Palaɖisi! Alɔnuwema tomɛyiyi tɔn e nɔ ɖó sinmɛ gègě lɛ é sín nùxwlémɛ lɛ sixu dɔn mǐ, é wɛ nyí ɖɔ mǐ na dó jɔmɛhun yì palaɖisi enyíì, ee ɖò fí línlín ɖé é mɛ, bo na yì gbɔjɛ lobo wɔn ya nú linkpɔ́n kpo wuvɛ̌ mǐtɔn lɛ kpo bǐ. Amɔ̌, lee mǐ bǐ tuùn gbɔn é ɔ, hwenu e mǐ na lɛkɔ wá xwé é ɔ, lee nǔ lɛ ɖè gbɔn bɔ mǐ yì é jɛn ye na kpó ɖè.

É ɖò mɔ̌ có, lee akpàkpà nɔ sɔ́ mɛ gbɔn dó palaɖisi wu é jiwǔ tawun. Mǐ sixu gɔn nǔ elɔ lɛ kanbyɔ mǐɖée ǎ: ‘Palaɖisi enyíì ɔ lɛ́ nyí nǔ ɖevo hú dlɔ̌ ɖé kpowun wɛ à? Enyi mɔ̌ wɛ ɔ, etɛwu akpàkpà ka nɔ sɔ́ mɛ d’ewu? Nǔ ka sixu wá nyí mɔ̌ gbè ɖokpo à?’

Nú xwè kanweko mɔkpan ɔ, palaɖisi xó ɔ ko ɖu ayi mɛ nú mɛ lɛ. Mɛ gègě tíìn bɔ xó e Biblu ɖɔ bo ɖɔ ɖɔ “jikpá ɖokpo [ɖò] Edɛni, ɖò zǎnzǎnhweji wà jí” é wɛ fɔ́n jlǒ yetɔn nyite. Etɛwu jikpá enɛ ka dɔn mɛ sɔmɔ̌? Tan ɔ ɖɔ nú mǐ dó Jehovah Mawu wu ɖɔ: “É bló bɔ atín alɔkpa alɔkpa e nyɔ́ kpɔ́n, bɔ sínsɛ́n yetɔn nyɔ́ ɖu lɛ wú ɖò jikpá ɔ mɛ.” Fí ɖɛkpɛɖɛkpɛ e nyɔ́ nɔ é ɖé wɛ jikpá enɛ nyí. Nǔ e lɛ́ dɔn mɛ hú bǐ é wɛ nyí ɖɔ ‘atín e sínsɛ́n tɔn nɔ na gbɛ̀ mɛ ɔ wú ɖò jikpá ɔ tɛntin.’​—Bǐbɛ̌mɛ 2:8, 9.

Gɔ́ na ɔ, tan Bǐbɛ̌mɛ tɔn ɔ ɖɔ ɖɔ tɔ̀ ɛnɛ nɔ sà sín jikpá ɔ mɛ. Tɔsisa enɛ lɛ wè tíìn bɔ è lɛ́ tuùn ye égbé, ye wɛ nyí Tigli kpo Eflati kpo. (Bǐbɛ̌mɛ 2:10-14) Tɔ̀ wè enɛ lɛ nɔ gbɔn fí e è nɔ ylɔ ɖɔ Irak égbé, bo ɖò Pɛsi hwexónu tɔn mɛ é, lobo nɔ sà dó golfe Persique mɛ.

É ɖò wɛn ɖɔ palaɖisi ayikúngban jí tɔn ɔ ɖò aca Pɛsinu lɛ tɔn mɛ. Avɔ Pɛsinu lɛ tɔn xwè kanweko 16gɔ́ ɔ tɔn ɖé ɖò nǔ xóxó sɛxwetɛn e è tɛ́ alɔlyɛnzɔ́wiwa sín nǔ lɛ ɖó ɖò Philadelphie, ɖò Pennsylvanie, États-Unis é, bo xlɛ́ jikpá e è mɛ dǒ lɛlɛ̌ dó é ɖé, bɔ è ɖè atín lɛ kpo folowa lɛ kpo d’emɛ dó b’acɔ́ na. Xógbe e Pɛsinu lɛ nɔ zán nú “jikpá e è mɛ dǒ lɛlɛ̌ dó é” sín tinmɛ lɛ́vɔ nyí “palaɖisi,” bɔ nǔ e è ɖè dó avɔ ɔ mɛ lɛ é nyí xlɛ̌ mɔjɛmɛ e Biblu na dó jikpá Edɛni tɔn ɖɛkpɛɖɛkpɛ ɔ wu lɛ é tɔn.

