1, 2. Etɛwu a ka ɖó hudo nǔ, alǒ mɛ e na xlɛ́ ali we é ɖé tɔn, hwenu e a ɖò fí e a ma tuùn ǎ é ɖé é? Nǔ e na xlɛ́ ali mǐ é tɛ Jehovah ka na mǐ?

MǏ NI ɖɔ ɖɔ a ɖò zɔnlin ɖi gbɔn gbetótló ɖaxó ɖé mɛ wɛ. Gbɛmɛ ɖò ɖyɔɖyɔ wɛ, ɖó jɔhɔn ɖaxó e ɖò nyinyi wɛ é ɖò kɔ́ fún gbɔn fí bǐ wɛ. É bɔwǔ ɖɔ a ni bú. Nɛ̌ a ka sixu tuùn ali e a na wlí é gbɔn? A ɖó hudo mɛɖé, alǒ, nùɖé tɔn bonu é na xlɛ́ ali we. É sixu nyí hwe, sunví lɛ, ɖiɖe tò tɔn ɖé, alixlɛ́mɛnú ɖé, alǒ, mɛ e tuùn gbetótló ɔ  mɛ ganji é ɖé. Nǔ taji wɛ é nyí ɖɔ a ni ɖó nǔ alǒ mɛ e na xlɛ́ ali we é ɖé, ɖó fí e a xwè è tuùntuùn sixu xɔ gbɛ̀ nú we.

² Mǐ mɛ bǐ wɛ nɔ mɔ wuvɛ̌ gègě ɖò gbɛmɛ, bɔ hweɖelɛnu ɔ, blewun jɛn mǐ sixu bú. Amɔ̌, bo na dó xlɛ́ ali mǐ ɔ, Jehovah na ayixa mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo. (Jaki 1:17) Mi nú mǐ ni kpɔ́n nǔ e ayixa nyí é kpo lee é nɔ w’azɔ̌ gbɔn é kpo. Enɛ gudo ɔ, mǐ na kplɔ́n nǔ dó lee mǐ sixu kplɔ́n ayixa mǐtɔn gbɔn é, nǔ e wu mǐ ɖó na ɖó sísí nú ayixa mɛ ɖevo lɛ tɔn é kpo lee ayixa mímɛ́ ɖé sixu zɔ́n, bɔ gbɛ̀ mǐtɔn na kpɔ́n te d’eji gbɔn é kpo wu.

3. Etɛ ka nyí ayixa?

³ Ayixa mǐtɔn nyí nùnina jiwǔ ɖé bɔ Jehovah na mǐ. Nùɖé wɛ bo ɖò xò mǐtɔn mɛ, bo nɔ zɔ́n bɔ è nɔ tuùn nǔ ɖagbe ɖò nǔ nyanya mɛ. Biblu Fɔngbe tɔn MAWUXÓWEMA zán xókwin “ayi,” “hǔn,” “ayixa,” kpo “linlin” kpo dó dó gesí nǔ enɛ na. Xókwin Glɛkigbe tɔn e è zán ɖò Biblu mɛ, bɔ è lilɛ dó “ayixa” é sín tinmɛ wɛ nyí “nǔ e mɛɖé tuùn dó éɖesunɔ wu é.” Nú ayixa mǐtɔn ɖò azɔ̌ wà wɛ ganji ɔ, é nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ gbéjé gbɛtɔ́ alɔkpa e mǐ nyí tawun é kpɔ́n. É sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na ɖɔ nugbǒ nú miɖée dó linlin e ɖò ayi gɔngɔn mǐtɔn mɛ é, kpo lee nǔ nɔ cí nú mǐ é kpo wu. É sixu xlɛ́ ali mǐ bɔ mǐ na wà nǔ ɖagbe, lobo nyì alɔ nú nǔ nyanya. É sixu lɛ́ bló bɔ mǐ na ɖó awǎjijɛ hwenu e mǐ wá gbeta e nùnywɛ kpé lɛ é kɔn é, bo na lɛ́ dóhwɛ mǐɖée hwenu e mǐ wá gbeta nyanya lɛ kɔn é.—Kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 5gɔ́ ɔ.

4, 5. (a) Etɛ ka jɛ hwenu e Adamu kpo Ɛvu kpo wɔn ya nú ayixa yetɔn é? (b) Kpɔ́ndéwú Biblu tɔn tɛ lɛ ka kɛnu dó lee ayixa nɔ w’azɔ̌ gbɔn é wu?

