É sixu cí ɖɔ sɔ́xátɔ́ ɛnɛ lɛ bú dò bo dó xɛsi ɖɔhun, amɔ̌, é ka ɖó na nyí mɔ̌ ǎ. Etɛwu? Ðó Biblu kpo nǔ ɖěɖee ɖò jijɛ wɛ ɖò hwe mǐtɔn nu lɛ é kpo d’alɔ mǐ bɔ mǐ tuùn nǔ e sɔ́xátɔ́ ɖokpo ɖokpo nɔte na é céɖécéɖé. Lee yì gbɔn wɛ ye ɖè é xlɛ́ ɖɔ awě na xò ayikúngban ɔ có, é ka sixu lɛ́ nyí wɛnɖagbe ɖé nú hwi kpo xwédo towe kpo. Gbɔn nɛ̌ é? Jɛ nukɔn hwɛ̌ ɔ, mǐ ni kpɔ́n mɛ alɔkpa e sɔ́xátɔ́ ɖokpo ɖokpo nyí é.

Lee nǔmimɔ ɔ bɛ́ gbɔn é ɖíe: “Un kpɔ́n lobo mɔ sɔ́ wewé ɖokpo; mɛ e ɖò sɔ́ ɔ jí ɔ hɛn gǎ ɖokpo, bɔ è na ɛ axɔsugbakún ɖokpo. É ɖido mɛ ko ɖu ɖ’eji ɖɔhun, bo na ɖu ɖ’eji.”​—Nǔɖexlɛ́mɛ 6:2.

Mɛ̌ ka ɖò sɔ́ wewé ɔ kun wɛ? È mɔ nǔ e na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na tuùn mɛ ɔ é ɖò wema Biblu tɔn ɖokpo ɔ e nyí Nǔɖexlɛ́mɛ é mɛ; é wɛ wá ɖexlɛ́ ɖɔ sɔ́xátɔ́ jixwé tɔn enɛ nyí “Mawuxó” ɔ. (Nǔɖexlɛ́mɛ 19:11-13) Jezu Klisu wɛ è na tɛnmɛ-nyikɔ enɛ, ɖó é wɛ nyí ɖɛ̌mɛnu Mawu tɔn wutu. (Jaan 1:1, 14) Gɔ́ na ɔ, è ylɔ ɛ ɖɔ “Axɔsu axɔsu lɛ tɔn; Aklunɔ aklunɔ lɛ tɔn” bo lɛ́ ɖɔ dó wǔ tɔn ɖɔ é nɔ nyí “Gbejinɔtɔ́, bo nɔ nyí Titewungbe.” (Nǔɖexlɛ́mɛ 19:11, 16) É ɖò wɛn ɖɔ, é ɖó acɛ bo na wà nǔ axɔsu ahwanfuntɔ́ ɖé ɖɔhun, bo ka na zán hlɔnhlɔn tɔn ɖò ali masɔgbe ɖebǔ nu ǎ. Amɔ̌, nùkanbyɔ ɖé lɛ ɖíe.

Mɛ̌ ka na acɛ Jezu b’ɛ na ɖu ɖ’eji? (Nǔɖexlɛ́mɛ 6:2) Ðò nǔmimɔ e Daniyɛli mɔ é ɖé mɛ ɔ, è jlɛ́ Mɛsiya ɔ dó “nǔ gbɛtɔ́ ɖɔhun” ɖé wu bɔ è na ɛ “acɛkpikpa kpo susu kpo kpodo axɔsuɖuɖu kpo”; mɛ e ka na ɛ é sɔ́ nyí mɛ ɖevo zɛ “degenɔ” ɔ wu ǎ, é wɛ nyí Jehovah Mawu. * (Daniyɛli 7:13, 14) Enɛ wu ɔ, Mawu Nǔbǐwukpétɔ́ ɔ wɛ na hlɔnhlɔn kpo acɛ kpo Jezu bɔ é na ɖɔhwɛ. Sɔ́ wewé ɔ nyí nùjlɛdonǔwu ɖé bo sɔgbe xá ahwan hwɛjijɔ tɔn e Vǐ Mawu tɔn ɔ na fun é, ɖó hwɛhwɛ ɔ, Mawuxówema ɔ nɔ zán sinmɛ wewé dó ɖè nǔjlɔjlɔwiwa xlɛ́.​—Nǔɖexlɛ́mɛ 3:4; 7:9, 13, 14.

