Wěɖexámɛ enɛ lɛ gbɛ́ adǎnwanu lɛ, ɖi yovótú, cakaviwun alǒ nǔ mɔhun ɖevo zinzan dó jɛhun dó mɛɖée jí, bonu mɛ ɖevo lɛ ni ma wà nǔ dó mɛ wu ó. Ðǒ ayi nǔ elɔ lɛ e bɔ d’ewu lɛ é wu:

Ðò Jehovah sín nukúnmɛ ɔ gbɛ̀, ɖò taji ɔ gbɛ̀ gbɛtɔ́ tɔn nyí nǔ mímɛ́. Ðɛhanwlantɔ́ Davidi tuùn ɖɔ Jehovah “gɔ́n wɛ gbɛ̀ ɔ jɔ sín.” (Ðɛh. 36:10) Enɛ wu ɔ, enyi Klisanwun ɖé wá gbeta ɔ kɔn bo na zán adǎnwanu lɛ dó jɛhun dó éɖée alǒ dó nǔɖokan tɔn lɛ jí ɔ, é ɖó na wà nǔ e wu é kpé é bǐ, bo na nyì alɔ nú mɛhuhu lobo na huzu hunxɔ́ɖutɔ́ ǎ.​—Sɛ́n. 22:8; Ðɛh. 51:16.

È zán nǔ ɖebǔ bo na dó jɛhun dó mɛɖée jí ɔ, è sixu kɔn hun kɔn nyì ayǐ, amɔ̌, tú zinzan nɔ zɔ́n bɔ mɛhuhu nɔ bɔkun, é sixu nyí ɖò manywɛ mɛ alǒ kpo jlǒ kpo. * Gɔ́ na ɔ, enyi axansunxo e ko ɖò síjasíja jí é ɖé mɔ ɖɔ mɛ e xwé emi wá é ɖó adǎnwanu ɖé ɔ, ninɔmɛ ɔ nɔ syɛn d’eji bo sixu dɔn kú wá.

Ee Jezu ɖɔ nú ahwanvu tɔn lɛ ɖɔ ye ni hɛn hwǐ, ɖò zǎn gudo tɔn e jɛ nukɔn nú kú tɔn é mɛ é ɔ, hunjijɛ dó mɛɖée jí wɛ ɖò ayi tɔn mɛ ǎ. (Luk. 22:36, 38) É nyɔ́ wà ɔ, Jezu ɖɔ ye ni hɛn hwǐ bo na dó kplɔ́n nǔ taji ɖé ye, é wɛ nyí ɖɔ  hwenu e mɛ lɛ tlɛ na nyì ahwan wá, bo na huzu kpannukɔn ye é ɔ, ye kún ɖó na xò daka ó. (Luk. 22:52) Ee Piyɛ́ɛ sɔ́ hwǐ lɛ ɖokpo dó kpa tó mɛsɛntɔ́ vɔsanúxwlémawutɔ́ ɖaxó ɔ tɔn é ɔ, Jezu ɖegbe n’i ɖɔ: “Sɔ́ hwǐ towe ɖó tɛn tɔn mɛ.” Enɛ gudo ɔ, Jezu ɖè nugbǒ taji ɖokpo tɔ́n, nugbodòdó ɖé wɛ, bo nɔ xlɛ́ ali ahwanvu tɔn lɛ kaka jɛ égbé. É ɖɔ: “Mɛ e nɔ sɔ́ hwǐ dó fun ahwan na ɔ, hwǐ kú wɛ é na kú.”​—Mat. 26:51, 52.

Sɔgbe xá Micée 4:3 ɔ, togun Mawu tɔn na “sɔ́ hwǐ yetɔn dó tun alǐn na, bo na sɔ́ hwǎn yetɔn dó tun gyankpa na.” Nǔ enɛ e nɔ ɖè Klisanwun nugbǒ lɛ xlɛ́ é sɔgbe xá xó e gbigbɔ mímɛ́ sɔ́ d’ayi mɛ nú mɛsɛ́dó Pɔlu é: “Mi ma nɔ zé nǔ nyanya dó sú nǔ nyanya xɔ mɛɖebǔ ó . . . Enyi mi kpéwú hǔn, mi tɛnkpɔn gbɔn alɔkpa bǐ mɛ lee mi kpéwú gbɔn é, bo nɔ fífá mɛ xá gbɛtɔ́ lɛ bǐ.” (Hlɔ. 12:17, 18) Pɔlu mɔ wuvɛ̌ gègě kaka bɔ adǎn lɛ́ gbò è ɖò ajotɔ́ lɛ lɔ mɛ có, é zán gbɛ̀ sɔgbe xá xó e éɖesunɔ wlan lɛ é, bo lɔn gbeɖé bo sɔ́ ayijayǐ mɛ ninɔ éɖesunɔ tɔn ɖó ta bo xò nugbodòdó Biblu tɔn lɛ nyì kɛ́n ǎ. (2 Kɔ. 11:26, nwt) É nyɔ́ wà ɔ, é ɖeji dó Jehovah kpo nùnywɛ e ɖò Xó Tɔn mɛ é kpo wu, nùnywɛ enɛ ɔ ka “nyɔ́ hú ahwanfunnu lɛ.”​—Nùt. 9:18.