 ⁴ Enyi mǐ na ɖótó ayixa mǐtɔn alǒ gbɔ ɔ, mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo wɛ na ɖɔ. Adamu kpo Ɛvu kpo ɖɔ ɖɔ emi kún na ɖótó ayixa emitɔn ó, bɔ wǎgbɔ tɔn ɔ, ye hu hwɛ. Ye wá dóhwɛ yeɖée ɖò gudo mɛ, amɔ̌, hwenu ka ko yì. Ye ko tlitó nú Mawu. (Bǐbɛ̌mɛ 3:7, 8) Ye mɛ ɖokpo ɖokpo ɖó ayixa maɖóblɔ̌ ɖé, bo lɛ́ tuùn ɖɔ tótlítlí nú Mawu nyla, cobo ka wɔn ya nú ayixa yetɔn.

⁵ Ðò akpá ɖevo xwé ɔ, gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ gègě ɖótó ayixa yeɖesunɔ tɔn. Jɔbu nyí kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖé. Ðó é wá gbeta e sɔgbe lɛ é kɔn wutu ɔ, é kpéwú bo ɖɔ: “Ayi ce xò hun xá mì ɖò gbɛ̀ e zán wɛ un ɖè lɛ ɖebǔ mɛ ǎ.” (Jɔbu 27:6) Hwenu e Jɔbu ɖɔ “ayi” tɔn xó é ɔ, ayixa tɔn alǒ nǔ e nɔ d’alɔ ɛ bɔ é nɔ tuùn nǔ ɖagbe ɖò nǔ nyanya mɛ é dó gesí wɛ é ɖè. Amɔ̌, é wá sù hweɖenu bɔ Davidi wɔn ya nú ayixa tɔn, bo tlitó nú Jehovah. Enɛ gudo ɔ, é wá dóhwɛ éɖée syɛnsyɛn, ɖó ayi tɔn “jɛ hun xò xá ɛ jí.” (1 Samuwɛli 24:6) Ayixa Davidi tɔn wɛ ɖò ɖiɖɔ n’i wɛ ɖɔ nǔ e é wà é nyla mɔ̌ nɛ. Nú é ɖótó ayixa tɔn ɔ, é sixu kplɔ́n lee é na nyì alɔ nú nùwanyido enɛ hweɖevonu gbɔn é.

6. Etɛwu mǐ ka sixu ɖɔ ɖɔ ayixa mǐtɔn nyí nùnina ɖé bɔ Jehovah na mǐ?

⁶ Mɛ e ma tlɛ tuùn Jehovah ǎ lɛ é nɔ mɔ ɖɔ nùɖé lɛ tíìn bo nyí ɖagbe bɔ ɖevo lɛ nyí nǔ nyanya. Biblu ɖɔ: ‘Linlin yetɔn lɛ nɔ dóhwɛ ye hweɖelɛnu, bo nɔ jɛ ahwan ye jí hweɖelɛnu.’ (Hlɔmanu lɛ 2:14, 15) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mɛ gègě tuùn ɖɔ mɛhuhu alǒ ajojija nyla. Ye sixu ɖò manywɛ mɛ cobo ka ɖò tóɖó ayixa yetɔn wɛ, enɛ wɛ nyí nǔ e nɔ zɔ́n bɔ ye nɔ tuùn nǔ ɖagbe ɖò nǔ nyanya mɛ, bɔ Jehovah sɔ́ dó xò yetɔn mɛ é. Ye nɔ lɛ́ ɖò  nugbodòdó Mawu tɔn, alǒ, nugbǒ taji ɖěɖee Jehovah sɔ́ d’así nú mǐ, bɔ ye nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ wá gbeta ɖagbe lɛ kɔn ɖò gbɛmɛ lɛ é xwedó wɛ.

7. Etɛwu ayixa mǐtɔn ka sixu wá flú mǐ hweɖelɛnu?

⁷ Amɔ̌, ayixa mǐtɔn sixu flú mǐ hweɖelɛnu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, linlin hwɛhuhu tɔn mǐtɔn lɛ kpo lee nǔ nɔ cí nú mǐ é kpo sixu wà nǔ dó ayixa mǐtɔn wu, bɔ é sixu zɔ́n bɔ mǐ na wlí ali nyanya. È nɔ jɔ kpo ayixa ɖagbe ɖé kpo ǎ. (Bǐbɛ̌mɛ 39:1, 2, 7-12) È nɔ kplɔ́n ɛ wɛ. Bo na dó d’alɔ mǐ ɔ, Jehovah na mǐ gbigbɔ mímɛ́ kpo nugbodòdó lɛ kpo. (Hlɔmanu lɛ 9:1) Mi nú mǐ ni kpɔ́n lee mǐ sixu kplɔ́n ayixa mǐtɔn gbɔn é.