Hwetɛnu sɔ́xátɔ́ lɛ ka jɛ sɔ́ yetɔn lɛ kun jí? Ðǒ ayi wu ɖɔ sɔ́xátɔ́ nukɔntɔn ɔ ee nyí Jezu é jɛ sɔ́ tɔn kun jí hwenu e è na ɛ axɔsugbakún é. (Nǔɖexlɛ́mɛ 6:2) Hwetɛnu è ka sɔ́ Jezu axɔsu ɖò jixwé? É nyí hwenu e é lɛkɔ yì jixwé ɖò kú tɔn gudo é ǎ. Biblu xlɛ́ ɖɔ é nɔte bɔ táan ɖé wá yì hwɛ̌. (Eblée lɛ 10:12, 13) Jezu ɖɔ nǔ e na zɔ́n bɔ ahwanvu tɔn lɛ na tuùn vivɔnu táan enɛ tɔn kpo bǐbɛ̌mɛ axɔsuɖuɖu tɔn tɔn ɖò jixwé kpo é nú ye. É ɖɔ ɖɔ hwenu e emi na jɛ acɛ kpa jí é ɔ, ninɔmɛ gbɛ̀ ɔ tɔn na huzu bo na tlɛ́n asá bǐ. Ahwan na tɔ́n, adɔ na tɔ́n, bɔ jɛmɛji lɛ na gbà nǔ. (Matie 24:3, 7; Luki 21:10, 11) Tlolo e Wɛkɛ Hwan Nukɔntɔn ɔ bɛ́ ɖò 1914 é ɔ, é jɛ wě ɖɔ gbɛ̀ ɔ bǐ byɔ hwenu wuvɛ̌ tɔn e Biblu ylɔ ɖɔ “azǎn gudogudo tɔn lɛ” é mɛ.​—2 Timɔtée 3:1-5.

Amɔ̌, etɛwu è ka sɔ́ Jezu axɔsu ɖò 1914 bɔ nǔ lɛ ma ka kpɔ́n te ǎ, bɔ ninɔmɛ lɛ ka tlɛ́n asá? Ðó hwe enɛ nu ɔ, jixwé wɛ Jezu jɛ acɛ kpa jí ɖè, é nyí ɖò ayikúngban jí ǎ. Enɛ wu ɔ, ahwan tɔ́n ɖò jixwé bɔ Jezu e è sɔ́ axɔsu yɔyɔ̌ bɔ è ylɔ ɛ ɖɔ Micɛli é nya Sataan kpo awovi tɔn lɛ kpo sɛ́dó ayikúngban jí. (Nǔɖexlɛ́mɛ 12:7-9, 12) Ðó è glɔ́n Sataan dó fí wutu ɔ, é jɛma ɖó é tuùn ɖɔ hwenu kpɛɖé jɛn kpò nú emi. É ɖò wɛn ɖɔ é kún sɔ́ na lín cobonu Mawu na gbò xó Satáan tɔn ɖò ayikúngban jí fí ó. (Matie 6:10) Dìn ɔ, mi nú mǐ ni kpɔ́n lee sɔ́xátɔ́ atɔn ɖě lɛ xlɛ́ nugbǒ ɖɔ mǐ ɖò “azǎn gudogudo tɔn lɛ” sín hwenu vɛwǔ lɛ mɛ gbɔn é. Sɔ́xátɔ́ nukɔntɔn ɔ ɖè mɛ taji ɖé xlɛ́ céɖécéɖé bo gbɔn vo nú atɔn e xwedó è lɛ é; yedɛɛ lɛ nɔte nú ninɔmɛ e na vunbla gbɛtɔ́ lɛ é.