Nugbǒ ɔ, gbè gègě kpo aca gègě kpo mɛ wɛ è ko vɔ́ tan palaɖisi tɔn ɔ kpi ɖè gbɔn gbɛ̀ ɔ mɛ. Hwenu e xwédo lɛ sɛ̀ tɛn yì ayikúngban ɔ sín akpá ɖevo lɛ xwé é ɔ, ye nɔ hɛn tan dòdó ɔ e è vɔ kpi é ɖé lɛ yì dɔ̌n, bɔ xwè ɖò xwè jí jɛ wɛ ɔ, nùɖiɖi kpo xɛxó ɖěɖee gbakpé xá ɔ mɛ lɛ é kpo nɔ cáká ɖó kpɔ́ xá. Kaka jɛ égbé ɔ, mɛ lɛ nɔ yawu ylɔ fí ɖěɖee nyɔ́ ɖɛkpɛ tawun lɛ é ɖɔ palaɖisi.

Nǔdobatɔ́ ɖé lɛ ɖɔ ɖɔ emi mɔ fí e palaɖisi e bú é nɔ é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, hwenu e ahwangán sunvinɔ Grande-Bretagne tɔn Charles Gordon yì Seychelles ɖò 1881 é ɔ, tɔdo e è nɔ ylɔ ɖɔ Vallée de Mai, b’ɛ nyí Gǔ Gbɛ̀ ɔ tɔn (patrimoine mondial) sín nɔtɛn ɖé dìn é sín ɖɛkpɛ jiwǔ ɖò nukún tɔn mɛ sɔmɔ̌ b’ɛ ɖɔ ɖɔ é wɛ nyí jikpá Edɛni tɔn ɔ. Ðò xwè kanweko 15gɔ́ ɔ mɛ ɔ, hwenu e tɔjihunkuntɔ́ Italie-nu Christophe Colomb yì tɔtɛntinto Hispaniola tɔn, ee nyí République dominicaine kpo Haïti kpo dìn é mɛ é ɔ, é kanbyɔ éɖée ɖɔ jikpá Edɛni tɔn ɔ mɔ wɛ emi ka lɛ́vɔ ɖè à jí.

Ðiɖe tò tɔn hwexónu tɔn e è gbajɛ̌mɛ na é 190 jɛji wɛ ɖò wema hwenuxó tɔn e nɔ nyí Mapping Paradise é mɛ, bɔ gègě xlɛ́ hwenu e Adamu kpo Ɛvu kpo ɖò Edɛni mɛ é. Ðokpo ɖ’emɛ bo nyí Beatus de Liébana xwè kanweko 13gɔ́ ɔ tɔn tɔn, bo tíìn sɔmɔ̌ ǎ. Ðò ɖiɖe tò tɔn enɛ sín ta nu ɔ, è xá fí ɖé bo ɖè palaɖisi ɖó tɛntin tɔn. Tɔ̀ ɛnɛ nɔ sà sín zwe tɔn lɛ ɖokpo ɖokpo jí, ye wɛ nyí “Tigli,” “Eflati,” “Pison” kpo “Geon” kpo, bɔ è lin ɖɔ ye nɔte nú sinsɛn Klisanwun tɔn e gbakpé wɛkɛzo ɛnɛ lɛ bǐ mɛ é. Ðiɖe mɔhun lɛ xlɛ́ ɖɔ enyi è ma tlɛ sɔ́ tuùn fí e Palaɖisi dòdó ɔ nɔ é ǎ ɔ, lee é cí é kpó ɖò mɛ dɔn wɛ kaka jɛ égbé.

È tuùn xó lómílómí wlantɔ́ Angleterre-nu xwè kanweko 17gɔ́ ɔ tɔn John Milton, ɖó xó lómílómí  Le Paradis perdu e é wlan é wu; é jinjɔn tan Bǐbɛ̌mɛ tɔn e ɖɔ xó dó hwɛ e Adamu hu, bɔ è nya ɛ sín Edɛni mɛ é jí. É ɖɔ xó dó gbɛ̀ mavɔmavɔ ɖò ayikúngban jí sín akpá e è dó nú gbɛtɔ́ lɛ é wu bo ɖɔ: “Enɛ gudo ɔ, ayikúngban ɔ bǐ na huzu palaɖisi.” Enɛ wu ɔ, Milton wlan kpédénú tɔn e xota tɔn nyí Le Paradis reconquis é.