8. (a) Nɛ̌ lee nǔ nɔ cí nú mǐ é ka sixu wà nǔ dó ayixa mǐtɔn wu gbɔn? (b) Etɛ mǐ ka ɖó na nɔ kanbyɔ mǐɖée hwɛ̌ cobo na nɔ wá gbeta ɖé kɔn?

⁸ Mɛɖé lɛ lin ɖɔ tóɖíɖó ayixa mɛtɔn sín tinmɛ wɛ nyí ɖɔ è ni nɔ xwedó lee nǔ nɔ cí nú mɛ é kpowun. Ye lin ɖɔ emi sixu wà nǔ ɖebǔ e jló emi é, nú nǔ ɔ vɛ́ ko sɔgbe kpowun xá lee nǔ nɔ cí nú emi é ɔ nɛ. Amɔ̌, ɖó hwɛhuhu wɛ nɔ xlɛ́ ali lee nǔ nɔ cí nú mǐ é wutu ɔ, enɛ sixu zɔ́n bɔ mǐ zɛ gbě. Lee nǔ nɔ cí nú mǐ é sixu syɛn kaka bo wà nǔ dó ayixa mǐtɔn wu. Biblu ɖɔ: “Gbɛtɔ́ sín ayixa hizi; ayixa tɔn dá hú nǔ bǐ. È sixu gbɔ azɔn n’i ǎ; è sixu mɔ nǔ jɛ ayi tɔn mɛ ǎ.” (Jelemíi 17:9) Enɛ wu ɔ, mǐ sixu jɛ linlin jí ɖɔ nùɖé nyí nǔ ɖagbe, adi nǔ nyanya ka wɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, hwɛ̌ cobonu Pɔlu na huzu Klisanwun ɔ, é nɔ doya nú togun Mawu tɔn syɛnsyɛn, bo tlɛ nɔ lin ɖɔ nǔ ɖagbe wà wɛ emi ɖè. Ðò linlin tɔn mɛ ɔ, ayixa ɖagbe ɖé wɛ é ɖó ɖɔ wɛ é ɖè. Amɔ̌, é wá ɖɔ ɖò nukɔnmɛ ɖɔ: “Aklunɔ wɛ nyí mɛ e nɔ ɖɔhwɛ dó mì é.”  (1 Kɔlɛntinu lɛ 4:4; Mɛsɛ́dó 23:1; 2 Timɔtée 1:3) Hwenu e Pɔlu kplɔ́n nǔ dó nǔ e Jehovah nɔ lin dó nǔ e wà wɛ é ɖè é wu é ɔ, é mɔ ɖɔ emi ɖó na ɖyɔ. É ɖò wɛn ɖɔ, hwɛ̌ cobonu mǐ na wà nùɖé ɔ, mǐ ɖó na nɔ kanbyɔ mǐɖée ɖɔ: ‘Etɛ Jehovah ka jló ɖɔ má wà?’

9. Etɛ ka nyí tinmɛ è ni ɖi xɛsi nú Mawu tɔn?

⁹ Nú a yí wǎn nú mɛɖé ɔ, a nɔ ba na wà nǔ e na vɛ́ n’i é ǎ. Ðó mǐ yí wǎn nú Jehovah wutu ɔ, mǐ jló na wà nǔ ɖebǔ e na vɛ́ n’i é ǎ. Xɛsi e mǐ nɔ ɖi bo ma nɔ ba na dó xomɛsin nú Jehovah ǎ é ɖó na syɛn. Mǐ mɔ enɛ ɖò kpɔ́ndéwú Nɛɛmíi tɔn mɛ. É gbɔn Tokpɔngán e é nyí é sín yɛkan mɛ bo dó jɛ dɔkun ǎ. Aniwu? É tinmɛ ɖɔ “ɖó sísí e un ɖó nú Mawu ɔ wutu” alǒ xɛsi e é ɖi n’i é wutu. (Nɛɛmíi 5:15) Nɛɛmíi jló na wà nǔ ɖebǔ e na vɛ́ nú Jehovah é ǎ. Nɛɛmíi ɖɔhun ɔ, xɛsi nɔ ɖi mǐ lɔ bɔ mǐ nɔ ba na wà nǔ e na dó xomɛsin nú Jehovah é ǎ. Mǐ sixu kplɔ́n nǔ e nɔ nyɔ́ Jehovah sín nukúnmɛ lɛ é gbɔn Biblu xixa gblamɛ.—Kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 6gɔ́ ɔ.