Klisanwun lɛ nɔ kpɔ́n gbɛ̀ dó mɔ nǔ e xɔ akwɛ tawun hú nǔɖokan lɛ é. “Gbɛtɔ́ na bo ɖó nǔ gbɔn ɖebǔ ɔ, gbɛ̀ jɔ gbɛ̀ ɔ ɖò dɔkun tɔn lɛ mɛ ǎ.” (Luk. 12:15) Enɛ wu ɔ, enyi gbè fífá ma kpéwú bo lɛkɔ nú ajotɔ́ axansunxo ɖé ǎ ɔ, Klisanwun e ɖó nùnywɛ lɛ é nɔ xwedó nugbodòdó e ɖò xó Jezu tɔn elɔ mɛ é: “Mɛɖé wà nǔ nyanya nú we hǔn, ma ba hlɔn tɔn ó.” É tlɛ sixu byɔ ɖɔ mǐ ni jó è dó bonu é ni fɔ nǔ e ba wɛ é ɖè lɛ é bǐ. (Mat. 5:39, 40; Luk. 6:29) * Nǔ ɖagbe hugǎn ɔ wɛ nyí ɖɔ a ni sɔnǔ ɖ’ayǐ bá glɔ́n ali nú ninɔmɛ mɔhun lɛ. Nú mǐ nyì alɔ nú “goyiyi e dɔkun jijɛ nɔ zɔ́n mɛ é,” bonu mɛ e ɖò xá mǐtɔn mɛ lɛ é tuùn mǐ ɖɔ mǐ nyí Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn fífá-kàn-xotɔ́ lɛ ɔ, mǐ na dɔn ayi axansunxo lɛ tɔn wá mǐɖée jí ǎ.​—1 Jaan 2:16; Nùx. 18:10.

Klisanwun lɛ nɔ ɖó sísí nú ayixa mɛ ɖevo lɛ tɔn. (Hlɔ. 14:21) Enyi nùɖitɔ́ hàtɔ́ lɛ wá tuùn ɖɔ hagbɛ̌ agun ɔ tɔn ɖé ɖó tú, bo nɔ dó jɛhun dó éɖée jí ɔ, é sixu cí kliwun nú ye mɛ ɖé lɛ bo tlɛ sixu lɛ́ nyí afɔklɛ́nnú nú ye. Wanyiyi nɔ sísɛ́ mǐ bɔ nǔ mɛ ɖevo lɛ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ hú mǐɖesunɔ tɔn, nú é na bo tlɛ byɔ ɖɔ mǐ ni xò nǔ e sín acɛ mǐ ɖó lɛ é nyì kɛ́n ɔ nɛ.​—1 Kɔ. 10:32, 33; 13:4, 5.

Klisanwun lɛ nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ sɔ́ kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖ’ayǐ. (2 Kɔ. 4:2; 1 Pi. 5:2, 3) Nú è ɖè wě xá Klisanwun ɖé bonu é lɛ́ kpó ɖò tú zán dó jɛhun dó éɖée jí wɛ ɔ, è sixu kpɔ́n ɛ dó mɔ mɛ e ma sɔ́ ɖò kpɔ́ndéwú ɖagbe nyí wɛ ǎ é ɖé. Enɛ wu ɔ, é na jɛxa bo na ɖó azɔ̌ lɛ alǒ wǔjɔmɛzɔ́ bunɔ lɛ ɖò agun ɔ mɛ ǎ. Nǔ ɖokpo ɔ wɛ é na nyí nú Klisanwun e agbazazɔ́ tɔn nɔ byɔ ɖɔ é ni hɛn tú é. É na nyɔ́ hugǎn ɖɔ é ni ba azɔ̌ ɖevo! *

Klisanwun ɖé ɖesu wɛ na wá gbeta ɖé kɔn dó lee é na jɛhun dó éɖée, xwédo tɔn alǒ nǔɖokan tɔn lɛ jí gbɔn é wu; éɖesu wɛ na lɛ́ wá gbeta ɖé kɔn dó azɔ̌ e é na wà é wu. Amɔ̌, flín ɖɔ nugbodòdó Biblu tɔn lɛ nɔ ɖè nùnywɛ Mawu tɔn kpo wǎn e é yí nú mǐ é kpo xlɛ́. Enɛ wu ɔ, Klisanwun e zin ɖò gbigbɔ lixo lɛ é nɔ zɔ́n dó nugbodòdó enɛ lɛ jí, bo nɔ wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ emi kún na hɛn adǎnwanu ɖé dó jɛhun dó emiɖée jí ó. Ye tuùn ɖɔ ayijayǐ jɔ ayijayǐ e na nɔ ayǐ sɔyi é nɔ wá nú mɛ ɖěɖee nɔ xlɛ́ ɖɔ emi ɖeji dó Mawu wu, lobo nɔ zán gbɛ̀ sɔgbe xá nugbodòdó e ɖò Biblu mɛ lɛ é é.​—Ðɛh. 97:10; Nùx. 1:33; 2:6, 7.