1. Ðó mǐ ɖo tutoblónúnǔ Jexóva tɔn mɛ wútu ɔ, nyɔ̌ná tɛ́ lɛ́ mɔ̌ sín vǐví mǐ ka nɔ ɖu?

 NYƆ̌NÁ ɖaxó wɛ é nyí nú mǐ ɖɔ mǐ ɖo tutoblónúnǔ Jexóva tɔn mɛ ɖo azǎn gǔdo gúdo tɔn élɔ́ lɛ́ e vɛ́ wǔ é mɛ. Ninɔmɛ gbɛ élɔ́ tɔn lɛ́ fɔ́n bo ɖo nylǎnylá d’é jí wɛ, amɔ̌, Jexóva ná mǐdɛɛ lɛ́ xwédo gbigbɔ tɔn e ɖo bǔ é ɖé. (Ðɛh. 133:1) É nɔ d’alɔ mǐ bónú mǐ ná ɖó gbɛzán xwédo tɔn awǎjijɛnɔ ɖé. (Efɛ́. 5:33–6:1) Gɔ́ ná ɔ, é nɔ ná mǐ nǔnywɛ́ e sín hudó mǐ ɖó bo ná ɖí xwi xá adohu adohu bo lɛ́ ɖó awǎjijɛ é.

2. Étɛ́ é ka byɔ́ ɖɔ mǐ ní wa? Aniwú?

² É ɖo mɔ̌ có, mǐ ɖó ná w’azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n bo ná kpo ɖo Jexóva sɛn wɛ kpó gbejíninɔ kpó. Aniwú? Ðó nǔwanyido mɛ ɖěvo lɛ́ tɔn nɔ dó xomɛsin nú mǐ hweɖélɛ́nu. Awakanmɛ sixú lɛ́ kú mǐ hwenu e mǐ wa nǔɖé lɛ́ nyi do é, tají ɔ, ényí mǐ nɔ ɖo nǔ ɖokpó ɔ lɛ́ wa nyi do wɛ gbɛmɛ ɔ nɛ́. Mǐ ɖó ná syɛ́nlǐn bo kpo ɖo Jexóva sɛn wɛ (1) hwenu e nǔɖitɔ́ hǎtɔ́ ɖé wa nǔ nyi do nú mǐ é, (2) hwenu e mɛ e mǐ da é dó awakanmɛ kú nú mǐ é, kpó (3) hwenu e awakanmɛ kú mǐ dó mǐɖésúnɔ wú é kpó. Ðo xóta élɔ́ mɛ ɔ, mǐ ná sɔ́ ninɔmɛ énɛ́ lɛ́ ɖokpó ɖokpó bo ná gbéjé kpɔ́n. Mǐ ná lɛ́ gbéjé nǔ e gbejínɔtɔ́ e xó Biblu ɖɔ é ɖé sín kpɔ́ndéwú sixú kplɔ́n mǐ é kpɔ́n.

SYƐ́NLǏN HWENU E NǓÐITƆ́ HǍTƆ́ ÐÉ WA NǓ NYI DO NÚ WE É

3. Wǔvɛ́ tɛ́ togun Jexóva tɔn ka nɔ mɔ?

³ Wǔvɛ́ ɔ. Nǔɖitɔ́ hǎtɔ́ mǐtɔn ɖé lɛ́ ɖó jijɔ e nɔ dó xomɛsin nú mǐ é ɖé lɛ́. Yě mɛ ɖé lɛ́ sixú jó mǐ dó, alǒ wa nǔ xá mǐ ma lin tamɛ, kabǐ gɔn xomɛ nyɔ́ dó mǐ wú. Mɛ ɖěɖěe ɖo nukɔn  nú nǔ lɛ́ é sixú wa nǔɖé lɛ́ nyi do. Ninɔmɛ énɛ́ lɛ́ sixú zɔ́n bɔ mɛɖé lɛ́ xo nǔ kpɔ́n ɖɔ tutoblónúnǔ Mawu tɔn jɛ́n ɖíe a jí. Mawu wɛ yě ɖó ná kpo ɖo sinsɛn wɛ “alɔ ɖo alɔ mɛ” xá nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó yětɔn lɛ́, é ɖo mɔ̌ có, yě sixú ɖó gbɛ̌ dídó xá mɛ ɖěɖěe wa nǔ nyi do nú yě lɛ́ é te, alǒ tlɛ sixú ɖó kplé lɛ́ yiyi te. (Sof. 3:9, nwt) Nǔnywɛ́nú jɛ́n ka nɛ́ a? Mi nú mǐ ní gbéjé nǔ e mɛ e xó Biblu ɖɔ bɔ é mɔ wǔvɛ́ ɖokpó ɔ lɛ́ é ɖé sín kpɔ́ndéwú sixú kplɔ́n mǐ é kpɔ́n.