10, 11. Nugbodòdó Biblu tɔn tɛ lɛ ka sixu d’alɔ mǐ, bɔ mǐ na wá gbeta ɖagbe lɛ kɔn ɖò ahan syɛnsyɛn nunu linu?

¹⁰ Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Klisanwun ɖé sixu wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ emi na nu ahan alǒ gbɔ. Nugbodòdó tɛ lɛ ka sixu d’alɔ ɛ bɔ é na wá gbeta ɖagbe ɖé kɔn? Ðé lɛ ɖíe: Biblu gbɛ́ ɖɔ è ni ma nu ahan ó ǎ. Nugbǒ ɔ, é ɖɔ nú mǐ ɖɔ vɛ̌ɛn nyí nùnina ɖé sín Jehovah gɔ́n. (Ðɛhan 104:14, 15) É ɖò mɔ̌ có, Jezu ɖɔ nú ahwanvu tɔn lɛ ɖɔ ye ni ma ɖ’alɔ ɖò “ahan nu dingan” mɛ ó. (Luki 21:34) Pɔlu ɖesu ɖɔ nú Klisanwun lɛ ɖɔ ye ni nyì alɔ nú ‘nǔ wà zɛ jlɛ̌ wu, kpo ahannumu kpo.’ (Hlɔmanu lɛ 13:13) É ɖɔ ɖɔ ahannumunɔ lɛ ɖě kún “na mɔ tɛn ɖò axɔsuɖuɖu Mawu tɔn mɛ ó.”—1 Kɔlɛntinu lɛ 6:9, 10.

 ¹¹ Klisanwun ɖé sixu kanbyɔ éɖée ɖɔ: ‘Tɛn tɛ mɛ ahan syɛnsyɛn ka ɖè nú mì? Un ma mɔ ǎ ɔ, un nɔ vo ǎ wɛ à? Ahan syɛnsyɛn wɛ un nɔ nu cobo nɔ ɖeji dó nyiɖée wu hugǎn à? Un ka nɔ kpéwú bo nɔ ɖɔ bǎ lě mɛ wɛ un na nu ɖó, azɔn nabi lě wɛ un na nu à? * Enyi è ma na xwlé ahan syɛnsyɛn mɛ ɖò ayiɖeɖayi ɖé sín tɛnmɛ ǎ ɔ, un ka sixu nɔ tɛn tɔn mɛ yì fó xá xɔ́ntɔn ce lɛ à?’ Mǐ sixu byɔ Jehovah ɖɔ é ni d’alɔ mǐ bonu mǐ ni wá gbeta e nùnywɛ kpé lɛ é kɔn. (Xà Ðɛhan 139:23, 24.) Mɔ̌ mɛ ɔ, ayixa mǐtɔn kplɔ́n wɛ mǐ ɖè, bonu é na nɔ sɔgbe xá nugbodòdó Biblu tɔn lɛ nɛ. Amɔ̌, lee mǐ na mɔ gbɔn é ɔ, é lɛ́ byɔ nǔ hú mɔ̌.

12, 13. Etɛwu ayixa mǐtɔn ka sixu gbɔn vo nú ayixa mɛ ɖevo lɛ tɔn? Nɛ̌ mǐ ka sixu ɖeɖɛ vogbingbɔn enɛ lɛ gbɔn?

¹² Ayixa mɛ lɛ bǐ tɔn wɛ nyí ɖokpo ɔ ǎ. Ayixa towe sixu yí gbè nú we bɔ a na wà nùɖé, bɔ mɛ ɖevo tɔn ka na gbɛ́ n’i. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, a sixu wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ emi na nu ahan syɛnsyɛn, bɔ mɛ ɖevo ka na ɖɔ ɖɔ emilɛ kún ɖó na nu ó. Etɛwu mɛ wè ka sixu lin nǔ vovo dó nǔ enɛ wu?