“Bɔ sɔ́ ɖevo tɔ́n, bo nyí sɔ́ vɔvɔ; è na acɛ mɛ e ɖò sɔ́ ɔ jí ɔ ɖɔ é ni bló bonu ahwanfunfun ni gbakpé ayikúngban ɔ jí, bonu gbɛtɔ́ lɛ ɖě na nɔ hu ɖě. È sɔ́ hwi ɖaxó ɖokpo dó así n’i.”​—Nǔɖexlɛ́mɛ 6:4.

Sɔ́xátɔ́ enɛ nɔte nú ahwanfunfun. Ð’ayi wu ɖɔ é kún nyí akɔta ɖé lɛ kpowun tɛntin wɛ é ɖè fífá sín ó, loɔ, ayikúngban ɔ bǐ jí wɛ é bló bɔ ahwanfunfun gbakpé. Ðò 1914 ɔ, azɔn nukɔntɔn e è fun ahwan ɖé gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ ɖò hwenuxó mɛ é nɛ. Wɛkɛ hwan wegɔ e tlɛ viva nǔ hú mɔ̌ é jɛ túnú tɔn. Gbeɖiɖó ɖé lɛ ɖɔ ɖɔ gbɛtɔ́ e ahwanfunfun hu gbɔn gbɛ̀ ɔ mɛ sín 1914 é hú livi 100! Gɔ́ na ɔ, mɛ wɔbuwɔbu ɖevo lɛ tíìn bɔ ahwan zɔ́n bɔ ye nyí wɔ̌nɖowǔnanɔ.

Bǎ tɛ mɛ è ka ko fun ahwan ɖó ɖò hwe mǐtɔn nu? Ðò hwenuxó mɛ ɔ, azɔn nukɔntɔn e gbɛtɔ́ ɖó nǔwukpikpé bo na sú kún dó nú gbɛtɔ́ lɛ bǐ é nɛ. Tutoblonunu ɖěɖee nɔ jɛhun dó fífá jí enyíì lɛ é, ɖi ONU (Organisation des Nations Unies) ɖɔhun, tlɛ kpéwú bo ɖó mɛ e ɖò sɔ́ vɔvɔ ɔ kun wɛ é te ǎ.

“Un kpɔ́n, lobo mɔ sɔ́ wiwi ɖokpo; mɛ e ɖò sɔ́ ɔ jí ɔ hɛn nǔdagan ɖokpo alɔ mɛ. Un sè gbè ɖé gosin nǔɖògbɛ ɛnɛ lɛ tɛntin, bo ɖɔ: ‘Blěe kilóo ɖokpo géé jɛn è nɔ zé azɔ̌kwɛ gbè ɖokpo tɔn ɔ bǐ dó xɔ na; ɔji kilóo atɔn wɛ è nɔ zé azɔ̌kwɛ gbè ɖokpo tɔn ɔ bǐ dó xɔ na. Amɔ̌, ma ɖ’alɔ ami kpo vɛɛn kpo wu ó.’”​—Nǔɖexlɛ́mɛ 6:5, 6.

Sɔ́xátɔ́ enɛ nɔte nú adɔ. Ðò fí ɔ, mǐ mɔ ɖɔ adɔ tɔ́n kaka bɔ è nɔ sɔ́ azɔ̌kwɛ gbè ɖokpo tɔn ɔ bǐ dó xɔ blěe kilóo ɖokpo na! (Matie 20:2) Azɔ̌kwɛ ɖokpo enɛ sixu xɔ ɔji e ma xɔ akwɛ sɔ blěe ɖebǔ ǎ é kilóo atɔn géé. Fitɛ enɛ ka sixu jɛ nú xwédo ɖaxó ɖé? Enɛ wu ɔ, è gb’akpá nú gbɛtɔ́ lɛ ɖɔ ye ni ma zán nùɖuɖu ayihɔngbe ayihɔngbe tɔn lɛ hannyahannya ó; nùɖuɖu ayihɔngbe ayihɔngbe tɔn hwenɛnu tɔn e mɛ lɛ nɔ yawu zán é wɛ ami ɔ kpo vɛɛn ɔ kpo nɔte na.