4. Wǔvɛ́ tɛ́ lɛ́ mɛsɛ́dó Pɔ́lu ka mɔ?

⁴ Kpɔ́ndéwú Biblu tɔn ɔ. Mɛsɛ́dó Pɔ́lu tuun ɖɔ hwɛhutɔ́ wɛ nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó émítɔn lɛ́ nyí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, tlóló e é jɛ gbɛ̌ dó xá agun ɔ jí é ɔ, è ɖó linlin agɔ dó wǔtu tɔn. (Mɛ. 9:26) Nukɔnmɛ ɔ, mɛɖé lɛ́ ɖɔ xó tɔn nyanya bo ná dó hɛn nyǐkɔ ɖagbe e é ɖó é gblé. (2 Kɔ. 10:10) Pɔ́lu mɔ nɔví súnnu nukúnkpénǔwútɔ́ ɖé bɔ é wá gbeta nyanya e sixú zɔ́n bɔ mɛ ɖěvo lɛ́ klɛ́n afɔ é kɔn. (Ga. 2:11, 12) Gɔ́ ná ɔ, Maki e nyí azɔ̌watɔ́gbɛ́ Pɔ́lu tɔn vívɛ́ ɖé é flú i tawun. (Mɛ. 15:37, 38) Pɔ́lu sixú ko jó ninɔmɛ énɛ́ lɛ́ ɖě dó bɔ é ná zɔ́n bɔ é ná gɔn gbɛ̌ dó xá nɔví tɔn lɛ́. É ɖo mɔ̌ có, é kpo ɖo linlin ɖagbe ɖó dó nɔví tɔn lɛ́ wú wɛ, bo lɛ́ kpo ɖo Jexóva sɛn wɛ kpó kanɖódónǔwú kpó. Étɛ́ ka d’alɔ Pɔ́lu bɔ é syɛ́nlǐn?

5. Étɛ́ ka d’alɔ Pɔ́lu bɔ é ma jó gbe dó nɔví tɔn lɛ́ wú ǎ? (Kolósinu lɛ́ 3:13, 14) (Kpɔ́n fɔtóo ɔ lɔmɔ̌.)

⁵ Pɔ́lu yí wǎn nú nɔví tɔn lɛ́. Wǎn e Pɔ́lu yí nú mɛ ɖěvo lɛ́ é d’alɔ ɛ, bɔ é sɔ́ ayi dó jijɔ ɖagbe yětɔn lɛ́ jí, é nyí dó nǔwanyido yětɔn lɛ́ jí ǎ. Wǎnyíyí lɛ́ d’alɔ Pɔ́lu bɔ é wa nǔ e éɖésúnɔ wlán, bɔ é ɖo Kolósinu lɛ́ 3:13, 14 mɛ é. (Xa.) Ð’ayi lěe énɛ́ nyí nǔgbó ɖo ninɔmɛ Maki tɔn mɛ gbɔn é wú. Maki jó Pɔ́lu dó ɖo tomɛyiyi mɛsɛ́dó tɔn tɔn nukɔntɔn ɔ hwenu có, Pɔ́lu hɛn ɛ dó xomɛ ǎ. Nukɔnmɛ hwenu e Pɔ́lu wlán wěma e sɔ́ akpakpa mɛ é ɖé sɛ́dó agun e ɖo Kolósi é ɔ, é kpa Maki ɖɔ é nyí azɔ̌gbɛ́ xɔ akwɛ́ ɖé, bo lɛ́ nyí “jɔtɛn gbɔdónúmɛ tɔn ɖaxó” ɖé. (Koló. 4:10, 11) Hwenu e è wlí Pɔ́lu dó gan mɛ ɖo Hlɔ̌ma é ɔ, é byɔ́ tlɔlɔ ɖɔ Maki ní wá d’alɔ émí. (2 Tim. 4:11) É ɖo wɛn ɖɔ, Pɔ́lu kún jó gbe dó nɔví tɔn lɛ́ wú ó. Étɛ́ kpɔ́ndéwú Pɔ́lu tɔn ka sixú kplɔ́n mǐ?