É ɖò wɛn ɖɔ palaɖisi ayikúngban jí tɔn e bú é nyí nùɖé bɔ gbɛtɔ́ lɛ yí wǎn na tawun ɖò hwenuxó mɛ. Bɔ etɛwu mɛ lɛ ka wɔn ya na dìn? Nǔ taji e wu wɛ é wɛ nyí ɖɔ, lee Mapping Paradise ɖɔ gbɔn é ɔ, “sinsɛn-núkplɔnmɛtɔ́ lɛ . . . tuùn gaàn bo wɔn ya nú fí e palaɖisi nɔ é sín xó ɔ.”

È kplɔ́n amisayitɔ́ gègě ɖɔ jixwé wɛ nyí fí gudo tɔn e ye na yì nɔ gbɛ̀ ɖè é, lé é kún nyí ɖò palaɖisi ayikúngban jí tɔn ɖé mɛ ó. É ɖò mɔ̌ có, Biblu ɖɔ ɖò Ðɛhan 37:29 mɛ ɖɔ: ‘Ayikúngban ɔ na nyí hwɛjijɔnɔ lɛ tɔn, bɔ ye na nɔ jí kaka sɔyi.’ Gbɛ̀ égbé tɔn ko nyí palaɖisi ɖé ǎ có, nukúnɖiɖo ka ɖè ɖɔ akpá enɛ na wá jɛnu gbeɖé à? *

Jehovah Mawu e ɖó palaɖisi ɖ’ayǐ tɔn ee bú é d’akpá ɖɔ emi na lɛ́vɔ dɔn wá. Gbɔn nɛ̌ é? Flín nǔ e tamɛ Jezu kplɔ́n mǐ ɖɔ mǐ ni nɔ xoɖɛ dó é: “Axɔsuɖuɖu towe ni wá; jlǒ towe ni nyí wiwa ɖò ayikúngban jí fí, lee é nɔ nyí wiwa ɖò [jixwé] ɔ ɖɔhun.” (Matie 6:10) Axɔsuɖuto enɛ nyí acɛkpikpa e na kpacɛ gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ é ɖé, bo ɖò Jezu Klisu lɔ mɛ, é na ɖyɔ acɛkpikpa gbɛtɔ́ tɔn lɛ bǐ. (Daniyɛli 2:44) Ðò Axɔsuɖuto enɛ sín acɛkpikpa glɔ ɔ, jlǒ Mawu tɔn e kúnkplá palaɖisi ayikúngban jí tɔn e na “nyí wiwa.”

Mawu ko sɔ́ d’ayi mɛ nú gbeyiɖɔ Ezayíi b’ɛ ɖɔ lee nǔ lɛ na cí gbɔn ɖò palaɖisi e sín akpá è dó é mɛ é ɖ’ayǐ xóxó, bɔ hǎnnyihǎnnyi kpo hwɛgbe kpo ɖěɖee ɖò nǔ wà dó gbɛtɔ́ lɛ wu wɛ égbé é ɖě sɔ́ na ɖè ǎ. (Ezayíi 11:6-9; 35:5-7; 65:21-23) Mǐ dó wusyɛn lanmɛ nú we ɖɔ hwi ni zé cɛju klewun ɖé dó xà wemafɔ enɛ lɛ ɖò Biblu towe ɖesu mɛ. Mɔ̌ wiwa na na jiɖe we dó nǔ e Mawu sɔ́ ɖ’ayǐ nú gbɛtɔ́ tónúsétɔ́ lɛ é wu. Mɛ e na nɔ gbɛ̀ hwenɛnu lɛ é na ɖu palaɖisi e Adamu hɛn bú é sín vivǐ, nǔ yetɔn na nyɔ́ Mawu nukúnmɛ.​—Nǔɖexlɛ́mɛ 21:3.

Nɛ̌ mǐ ka wà gbɔn bo tuùn ɖɔ Palaɖisi ayikúngban jí tɔn sín nukúnɖiɖo ɔ nyí nùjɔnǔ bo kún nyí dlɔ̌ ó? Ðó Biblu ɖɔ nú mǐ ɖɔ: “Jixwé ɔ, jixwé Mawu Mavɔmavɔ ɖokponɔ géé tɔn wɛ, loɔ, é na ayikúngban ɔ gbɛtɔ́ lɛ.” Palaɖisi ayikúngban jí tɔn sín nukúnɖiɖo na gblá ǎ, ɖó, “Mawu ko dó gbɛ̀ mavɔmavɔ ɔ sín akpá cobɔ gbɛ̀ ɔ wá tíìn; é ka nɔ ɖó adingban ǎ.” (Ðɛhan 115:16; Titu 1:2) Nukúnɖiɖo jiwǔ ɖé wɛ Biblu sɔ́ ɖó te nú mɛ: Palaɖisi kaka sɔyi!