¹³ Linlin e mɛɖé nɔ ɖó dó nùɖé wu é ɔ, hwɛhwɛ wɛ é nɔ sín fí e mɛ ɔ sù ɖè é, linlin e xwédo tɔn nɔ ɖó dó nǔ ɔ wu é, nǔ e mɛ ɔ ɖesu ko mɔ kpɔ́n ɖò gbɛ̀ tɔn mɛ lɛ é kpo nǔ ɖevo lɛ kpo wu. Nú nǔ e ɖu ahan syɛnsyɛn xó ɔ é ɔ, vlafo mɛ e é ko nɔ vɛwǔ na ɖ’ayǐ bɔ é na ɖó dogbó nú bǎ e mɛ é nɔ nu ahan ɖó é sixu wá gbeta ɔ kɔn  ɖɔ emi kún sɔ́ na nu ɖě ó. (1 Axɔsu lɛ 8:38, 39) Enɛ wu ɔ, nú a xwlé ahan syɛnsyɛn mɛɖé bonu é gbɛ́ ɔ, nɛ̌ a ka na wà nǔ gbɔn? Xomɛ na sìn we wɛ à? A na ɖɔ dandan jɛn é na nu wɛ à? A na kàn nǔ e wu é gbɛ́ é byɔ ɛ wɛ à? Eǒ, ɖó a ɖó sísí nú ayixa tɔn wutu.

14, 15. Ninɔmɛ tɛ ka dɔn tagba wá ɖò Pɔlu sín azǎn gbè? Wě ɖagbe tɛ Pɔlu ka ɖè xá mɛ?

¹⁴ Ðò mɛsɛ́dó Pɔlu hwenu ɔ, ninɔmɛ ɖé wá xwetɔ́n bo xlɛ́ lee ayixa lɛ ma sixu nyí ɖokpo ɔ ǎ gbɔn é. È nɔ ko zán lan e è nɔ wá sà ɖò axi mɛ é ɖé lɛ ɖò vodun núwiwa lɛ mɛ bo nɔ lɛ́ xwlé vodun lɛ. (1 Kɔlɛntinu lɛ 10:25) Pɔlu lin ɖɔ lan enɛ lɛ xixɔ ɖu kún nyla ó. Nú éyɛ ɔ, nùɖuɖu lɛ bǐ xwii wɛ gosin Jehovah gɔ́n. Amɔ̌, nɔví e ko sɛ̀n vodun wá yì lɛ é ɖé lɛ nɔ lin nǔ vo. Ye mɔ ɖɔ lan enɛ lɛ ɖuɖu nyla. Pɔlu ka lin nǔ gbɔn lě wɛ à: ‘Ayixa ce dóhwɛ mì ǎ. Un ɖó acɛ bo na ɖu nǔ e jló mì é.’

¹⁵ Pɔlu lin tamɛ kpɔ́n gbɔn mɔ̌ ǎ. Lee nǔ cí nú nɔví tɔn lɛ é ɖu ayi mɛ n’i kaka bɔ é ɖò gbesisɔmɛ bo na jó nǔ e sín acɛ é ɖó lɛ é dó. Pɔlu ɖɔ ɖɔ mǐ kún ɖó na “wà nǔ bo na nyɔ́ ɖò mǐɖée sí” ó. É ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Ðó Klisu ɔ wà nǔ bo na nyɔ́ ɖò éɖée sí ǎ.” (Hlɔmanu lɛ 15:1, 3) Jezu ɖɔhun ɔ, nǔ mɛ ɖevo lɛ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú Pɔlu hú éɖesunɔ tɔn.—Xà 1 Kɔlɛntinu lɛ 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Etɛwu mǐ ma ka ɖó na dóhwɛ nɔví mǐtɔn nú nǔ e ayixa tɔn yí gbè n’i bɔ é wà é ǎ?