6-7. Nɔví mǐtɔn lɛ́ sín nǔwanyido lɛ́ ná ɖo fínɛ́ có, nɛ̌ mǐ ka sixú kpo ɖo wǎnyíyí ɖe xlɛ́ yě wɛ gbɔn? (1 Jaan 4:7)

⁶ Nǔkplɔ́nmɛ ɔ. Jexóva ba ɖɔ mǐ ní ma jó gbe ɖo wǎnyíyí ɖiɖexlɛ́ nɔví mǐtɔn lɛ́ mɛ ó. (Xa 1 Jaan 4:7.) Ényí mɛɖé ma kpé wú bo ɖe jijɔ klisánwun tɔn ɖé lɛ́ xlɛ́ ǎ ɔ, mǐ sixú ɖeji ɖɔ é ba bo ná wa nǔ sɔgbe xá nǔgbódodó Biblu tɔn lɛ́ bo kún ka lin tamɛ cóbó wa nǔ ó  kpowun wɛ. (Nǔx. 12:18) Mawu yí wǎn nú mɛsɛntɔ́ tɔn gbejínɔtɔ́ lɛ́, ényí yě na bo tlɛ nɔ wa nǔ nyi do ɔ nɛ́. É nɔ xo mǐ nyi kɛ́n hwenu e mǐ wa nǔɖé lɛ́ nyi do é ǎ; mɔ̌ jɛ́n é ma nɔ hɛn mǐ dó xomɛ ǎ é nɛ́. (Ðɛh. 103:9) É ɖo tají tawun ɖɔ mǐ ní nɔ wa nǔ Tɔ́ mǐtɔn hwɛsɔ́kɛmɛtɔ́ ɔ ɖɔhun.—Efɛ́. 4:32–5:1.

⁷ Lɛ̌ flín ɖɔ, ɖó vivɔnu ɔ ɖo sisɛkpɔ́ wɛ wútu ɔ, é byɔ́ ɖɔ mǐ ní kpo ɖo vǐvɛ́ xá nɔví mǐtɔn lɛ́ wɛ. Mǐ sixú ɖó nukún ɖɔ yadónúmɛ lɛ́ ná syɛ́n d’é jí. Mǐ tlɛ sixú mɔ mǐɖée ɖo gan mɛ ɖó nǔɖiɖi mǐtɔn wútu. Ényí nǔ nyí mɔ̌ ɔ, mǐ ná ɖó nɔví mǐtɔn lɛ́ sín hudó hú gǎn ɖ’ayǐ tɔn. (Nǔx. 17:17) Mǐ ní ɖɔ xó dó nǔ e jɛ dó Josep a e nyí mɛxó agun tɔn ɖé ɖo Espagne é jí é wú. È wlí é kpó nɔví súnnu ɖěvo lɛ́ kpó dó gan mɛ ɖó kpɔ́, ɖó yě ɖó wǔ zɔ wútu. É ɖɔ: “Ðo gankpá mɛ ɔ, é bɔ wǔ tawun ɖɔ è ní jɛ akpɔ mɔ dó nǔɖitɔ́ hǎtɔ́ ɖé wú jí, ɖó mǐ bǐ wɛ nɔ nɔ kpɔ́ wútu. É byɔ́ ɖɔ mǐ ní nɔ mɔ mǐɖée gbɔ bo nɔ lɛ́ sɔ́ hwɛ kɛ mǐɖée lɛ́ faa. Énɛ́ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ bǔ bo lɛ́ nya xɛ ɖo mǐɖée lɛ́ jí. Mɛ ɖěɖěe ma nɔ sɛn Jexóva ǎ lɛ́ é wɛ lɛ́ lɛ̌ dó mǐ. Ðo hweɖénu ɔ, un gblé wǔ dó alɔ bɔ è blá, énɛ́ wú ɔ, un sɔ́ nɔ sixú wa nǔ ɖěbǔ nyiɖésú ǎ. Amɔ̌, nɔví lɛ́ ɖokpó nya avɔ ce lɛ́, bo lɛ́ kpé nukún dó wǔ ce ɖo ali tawun tawun ɖěvo lɛ́ nu. Un ɖu wǎnyíyí adodwé ɔ sín vǐví, hwenu e un ɖó hudó tɔn hú gǎn dó é.” Hwɛjijɔ ɖagbe ɖé lɛ́ nɛ́ bɔ mǐ ɖó bo ná nɔ ɖe ɖɛ tagba lɛ́ ɖo mǐɖée lɛ́ tɛ́ntin din.