Sín 1914 ɔ, mǐ ka ko mɔ kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ mɛ e ɖò sɔ́ wiwi ɔ kun wɛ é ɖò wezun nu à? Ganji! Ðò xwè kanweko 20gɔ́ ɔ mɛ ɔ, gbɛtɔ́ livi 70 mɔ̌ wɛ kú adɔ kú. Gǎn ɖokpo ɖɔ ɖɔ “gbɛtɔ́ livi 805 (gbɛtɔ́ nabi e ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ é ɖokpo ɖò tɛnnɛ jí) wɛ ma mɔ nǔ ɖu ganji ǎ ɖò 2012-14.” Gbeɖiɖó ɖevo ɖɔ ɖɔ: “Xwewu xwewu ɔ, mɛ e adɔ nɔ hu lɛ é hugǎn kplékplé mɛ ɖěɖee SIDA, zǎnsukpɛzɔn, kpo kpɛ́nwé kpo nɔ hu lɛ é tɔn.” È ɖò gǎn dó wɛ tawun bo na na nùɖuɖu mɛ e adɔ ɖò huhu wɛ lɛ é có, mɛ e ɖò sɔ́ wiwi ɔ kun wɛ é kpó ɖò wezun nu.

“Un kpɔ́n bo mɔ sɔ́ amamú ɖokpo; mɛ e ɖò sɔ́ ɔ jí ɔ nɔ nyí Kú, bɔ kútomɛ [Yɔdo, nwt] xwedó è. È na acɛ ye, bonu ye na hu gbɛtɔ́ lɛ ɖó hwǐ wu; ye na ɖó adɔ nú ye, bɔ ye na kú; ye na ɖó azɔn nú ye, bɔ ye na kú; ye na zɔ́n bɔ gběkanlin e ɖò ayikúngban jí lɛ na hu gbɛtɔ́ lɛ ɖò ayikúngban ɔ sín ɛnɛvlɔɖó jí.”​—Nǔɖexlɛ́mɛ 6:8.

Sɔ́xátɔ́ ɛnɛgɔ ɔ nɔte nú kú e azɔn kpo nǔ ɖevo lɛ kpo nɔ dɔn wá é. Ðò 1914 gudo tlolo ɔ, azɔn e nɔ nyí grippe espagnole é hu gbɛtɔ́ livi mɔkpan. Ðibla yì gbɛtɔ́ livi 500 mɔ̌ wɛ bɛ́ azɔn ɔ, é bló ɖibla yì mɛ e ɖò gbɛ̀ hwenɛnu lɛ é 1 ɖò 3 jí.

Amɔ̌, bǐbɛ̌mɛ azɔn lɛ tɔn kpowun wɛ grippe espagnole ɔ nyí. Dobanúnǔtɔ́ lɛ lin ɖɔ gbɛtɔ́ livi kanweko wɛ azɔn e nyí sakpata é (variole) hu ɖò xwè kanweko 20gɔ́ ɔ mɛ. Kaka jɛ égbé ɔ, è ɖò dò ba nú nǔ wɛ tawun ɖò lanmɛ na nɔ ganji linu có, gbɛtɔ́ livi mɔkpan wɛ SIDA, kpɛ́nwé kpo zǎnsukpɛzɔn kpo ko gblé gbɛ̀ dó na.

