Vuna e Nanumi Kina ni Sega ni Vakainaki na Bula

E TUKUNA o Tui Solomoni ni “lekaleka qai tawayaga” na bula ni tamata, e vaka na seavu totolo ni “yaloyalo.” Na cava mo vakabauta kina ni sega ni koya ga qori na bula? (Dauvunau 6:12, The New English Bible) Na Vosa uqeti ni Kalou na iVolatabu e ivurevure ni itukutuku nuitaki qai dina, e tukuna ni na vakainaki dina na bula ena veigauna se bera mai.—2 Timoci 3:16, 17.

E tukuna vei keda na iVolatabu na inaki taumada ni Kalou me baleta na vuravura, kei na vuna e levu kina na veika tawadodonu, na veivakalolomataki, kei na rarawa. Na cava e bibi kina meda kila na veika qori? Ni vuna bibi duadua era nanuma kina na tamata ni sega ni vakainaki na bula, oya nira sega ni kila se vakalecalecava na inaki ni Kalou me baleta na vuravura kei na kawatamata.

iNaki ni Kalou me Baleta na Vuravura

A bulia na Kalou o Jiova * na vuravura parataisi me itikotiko ni kawatamata—mera marautaka tawamudu  kina na bula vakacegu na tamata uasivi. Na ka dina qori e veisaqasaqa kei na vakasama e sega ni yavutaki ena iVolatabu e vakabauti levu tu nikua, oya ni a bulia na vuravura na Kalou me vakatovolei kina e ganiti keda se sega na bula e vakainaki ena vuravura ni yalo.—Raica na kato  “Meda Biuti Vuravura Beka me Qai Vakainaki na Bula?” ena tabana e 6.

A buli rau na tagane kei na yalewa na Kalou me rau ucui koya, me rau vakatotomuria tale ga na nona itovo totoka. (Vakatekivu 1:26, 27) Erau buli me rau uasivi, a soli tale ga vei rau na ka kece me vakainaki kina na nodrau bula, me rau marautaka tale ga me tawamudu. Qori e okati kina na nodrau vakatawai vuravura, me rau lewa rau qai vakatetea na parataisi me robota na vuravura me vakataki Iteni.—Vakatekivu 1:28-31; 2:8, 9.

Vu ni Leqa

E macala ni a yaco e dua na leqa. E levu era sega ni vakatotomuria na nona itovo na Kalou. Sa sega ni parataisi na vuravura. Na cava e yaco? Erau vakatanitaka na vuda o Atama kei Ivi na nodrau galala ni vakatulewa. Erau via “vaka na Kalou,” me rau vakatulewataka ga na itovo e ‘vinaka se ca.’ Ni rau cakava qori, erau sa muria kina na nona talaidredre o Setani na Tevoro.—Vakatekivu 3:1-6.

Na ca e sega gona ni dua na lalawa vuni ni Kalou se sa lewa oti tu me yaco. A tekivu na ca ni saqata o Setani na veiliutaki ni Kalou rau qai muri koya o Atama kei Ivi. Ni rau talaidredre na vuda, erau sega ni bula uasivi kina ena Parataisi, rau ivalavala ca rau mate, erau vakadewa tale ga qori vei ira kece na nodrau kawa—na kawatamata. (Vakatekivu 3:17-19; Roma 5:12) Qori e vakavuna na veika era yaco tu nikua e nanumi kina ni sega ni vakainaki na bula.

Vuna e Sega ni Muduki Totolo Kina na Ca

Era na taroga eso: ‘Na cava e sega ni vakarusai Setani ga kina kei ratou na talaidredre na Kalou me muduki totolo kina na ca qai tekivu vinaka tale na bula?’ E ka vukutaki beka oya? Na cava o na cakava ke o rogoca ni dua na matanitu e vakamatei ira era saqata na kena veiliutaki? Era na sega ni taleitaka na ivakarau va qori na dau vakatulewa dodonu, ena dredre tale ga me kotora na matanitu na ivakatagedegede ni veika e dodonu kei na veika e cala.

A vakatulewataka na Kalou me kua ni vakarusai ratou totolo na talaidredre. E ka vukutaki gona na nona vakatara me toso mada na gauna me vakadinadinataki kina vakadua na ile mai Iteni me baleta na nona ivakarau ni veiliutaki na Kalou.

Vakaoti na Ca

Na ka bibi me nanumi tiko qo: E vakatara ga vakalekaleka na Kalou me yaco tiko na ca. E cakava qori ni kila e rawa ni vakaotia vakadua na leqa e kauta mai na veika ca ni sa vakadinadinataki na ile me baleta na ivakarau ni nona veiliutaki.

