O Bau Kila?

Ni dau balavu na draki mamaca mai Isireli makawa, na cava era dau cakava na lewenivanua me to tu ga kina na medra wai?

▪ E dau tau na uca mai Isireli ena loma ni vula o Okotova kei na Epereli, ena so na gauna ena tacoka yani na wai ina veibuca. Ia ena vulaikatakata e levu na buca qo ena maca, qai rairai ena sega ni tau na uca me vica na vula. Na cava era cakava ena gauna vakaivolatabu me to tu ga kina na medra wai?

Era kelia na ivakata ena baba me drodro kina na wai ni uca ina tobu se na taqe. Ena kala toka na delanivale me rawa ni drodro kina na wai ina taqe. E levu gona na vuvale e tiko ga na nodra tobu se na taqe ni wai mera gunu kina.​—2 Tui 18:31; Jeremaia 6:7.

Era dau vakayagataka tale ga na Isireli na waivure. Ni tau na uca ena vulaibatabata ena veiulunivanua, ena curuma na lomaniqele na wai me yacova ni tao ena veivatu qai basika mai me vure. Era dau tauyavu gona na veikoro volekata na vure (ena vosa vakaIperiu, eni) e vakadinadinataki qo ena yaca ni nodra koro me vaka o Eni-semisi, Eni-rokeli, kei Eni-keti. (Josua 15:​7, 62) E dau keli na idrodrodro ni waivure me yaco ina siti o Jerusalemi.​—2 Tui 20:20.

Ni sega na waivure e dau keli e dua na toevu (ena vosa vakaIperiu, pieri) me vakataka na kena mai Pieri-sepa. (Vakatekivu 26:​32, 33) E tukuna na dauvolaivola o André Chouraqui ni “vakasakiti dina nikua na ka era cakava [na Isireli] me iwali ni nodra leqa.”

Na vale vakacava a vakaitikotiko kina o Eparama (Eparaama)?

▪ Erau a vakaitikotiko o Eparama kei watina e Uri e dua na siti vutuniyau mai Kalitia. Ia ena ivakaro ni Kalou erau biuta kina na siti qo rau qai lai tiko voli ena valelaca. (Vakatekivu 11:31; 13:12) Vakasamataka na veika erau vakuai rau kina ena veisau erau cakava qo.

O Uri, sa o Iraki tiko nikua a vakekeli kina o Leonard Woolley mai na 1922 ina 1934. Ena so na vale e kune e kea e 73 e tara ena biriki. E levu na rumu ni vale qo era yatuni wavoki ena dua na lomanibai simede. Na lomadonu ni lomanibai e tu kina na isalasalaniwai. Ena vale lelevu, na rumu ni vulagi e tiko tale ga na kena valelailai. Na vo ni rumu ena tabavale e ra e tiko kina na valenikuro kei na matadravu, vakakina na nodra itikotiko na dauveiqaravi. Na vuvale e tiko ena tabavale e cake era na muria na ikabakaba. Na ikabakaba qo e yaco sara ena varada kau e wavokita na lomanibai kei na rumu e cake.

E kaya o Woolley: “Na vale . . . , e simede wavoki na kena lomanibai, boro vulavula na kena lalaga, tiko na kena isalasalaniwai, . . . qai sivia e tinivakacaca na kena rumu, e vakaraitaka ni torocake na ivakatagedegede ni bula. Na vale va qo . . . e nodra na rawati ira, na itaukei ni sitoa, daunibisinisi lalai, vunivola, kei na so tale.”

[iYaloyalo ena tabana e 19]

Na tobu mai Horvot Mezada, e Isireli

[Credit Line]

© Masada National Park, Israel Nature and Parks Authority

[iYaloyalo ena tabana e 19]

Droini ni dua na vale ena gauna i Eparama

[Credit Line]

© Drawing: A. S. Whitburn