¹⁶ Nú ayixa mɛ ɖevo tɔn ka yí gbè n’i b’ɛ nɔ wà nǔ e mǐdɛɛ lɛ mɔ vlafo dó mɔ nǔ e nyla é ɔ ka ló? Mǐ ɖó na cɔ́ mǐɖée tawun bo na jɛ xó mɔ ɖɔ dó nǔ wu jí, bo lɛ́ zyan vǎ d’eji ɖɔ hwɛ mǐtɔn wɛ jɔ bɔ mɛ ɖě ɔ kú hwɛ ǎ. (Xà Hlɔmanu lɛ 14:10.) Jehovah na mǐ ayixa bonu mǐ  na dó dá hwɛ nú mɛ ɖevo lɛ ǎ, loɔ, bo na dó ɖɔhwɛ xá mǐɖesu wutu wɛ. (Matie 7:1) Mǐ na ba ɖɔ gbeta mǐɖesunɔ tɔn lɛ ni dɔn kínklán wá agun ɔ mɛ gbeɖé ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, mǐ nɔ ba ali e nu mǐ sixu xò wanyiyi kpo bǔninɔ kpo sín kàn ɖè lɛ é.—Hlɔmanu lɛ 14:19.

17. Etɛ ka ko jɛ dó ayixa mɛɖé lɛ tɔn wu?

¹⁷ Mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ wlan ɖɔ: “Mi ɖó ayixa mímɛ́.” (1 Piyɛ́ɛ 3:16) É blawu ɖɔ nú mɛ lɛ fɔ́n bo ɖò ya wɔn nú nugbodòdó Jehovah tɔn lɛ wɛ ɔ, wǎgbɔ tɔn ɔ, ayixa yetɔn sɔ́ nɔ gb’akpá ɖebǔ nú ye ǎ. Pɔlu ɖɔ dó  ayixa mɔhun wu ɖɔ “gan zozo wɛ è dó ɖó wuntun” i. (1 Timɔtée 4:2) A ko jì myɔ b’ɛ syɛn tawun kpɔ́n à? Nú nǔ mɔhun jɛ ɔ, fí e è jì myɔ ɔ dó é nɔ kú atli, bɔ nú nùɖé jɛ finɛ ɔ, è sɔ́ nɔ tuùn ǎ. Nú mɛɖé nɔ fɔ́n bo nɔ ɖò nǔ nyanya wà wɛ ɔ, ayixa tɔn sixu wá kú atli, bɔ hwenu ɖò yiyi wɛ ɔ, é na wá gbɛ́ azɔ̌.

18, 19. (a) Etɛ hwɛ didó mɛɖée alǒ winnya e na hu mǐ é ka sixu kplɔ́n mǐ? (b) Nú mǐ nɔ dóhwɛ mǐɖée, ɖó hwɛ e mǐ hu bo ka ko lɛkɔ sín gudo lɛ é wu ɔ, etɛ mǐ ka sixu wà?

¹⁸ Nú mǐ ɖò hwɛ dó mǐɖée wɛ hǔn, ayixa mǐtɔn wɛ sixu ko ɖò ɖiɖɔ nú mǐ wɛ ɖɔ mǐ wà nǔ e ma sɔgbe ǎ é ɖé nɛ. Enɛ sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na ɖó kɛ́n nǔ e mǐ wà é jí, bo ɖó nǔ wiwa gbɔn mɔ̌ te. Mǐ jló ɖɔ nǔ e mǐ wà nyì dò lɛ é ni kplɔ́n nǔ mǐ, bonu mǐ ma lɛ́ wá wà ye hweɖevonu ó. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Davidi hu hwɛ fɛɛ có, ayixa tɔn  ka sísɛ́ ɛ bɔ é lɛkɔ sín hwɛ tɔn gudo. Nǔ e é wà é vɛ́ n’i bɔ é kanɖeji ɖɔ emi na nɔ setónú nú Jehovah ɖò nukɔnmɛ. Kpo nǔ e Davidi mɔ kpɔ́n lɛ é kpo ɔ, é sixu ɖɔ dó Jehovah wu ɖɔ é “nyɔ́, [é] ɖò gbesisɔmɛ bo na sɔ́ hwɛ kɛ mɛ.”—Ðɛhan 51:3-21; 86:5; kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 7gɔ́ ɔ.