E se dei tu ga na inaki ni Kalou me baleta na vuravura kei na kawatamata. O Jiova e vakayagataki Aisea na parofita me vakadeitaka vei keda ni bulia na vuravura, e “sega ni cakava me lala, sa bulia ga me tawa.” (Aisea 45:18) Sa vakarau vakalesuya na vuravura ina kena ituvaki uasivi a nakita taumada. Ni  vakadinadinataki oti ni dodonu ga me veiliutaki, sa qai tiko na vuna vinaka me vakayagataka kina na nona kaukaua tawavakaiyalayala me vakayacora na lomana, me vakaotia tale ga na ca. (Aisea 55:10, 11) E kerei na Kalou me cakava qori ena masu a vakavulica o Jisu Karisito. A vakavulica o Jisu meda masuta: “Me caka na lomamuni e vuravura me vaka e caka tiko mai lomalagi.” (Maciu 6:9, 10) Na cava e okati kina?

iNaki ni Kalou me Baleta na Vuravura

E okati kina na nodra ‘taukena na vanua na yalomalumalumu.’ (Same 37:9-11, 29; Vosa Vakaibalebale 2:21, 22) O Jisu Karisito ena “vakabula . . . na dravudravua ni sa tagi; kei koya sa vakararawataki.” Ena vakabulai ira “mai na lawaki kei nai valavala kaukauwa.” (Same 72:12-14) Ena oti na ivalu; ena sega tale na mate, tagi, mosi, kei na rarawa. (Same 46:9; Vakatakila 21:1-4) Era na vakaturi mera  bula e vuravura ra qai marautaka eso tale na veivakalougatataki e levu era mate ena loma ni gauna a vakatara tiko kina na ca na Kalou.—Joni 5:28, 29.

Ena vakaotia o Jiova na ca e vu mai na nona talaidredre o Setani. Ena vinaka vakaoti na kena caka qori me rawa ni tukuni kina “ni sa guileca na ka rarawa eliu [na veika e vakavuna na rarawa kei na mosi nikua].” (Aisea 65:16-19) Qori ena yaco dina. E sega ni lasu na Kalou, ena vakayacori kece na nona yalayala. Sa na sega ni “tawayaga qai vaka na cemuri cagi” na ka eda cakava. (Dauvunau 2:17, The New English Bible) Ia ena vakainaki dina na bula.

Ia vakacava ena gauna qo? Ena vakainaki dina na nomu bula ke o kila na ka e kaya na iVolatabu kei na inaki ni Kalou me baleta na vuravura? Ena saumi na taro qori ena iotioti ni ulutaga veitaravi qo.

[iVakamacala e ra]

[Kato ena tabana e 6]

 Meda Biuti Vuravura Beka me Qai Vakainaki na Bula?

E vica vata na senitiuri era vakavuvulitaka tiko kina o ira era sega ni kila na inaki ni Kalou me baleta na vuravura, ni dodonu meda biuti vuravura me qai vakainaki dina na bula.

Era kaya eso ni ka tawarairai e sega ni mate rawa e tiko vei keda “a marautaka tu e liu na bula uasivi ni bera ni curu ena yago ni tamata yadua.” (New Dictionary of Theology) Eso tale era kaya ni ka tawarairai e sega ni mate rawa “a vesu tu ena yago me itotogi ni ivalavala ca a cakava ena gauna a bula tu kina mai lomalagi.”—Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature.

O ira na vuku ni Kirisi me vakataki Socrates kei Plato era vakavuvulitaka na vakasama qo: Ke sa vagalalataki mai na yago ni tamata na ka tawarairai e sega ni mate rawa, sa na qai “sereki mai na vanua e veilakoyaki tu kina, na ka lialia e dau cakava, na ka e dau leqataka, na gagadre ca, kei na leqa tale eso e dau sotava na tamata” me rawa ni “lai bula vata kei ira na kalou me tawamudu.”—Plato’s Phaedo, 81, A.

Ena dua na gauna e muri, “na nanuma me baleta na nona sucukaya mai e dua na ka tawarairai e sega ni mate rawa” era dau vakavuvulitaka na vuku ni Kirisi e sa okati tale ga ena nodra ivakavuvuli era tukuna tiko nira iliuliu ni lotu vaKarisito.—Christianity—A Global History.

Veidutaitaka na vakasama qori kei na tolu na ivakavuvuli dina ena iVolatabu:

1. Na inaki ni Kalou me itikotiko tawamudu ni kawatamata na vuravura, e sega ni vanua ni nodra tiko vakawawa me vakatovolei ira kina ke veiganiti mera lai bula vata kei koya e lomalagi. Ke rau talairawarawa ena lawa ni Kalou o Atama kei Ivi, erau se bula tiko ga qo ena vuravura parataisi.—Vakatekivu 1:27, 28; Same 115:16.

2. E levu na lotu era vakavuvulitaka ni tiko vua na tamata e dua na ka tawarairai e sega ni mate rawa, ia e duidui na ka e tukuna na iVolatabu. E sega ni tukuna ni tiko vua na tamata e dua na ka tawarairai e sega ni mate rawa. (Same 146:4; Dauvunau 9:5, 10) A mate dina na imatai ni tamata o Atama qai suka ina qele a buli mai kina. A sega tu ni dua na ka ni bera ni buli, qai lesu ina ituvaki qori ena gauna e mate kina.—Vakatekivu 2:17; 3:19.

3. Na veika totoka eda rawa ni marautaka ena gauna se bera mai e sega ni vakatau ena ka tawarairai e sega ni mate rawa e nanumi ni biuta na yago me lai bula ena dua na vuravura ni yalo, ia e vakatau ena yalayala ni Kalou me baleta na veivakaturi ena vuravura parataisi.—Taniela 12:13; Joni 11:24-26; Cakacaka 24:15.