SYƐ́NLǏN HWENU E MƐ E A DA É DÓ AWAKANMƐ KÚ NÚ WE É

8. Wǔvɛ́ tɛ́ asú kpó asi kpó lɛ́ ka nɔ mɔ?

⁸ Wǔvɛ́ ɔ. Alɔwlíwlí lɛ́ bǐ wɛ ɖó wǔvɛ́. Biblu ɖɔ nyi wɛn ɖɔ mɛ e wlí alɔ lɛ́ é ná “mɔ wǔvɛ́ gěgé.” (1 Kɔ. 7:28) Aniwú? Ðó gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ we wɛ alɔwlíwlí nɔ dɔn cá; yě mɛ ɖokpó ɖokpó nɔ ɖó jijɔ yětɔn yětɔn, nǔ e yě nɔ yí wǎn ná lɛ́ é kpó nǔ e yě nɔ gbɛ́ wǎn ná lɛ́ é kpó. Asú kpó asi kpó lɛ́ sixú ɖó nǔwalɔ vovo lɛ́, alǒ mɔ nǔ vovo lɛ́ kpɔ́n. Hweɖélɛ́nu ɔ, yě sixú ɖe jijɔ e ma jɛ wě, cóbɔ yě wlí alɔ ǎ é ɖé lɛ́ xlɛ́. Nǔ énɛ́ lɛ́ ɖěbǔ sixú dɔn tagba wá. Ganjí wɛ ɔ, yě mɛ ɖokpó ɖokpó ɖó ná yí gbe ɖɔ tagba lɛ́ ɖě sín émí wú, bo ɖó ná w’azɔ̌ ɖó kpɔ́ dó ɖe ɖɛ yě, amɔ̌, yě sixú dó hwɛ mɛ e yě da é. Yě tlɛ sixú wá mɔ ɖɔ kínklán alǒ mɛɖée gbígbɛ́ wɛ ná gbɔ xó ɔ. Amɔ̌, gbe jíjó dó alɔwlíwlí ɔ wú wɛ ná gbɔ xó ɔ dóó a? b Mi nú mǐ ní kplɔ́n nǔ dó mɛ e xó Biblu ɖɔ bɔ é syɛ́nlǐn ɖo alɔwlíwlí e vɛ́ wǔ tawun é mɛ é ɖé wú.

9. Wǔvɛ́ tɛ́ Abigayílu ka mɔ?

⁹ Kpɔ́ndéwú Biblu tɔn ɔ. Nabálu e wú Biblu ɖɔ dó ɖɔ é nylá hun bo nɔ xo dǎka é wɛ Abigayílu da. (1 Sam. 25:3) Kpɔ́ ninɔ xá nya mɔ̌hun ɖó ná ko vɛ́ wǔ nú Abigayílu. Ali ka hun nú Abigayílu bónú é ná ɖó nǔ alɔwlíwlí tɔn nu a? Ganjí! Ali énɛ́ hun n’i hwenu e Davídi e ná wá nyí Izlayɛ́li xɔ́sú é wá bo ná hu asú tɔn, ɖó é zun é kpó mɛ tɔn lɛ́ kpó wútu é. (1 Sam. 25:9-13) Abigayílu sixú ko hɔn, bɔ mɔ̌ mɛ ɔ, ali ná hun nú Davídi bɔ é ná wa nǔ e wa gbé é já é. Amɔ̌, é dó afɔ xó ɔ mɛ, bo byɔ́ Davídi ɖɔ é ní jó Nabálu dó nyi gbɛ. (1 Sam. 25:23-27) Étɛ́ ka sixú ko sísɛ́ ɛ bɔ é wa mɔ̌?