¹⁹ Amɔ̌, mɛɖé sixu lɛ́ kpó ɖò hwɛ dó éɖée wɛ, ɖó nǔ e é wà nyì dò bo ko lɛkɔ sín gudo b’ɛ lín é ɖé wu. Nú mɛɖé nɔ ɖò hwɛ dó éɖée wɛ magbokɔ ɔ, é sixu sè wuvɛ̌, é na lɛ́ zɔ́n bɔ mɛ ɔ sixu mɔ ɖɔ emi nyí nùvɔnɔ. Nú é nɔ cí mɔ̌ nú we hweɖelɛnu hǔn, flín ɖɔ emi kún sixu vɔ́ nǔ e ko jɛ wá yì é jlaɖó ó. Enyi a tuùn nǔ ɔ ganji cobo wà nyì dò hwe ɔ nu, alǒ, manywɛ mɛ wɛ a ɖè bo wà hǔn, mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ Jehovah ko sɔ́ hwɛ kɛ we bǐ mlɛ́mlɛ́, bo ko súnsún hwɛ enɛ lɛ bǐ. Mɛ mímɛ́ wɛ a nyí  ɖò Jehovah nukɔn dìn, enɛ wu ɔ, tuùn ɖɔ nǔ e wà wɛ a ɖè dìn é sɔgbe. Ayi towe sixu kpó ɖò hwɛ dó we wɛ, amɔ̌, Biblu ɖɔ: “Mawu hugǎn ayi mǐtɔn.” (Xà 1 Jaan 3:19, 20.) Enɛ xlɛ́ ɖɔ wanyiyi tɔn kpo hwɛsɔkɛ mɛ tɔn kpo hugǎn hwɛ e mǐ nɔ dó mǐɖée é ɖebǔ alǒ winnya e sixu hu mǐ é. A sixu ɖeji ɖɔ Jehovah ko sɔ́ hwɛ kɛ we. Nú mɛɖé yí gbè nú hwɛsɔkɛ mɛ Jehovah tɔn ɔ, ayixa tɔn na nɔ fífá mɛ, bɔ éɖesu sixu sɛ̀n Mawu kpo awǎjijɛ kpo.—1 Kɔlɛntinu lɛ 6:11; Eblée lɛ 10:22.

20, 21. (a) È sɔnǔ nú wema elɔ bonu é na d’alɔ we nú a na wà etɛ? (b) Mɛɖesúsínínɔ tɛ Jehovah ka na mǐ? Nɛ̌ mǐ ka ɖó na zán gbɔn?

²⁰ È sɔnǔ nú wema elɔ bonu é na d’alɔ we, nú a na kplɔ́n ayixa towe, bonu é na mɔ tɛn dó gb’akpá nú we, bo lɛ́ cyɔn alɔ jǐ towe ɖò azǎn gudogudo tɔn elɔ lɛ e vɛwǔ é mɛ. É na lɛ́ d’alɔ we bɔ a na zán nugbodòdó Biblu tɔn lɛ ɖò ninɔmɛ vovo lɛ mɛ ɖò gbɛzán towe mɛ. É ɖò wɛn ɖɔ wema elɔ kún slɛ́ sɛ́n e ɖɔ nǔ dó ninɔmɛ lɛ bǐ nu lɛ é ó. “Klisu sín sɛ́n ɔ” e jinjɔn nugbodòdó lɛ jí é glɔ́ wɛ mǐ ɖè. (Galatinu lɛ 6:2) Mǐ nɔ ba hwɛjijɔ dó wà nǔ nyanya bo nɔ ɖɔ ɖɔ sɛ́n ɖě kún ɖɔ nǔ dó ali enɛ nu tawun ó ǎ. (2 Kɔlɛntinu lɛ 4:1, 2; Eblée lɛ 4:13; 1 Piyɛ́ɛ 2:16) É nyɔ́ wà ɔ, mǐ nɔ zán mɛɖesúsínínɔ mǐtɔn dó xlɛ́ ɖɔ mǐ yí wǎn nú Jehovah.

²¹ Nú mǐ nɔ lin tamɛ dó nugbodòdó Biblu tɔn lɛ jí bo nɔ lɛ́ zán ye hǔn, “hlɔnhlɔn nǔlinkpɔ́n tɔn” mǐtɔn kplɔ́n wɛ mǐ ɖè bo nɔ lɛ́ lin tamɛ mɛ kpɔ́n Jehovah ɖɔhun nɛ. (Eblée lɛ 5:14, nwt) Nǔ e mɛ é na tɔ́n kɔ dó é wɛ nyí ɖɔ mǐ na ɖó ayixa e è kplɔ́n é ɖé, bɔ é na xlɛ́ ali mǐ ɖò gbɛzán mǐtɔn mɛ, bo na lɛ́ d’alɔ mǐ bɔ mǐ na hɛn mǐɖée ɖò wanyiyi Mawu tɔn mɛ.