Nǔ ɖokpo ɔ mɛ jɛn é nɔ tɔ́n kɔ dó, é wɛ nyí kú; ahwan ɖò étɔn wu, adɔ lɔmɔ̌ ɖ’ewu, bɔ azɔn lɔ ɖò étɔn ɖɔ wɛ. Yɔdo ɖò mɛ lɛ bɛ́ kplé wɛ magbokɔ, bɔ nukúnɖiɖo ɖě ɖè ǎ.

Hwenu wuvɛ̌ tɔn e mɛ mǐ ɖè dìn lɛ é na wá vivɔnu zaanɖé. Flín nǔ elɔ: Jezu “ɖido mɛ ko ɖu ɖ’eji ɖɔhun” ɖò 1914, bo ko glɔ́n Satáan ɖó ayikúngban jí, amɔ̌, é ko ɖu ɖ’eji bǐ mlɛ́mlɛ́ ǎ. (Nǔɖexlɛ́mɛ 6:2; 12:9, 12) Zaanɖé dìn, ɖò Haamagedɔni hwenu ɔ, Jezu na ɖè nǔwiwa Satáan tɔn lɛ síìn lobo sú kún dó nú mɛ e ɖò gudo n’i lɛ é bǐ. (Nǔɖexlɛ́mɛ 20:1-3) É nyí wezun e jí sɔ́xátɔ́ atɔn ɖě lɛ ɖè é kɛɖɛ wɛ Jezu na ɖó te ǎ, loɔ, é tlɛ na vɔ́ nǔ e ye hɛn gblé dó wǔ nú mɛ lɛ é bǐ blóɖó. Gbɔn nɛ̌ é? Mǐ ni kpɔ́n akpá e Biblu dó lɛ é.

Fífá na kpacɛ ɖó ahwan sín tɛnmɛ. Jehovah “na sú ahwan kún dó gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ. É wɛn gǎ lɛ, é lɔ́ hwan lɛ.” (Ðɛhan 46:10) Mɛ e yí wǎn nú fífá lɛ é ɔ, “fífá ma ɖó dogbó e ye na mɔ ɔ wɛ na nyí nǔ e na nɔ víví nú ye é.”​—Ðɛhan 37:11.

Adɔ sɔ́ na ɖè ǎ ɖó nùɖuɖu na tunflá. “Jì n[a] jɛ ɖò tò ɔ mɛ kaka bo túnflá. Atín sínsɛ́n n[a] bla ta nú só lɛ.”​—Ðɛhan 72:16.

Azɔn kpo kú kpo sɔ́ na ɖè ǎ, ɖó mɛ bǐ na ɖu vivǐ lanmɛ syɛn hunsin ɖagbe kpo gbɛ̀ mavɔmavɔ kpo tɔn. Mawu “na súnsún ɖasin bǐ sín nukún yetɔn mɛ; kú sɔ́ na tíìn ǎ, aluwɛ sɔ́ na tíìn ǎ, alěnina sɔ́ na tíìn ǎ, wuvɛ̌ mimɔ sɔ́ na tíìn ǎ.”​—Nǔɖexlɛ́mɛ 21:4.

Hwenu e Jezu ɖò ayikúngban jí é ɔ, é ɖè lee ninɔmɛ lɛ na cí ɖò acɛkpikpa tɔn glɔ é xlɛ́ b’ɛ sɔ́ akpàkpà mɛ tawun. É jɛhun dó fífá jí, bló nùjiwǔ dó na nùɖuɖu gbɛtɔ́ afatɔn mɔkpan, gbɔ azɔn nú mɛ lɛ, bo tlɛ fɔ́n mɛ sín kú.​—Matie 12:15; 14:19-21; 26:52; Jaan 11:43, 44.

Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ na hun xomɛ dó xlɛ́ we lee a sixu ɖò gbesisɔmɛ hwenu e sɔ́xátɔ́ lɛ sín wezun na fó dó é ɖò Biblu towe mɛ. A ka na yí gbè bo na kplɔ́n nǔ d’eji à?