10. Étɛ́ ka sixú ko sísɛ́ Abigayílu bɔ é syɛ́nlǐn ɖo alɔwlíwlí e vɛ́ wǔ é ɖé mɛ?

¹⁰ Abigayílu yí wǎn nú Jexóva, bo nɔ ɖó sísí nú nǔgbódodó tɔn e kunkplá alɔwlíwlí lɛ́ é. É ɖo wɛn ɖɔ, é tuun nǔ e Mawu ɖɔ nú Adámu kpó Ɛvu kpó hwenu e É ɖó alɔwlíwlí nukɔntɔn ɔ ayǐ é. (Bǐb. 2:24) Abigayílu tuun ɖɔ  alɔwlíwlí ɔ, tuto mímɛ́ ɖé wɛ é nyí nú Jexóva. É ba ɖɔ nǔ émítɔn ní nyɔ́ Mawu nukúnmɛ, énɛ́ wɛ ná ko sísɛ́ ɛ, bɔ é wa nǔ ɖěbǔ e wú é kpé é dó hwlɛ́n xwédo tɔn káká jɛ asú tɔn jí. É yá wǔ wa nǔ, bo gbo kpo nyi ali jí nú Davídi bónú é ma hu Nabálu ó. É lɛ́ ɖo gbesisɔmɛ bo dó kɛnklɛ́n dó nǔ e é ma wa nyi do ǎ é tamɛ. É ɖo wɛn ɖɔ, Jexóva yí wǎn nú nyɔ̌nu akɔ́nkpantɔ́ énɛ́ e ma lɛ́ nyí cejɛ́nnábínɔ ǎ é. Étɛ́ kpɔ́ndéwú Abigayílu tɔn ka sixú kplɔ́n asú kpó asi kpó lɛ́?

11. (a) Étɛ́ Jexóva ka nɔ ɖó nukún ɖo asú kpó asi kpó lɛ́ sí? (Efɛ́zinu lɛ́ 5:33) (b) Étɛ́ lěe Carmen w’azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n dó nya xɛ ɖo alɔwlíwlí tɔn jí gbɔn é ka kplɔ́n we? (Kpɔ́n fɔtóo ɔ lɔmɔ̌.)

¹¹ Nǔkplɔ́nmɛ ɔ. Jexóva byɔ́ ɖo asú kpó asi kpó lɛ́ sí ɖɔ yě ní ɖó sísí nú tuto alɔwlíwlí tɔn, ényí kpɔ́ ninɔ xá mɛ e yě da é ná bo tlɛ vɛ́ wǔ ɔ nɛ́. Ényí Mawu mɔ bɔ asú kpó asi kpó lɛ́ nɔ w’azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n bo ná dó ɖe ɖɛ tagba lɛ́, lobo nɔ ɖe wǎnyíyí e ma nyí cejɛ́nnábí tɔn ǎ é kpó sísí kpó xlɛ́ yěɖée lɛ́ ɔ, é ɖo wɛn ɖɔ, xomɛ ná nɔ hun i tawun. (Xa Efɛ́zinu lɛ́ 5:33.) Ð’ayi kpɔ́ndéwú Carmen tɔn wú. Carmen wlí alɔ bɔ é bló xwe ayizɛ́n mɔ̌ é ɔ, é jɛ Biblu kplɔ́n xá Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ jí, bɔ ɖo nukɔnmɛ ɔ, é bló batɛ́mu. Carmen ɖɔ: “É nyɔ́ asú ce nukúnmɛ ǎ. É jɛ xomɛ sin jí. É nɔ zun mì, bo nɔ gblɔ́n adǎn nú mì ɖɔ émí ná jó mì dó.” Nǔ ɖo mɔ̌ có, Carmen syɛ́nlǐn ɖo alɔwlíwlí tɔn mɛ. Nú xwe 50 ɔ, é w’azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n bo ná dó yí wǎn nú asú tɔn lobo lɛ́ ɖó sísí n’i. É lɛ́ ɖɔ: “Xwe lɛ́ ɖo yiyi wɛ é ɔ, un kplɔ́n bo nɔ mɔ nukúnnú jɛ nǔ mɛ hú gǎn, bo nɔ lɛ́ ɖɔ xó nú asú ce kpó xomɛnyínyɔ́ kpó. Ðó un tuun ɖɔ nǔ mímɛ́ wɛ alɔwlíwlí nyí ɖo Jexóva nukúnmɛ wútu ɔ, un wa nǔ e wú un kpé é bǐ dó nya xɛ ɖ’é jí. Un jó gbe dó alɔwlíwlí ce wú gbeɖé ǎ, ɖó un yí wǎn nú Jexóva.” c Ényí wǔvɛ́ lɛ́ wá xwetɔ́n ɖo alɔwlíwlí towe mɛ ɔ, a sixú ɖeji ɖɔ a ná mɔ Jexóva ɖo gǔdo, bɔ é ná d’alɔ we bɔ a ná syɛ́nlǐn.

