totogi era gunuva e na vale ni nodra kalou.” (Emosi 2:8) Era na gunu tale tiko beka ga ena sokalou vaka oqori o ira na dausokalou dina, ena kena livi na waini me isevu se na kena gunuvi ena vukudra na kalou lasu? (Jeremaia 7:18) Se ena laveta beka i cake na mena bilo waini e dua na dausokalou dina me kerea e dua na kalou me vukea se vakalougatataka na nona bula e dua tale?

E vakavure vakasama ni so na gauna o ira mada ga na dauveiqaravi i Jiova era dau laveta na ligadra ra qai kerea na veivakalougatataki. Era laveta na ligadra vua na Kalou dina. Eda wilika: “A sa tu ko Solomoni e na mata ni cabocabo-ni-soro i Jiova . . . , a sa dodoka yani na ligana ruarua vaka ki lomalagi: a sa kaya ko koya, Kemuni Jiova na nodra Kalou na Isireli, sa sega na Kalou me tauvata kei kemuni, . . . mo ni rogoca mai lomalagi, na yasana ko ni sa tiko kina: ia ni kemuni sa rogoca, mo ni kakua ni cudru.” (1 Tui 8:22, 23, 30) Ena dua tale na gauna, “sa vakarokorokotaki Jiova . . . ko Esera. A ra sa kaya, Emeni, Emeni, ko ira na tamata kecega, ka dulaki liga: a ra sa vakacuva na uludra, ka vakarokoroko vei Jiova ni ra sa vakanamata ki na qele.” (Niemaia 8:6; 1 Timoci 2:8) E matata e ke ni o ira na dauveiqaravi yalodina oya era sega ni lave liga i lomalagi me vakalougatataki ira e dua na kalou ni kalougata.​—Aisea 65:11, NW.

E levu nikua era vakaitavi ena laveti ni bilo ni vakanuinui vinaka era na rairai sega ni vakasamataka nira kerea tiko na veivakalougatataki mai vua e dua na kalou, ia era sega tale ga ni tukuna rawa na vuna era laveta kina i lagi na nodra bilo. Macala nira sega ni vakasamataka vakabibi na tikina oqo, e sega kina na yavu vinaka vei ira na lotu Vakarisito dina mera vakatotomuri ira.

Era kilai na iVakadinadina i Jiova nira sega ni vakaitavi ena levu tale na ka, me vaka na nodra sega ni vakamurimuria e so na imoimoi era dau cakava e lewe levu. Me kena ivakaraitaki, e levu era salutu se vakarokorokotaka na kuila, se ivakatakarakara ni matanitu; ia era sega ni okata na veika oqo me sokalou. O ira na lotu Vakarisito era sega ni vakalewa na vakarokoroko vaka oqo, dina ga nira na sega ni vakaitavi kina. Nodra kila na gauna ena vakayacori kina e so na soqo vaka oqo, era tuvanaka e levu na iVakadinadina mera kua ni tiko kina me kua nira vakacudruya e dua. Se ituvaki cava e basika, era nakita mera kua ni vakayacora na imoimoi e semati ena boletaki vanua, me vaka ni oqo e veisaqasaqa kei na iVolatabu. (Lako Yani 20:4, 5; 1 Joni 5:21) Io, e levu nikua era na rairai sega ni raica na lave bilo ni vakanuinui vinaka me dua na itovo e veisemati kei na sokalou. Ia, me vaka sa veivosakitaki oti mai, e tiko na yavu vinaka era sega ni cakava kina na lotu Vakarisito. E vu mai na lotu butobuto, qai laurai ena gauna mada ga oqo me vaka e kerei tiko na veivakalougatataki mai ‘lagi,’ se me kerei tiko na nona veivuke e dua na kaukaua tani.​—Lako Yani 23:2.