SYƐ́NLǏN HWENU E AWAKANMƐ KÚ WE DÓ HWIÐÉSÚNƆ WÚ É

12. Ényí mǐ hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n ɖé ɔ, wǔvɛ́ tɛ́ mǐ ka sixú mɔ?

¹² Wǔvɛ́ ɔ. Ényí mǐ hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n ɖé ɔ, awakanmɛ sixú kú mǐ tawun dó mǐɖée wú. Biblu yí gbe ɖɔ, hwɛ mǐtɔn lɛ́ sixú ‘vɛ́ nú mǐ tlílí bɔ wǔ kú’ mǐ. (Ðɛh. 51:19) Nɔví súnnu ɖé nɔ nyí Robert, bo w’azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n nú xwe mɔ̌kpán bo nyí mɛsɛntɔ́ agun tɔn. É ɖo mɔ̌ có, é hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n ɖé bo wá mɔ nǔ jɛ wú ɖɔ émí flú Jexóva. É ɖɔ: “Ayixa ce xo hun xá mì titewungbe tɔn. Énɛ́ gúdo ɔ, un sɔ́ ɖo nyiɖée mɛ ɖěbǔ ǎ. Un xo ɖɛ sɛ́dó Jexóva kpó avǐ kpó. Un flín ɖɔ un nɔ lin ɖɔ Mawu kún sɔ́  ná ba ná ɖótó mì gbeɖé ó. Aniwú é ka ná wa mɔ̌ lɔ? Un flú i.” Ényí mǐ hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n ɖé ɔ, awakanmɛ sixú kú mǐ dó mǐɖée wú, ɖó ayi mǐtɔn e gba dó é nɔ ɖi ɖɔ Jexóva ko jó gbe dó mǐ wú. (Ðɛh. 38:5) Ényí mɔ̌ wɛ nǔ cí nú we hǔn, lin tamɛ dó mɛ e xó Biblu ɖɔ, bɔ é hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n ɖé có, é syɛ́nlǐn bo kpo ɖo Jexóva sɛn wɛ é ɖé jí.

13. Hwɛ syɛ́nsyɛ́n tɛ́ mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ ka hu? Étɛ́ lɛ́ ka zɔ́n?

¹³ Kpɔ́ndéwú Biblu tɔn ɔ. Ðo zǎn e jɛ nukɔn nú kú Jezu tɔn é mɛ ɔ, mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ wa nǔɖé lɛ́ nyi do ɖěbɔdóɖěwú, bɔ énɛ́ zɔ́n bɔ é wá hu hwɛ e syɛ́n tawun é ɖé. Piyɛ́ɛ ɖeji dó éɖée wú zɛ xwé wú, bo yí nugo ɖɔ émí ná nɔ gbejí, ényí mɛsɛ́dó ɖě lɛ́ ná bo tlɛ jó Jezu dó ɔ nɛ́. (Mak. 14:27-29) Gɔ́ ná ɔ, hwenu e yě ɖo jikpá Jɛtisemaníi tɔn mɛ é ɔ, azɔn mɔ̌kpán wɛ wunzɛn ninɔ gló Piyɛ́ɛ. (Mak. 14:32, 37-41) Énɛ́ gúdo ɔ, hwenu e ahwan ɖé wá Jezu wlí gbé é ɔ, Piyɛ́ɛ jó Jezu dó. (Mak. 14:50) Gǔdo mɛ ɔ, Piyɛ́ɛ gbɛ́ azɔn atɔn ɖɔ émí kún tuun Jezu ó, káká bo tlɛ xwlé nǔ dó adingban énɛ́ e é ɖó é jí. (Mak. 14:66-71) Nɛ̌ Piyɛ́ɛ ka wa nǔ gbɔn, hwenu e é mɔ nǔ jɛ lě do hwɛ e é hu é nylá sɔ é wú é? É byɔ́ aluwɛ mɛ bo y’avǐ vívɛ́ vívɛ́, bóyá wǔ kú i tawun ɖó hwɛ e dó éɖée wɛ é ɖe é wú. (Mak. 14:72) Vɛ̌ dó nukún aluwɛ e mɛ Piyɛ́ɛ nɔ, hwenu e è xwe xɔ́ntɔn tɔn Jezu nyi atín wú ɖo ganxixo ɖé lɛ́ gúdo é mɛ kpɔ́n. Piyɛ́ɛ ná ko mɔ ɖɔ émí kún hwɛ́n nǔtí ó!

14. Étɛ́ ka d’alɔ Piyɛ́ɛ bɔ é syɛ́nlǐn, bo kpo ɖo Jexóva sɛn wɛ? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖo akpa ɔ jí é.)

¹⁴ Piyɛ́ɛ kpé wú bo syɛ́nlǐn bo kpo ɖo Jexóva sɛn wɛ ɖó hwɛjijɔ gěgé wú. É ɖó wǔ zɔ nú ahwanvú ɖě lɛ́ ǎ, é nyɔ́ wa ɔ, é yi yě gɔ́n, bɔ é ɖo wɛn ɖɔ yě dó gbɔ n’i. (Luk. 24:33) Gɔ́ ná ɔ, hwenu e è fɔ́n Jezu sín kú é ɔ, é sɔ́ éɖée xlɛ́ Piyɛ́ɛ, bóyá, bo ná dó dó wǔsyɛ́n lanmɛ n’i. (Luk. 24:34; 1 Kɔ. 15:5) Nukɔnmɛ ɔ, Jezu ɖɔ nú xɔ́ntɔn tɔn Piyɛ́ɛ ɖɔ é ná mɔ wǔjɔmɛzɔ́ ɖaxó hú gǎn lɛ́ yí, é nyí nǔ wɛ é gbɛ́ n’i ɖó nǔ e é wa nyi do lɛ́ é wú ǎ. (Jaan 21:15-17) Piyɛ́ɛ tuun ɖɔ émí hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n, amɔ̌ é jó gbe dó éɖée wú ǎ. Aniwú? Ðó é kú d’é jí ɖɔ, Gǎn émítɔn Jezu kún jó gbe dó émí wú ó. Gɔ́ ná ɔ, nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó Piyɛ́ɛ tɔn lɛ́ kpo ɖo alɔ dó è wɛ. Étɛ́ kpɔ́ndéwú Piyɛ́ɛ tɔn ka sixú kplɔ́n mǐ?

15. Étɛ́ jí Jexóva ka jló ɖɔ mǐ ní kú dó? (Ðɛhan 86:5; Hlɔ̌manu lɛ́ 8:38, 39) (Kpɔ́n fɔtóo ɔ lɔmɔ̌.)

¹⁵ Nǔkplɔ́nmɛ ɔ. Jexóva jló ɖɔ mǐ ní gán jɛ wǎnyíyí tɔn kpó hwɛsɔ́kɛmɛ tɔn kpó wú. (Xa Ðɛhan 86:5; Hlɔ̌manu lɛ́ 8:38, 39.) Ényí mǐ hu hwɛ ɔ, mǐ nɔ dó hwɛ mǐɖée. Énɛ́ ka sɔgbe. É ɖo mɔ̌ có, mǐ ɖó ná lin ɖɔ Jexóva kún sɔ́ yí wán nú mǐ ó, alǒ kún sixú sɔ́ hwɛ kɛ mǐ ó ǎ. É nyɔ́ wa ɔ, mǐ ɖó ná yá wǔ ba alɔdó. Robert e  xó mǐ ɖɔ wá yi é ɖɔ: “Un hu hwɛ, ɖó un gán jɛ hlɔ̌nhlɔ́n nyiɖésúnɔ tɔn wú bá dó ɖu ɖo mɛtɛ́nkpɔ́n ce jí.” É wá mɔ nǔ jɛ wú ɖɔ émí ɖó ná ɖɔ xó nú mɛxó agun tɔn lɛ́. É ɖɔ: “Ée un ɖe afɔ énɛ́ é ɔ, tlóló jɛ́n un mɔ wǎnyíyí Jexóva tɔn gbɔn gbla yětɔn mɛ. Mɛxó agun tɔn lɛ́ jó gbe dó wǔ ce ǎ. Yě d’alɔ mì bɔ un ɖi nǔ ɖɔ Jexóva kún jó mì dó ó.” Ényí hwɛ mǐtɔn lɛ́ vɛ́ nú mǐ, bɔ mǐ ba alɔdó, lobo nɔ dó gǎn syɛ́nsyɛ́n bo ma ná vɔ́ nǔ e mǐ wa nyi dó lɛ́ é wa ǎ ɔ, mǐ lɔ sixú kú d’é jí ɖɔ, Jexóva yí wǎn nú mǐ tawun, bo nɔ lɛ́ sɔ́ hwɛ kɛ mǐ. (1 Jaan 1:8, 9) Énɛ́ e jí mǐ kú dó é ná zɔ́n bɔ mǐ ná jó gbe dó mǐɖée wú, hwenu e mǐ ná wa nǔ nyi do é ǎ.

16. Aniwú a ka kán ɖ’é jí bo ná syɛ́nlǐn bo kpo ɖo Jexóva sɛn wɛ?

¹⁶ Gǎn e mǐ nɔ dó, bo nɔ sɛn Jexóva ɖo azǎn gǔdo gúdo tɔn élɔ́ lɛ́ e vɛ́ wǔ é mɛ lɛ́ é nɔ xɔ akwɛ́ n’i tawun. Kpó alɔdó Jexóva tɔn kpó ɔ, mǐ sixú syɛ́nlǐn, ényí nǔ e nɔ dó awakanmɛ kú nú mɛ lɛ́ é ná bo ɖo fínɛ́ ɔ nɛ́. Mǐ sixú kpo ɖo wǎn yí nú nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó mǐtɔn lɛ́ wɛ, bo nɔ lɛ́ sɔ́ hwɛ kɛ yě, ényí yě ná bo tlɛ nɔ wa nǔ nyi dó nú mǐ ɔ nɛ́. Mǐ sixú ɖe lě do wǎnyíyí e mǐ ɖó nú Jexóva é kpó sísí e mǐ ɖó nú alɔwlíwlí é kpó gɔngɔn sɔ é xlɛ́, gbɔn nǔ e wú mǐ kpé é bǐ wiwa dó ɖe ɖɛ tagba ɖěɖěe sixú fɔ́n ɖo alɔwlíwlí mǐtɔn mɛ lɛ́ é gblamɛ. Gɔ́ ná ɔ, ényí mǐ hu hwɛ ɖé ɔ, mǐ sixú ba alɔdó Jexóva tɔn, bo yí gbe nú wǎnyíyí tɔn kpó hwɛsɔ́kɛmɛ tɔn kpó, lobo kpo ɖo sinsɛn ɛ wɛ. Mǐ sixú kú d’é jí ɖɔ, nú ‘awakanmɛ ma kú mǐ dó nǔɖagbewiwa wú’ ǎ ɔ, Jexóva ná kɔn nyɔ̌ná gěgé dó mǐ jí.—Ga. 6:9.